رضایت شغلی چیست؟ – از تعریف تا اهمیت و عوامل موثر بر آن

عبارت رضایت شغلی را خیلی شنیده‌ایم. اما رضایت شغلی چیست و چه تاثیری در سازمان ما دارد؟ همان‌طور که می‌دانید، رضایت‌مندی کارمندان از شرایط شغلی مستقیماً با بهره وری آن‌ها در ارتباط است. اما برای اینکه با روش‌های افزایش رضایت شغلی و مزایای آن بیشتر آشنا شوید، مطالعه این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

رضایت شغلی چیست ؟

رضایت شغلی را نمی‌توان با اعداد و ارقام اندازه‌گیری کرد. اما شاید بتوان گفت رضایت شغلی در واقع تجربه احساسی مثبتی است که در زمان انجام کار یا حضور در محل کار ایجاد می‌شود.

فیلم آموزش اصول مدیریت – جامع و با مفاهیم کلیدی در فرادرس

کلیک کنید

شرکت‌های پیشرو و بزرگ در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به این مقوله داشته‌اند و همواره تلاش می‌کنند با طرح پرسشنامه و دریافت بازخورد از کارمندان، سطح رضایت شغلی را در مجموعه خود ارتقا دهند.

البته عوامل موثر بر رضایت شغلی از فرد به فرد تغییر می‌کنند و نمی‌توان در این زمینه نسخه واحدی برای همه پیچید. ممکن است در محیط کار ثابت با شرایط یکسان، کارمندی احساس رضایت کند، اما کارمند دیگر چنین حسی نداشته باشد. به همین خاطر رویکرد چندوجهی در بهبود رضایت شغلی لازم به نظر می‌رسد. در این راستا بهتر است نکات زیر را مد نظر قرار دهید:

• فضای چالش‌برانگیز کار که موجب رشد کارمندان می‌شود.
• وجود سطحی از راحتی و رفاه مانند مسافت کوتاه بین محل کار و زندگی، دسترسی به ابزارهای دیجیتالی مناسب و ساعات کاری شناور.
• وجود حس قدردانی مستمر از طرف مدیر مستقیم و سازمان به صورت کلی.
• پرداخت دستمزد رقابتی به‌عنوان عاملی در بهبود کیفیت زندگی کارمندان.
• امکان ارتقای شغلی متناسب با اهداف رشد و توسعه فردی کارمندان.

عوامل موثر در سطح رضایت شغلی چیست ؟

گام اول در بهبود سطح رضایت‌مندی کارمندان، تشخیص وضعیت فعلی است. با مطالعه و پاسخ به سوالات زیر، می‌توانید تشخیص دهید که عوامل تاثیرگذار بر رضایت شغلی چیست و اکنون سازمان شما در چه سطحی از رضایت‌مندی کارکنان قرار دارد.

آیا سازمان به کارمندان خود اهمیت می‌دهد؟

ممکن است از نظر خودتان، به کارمندان خیلی اهمیت می‌دهید. اما این اهمیت دادن از سمت شما به تنهایی کافی نیست. بلکه کارمندان هم باید اهمیت داشتن را ره نوعی درک کنند.

همواره باید از طریق ارسال پیام، جایزه، پرداخت تشویقی، ارتباطات غیررسمی و مواردی از این دست، اهمیت داشتن کارمندان برای سازمان را به آن‌ها یادآور شوید.

شرکت‌های موفقی مانند گوگل و استارباکس که سطح رضایت شغلی بالایی دارند،‌ با اشتراک‌گذاری حس رضایت کارمندان و تهیه محتواهای جذاب در این بازه، ارتباط و حس قوی‌تری ایجاد می‌کنند.

آیا فضای لازم برای سرگرمی کارمندان وجود دارد؟

امروزه بسیاری از ما بخش بزرگی از زمان خود را در محل کار سپری می‌کنیم. اما این موضوع دلیل بر حذف فعالیت‌های عادی و سرگرمی‌های روزمره نیست.

محیط کاری که در آن کارمندان زمان و فضای کافی برای مطالعه، اطلاع از اخبار روز و صرف غذای مناسب داشته باشند، البته به شرطی که اصل کار و بهره‌وری زیر سوال نرود، به مراتب رضایت‌مندی بیشتری ایجاد خواهد کرد.

