رشته برنامه نویسی چیست؟ – هر آنچه باید بدانید

کدها بخشی جدایی ناپذیر از دنیای فناوری به حساب می‌آیند. برنامه نویسی کامپیوتر رشته حرفه‌ای پرطرفداری است و در بازار کار، حقوق برنامه نویس معمولاً نسبت به سایر مشاغل بالاتر است. برنامه نویسی نیازی مهم برای بسیاری از حوزه‌های تخصصی و کسب و کار محسوب می‌شود رفته‌رفته این نیاز هر روز بیشتر می‌شود. در حالی که برخی از زبان‌های برنامه نویسی را می‌توان بدون آموزش رسمی‌ فراگرفت، اما داشتن مدرک تحصیلی به منظور برنامه نویس شدن هنوز یکی از عوامل مهم برای ورود به حوزه برنامه نویسی به حساب می‌آید و تاثیر بسزایی در تقویت رزومه و احتمال ورود به بازار کار دارد. در این نوشتار به این موضوع پرداخته شده است که رشته برنامه نویسی چیست و آیا اصلاً رشته برنامه نویسی وجود دارد؟ علاوه بر این سایر مباحث مهم و مرتبط با موضوع رشته برنامه نویسی نیز در این مطلب شرح داده می‌شود.

در این مطلب با توجه به ماهیت و چیستی رشته برنامه نویسی سعی شده است در طول بخش‌های مختلف، به ترتیب دوره‌های آموزشی مرتبط به صورت مسیر یادگیری و نقشه‌راه آموزش برنامه نویسی از صفر به علاقه‌مندان معرفی شود.

رشته برنامه نویسی چیست ؟

رشته برنامه نویسی دوره‌ای است که بر نوشتن و اجرای برنامه‌های عمومی و سفارشی‌شده برای هدایت سیستم‌های عامل و سایر کاربردها تمرکز دارد. این رشته عموماً دانشجویان و متقاضیان را برای اعمال «متُدها» (Method) و «روال‌ها» (Procedure) به منظور طراحی و توسعه نرم‌افزار یا برای نصب و نگهداری آن آماده می‌کند.

این رشته شامل آموزش طراحی نرم افزار، زبان‌های برنامه نویسی سطح پایین و بالا، توسعه کد و کد نویسی، سفارشی‌سازی برنامه‌های کامپیوتری، تست نرم افزار، دیباگ کردن و دیگر مسائل مربوط به سیستم عامل‌ها و شبکه‌ها است.

رشته برنامه نویسی در واقع شامل تحصیلات علوم و مهندسی کامپیوتر، فناوری اطلاعات و دیگر رشته‌های وابسته به آن یا شامل دوره‌های آموزشی و «بوت‌کمپ‌های» (Bootcamp) کدنویسی است.

بیشتر برنامه نویسان در مدرسه، زبان‌های کامپیوتری را یاد می‌گیرند. با این حال، تحصیلات علوم کامپیوتر یا دوره‌های آموزشی به دانشجویان مهارت‌هایی را می‌دهد که برای یادگیری آسان زبان‌های کامپیوتری جدید به آن نیاز دارند. دانشجویان در محیط آکادمیک، تجربه نوشتن کد، تست نرم افزار، رفع «خطاها» (باگ) و فرصت انجام بسیاری از کارهای دیگری را به دست می‌آورند که در محل کار احتمالاً با آن‌ها مواجه خواهند بود. برای همگام شدن با تکنولوژی در حال تغییر، برنامه نویسان کامپیوتر ممکن است در کلاس‌های آموزشی مداوم شرکت کنند و در سمینارهای توسعه حرفه‌ای برای یادگیری زبان‌های برنامه نویسی جدید یا به منظور ارتقاء مهارت قبلی خود شرکت کنند. با این حال، برخی از کارفرمایان صرفاً نیروهایی را استخدام می‌کنند که دارای مدرک هستند یا سوابق کاری قابل قبولی دارند.

آیا واقعاً چیزی به اسم رشته برنامه نویسی در ایران و جهان وجود دارد؟

در اصل آنچنان چیزی به اسم رشته برنامه نویسی در دانشگاه‌ها وجود ندارد و رشته برنامه نویسی در واقع همان رشته کامپیوتر است. برنامه نویسی بیشترین ارتباط را با رشته مهندسی کامپیوتر نرم افزار و رشته علوم کامپیوتر دارد. البته مثلاً در شاخه کار دانش، رشته‌ای با عنوان «رشته برنامه نویسی پایگاه داده» داریم.

رشته برنامه نویسی در هنرستان هم همان رشته کامپیوتر است و در خصوص رشته برنامه نویسی در فنی حرفه‌ای هم منظور همان دوره‌های مختلف برنامه نویسی فنی حرفه‌ای است. همچنین در دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز رشته‌ای با عنوان «کاردانی فنی نرم افزار - برنامه سازی کامپیوتری» وجود دارد که در واقع همان رشته برنامه نویسی در مقطع کاردانی به حساب می‌آید.

در دانشگاه‌های سایر کشورهای دنیا هم به ندرت رشته‌ای دقیقاً با عنوان «رشته برنامه نویسی» وجود دارد و به طور کلی در سراسر دنیا رشته برنامه نویسی در واقع همان رشته علوم کامپیوتر و مهندسی نرم افزار است و افرادی که می‌خواهند برنامه نویس شوند معمولاً برای تحصیلات دانشگاهی رشته علوم کامپیوتر را انتخاب می‌کنند.

رشته‌های متداول برای برنامه نویسان شامل علوم و مهندسی کامپیوتر یا فناوری اطلاعات است و برخی دیگر از رشته‌های فنی مهندسی و یا علوم ریاضی را نیز شامل می‌شود. در رشته علوم و مهندسی کامپیوتر آموزش‌هایی در مورد اصول اساسی در علوم محاسباتی از جمله منطق بولی، ریاضیات گسسته، برنامه نویسی، مهندسی نرم افزار، پایگاه‌های داده، سیستم عامل‌ها و شبکه‌های کامپیوتری ارائه می‌شود.

با یادگیری مباحث علوم محاسباتی، دانش‌جویان می‌توانند با ماژول‌های تخصصی در اینترنت اشیا، از جمله موضوعات مربوط به حسگرها، پروتکل‌های شبکه اینترنت اشیا، محاسبات ابری و توزیع شده، تجزیه و تحلیل داده‌ها، مبانی امنیت سایبری و یادگیری ماشین آشنا شوند. دانشجویان کامپیوتر یاد می‌گیرند به‌طور مستقل و همچنین به‌صورت گروهی برای جمع‌آوری نیازمندی‌ها، طراحی معماری نرم‌افزار برای برنامه‌های IoT، و پیاده‌سازی و آزمایش ماژول‌های نرم‌افزار برای رسیدن به اهداف پروژه مهندسی نرم‌افزار، کار کنند.

آیا برای برنامه نویس شدن حتماً باید به دانشگاه برویم؟

خیر، برای برنامه نویس شدن حتماً نیازی نیست به دانشگاه برویم و در رشته برنامه نویسی که در واقع همان رشته علوم کامپیوتر یا مهندسی نرم افزار است تحصیل کنیم. هرچند، داشتن تحصیلات دانشگاهی حداقل در مقطع لیسانس یا حتی فوق‌دیپلم می‌توان به تقویت رزومه بسیار کمک کند و همچنین در برخی جوامع، تحصیلات دانشگاهی به عنوان ارزش محسوب می‌شود و برای فرد احترام بیشتر و جایگاه اجتماعی بالاتری به همراه دارد. اما فارق از باورهای اجتماعی، در اصل میزان مهارت و تخصص فرد و تجربیات او ارزشمند به حساب می‌آیند و فردی که نقش مهمی در توسعه و خلق ارزش و ایجاد تحول مثبت در زندگی انسان‌ها داشته است باید مورد احترام باشد.

یکی از مشکلات اصلی تحصیل در رشته برنامه نویسی یا همان علوم کامپیوتر یا هر رشته دیگری، خصوصاً در مقطع کارشناسی، این است که مدت زمانی آن بسیار طولانی است و معمولاً باید حداقل ۴ سال در دانشگاه به تحصیل بپردازیم.

اما اگر دقیقاً بدانیم می‌خواهیم در چه شاخه‌ای از دنیای برنامه نویسی فعالیت کنیم و دقیقاً می‌خواهیم در حوزه برنامه نویسی چه کاره شویم، آنگاه معمولاً می‌توان تنها با یادگیری مهارت‌ها و مباحث مورد استفاده در آن شاخه خاص، سریع‌تر وارد بازار کار شد.

برای مثال می‌توانیم به جای ۴ سال، ۲ سال به یادگیری بپردازیم، پروژه‌هایی را به عنوان نمونه‌کار انجام دهیم و بعد بلافاصله وارد بازار کار شویم. برای مثال برای اینکه «برنامه نویس وب شویم» بهتر است بلافاصله بعد از یادگیری اصول و مبانی برنامه نویسی، HTML و CSS را یاد بگیریم و بعد هم جاوا اسکریپت را بیاموزیم و در نهایت بلافاصله شروع به انجام تمرین و پروژه کنیم و در نهایت وارد بازار کار شویم.

البته برای حرفه‌ای شدن و فعالیت در برخی از شاخه‌ها و حوزه‌های مرتبط با برنامه نویسی شاید بهتر باشد حتماً تحصیلات دانشگاهی داشته باشیم. مثلاً اگر بخواهیم دانشمند داده شویم یا در دیگر حوزه‌های پیچیده‌تر برنامه نویسی مثل طراحی و ساخت زبان‌های برنامه نویسی یا توسعه سیستم عامل و همچنین برنامه نویسی سیستم‌های تعبیه شده فعالیت حرفه‌ای داشته باشیم، به نظر می‌رسد بهتر باشد در رشته علوم کامپیوتر تحصیل کنیم.

دروس رشته برنامه نویسی چیست ؟

دروس مورد نیاز و انتخابی در رشته برنامه نویسی کامپیوتر در موسسات مختلف بسیار متفاوت است. در اینجا درس‌هایی فهرست شده‌اند که به نوعی درس‌های اساسی، پایه و مهم رشته برنامه نویسی به حساب می‌آیند.

• (+) برنامه نویسی کامپیوتر
• (+) مهندسی نرم افزار
• (+) ریاضیات
• (+) آمار و احتمال

اما به طور کلی همان‌طور که پیش‌تر هم بیان شد، رشته برنامه نویسی در واقع همان رشته علوم کامپیوتر یا مهندسی کامپیوتر نرم افزار است و بنابراین درس‌های رشته برنامه نویسی هم همان درس‌های تعیین شده برای این رشته‌ها هستند. البته برخی درس‌ها نزدیکی بیشتری به برنامه نویسی دارند و مهم‌تر هستند. برخی درس‌ها را هم می‌توان در اولویت کمتری قرار داد.

در نهایت با توجه به اینکه به طور رسمی رشته‌ای دقیقاً با عنوان رشته برنامه نویسی نداریم، اگر می‌خواهیم برنامه نویس شویم و از برنامه نویسی پول در بیاوریم، بهتر است پس از درک چیستی برنامه نویسی و زبان برنامه نویسی، آشنایی با انواع برنامه نویسی و انواع زبان‌های برنامه نویسی، یاد بگیریم چگونه برنامه نویس شویم و در نهایت حوزه تخصصی مورد علاقه خود را در دنیای برنامه نویسی انتخاب کنیم. با انجام این کار بهتر مشخص می‌شود که چه درس‌ها، مباحث، مهارت‌ها و ابزارهایی را باید یاد بگیریم.

دروس اساسی رشته برنامه نویسی

دروس اساسی و هسته‌ای برنامه نویسی کامپیوتر معمولاً با کلاس‌های مقدماتی مثل سیستم عامل و مهندسی نرم افزار آغاز می‌شود. سپس می‌توان بیشتر وارد مباحث برنامه نویسی شد و یادگیری زبان‌های برنامه نویسی را آغاز کرد.

در دانشگاه‌های مختلف زبان‌های برنامه نویسی متفاوتی به عنوان اولین زبان تدریس می‌شوند. مثلاً در گذشته زبان پاسکال تدریس می‌شد. همچنین زبان‌های آموزش C و C++‎ در دانشگاه‌ها برای رشته کامپیوتر رایج است. آموزش زبان‌های ویژوال بیسیک، پِرل و زبان‌های دیگر هم برای رشته برنامه نویسی تقریباً رایج است.

اما در کل بهتر است هدف خود را از یادگیری برنامه نویسی مشخص کنیم و بعد براساس آن هدف، زبان برنامه نویسی مورد نیاز خود را انتخاب و یادگیری آن را آغاز کنیم. البته برخی از زبان‌های برنامه نویسی برای شروع مناسب‌تر هستند. مثلاً بهتر است با ساده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی مثل پایتون یادگیری را آغاز کنیم.

همچنین با یادگیری برخی از زبان‌ها، خصوصاً زبان‌های سطح پایین مثل زبان C، علاوه بر یادگیری برنامه نویسی، ساختار کامپیوتر و ساز و کار آن را هم بهتر درک خواهیم کرد و با مباحث بنیادی مثل مدیریت حافظه هم آشنا خواهیم شد. یک راه دیگر این است که زبان‌های همه‌منظوره را یاد بگیریم تا در ادامه انتخاب‌های بیشتری برای حوزه فعالیت خود در دنیای برنامه نویسی داشته باشیم. از جمله محبوب‌ترین و برترین زبان‌های همه‌منظوره می‌توان باز هم به پایتون و همچنین جاوا اشاره کرد.

از جمله سایر دروس مهم رشته برنامه نویسی و علوم کامپیوتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• (+) مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی
• (+) برنامه‌سازی پیشرفته
• (+) ساختمان داده‌ها و الگوریتم‌ها
• (+) کامپایلر
• (+) طراحی زبان‌های برنامه‌نویسی
• (+) نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها

دروس ریاضی رشته برنامه نویسی

کسب مهارت کافی در ریاضی برای برنامه نویس حرفه‌ای کامپیوتر، خصوصاً‌ در دانشگاه بسیار ضروری و مهم است. ریاضیات به ما کمک می‌کند تا با کامپیوتر ارتباط برقرار کنیم و ایده‌های انسان‌ها را به مفاهیمی ترجمه کنیم که کامپیوترها بتوانند متوجه شوند.

دروس ریاضی لازم برای رشته کامپیوتر و برنامه نویسی در ادامه فهرست شده‌اند:

• (+) «حساب دیفرانسیل و انتگرال» (حسابان | Calculus)
• «ریاضیات گسسته» (Discrete Mathematics)
• (+) «جبر خطی» (Linear Algebra)
• (+) «جبر ماتریسی» (Matrix Algebra)

سایر دروس مهم رشته برنامه نویسی

از جمله دیگر درس‌های مهمی که برای تحصیل در رشته برنامه نویسی بهتر است یاد بگیریم در ادامه فهرست شده‌اند.

• (+) الگوریتم‌ها
• (+) ساختمان داده
• (+) پایگاه داده
• (+) داده کاوی
• (+) درس هوش مصنوعی
• (+) گرافیک کامپیوتری
• (+) محاسبات کوانتومی
• (+) امنیت اطلاعات

رشته های مرتبط با رشته برنامه نویسی چیست ؟

برخی از رشته‌های مرتبط با برنامه نویسی در زیر فهرست شده است.