فاصله زمانی مناسب بین ارتقاهای شغلی چقدر است؟

فضای کسب‌وکار امروزی سرعت بالایی دارد و کارمندان خوب معمولاً اگر نتوانند ارتقا بگیرند یا ارتقای شغلی مناسب را در افق پیش روی خود مشاهده نکنند، قطعاً به موقعیت‌های دیگر مهاجرت خواهند کرد.

فیلم آموزش هدف گذاری و انتخاب مسیر در زندگی – بخش یکم در فرادرس

کلیک کنید

یکی از روش‌های معمول در محاسبه بازه‌های زمانی ارتقای شغلی، در نظر گرفتن متوسط عمر کاری افراد در سازمان است. مثلاً اگر در بخشی از سازمان معمولاً افراد حدود ۵ سال ماندگاری دارند، بهتر است حدوداً هر ۲ سال یک بار برای افراد مشغول در این بخش ارتقای شغلی لحاظ شود.

اگر روش بالا در سازمان شما قابل اجرا نیست یا مدیریت بازه‌ها پیچیده‌تر به نظر می‌رسد، می‌توان از گردش شغلی در این حوزه بهره برد. با تغییر موقعیت شغلی افراد، علاوه بر ارتقای دانش سازمانی آن‌ها، تجربیات جدید و چالش‌های متفاوتی پیش رویشان قرار خواهد گرفت که می‌تواند حس حضور در فضای جدید و افزایش انرژی را در آن‌ها ایجاد کند.

در مجموع از هر روشی که برای تنظیم ارتقای شغلی افراد استفاده می‌کنید، حتماً آن را به اطلاع کارمندان خود برسانید تا تصور دقیقی از نحوه رشد و ارتقا در سازمان داشته باشند.

آیا حس احترام در کارمندان وجود دارد؟

محیط کاری که در آن افراد اغلب مورد انتقاد هستند یا مدام مورد ارزیابی قرار می‌گیرند،‌ مستعد بروز نارضایتی است. برای تشخیص حس نارضایتی و عدم احترام در افراد، می‌توان از صحبت رو در رو یا دریافت اطلاعات به‌صورت ناشناس استفاده کرد. سپس با توجه به اطلاعات کسب شده، تصمیمات لازم درباره بهبود شرایط اتخاذ خواهند شد.

آیا فرهنگ بازخورد متقابل در سازمان وجود دارد؟

کارمندان برای اطلاع از درستی مسیر کاری خود نیازمند بازخورد (مثبت و منفی) هستند. در مقابل انتظار دارند مسیر ارتباطی مناسب برای دریافت بازخوردهای آن‌ها نیز در سازمان وجود داشته باشد. وجود فرهنگ بازخورد متقابل یکی از شاخص‌های رضایت شغلی در سازمان است. این رویکرد همچنین به ارتقای توان مدیریتی هم کمک خواهد کرد.

سازمان شما در زمینه تعادل کار و کیفیت زندگی چه رویکردی دارد؟

همه سازمان‌ها باید تلاش کنند محیطی سالم و غیرفرسایشی برای کارمندان خود فراهم کنند. در واقع هیچوقت نباید بهره‌وری سازمانی به سلامت کارمندان اولویت داشته داشته باشد.

تعادل بین کار و کیفیت زندگی از عوامل مهم در افزایش رضایت شغلی است. مرخصی با حقوق، دورکاری اجباری و مزایای شغلی انعطاف‌پذیر از جمله راه‌های بهبود تعادل کار و کیفیت زندگی هستند.

نظر کارمندان درباره مدیر مستقیمشان چیست؟

احتمالاً تا حالا این اصطلاح را بارها شنیده‌اید، افراد استعفا نمی‌دهند، بلکه مدیران را ترک می‌کنند. داده‌ها هم این نظر را تایید می‌کنند طوری که طبق آمارهای رسمی، دلیل ۷۵ درصد از استعفاها و ترک مشاغل خودخواسته، رفتار مدیران و سرپرست‌ها بوده است. در این خصوص هم مصاحبه رو در رو با افراد و دریافت نظرات به‌صورت ناشناس می‌تواند راهگشا باشد.

آیا در سازمان شما شرایط برای همه افراد یکسان است؟

تنوع سنی، جنسی و سلامتی افراد در سازمان تاثیر مثبتی روی رشد فرهنگ سازمانی دارد. با این حال زمانی که تنوع افراد در سازمان بالا باشد، باید شرایطی فراهم شود که همه کارمندان احساس عضویت در مجموعه و مهم بودن را داشته باشند. مثلاً کارمندی که توانایی راه رفتن ندارد، نباید حس کند این موضوع وی را در موقعیت متفاوتی نسبت به سایر اعضا قرار خواهد داد.