• (+) گرافیک کامپیوتری
• علوم کامپیوتر
• برنامه‌های کاربردی رسانه
• تجزیه و تحلیل سیستم‌های کامپیوتری
• شبکه‌های کامپیوتری و مخابرات
• برنامه‌های کاربردی میکرو کامپیوتر
• مدل‌سازی داده‌ها / مدیریت پایگاه داده و انباره داده
• فناوری/تکنسین داده پردازی و پردازش داده
• انفورماتیک
• علم اطلاعات
• مدل سازی و شبیه سازی محیط‌های مجازی
• طراحی صفحات وب
• طراحی چند رسانه‌ای و منابع اطلاعاتی

معرفی فیلم های آموزش مهندسی و علوم کامپیوتر

در سایت فرادرس مجموعه‌ای از دوره‌های آموزشی دروس رشته‌های مهندسی و علوم کامپیوتر گردآوری شده‌اند. این مجموعه دارای بیش از ۳۰ عنوان یا دوره آموزشی مختلف و در مجموع حاوی بیش از ۴۰۰ ساعت فیلم آموزشی است و بسیاری از دروس مهم رشته برنامه نویسی و علوم کامپیوتر در این مجموعه گنجانده شده است. برخی از دروسی که در این دوره‌ها تدریس شده‌اند، شامل درس پایگاه داده، ساختمان داده، طراحی الگوریتم، ذخیره و بازیابی اطلاعات، سیستم‌های عامل،‌ نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها، مهندسی نرم‌افزار، طراحی کامپایلر، زبان تخصصی کامپیوتر و سایر موارد است.

علاوه بر دوره‌های آموزشی دروس کامپیوتر، دوره‌های مجزایی مختص مرور و حل تست‌های کنکور ارشد نیز برای اکثر دروس در این مجموعه موجود است. در تصویر فوق تنها تعدادی از دوره‌های آموزشی مرتبط با رشته برنامه نویسی به عنوان نمونه آمده است.

• برای مشاهده همه فیلم های آموزش رشته کامپیوتر + اینجا کلیک کنید.

انواع مدرک ها و گواهینامه ها در رشته برنامه نویسی چیست ؟

انواع مدارکی که در رشته برنامه نویسی می‌توان کسب کرد شامل موارد زیر می‌شوند.

• گواهی‌نامه‌های مربوط به دوره‌های آموزشی و بوت‌کمپ‌ها
• مدارک دانشگاهی و دانش‌نامه‌ها

گواهینامه های معتبر در رشته برنامه نویسی چیست ؟

همان‌طور که در بخش‌های بعدی به آن اشاره خواهد شد، آموزش‌های آنلاین و حضوری چه از طریق پلتفرم‌های آموزشی و وب‌سایت‌ها و چه از طریق بوت‌کمپ‌ها می‌تواند همراه با دریافت مدرک و گواهی باشد. برخی گواهینامه‌ها را کسب کنید و به این وسیله تسلط و مهارت خود را بر یک زبان برنامه نویسی نشان دهید.

شرکت‌های نرم‌افزاری و انجمن‌های محاسباتی حرفه‌ای برخی آزمون‌های مهارت‌سنجی را به عمل می‌آورند و در صورتی که متقاضی در این آزمون نمره قبولی بگیرد، گواهی و مدرک مربوطه را به او اعطا می‌کنند. همچنین، برخی پلتفرم‌های آموزش آنلاین، که در بخش‌های بعدی ملاحظه می‌کنید، در پایان دوره آموزشی، گواهی‌هایی را ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، edX تعداد زیادی کلاس آنلاین دارد که با گذراندن آن‌ها، گواهینامه‌های دانشگاه‌های برتر از جمله‌ گواهی دانشگاه هاروارد، MIT و «دارتموث» (Dartmouth) را اعطا می‌کند.

 

مدرک فوق دیپلم یا کاردانی در رشته کامپیوتر

این مدرک معمولاً دو سال طول می‌کشد و مقدمه‌ای برای مقطع کارشناسی محسوب می‌شود. مدرک کاردانی همراه با یک رزومه خوب و تجربه برنامه نویسی، می‌تواند برای کسب یک موقعیت خوب در برنامه نویسی کامپیوتر کافی باشد.

در دوره‌های کاردانی سعی می‌شود مهارت‌هایی به دانشجو آموزش داده شود که در نتیجه آن قادر به انجام امور زیر باشد.

• مسائل پیچیده محاسباتی را تجزیه و تحلیل کند و از اصول محاسباتی برای حل آنها استفاده کند.
• راه‌حل‌های مبتنی بر محاسبات برای برآورده کردن مجموعه‌ای از الزامات محاسباتی راطراحی، پیاده‌سازی و ارزیابی کند.
• در موقعیت‌های مختلف به طور حرفه‌ای و موثر ارتباط برقرار کند.
• از نظریه علوم کامپیوتر و توسعه نرم افزار برای ایجاد راه‌حل‌های مبتنی بر محاسبات استفاده کند.

لیسانس یا کارشناسی کامپیوتر

مدرک لیسانس طولانی‌تر است و در مقایسه با مدرک کاردانی وسعت بیشتری از مطالعات را پوشش می‌دهد. این مدرک معمولاً چهار سال طول می‌کشد. داشتن مدرک لیسانس، در مقایسه با بوت‌کمپ یا گواهینامه‌های دیگر، بسیار معتبرتر است، اما نیاز به صرف زمان بیشتری وجود دارد و همچنین میزان اعتبار به سطح دانشگاه مربوطه هم وابسته است.

برنامه‌های کارشناسی در «علوم کامپیوتر» (Computer Science | CS) زیربنای نظری و ریاضی محاسبات را پوشش می‌دهند. دانشگاه‌ها همچنین ممکن است مدارک لیسانس بین رشته‌ای ارائه دهند که به دانش آموزان CS اجازه می‌دهد علایق خود را با هم ترکیب کنند. مانند لیسانس ریاضیات در علوم کامپیوتر یا لیسانس فناوری اطلاعات در علوم و مهندسی کامپیوتر و دیگر میان‌ رشته‌ای‌هایی که ممکن است در دیگر دانشکده‌ها به غیر از گروه کامپیوتر ارائه شوند.

دوره‌های لیسانس علوم کامپیوتر بسته به دانشگاه و دوره آموزشی متفاوت هستند، اما معمولاً دروسی مانند برنامه نویسی عمومی، مهندسی نرم افزار، سخت‌افزار کامپیوتر و مهندسی هوش مصنوعی را پوشش می‌دهند. دانش‌جویان ممکن است موضوعات دیگری مثل محاسبه‌پذیری، اتوماسیون و طراحی الگوریتم را مطالعه کنند.

مدرک کارشناسی ارشد کامپیوتر

در علوم کامپیوتر، افراد تحصیلات خود را یا مستقیماً از مقطع کارشناسی به مقطع کارشناسی ارشد ادامه می‌دهند یا ممکن است قبل از شروع تحصیلات تکمیلی، زمانی را از تحصیل دور شده باشند. برخی از دانشجویان ممکن است با مدارک متفرقه کارشناسی در مقطع ارشد، وارد رشته علوم کامپیوتر شوند.

برخی از دانشجویان ممکن است مدرک کارشناسی ارشد را برای پیشرفت در فضای کار نیاز داشته باشند. مدارک کارشناسی ارشد علوم کامپیوتر گزینه‌ای عالی برای کسانی است که به دنبال کسب موقعیت‌های سطح بالاتر در این زمینه هستند. مطالعه بیشتر می‌تواند به تحقیق و پژوهش نیز بینجامد.

 

کتاب های رشته برنامه نویسی چیست ؟

در ادامه به برخی از مهم‌ترین کتاب‌های آموزشی ویژه برنامه نویسی پرداخته‌ایم که از سطوح مبتدی تا پیشرفته فهرست شده‌اند.