فیلم آموزش پرورش خلاقیت، ایده پردازی و نوآوری در فرادرس

کلیک کنید

به بیان دیگر، شرایط خوب کاری نباید متناسب با عده منتخبی از افراد تعریف شده باشد. بلکه همه کارمندان باید بتوانند در محیط کار از مزایا و ویژگی‌های مثبت مجموعه بهره‌مند شوند.

آیا امکان پرورش خلاقیت کارمندان در سازمان وجود دارد؟

موضوع امکان بروز خلاقیت در کار با حوزه فعالیت سازمان و صنعتی که با آن درگیر است ارتباط دارد. با این حال اگر یکی از اعضای مجموعه بخواهد خلاقیتی از خود نشان دهد، نباید بلافاصله سرکوب شود.

با برگزاری دوره‌های یادگیری و آموزش مرتبط با موضوع کار، می‌توان افراد خلاق را شناسایی و از نظراتشان استفاده کرد. در غیر این صورت فضای سازمان به محیطی یکنواخت با قواعد و رویه‌های ثابت تبدیل می‌شود که جذابیت چندانی برای افراد ندارد و رضایت شغلی را کاهش می‌دهد.

آیا کارمندان احساس امنیت شغلی دارند؟

با رشد روزافزون فناوری و اتوماسیون کارها، بسیاری از کارمندان نگران آینده شغلی خود هستند. در این بین وظیفه شما به‌عنوان مدیر یا کارفرما این است که کارمندان را از روند تغییرات و تطبیق‌پذیری شغلشان در آینده مطمئن کنید. همچنین باید بتوانید این اطمینان را به آن‌ها بدهید که موقعیت شغلیشان به راحتی از بین نخواهد رفت.

برای حفظ رضایت شغلی، کارمندان به هیچ‌وجه نباید احساس عدم امنیت شغلی داشته باشند. این موضوع می‌تواند با برقراری ارتباط مستقیم بین کارمندان و مدیران ارشد سازمان تا حدودی تعدیل شود.

راهکارهای بهبود رضایت شغلی چیست ؟

تا اینجا احتمالاً بعضی از راهکارهای بهبود رضایت شغلی در سازمان به ذهنتان رسیده است. در ادامه چند مورد از این راهکارها را باهم بررسی می‌کنیم.

فیلم آموزش ارتباطات مدیریت + نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

برقراری ارتباط

چه در حوزه شغلی و چه در حوزه شخصی، برقراری ارتباط مناسب از عوامل مهم تثبیت رضایت است. تقویت ارتباطات درون سازمانی می‌تواند کارمندانی صادق، اهل تعامل، قابل اطمینان و در مواقع لازم مطالبه‌گر تربیت کند. مجموعه این موارد در نهایت موجب افزایش رضایت شغلی افراد خواهد شد.

فرهنگ سازمانی

تدوین و اطلاع‌رسانی درست فرهنگ سازمانی ارتباط مستقیمی با رضایت شغلی دارد. چراکه ارزش‌ها و نحوه تعامل در مجموعه را برای کارمندان تبیین و حدود ارتباطات افراد و واحدها را مشخص می‌کند.

امنیت شغلی

با تعریف فرهنگ سازمانی، پایه‌های رضایت‌مندی شکل می‌گیرد. اما برای ارتقای هرچه بیشتر رضایت شغلی، سطحی از احساس امنیت هم باید برای کارمندان محسوس باشد.

زمانی که فرد بداند برای مجموعه‌ای با اهداف بلندمدت و رو به جلو کار می‌کند، قطعاً از شغل خود هم رضایت بیشتری خواهد داشت. این حس می‌تواند از طریق ارتباط شفاف بین لایه‌های مختلف سازمانی ایجاد شود.

رهبری

نقش رهبری به‌عنوان عامل تاثیر گذار و یکپارچه کننده نیروی انسانی سازمان، با رضایت شغلی گره خورده است. رهبری مناسب باعث می‌شود فعالیت‌ها و وظایف به خوبی تعریف و توزیع شوند که در نهایت به رضایت‌مندی کارمندان از شرایط شغلی می‌انجامد.

فیلم آموزش رهبری و مدیریت در کسب و کار در فرادرس

کلیک کنید

فرصت‌ها

فضایی که بتواند چالش‌ها و فرصت‌های مناسبی در اختیار افراد قرار دهد،‌ قطعاً از جذابیت بالایی هم برخوردار است. چنین محیط کاری باعث می‌شود کارمندان از شرایط یکنواخت خارج و درگیر پروژه‌ها و فرایندهای پویا شوند.

توسعه حرفه‌ای

اگر سازمان برنامه مشخصی برای توسعه زندگی حرفه‌ای افراد داشته باشد، می‌تواند تاثیر به‌سزایی در رضایت‌مندی آن‌ها بگذارد. این برنامه جدا از ارتقای شغلی یا تشویق‌های معمول است. در واقع سازمان باید بتواند حس هم‌مسیر بودن را در مجموعه القا کند و نشان دهد برای حرفه و زندگی حرفه‌ای افراد برنامه دارد.

شرایط کاری

این عامل یکی از مواردی است که موضوعات مختلفی را در بر می‌گیرد. از شناوری زمان کار تا امکان ابراز نظرات و البته در امان بودن از هرگونه آزار جسمی و روحی. هرچه عوامل تاثیرگذار بر بهبود شرایط عمومی فضای کار بهتر باشند،‌ به تناسب رضایت‌مندی از شغل هم بیشتر خواهد بود.

شخصیت کارمندان

بیشتر عوامل موثر بر رضایت شغلی افراد، از جنس بیرونی هستند. اما آیا شخصیت فردی کارمندان هم به‌عنوان عامل درونی، در ایجاد این حس موثر است؟

فیلم آموزش استعدادیابی و شناخت توانمندی ها در فرادرس

کلیک کنید

پاسخ به این سوال مثبت است. معمولاً کارمندانی که حضور فعال‌تری در مجموعه دارند و همواره به دنبال کسب اطلاعات بیشتر یا درگیر شدن در پروژه‌های جدید هستند، به نسبت سایرین رضایت شغلی بیشتری خواهند داشت.

البته برای رسیدگی به افراد دیگر هم باید از همان روش صحبت رو در رو و دریافت نظرات ناشناس استفاده کرد تا همه کارمندان حس حمایت شدن از طرف سازمان را داشته باشند.

حقوق و مزایا

هرچند حقوق و مزایا تنها عامل ایجاد رضایت شغلی نیست، اما تحقیقاتی که از چند دهه قبل شروع شده‌اند نشان می‌دهند که افراد با توجه به مبلغ دریافتی،‌ جایگاه شغلی خود را ارزش‌گذاری می‌کنند. به همین خاطر حقوق و مزایای متناسب با وظایف و مسئولیت‌ها می‌تواند تاثیر مستقیمی در رضایت شغلی افراد داشته باشد.

قدردانی و پاداش

فارغ از ارزش ذاتی دستمزد و پول، نحوه پرداخت آن و ارتباط پاداش‌ها با نقش و میزان تاثیرگذاری افراد در مجموعه، از عوامل مهم بهبود رضایت شغلی است. در واقع رضایت تنها به واسطه پرداخت پول محقق نمی‌شود و عادلانه بودن پرداخت‌ها و معنادار بودن آن‌ها هم بر رضایت‌مندی افراد موثر است.

اهمیت و مزایای افزایش رضایت شغلی چیست ؟

مزایای رضایت شغلی برای کارمندان بر کسی پوشیده نیست. اما برای سازمان، مزایای افزایش رضایت شغلی چیست؟ در ادامه به چهار مورد از مهم‌ترین این مزایا می‌پردازیم.

فیلم آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر در سازمان ها در فرادرس

کلیک کنید

افزایش سود‌آوری

شاید جالب‌ترین مزیت افزایش رضایت شغلی در سازمان برای مدیران، افزایش سودآوری باشد. کارمندانی که از شغل خود رضایت بیشتری دارند، عملکرد بهتری هم خواهند داشت و در مجموع با کاهش هزینه‌ها و بهبود فروش، سود‌آوری بیشتری هم برای سازمان خواهند داشت.

بهبود بهره‌وری

فارغ از جایگاه شغلی، کارمندانی که به هر دلیلی از جمله محیط، حقوق یا فرهنگ سازمانی، رضایت شغلی بالاتری دارند، در عمل هم بهره‌وری بیشتری از خود نشان خواهند داد.