مهارت های لازم برای رشته برنامه نویسی چیست ؟

موفق‌ترین برنامه نویسان کسانی هستند که می‌توانند مهارت‌های سخت و مهارت‌های نرم خود را به طور یکپارچه در فضای کار ترکیب کنند. مهارت‌های سخت مانند دانش زبان‌های برنامه نویسی، خاص‌تر و قابل اندازه‌گیری هستند. مهارت‌های نرم بیشتر ذهنی هستند و شامل ویژگی‌هایی مانند خلاقیت و مدیریت زمان می‌شوند.

برای کسانی که می‌خواهند کدنویسی را یاد بگیرند، مهم است که به خاطر داشته باشند مهارت‌های نرم به همان اندازه مهارت‌های سخت برای پیشرفت ضروری هستند، به خصوص که یادگیری آن‌ها سخت‌تر است. مهارت‌های نرم همچنین به شبکه‌سازی و حفظ شغل کمک می‌کنند. استخدام و آموزش یک برنامه‌ نویس جدید زمان و هزینه زیادی را می‌طلبد که اکثر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند این هزینه‌ها را در جای دیگری صرف کنند. اگر به حرفه کدنویسی علاقه‌مند هستید، اگر می‌خواهید متمایز باشید، حتماً روی مهارت‌های سخت و نرم تمرکز داشته باشید.

 

مهارت های سخت برای رشته برنامه نویسی چیست ؟

برخی مهارت‌های سخت که می‌توانید آن‌ها را در خود تقویت کنید در ادامه فهرست شده‌اند.

• زبان‌های برنامه نویسی: زبان‌های برنامه نویسی متعددی وجود دارند، اما هر کسی که علاقه‌مند به برنامه نویسی است باید حداقل در یک زبان برنامه نویسی مهارت کسب کند. زبانی که برای یادگیری انتخاب می‌کنید مبتنی است بر علاقه فرد و حرفه تخصصی که می‌خواهد در آن فعالیت داشته باشد.
• پایگاه‌های داده: دانش پایگاه داده و مهارت کدنویسی SQL برای تمامی برنامه‌نویسان و به ویژه برای کسانی که قصد ورود به حوزه برنامه نویسی بک‌‌اند (‌Back End) را دارند،‌ مهارتی حیاتی به حساب می‌آید.
• کنترل منبع/کنترل نسخه: این جنبه از کدنویسی به نحوه پیگیری تغییرات ایجاد شده در خود کدها مربوط می‌شود. این مهم است، زیرا شما همیشه می‌خواهید مطمئن شوید که همواره نسخه صحیحی از کدهای منبع در حال استفاده است. همان‌طور که در ادامه خواهید دید، کارِ گروهی و کنترل نسخه یکی از مهارت‌هایی است که هر برنامه نویسی باید کسب کند. ضرورت و اهمیت این مهارت به این دلیل است که شما اغلب با بسیاری از متخصصان دیگر روی کدها کار می‌کنید و همه باید بتوانند این کار را به موازات فعالیت دیگران انجام دهند. برای تمرین این مهارت بسیار ضروری، آموزش‌های آنلاینی وجود دارند که می‌توانید به آن‌ها دسترسی داشته باشید. یکی از این آموزش‌ها، آموزش رایگان گیت، گیت‌هاب و گیت‌لب جادی به حساب می‌آید که لینک آن در ابتدای این بخش قابل دسترسی است.
• تست نرم افزار: زمانی که کدهای خود را توسعه دادید، باید مطمئن شوید که در سناریوهای مختلف کار می‌کند. تست نکردن کدها می‌تواند منجر به بروز باگ‌ها یا اشکالاتی شود که رفع آن‌ها اغلب پرهزینه است و زمان زیادی را هدر می‌دهد.

 

مهارت های نرم برای رشته برنامه نویسی چیست ؟

برخی مهارت‌های نرم که برنامه نویسان می‌توانند آن‌ها را در خود تقویت کنند در ادامه فهرست شده‌اند.

• مدیریت زمان: در فضای کسب و کار، ابزارهای محدودی وجود دارد که کدنویسان از آن‌ها برای بهره‌وری زمان خود استفاده می‌‌کنند. بسیاری از متخصصان برنامه نویسی، «تکنیک پومودورو» (Pomodoro) را به عنوان راهی برای مدیریت موفقیت‌آمیز زمان خود در حین کار بر روی وظایف توصیه می‌کنند. این تکنیک شامل تقسیم برنامه شما به بخش‌های 25 دقیقه‌ای با وقفه‌های 5 دقیقه‌ای است. این روش نیاز به کار مضاعف را رفع می‌کند و مانع خستگی مفرط می‌شود. همچنین ابزارهایی برای کمک به استفاده مجدد از کدها وجود دارد که باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود و به شما امکان می‌دهد به صورت خلاقانه‌تری کار کنید.

• مسئولیت‌پذیری: اشتباهات به طور اجتناب‌ناپذیری در هر محیط کاری رخ می‌دهند که می‌توانند باعث تاخیر و ناراحتی مشتریان شوند. اشتباهات با نگرش صحیح، فرصت یادگیری شگفت‌انگیزی محسوب می‌شود. قبول اشتباه ممکن است سخت باشد، اما یکی از ویژگی‌های بارز یک برنامه نویس بزرگ به حساب می‌آید. این نشان می‌دهد که بالغ و قابل اعتماد هستید.
• حل خلاقانه مسئله: بسیاری از مردم این تصور را دارند که توانایی حل مسئله به ترکیبی از مهارت‌های سخت و تجربه کاری بستگی دارد، اما در واقع به خلاقیت زیاد و ارتباطات نیز نیاز دارد. حل مسئله به ندرت توسط یک فرد انجام می‌شود، بلکه نیاز به گروهی از افراد دارد که با هم کار کنند تا مشکل را شناسایی کرده و اقدامات مشخصی برای رفع آن انجام دهند. یکی از راه‌هایی که می‌توانید خلاقیت و حل مسئله را در محل کار خود گشایش دهید این است که از ایده‌های هم تیمی‌هایتان دل‌سرد نشوید و در درس گرفتن از اشتباهات خود الگو باشید. اگر می‌خواهید تفکر خلاق خود را بهبود ببخشید، کتاب‌ها و مقاله‌های زیادی وجود دارد.
• کار تیمی: کار در برنامه نویسی، توسعه وب یا توسعه نرم افزار اغلب به این معنی است که شما همیشه بخشی از یک تیم بزرگ‌تر خواهید بود. کسب این مهارت برای یک حرفه کدنویسی موفق بسیار مهم است. می‌توانید با فشار آوردن به خود برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی بیشتر شروع کنید. آشنایی با هم تیمی‌ها بسیار مهم است زیرا در مورد مهارت‌ها، ترجیح‌ها و نقاط ضعف همه بیشتر خواهید آموخت. این اطلاعات می‌تواند در مورد واگذاری وظایف برای یک پروژه بزرگ بسیار مفید باشد.

 

نقشه راه رشته برنامه نویسی چیست ؟

در این بخش قصد داریم مسیر یادگیری برنامه نویسی و نحوه ورود به رشته برنامه نویسی و همچنین آمادگی‌های لازم برای ورود به بازار کار را پیشنهاد دهیم. در ابتدا به راه‌ها و امکانات موجود برای ورود به رشته برنامه نویسی اشاره می‌کنیم، این که آموزش باید از طریق دانشگاه باشد یا از طریق بوت‌کمپ‌ها یا این که شخص باید خودآموز مسیر یادگیری را طی کند. این که آیا برنامه نویس به گواهی پایان دوره نیازی دارد یا نیازی به آن نیست. سپس در ادامه، نحوه تکامل و توسعه پروفایل و روزمه حرفه‌ای را برای ورود به بازار کار شرح می‌دهیم.

پیشنهاد ما برای ورود به حرفه برنامه نویسی، روش‌های آموزشی زیر است.