کاهش ترک شغل

زمانی که شرایط حاکم بر مجموعه باعث رشد رضایت شغلی کارمندان شود، طبیعتاً تمایل آن‌ها به ترک سازمان هم کاهش خواهد یافت و از خروج سرمایه انسانی جلوگیری خواهد شد.

افزایش وفاداری

وقتی یکی از اعضای سازمان مسیر پیشرفت در مجموعه را مقابل خود ببیند و حس کند اهداف بلندمدت سازمان با اهداف شخصی او همراستا هستند، رضایت‌مندی بیشتری خواهد داشت و در جهت ماموریت و چشم‌انداز مجموعه تلاش خواهد کرد.

در چنین شرایطی علاوه بر تقویت حس وفاداری، کارمند موردنظر در ارتباط با خانواده و دوستان هم از مزایای کار کردن در سازمان موردنظر تعریف می‌کند و باعث انتشار تصویر مثبتی از شرکت در اذهان عمومی خواهد شد. به‌طور کلی افراد مثبت‌نگر، نقاط مثبت را راحت‌تر پیدا می‌کنند و وفاداری بیشتری به سازمان خود دارند.

رویکرد شرکت‌های معتبر به افزایش رضایت شغلی چیست ؟

کافی‌شاپ‌های زنجیره‌ای استارباکس در صنعت فروش نوشیدنی‌های گرم حرف اول را در دنیا می‌زنند. این شرکت با شعار «حق همیشه با مشتری است» سعی می‌کند همواره بهترین خدمات را به مشتریان خود ارائه دهد. اما چنین مجموعه بزرگی چگونه توانسته این سطح از رضایت را در مشتریان خود ایجاد کند؟

فیلم آموزش مدیریت فروش حرفه ای در فرادرس

کلیک کنید

یکی از عوامل بسیار مهم، رضایت شغلی کارمندان استارباکس از فعالیت در این مجموعه است. به‌عنوان مثال یکی از کارهایی که کمتر مجموعه بزرگی در این سطح انجام می‌دهد و استارباکس برای آن هزینه بالایی می‌پردازد، تامین بیمه سلامت برای همه کارکنان است. رویکرد استارباکس به‌خصوص در آمریکا بسیار مورد توجه افراد جویای کار قرار گرفته، چراکه که هزینه‌های بهداشت و درمان در این کشور به نسبت بالا هستند.

مثال دیگر در زمینه اهمیت دادن به رضایت شغلی کارمندان، شرکت گوگل است. احتمالاً مطالب مختلفی درباره محیط کار جذاب گوگل شنیده‌اید. اما یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث می‌شود کار کردن در گوگل برای کارمندان راضی‌کننده باشد، در کنار مزایای مالی و محیطی، شکل‌گیری آرمان گوگل در ذهن کارمندان است.

به عبارت دیگر افرادی که در گوگل کار می‌کنند، شغل را تنها منبع درآمد خود نمی‌دانند. بلکه باور دارند با بهبود کیفیت محصولات و خدمات گوگل، به پیشرفت و رفاه زندگی همه انسان‌ها کمک کرده‌اند. چنین حسی موجب معنادار شدن مشاغل در گوگل شده که عامل مهمی در افزایش رضایت شغلی کارمندان آن است.

جمع‌بندی و سوالات متداول

در مطلب حاضر ضمن ارائه تعریف رضایت شغلی، عوامل موثر و راهکارهای بهبود آن را بررسی و به اهمیت و مزایای آن اشاره کردیم. در ادامه به سوالات متداول درباره رضایت شغلی می‌پردازیم.

بین ارتقاهای شغلی چقدر فاصله لازم است؟

به‌طور معمول این موضوع بستگی زیادی به سازمان و نوع فعالیت آن دارد. اما به شکل سرانگشتی، اگر میانگین ماندگاری افراد در بخشی از سازمان حدود ۵ سال باشد، بهتر است هر ۲ سال یک بار ارتقای شغلی در این بخش اتفاق بیفتد.

افزایش رضایت شغلی کارمندان چه مزایایی برای سازمان دارد؟

با بهبود رضایت شغلی اعضای مجموعه، سودآوری، وفاداری و بهره‌وری افزایش پیدا کرده و ترک شغل و فرار استعدادها کاهش می‌یابد.