• شروع یادگیری برنامه نویسی از دروران مدرسه، دبیرستان یا هنرستان
• آموزش از طریق پلتفرم‌های آنلاین همراه با دریافت گواهی یا بدون گواهی
• آموزش از طریق بوت‌کمپ‌ها همراه با دریافت گواهی یا بدون گواهی
• آموزش عالی و دریافت مدرک دانشگاهی در مقاطع مختلف

 

آموزش برنامه نویسی در دوران دبیرستان

شروع زودهنگام با دانش پایه اهمیت زیادی دارد. دوره‌هایی مانند جبر و علوم کامپیوتر را بگذرانید و آموزش‌های زیربنایی را فرابگیرید تا بعداً مهارت‌های سطح بالاتری از برنامه نویسی را بیاموزید. علوم کامپیوتر طیف عظیمی‌ از تخصص‌ها و رشته‌های مختلف از توسعه وب‌سایت گرفته تا برنامه نویسی سیستم‌ها و یادگیری ماشین را در بر می‌گیرد.

برای شروع برنامه نویسی، لازم نیست تا رسیدن به دانشگاه منتظر بمانید. در واقع، شروع در دبیرستان راهی عالی برای رشد مهارت‌های شما و باز کردن فرصت‌های مختلف و آماده‌سازی شما برای رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه است.

• در دوره‌های علوم کامپیوتر شرکت کنید: روش‌های مختلفی برای یادگیری برنامه نویسی وجود دارد. برخی محیط کلاس را ترجیح می‌دهند در حالی که برخی دیگر ترجیح می‌دهند کلاس‌ها آنلاین و مجازی باشند. بسیاری از دبیرستان‌ها دوره‌های علوم کامپیوتر را ارائه می‌دهند. اگر می‌خواهید خودتان یاد بگیرید، دوره‌های آنلاین رایگان زیادی وجود دارد که می‌توانید برای یادگیری از آن‌ها استفاده کنید. برخی از پلتفرم‌های آموزشی آنلاین شامل freeCodeCamp ،CodeCademy ،Coursera ،Udemy و W3Schools هستند. این موارد در بخش‌های بعدی شرح داده شده‌اند.

• در کارگاه‌ها شرکت کنید: کارگاه‌ها و «هکاتون‌ها» (Hackathon) روشی شگفت‌انگیز برای یادگیری در مورد زمینه‌های مختلف در توسعه نرم‌افزار و رشد مهارت‌های خود برای ایجاد یک پروژه هستند. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها، کارگاه‌های رایگان ارائه می‌دهند که بیشتر آن‌ها برای مبتدیان مناسب هستند. می‌توانید در یک کارگاه شرکت کنید، درباره یک زبان کامپیوتری مانند «پایتون» (Python) بیشتر بدانید و مهارت‌های خود را در یک فعالیت کوچک به کار ببرید. یک کارگاه یک ساعته می‌تواند دانش زیادی را در اختیار شما قرار دهد. هکاتون‌ها رویدادهای بزرگ‌تری هستند که معمولا در آخر هفته‌ها با صدها شرکت کننده برگزار می‌شوند.

در کارگاه‌ها شما با یک تیم همکاری می‌کنید یا خودتان کار می‌کنید تا یک پروژه ایجاد کنید و با تیم‌های دیگر رقابت کنید. هکاتون‌ها معمولاً دارای دسته‌بندیهای متنوعی در فناوری هستند که شامل هم نرم افزار و هم سخت افزار می‌شود. این رویداد معمولاً شامل کارگاه‌های آموزشی همراه سخنرانان مهمان است. حتی اگر پروژه‌ای ارسال نکنید، هکاتون‌ها روشی عالی برای پوشش دادن مهارت‌های مختلف در طی چند روز و ملاقات با توسعه دهندگان دیگر با علایق مشابه شما هستند. اکنون بسیاری از هکاتون‌ها به دلیل کووید-19 به صورت مجازی برگزار می‌شوند.

• پروژه‌های خود را توسعه دهید: یک راه عالی برای رشد و تمرین مهارت‌هایتان، «یادگیری همراه با تمرین» است که این در علوم کامپیوتر به معنای به کارگیری مهارت‌ها به صورت عملیاتی در پروژه‌ها است. شما می‌توانید هر پروژه‌ای را از یک صفحه نظرسنجی کوچک گرفته تا یک برنامه افزودنی مرورگر ایجاد کنید. تمرین مهارت‌ها و توسعه خلاقیت به شدت توانایی‌های شما را بهبود می‌بخشد. پیش‌نیاز انجام پروژه‌، یادگیری یک زبان‌ برنامه نویسی و دانلود و نصب یک «ویرایشگر متن» (Text Editor or IDE) متناسب با آن زبان برنامه نویسی است.

البته، پلتفرم‌های آنلاین زیادی وجود دارد که می‌توانید پروژه‌هایتان را در آنجا توسعه دهید، همچنین پروژه‌های دیگر کاربران را مشاهده کرده و با آن‌ها همکاری کنید. برخی از این پلتفرم‌های تعاملی شامل موارد https://codepen.io و https://replit.com می‌شوند. شروع در دبیرستان واقعاً فرصت‌های متنوعی را در دنیای باورنکردنی برنامه نویسی نرم‌افزار باز می‌کند. شاید یادگیری تایپ چند خط کد در یکی از این سایت‌ها بتواند سفر شما را در رشته برنامه نویسی برای سال‌های آینده رقم بزند.

• مهارت‌های سخت و نرم را توسعه دهید: اگر دانش‌آموز دبیرستانی و علاقه‌متد به حرفه کدنویسی هستید و اگر می‌خواهید در بین هم‌سالان خود متمایز شوید، حتماً روی مهارت‌های سخت و نرم تمرکز داشته باشید.
  • در ادامه برخی از مهم‌ترین مهارت‌هایی فهرست شده است که به عنوان برنامه نویس به آن نیاز دارید.
    • حل مشکل و عیب یابی: گاهی اوقات، کد کار نمی‌کند. این به برنامه نویس بستگی دارد که دلیل آن را بفهمد و کد جدیدی را که کار می‌کند بنویسد و اجرا کند.
    • خودانگیختگی: برنامه نویسان کامپیوتر اغلب در یک تیم همکاری می‌کنند و در عین حال زمان زیادی را صرف نوشتن کد می‌کنند، بنابراین انگیزه شخصی برای اطمینان از انجام کار بسیار مهم است.
    • استقلال: برنامه نویسان کامپیوتر اغلب مسئولیت زمان‌بندی و مدیریت وظایف خود را بر عهده دارند، بنابراین برنامه نویسان باید مستقل باشند.
    • پشتکار: وقتی کد کار نمی‌کند، برنامه نویسان کامپیوتر باید بتوانند تا زمانی که کد عمل کند به تلاش ادامه دهند. از برنامه نویسان کامپیوتر خواسته می‌شود تا برای مدت معین روی یک برنامه کار کنند و عبور از هر مرحله ممکن است یک چالش محسوب شود.
    • حافظه قوی: برنامه نویسان کامپیوتر باید بتوانند ساختار کد و کدهای ساده را برای زمانی که برنامه‌های خود را می‌نویسند به خاطر بسپارند.
    • دانش کامپیوتر: برنامه نویسان باید به علوم کامپیوتر علاقه داشته باشند و نسبت به آن دانش کافی داشته باشند.

• • در مورد مهارت‌های زیر در حد ممکن تجربه کسب کنید و مبانی علوم مربوطه را مطالعه کنید.
    • مهارت‌های توسعه وب: CSS ،JavaScript و HTML را بیاموزید.
    • یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی: این روزها صنعت، تمرکز زیادی را به هوش مصنوعی و یادگیری ماشین معطوف کرده است. سعی کنید مبانی و مفاهیم کلی آن را دریابید.
    • علم داده: یک حوزه به سرعت در حال رشد است که شامل استفاده از داده‌ها برای حل مسائل کسب و کار و شکل دادن به رشد استراتژیک یک شرکت است. سعی کنید مبانی آن را همراه با کدنویسی پایتون بیاموزید.

منابع آنلاین رشته برنامه نویسی چیست ؟

منابع زیادی به صورت آنلاین وجود دارد که به شما کمک می‌کنند تا در مورد نقش برنامه نویسی کامپیوتر بیشتر بدانید. سایت‌های شغلی مانند LinkedIn یا Glassdoor را بررسی کنید. سعی کنید با برنامه نویسان فعلی ارتباط برقرار کنید و حتی با آن‌ها مصاحبه‌هایی را ترتیب دهید تا در مورد نحوه رسیدن آن‌ها به جایی که الان هستند بیشتر بدانید. برخی آموزش‌های ارائه شده توسط فرادرس در ادامه فهرست شده‌اند.

• زبان‌های برنامه نویسی عمومی
  • (+) فیلم آموزشی زبان برنامه نویسی C
  • (+) فیلم آموزشی زبان برنامه نویسی ++C
  • (+) فیلم آموزشی زبان برنامه نویسی #C
  • (+) فیلم آموزشی زبان برنامه نویسی Go
• طراحی سیستم و الگوریتم
  • (+) آموزش طراحی الگوریتم
  • (+) آموزش طراحی الگوریتم به همراه حل مثال های عملی
• علوم و مهندسی داده
  • (+) آموزش ​اصول و روش های داده کاوی Data Mining
  • (+) آموزش برنامه نویسی پایتون پیشرفته — ترفندهای پایتون
• یادگیری ماشین و هوش مصنوعی
  • (+) آموزش یادگیری ماشین و پیاده سازی در پایتون Python – بخش یکم
  • (+) آموزش یادگیری ماشین و پیاده سازی در پایتون Python – بخش دوم

بسیاری از وب سایت‌ها کدنویسی را از طریق آموزش‌های مبتنی بر متن آموزش می‌دهند، در حالی که برخی دیگر از ویدیو استفاده می‌کنند. منابع معرفی شده در اینجا مبتنی بر یادگیری ساختاریافته، اعتبار وب‌سایت، سهولت درک، پشتیبانی جامعه، کیفیت دوره‌ها، یادگیری تعاملی مبتنی بر پروژه و آماده‌سازی مصاحبه برنامه‌نویسی است. برخی از این پلتفرم‌ها گواهی‌های معتبر اتمام دوره آموزشی به شما خواهند داد.

سایت یودمی Udemy

Udemy یک از بهترین پلتفرم‌های آنلاین برای یادگیری زبان‌های برنامه نویسی مختلف است که دوره‌های آن را می‌توان به صورت رایگان یا با پرداخت کمتر از 10 دلار تهیه کرد. Udemy بزرگترین ارائه‌دهنده دوره‌های آنلاین با بازاری متشکل از 24 میلیون دانش‌جو، 35000 مربی و 80000+ دوره است. می‌توانید دوره‌ها را بر اساس دسته‌بندی، محبوبیت مدرس، رتبه‌بندی، نظرات کاربران و پروفایل نویسنده انتخاب کنید.

دوره‌های کدنویسی زیادی از مدرسان برتر وجود دارد که با ساختن برنامه‌های کاربردی در دنیای واقعی، برنامه نویسی را به شما آموزش می‌دهند. بسیاری از دوره‌های رایگان Udemy برای یادگیری برنامه نویسی پایه وجود دارد. هیچ اشتراک واحدی برای دسترسی به تمام دوره‌های موجود در کاتالوگ وجود ندارد. شما باید به صورت جداگانه در دوره‌های مورد نیاز مشترک شوید که شامل بیش از 16000 دوره می‌شود. این که می‌توانید دوره‌ها را بر اساس نظر دانشجویان انتخاب کنید یکی از مزیت‌های Udemy به حساب می‌آید.

2. وبسایت Educative.io

Educative یکی از بهترین پلتفرم‌ها برای یادگیری برنامه نویسی، طراحی و سیستم‌های توزیع شده و آماده شدن برای مصاحبه‌های «مهندسی و توسعه نرم افزار» (SDE | Software Development Engineer) و دواپس به حساب می‌‌‌آید. این یک پلت‌فرم آموزش آنلاین برای یادگیری برنامه نویسی، سیستم‌های توزیع شده، دواپس و موارد دیگر است.

Educative دوره‌هایی را در زمینه طراحی سیستم، آمادگی برای مصاحبه کدنویسی و بیش از 560 دوره برنامه نویسی ارائه می‌دهد. این پلتفرم توسط بیش از 1.5 میلیون برنامه نویس در سراسر جهان استفاده می‌شود. Educative با دوره‌هایی که به شما کمک می‌کند «مصاحبه‌های طراحی سیستم» (System Design Interview | SDI) را تجربه کنید، یادگیری را به سطح بالاتری ارتقا داده است.

شما در این پلتفرم می‌توانید پیشرفت خود را در طول زمان به صورت گرافیک و همراه با نمودار ببینید. دوره‌های آموزشی مبتنی بر متن هستند و دارای چالش‌ها، آزمایشگاه‌های تعاملی مبتنی بر مرورگر و آزمون‌هایی هستند که سطح شما را سنجش می‌کنند. برخی از دوره‌های این بستر آموزشی، رایگان است می‌توانید از کوپن‌های ویژه برای صرفه جویی 40 درصدی در اشتراک سالانه آن استفاده کنید.

3. سایت کورسرا Coursera

Coursera یک پلت‌فرم پیشنهادی برای دوره‌های برنامه نویسی و فناوری اطلاعات است که امکان ارائه مدارک معتبر در آن وجود دارد. Coursera با دانشگاه‌ها همکاری می‌کند و صدها دوره آنلاین رایگان در موضوعات مختلف ارائه می‌دهد که شامل مجموعه گسترده ای از دوره‌های برنامه نویسی رایگان هم می‌شود. شما می‌توانید هم در کلاس‌های انفرادی و هم در کلاس‌های گروهی شرکت کنید.

Coursera همچنین در زمینه‌های یادگیری ماشین، یادگیری عمیق و هوش مصنوعی دوره‌های متعددی را ارائه کرده است. Coursera plus یک برنامه پولی با دسترسی نامحدود به بیش از 7000 دوره، پروژه‌های هدایت شده، تخصص‌ها و برنامه‌هایی با گواهینامه حرفه‌ای در حوزه‌هایی مانند علم داده و علوم کامپیوتر است.

4. سایت Pluralsight

پلتفرم Pluralsight یکی از بهترین وب‌سایت‌های آموزشی همراه با گواهینامه فناوری اطلاعات است. بیشتر فناوری‌هایی که در Pluralsight آموزش داده می‌شوند مربوط به برنامه‌نویسی، چارچوب‌های کدنویسی، ابزارها، دواپس و اتوماسیون هستند.

همچنین اطلاعات مربوط به آخرین ابزارهای بهره‌وری توسعه دهندگان را منتشر می‌کند که شامل vagrant, chef, Docker و غیره هستند. در کنار برنامه نویسی، با ابزارهایی آشنا می‌شوید که می‌توانید در محیط برنامه نویسی خود از آن‌ها استفاده کنید تا بهترین استفاده را از زمان خود ببرید. یک مزیتی که در مورد Pluralsight وجود دارد، این است که 5 دوره رایگان هفتگی در مورد فناوری ارائه می‌دهد و گاهی اوقات دسترسی کامل رایگان به کل پلت‌فرم ممکن می‌شود.

5. سایت Udacity

مدرسه برنامه نویسی Udacity بیش از 200 دوره رایگان را ارائه می‌دهد تا به شما در یادگیری برنامه نویسی و سایر فناوری‌های پیشرفته از جمله روباتیک، یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی کمک کند. برنامه‌های ارائه شده توسط این پلتفرم در بازه‌های زمانی معین و همراه با مدرک معتبر (Nanodegree) است.

شما هم می‌توانید برای دریافت برنامه‌های Nanodegree، به صورت رایگان، برای بورس تحصیلی Udacity اقدام کنید.

6. سایت Datacamp

دیتا کمپ یک وب‌سایت عالی برای یادگیری تمام زبان‌های برنامه نویسی و ابزارهای مورد نیاز برای علم داده است. اگر به دنبال شغلی در علم داده هستید یا می‌خواهید به حوزه علم داده تغییر دهید، دیتاکمپ یک بستر عالی برای کدنویسی است و استفاده از ابزارهای تجزیه و تحلیل داده مرتبط را نیز در آن یاد خواهید گرفت. دوره‌های ابتدایی در دیتا کمپ رایگان هستند.

آموزش‌های کلیدی دیتا کمپ شامل موارد زیر می‌شود.

• Python ،R ،SQL
• علم داده
• یادگیری ماشین
• یادگیری عمیق

فرادرس در ویدیو آموزشی که در زیر ملاحظه می‌کنید، محیط گرافیکی نرم افزار RStudio را معرفی کرده و با ارائه مطالب مرتبط، نقش این نرم افزار و تحلیل آماری را در نتیجه‌گیری از داده‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد. در پایان این آموزش، مخاطب قادر به کار کردن با نرم افزار RStudio، ورود اطلاعات، تجزیه و تحلیل آماری پایه‌ای می‌شود و می‌تواند مسائل مختلف را در قالب صورت مساله مشخص در نرم افزار تحلیل کند. برای یادگیری علم داده‌ها و ورود به برنامه‌نویسی مربوط به آن، توصیه می‌کنیم آموزش زیر را تهیه کنید.

۷. سایت edX

edX وب سایتی است که دوره‌های رایگان را از ده‌ها دانشگاه و مؤسسه دیگر در سراسر جهان ارائه می‌دهد. موضوعات مختلفی از جمله علوم کامپیوتر را پوشش می‌دهد. برخی از ویژگی‌های edX شامل موارد زیر می‌شوند.

• هزاران دوره در دسترس است.
• مرجع آموزش‌ها بهترین دانشگاه‌های جهان شامل دانشگاه‌ هاروارد، موسسه فناوری ماساچوست، دانشگاه کالیفرنیا و برکلی می‌شود.
• آموزش‌های ویدیویی، تمرین‌ها و آزمون‌ها تعاملی هستند.
• به صورت رایگان گواهینامه ارائه می‌دهد.

در اینجا برخی از بهترین وب‌سایت‌ها منتخب را برای یادگیری برنامه نویسی آنلاین فهرست کردیم و به نحوه فعالیت آموزشی برخی از آن‌ها اشاره کردیم. به غیر از موارد نام برده شده، منابع آموزشی آنلاین دیگری نیز وجود دارند. انتخاب وب سایت آموزشی بسته به سلیقه و انتخاب شما است. هر وب سایتی را که انتخاب می‌کنید، باید به یک برنامه یادگیری پایبند باشید و برای بهتر شدن در آن، کدنویسی را تمرین کنید. در حالی که برخی از این دوره‌ها هزینه دارند، بسیاری از آن‌ها به صورت رایگان در دسترس هستند. یادگیری آنلاین همراه با تمرین کدنویسی عملی، توانایی‌های کدنویسی شما را به سطوح بالاتر ارتقا می‌دهد.

 

بوت کمپ برای رشته برنامه نویسی چیست ؟

«بوت‌کمپ‌های کدنویسی» (Bootcamp) مسیری با یا بدون مدرک برای علاقه‌مند به برنامه نویسی و علوم کامپیوتر ارائه می‌دهند. بوت‌کمپ‌ها آموزش آمادگی شغلی در زمینه‌هایی مانند مهندسی نرم افزار، توسعه وب، علم داده، امنیت سایبری ارائه می‌دهند و راه‌کاری سریع برای به دست آوردن دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای برتری در زمینه فناوری اطلاعات به حساب می‌آیند.

بوت‌کمپ‌های علوم کامپیوتر جلسات تحت رهبری مربی، مطالعه مستقل، تکالیف تمرینی و پروژه‌های گروهی را ترکیب می‌کنند. بوت‌کمپ‌ها فرصت‌ یادگیری عملیاتی و جذب در بازار کار را فراهم می‌کنند. در واقع تضمین می‌کنند که پایه‌های نظری دانشجویان تقویت شود و دانش عملیاتی را توسعه دهند.

بوت‌کمپ کدنویسی با مدرک لیسانس در علوم کامپیوتر متفاوت است. بوت کمپ‌ها مستلزم آموزش‌های عمومی‌ نیستند. تمام مطالب دوره به طور مستقیم به علوم کامپیوتر و توسعه حرفه‌ای مربوط می‌شود. بوت‌کمپ‌ها یا به صورت مستقل یا به واسطه دانشگاه ارائه می‌شوند، به صورت آنلاین یا به صورت حضوری در محوطه دانشگاه یا در قالب ترکیبی حضوری / آنلاین در دسترس هستند. این برنامه‌ها همچنین دارای برنامه‌های نیمه وقت و تمام وقت هستند.

بوت کمپ‌های کدنویسی راهی سریع برای به دست آوردن دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای برتری در زمینه فناوری اطلاعات ارائه می‌دهند. بسیاری از بوت کمپ‌ها به صورت آنلاین در دسترس هستند. در ایران برخی بوت‌کمپ‌ها با وابستگی دانشگاهی و یا به طور مستقل فعالیت ‌می‌کنند و دسترسی به آن‌ها از طریق پلتفرم‌های کاریابی و یا از طریق آگهی‌های تبلیغاتی در دانشگاه‌ها ممکن است.

 

مشاغل وابسته به رشته برنامه نویسی چیست ؟

در زیر برخی از مهم‌ترین مشاغل وابسته به حرفه برنامه نویسی فهرست شده‌اند.

1. برنامه نویس وب، شامل فرانت‌اند، بک‌اند و فول استک
2. برنامه نویس اپلیکیشن موبایل
3. برنامه نویس پایگاه داده
4. تحلیل‌گر برنامه نویسی
5. طراح UX/UI
6. دانشمند داده
7. برنامه نویس الگوریتم
8. کارشناس امنیت سایبری
9. معمار سیستم‌های اطلاعاتی
10. برنامه نویس بازی

چشم انداز رشته برنامه نویسی چگونه است و چقدر درآمد دارد؟

تقاضا برای برنامه نویسان کامپیوتر زیاد است. با توجه به آمار Projections Central، سالانه بیش از ۱۰۰ هزار موقعیت برای برنامه نویسان کامپیوتر، مهندسان و معماران شبکه ایجاد می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد. حقوق‌ها نیز بالاتر از میانگین است. یک برنامه نویس کامپیوتر می‌تواند انتظار داشته باشد که به طور متوسط 82240 دلار درآمد داشته باشد.

درآمد متوسط برخی مشاغل وابسته به برنامه نویسی در بازارهای جهانی به قرار زیر است.

• مهندس نرم افزار: 76807 دلار
• برنامه نویس نرم افزار: 70703 دلار
• مهندس ارشد نرم افزار: 114696 دلار

آمادگی برای ورود به بازار کار برنامه نویسی

پس از این که راجع به آموزش‌های ممکن در رشته برنامه نویسی صحبت کردیم، در این بخش قصد داریم نکاتی را مطرح کنیم که در حین یادگیری برنامه نویسی و در مراحل پسایادگیری مبنا، بایستی برای ورود حرفه‌ای به بازار کار منظور شوند. بهتر است نکات پیشنهادی در حین یادگیری برنامه نویسی در نظر گرفته شوند و تا حد امکان به آن‌ها به صورت عملیاتی پرداخته شود چرا که باعث وسعت دید و روشن ساختن مسیر حرفه‌ای شما به عنوان یک برنامه نویس خواهند بود.

• در یک زبان برنامه نویسی متخصص شوید: شما باید در یک یا چند زبان برنامه نویسی تخصص حرفه‌ای کسب کنید. بررسی کنید که به توسعه نرم افزارهای تحت وب، برنامه نویسی موبایل، نرم افزارهای بازی یا به کدام یک از گرایش‌های برنامه نویسی علاقه‌مند هستید. تمرکزی برای کار و تحصیل خود پیدا کنید و برای تخصص آینده‌تان برنامه‌ریزی داشته باشید.
• کارآموزی در رشته برنامه نویسی چیست: کارآموزی یک راه عالی برای کسب تجربه، دانش و وارد شدن شما به صنعت است. در طول دوره کارآموزی، مهارت‌های برنامه نویسی خاص و تجربه کاری واقعی را به دست می‌آورید و در عین حال ارتباطات حرفه‌ای خود را در این زمینه افزایش می‌دهید.
• نمونه کار داشته باشید: روی پروژه‌های مستقل کار کنید و آن‌ها در رزومه خود بگنجانید. پروژه‌هایی را که در طول دوره تحصیلی و دوران شغلی خود انجام داده‌اید، با اجازه شرکت مربوطه در رزومه‌تان فهرست کنید. همیشه نمونه کارها را بروز نگه دارید و در صورت امکان به صورت آنلاین در دسترس قرار دهید.
• سابقه کاری کسب کنید: همان طور که در بالا اشاره شد بهتر است در دوره‌های کارآموزی، چه با دستمزد و چه بدون دستمزد، شرکت کنید یا با کار برنامه نویسی آزاد شروع کنید. اگر هنوز قبل از شروع درخواست به تجربه بیشتری نیاز دارید، روی چندین پروژه آموزشی کار کنید.
• رزومه خود را متمایز سازید: اطمینان حاصل کنید که رزومه شما عاری از اشتباه، بروزرسانی شده و گویای تمام مهارت‌های شما است. بخش‌هایی از مهارت‌ها و علایق مرتبط را برجسته سازید که شما را واجد شرایط شغلی می‌کند.
• در مصاحبه شغلی به صورت حرفه ای عمل کنید: از قبل همه چیز را در مورد شرکتی که با آن مصاحبه خواهید کرد به صورت آنلاین بخوانید و مطمئن شوید که می‌توانید به سوالات مهم و خاص شرکت پاسخ دهید. ممکن است از شما خواسته شود که وظایف فنی را نیز انجام دهید، بنابراین مطمئن شوید که آن‌ها به دنبال چه مهارت‌هایی هستند و توانایی خود را برای کار متمرکز قبل از مصاحبه آماده سازید.
• یادگیری مداوم در رشته برنامه نویسی چیست: حوزه فناوری و زبان‌های برنامه نویسی همیشه در حال بروزرسانی هستند. شما باید نسخه‌های جدید زبان برنامه نویسی تخصصی خودتان را بشناسید و مهارت‌های خود را متناظر با آن بروزرسانی کنید. همچنین، با عضویت در خبرنامه‌های صنعتی و حضور در شبکه‌های اجتماعی تخصصی، از آخرین فناوری‌های مربوطه و بروزرسانی‌ها آگاه شوید.

 

دسته بندی برنامه نویسان از لحاظ مهارت و تجربه کاری

برنامه نویس‌ها در حالت کلی به سه دسته زیر گروه‌بندی می‌شوند.

• «برنامه نویس جوان» (Junior)
• «برنامه نویس متوسط» (Mid Level)
• «برنامه نویس ارشد» (Senior)

سطح تخصص توسعه دهندگان نرم افزار به سه درجه ذکر شده تقسیم می‌شود تا توانایی‌های حرفه‌ای یک برنامه نویس بالقوه را مشخص کند. این که چه زمینه‌ای از مسئولیت را می‌توانند بر عهده بگیرند، چقدر مهارت دارند و در مجموع چقدر می‌توانند توانایی داشته باشند. تعریف واضح نقش توسعه‌دهنده خاص در شرح شغل برای متخصص مورد نظر بسیار مهم است.

برنامه نویس جونیور کیست؟

الزامات کلیدی برای نقش برنامه نویس جونیور به شرح زیر است.

• سابقه کاری ندارد یا تا ۱/۵ سال تجربه کار دارد.
• به صورت درونی مشتاق یادگیری است.
• دانش پایه را در مورد فناوری اطلاعات از نظر نرم افزار و سخت افزار دارد.
• مهارت کافی را در مبانی برنامه نویسی کامپیوتر دارا است.
• در یادگیری نحوه استفاده از ابزار، توانمند است.
•  حداقل به یک زبان برنامه نویسی تسلط دارد و در نوشتن کدهای اولیه برنامه توانمند است.

برنامه نویس جونیور می‌تواند سطوح وظایفی زیر را انجام دهد.

• اشکالات کوچک و کم اهمیت‌تر را برطرف کند.
• روی ابزارها یا «قابلیت‌های» (Feature) داخلی یا «سمت مدیریت» (Admin Side) کار کند.
• روی «قابلیت‌های» (Feature) تعریف شده کار کند. قابلیت‌هایی که مفهوم کلی و نشانه‌گذاری‌شان قبلاً توسط توسعه دهندگان ارشد مشخص شده است.
• به برنامه‌ریزی اولیه پروژه کمک کند.
• به راحتی بتواند با پایگاه داده کار کند.

برنامه نویس سطح متوسط کیست ؟

الزامات کلیدی برای نقش برنامه نویس مید‌لول به شرح زیر است.

• 2 الی 4 سال سابقه کار دارد.
• اشتیاق ذاتی به یادگیری دارد.
• تجربه انجام چندین پروژه را در رزومه خود دارد.
• می‌تواند به تنهایی یا در یک تیم کار کند.
• می‌تواند محیط توسعه را به تنهایی راه‌اندازی و تنظیم کند.
• می‌تواند توسعه دهندگان جونیور یک تیم را راهنمایی کند.
• ابتکار عمل دارد و راه‌حل‌ ارائه می‌دهد.

برنامه نویس سطح متوسط می‌تواند سطوح وظایفی زیر را انجام دهد.

• به گونه‌ای کدنویسی کند که افراد دیگر بتوانند به راحتی آن را مدیریت کنند.
• کد را تغییر دهد تا کارآمدتر شود.
• وظایف اصلی را به وظایف فرعی کوچک‌تر تقسیم کند.
• زمان‌بندی‌ها و برنامه‌ریزی برای انجام تست را انجام دهد.
• «اشکالات» (Bug) اصلی را در کد پیدا کند.
• کد را با جزئیات و به صورت دقیق بررسی کند.
• به طور همزمان روی قطعه کدهای بزرگ‌تر کار کند.
• اهدافی را برای برنامه نویسان جونیور تعیین کند.
• چندین کار و چندین پروژه را به طور همزمان پیش ببرد.

برنامه نویس ارشد کیست؟

الزامات کلیدی برای نقش برنامه نویس ارشد به شرح زیر است.

• 5-8 سال سابقه کار دارد.
• به صورت درونی برای یادگیری و توسعه فردی مشتاق است.
• در حل مسائل و انجام وظایف با پیچیدگی‌های مختلف تجربه کافی دارد.
• نقش یک کارشناس را برای آزمایش، تست و اعتبارسنجی فرضیات برای رسیدن به نتیجه ایفا می‌کند.
• در توسعه و راهنمایی توسعه دهندگان سطح متوسط تیم توان‌مند است.
• درک جامع بر کل پروژه دارد و می‌تواند وظایف را به اعضای تیم تفویض کند.
• نگاه عمیقی به توسعه پروژه دارد و بهترین راه‌ها را برای توسعه با در نظر گرفتن هدف نهایی، پیشنهاد می‌کند.

برنامه نویس ارشد می‌تواند وظایف زیر را انجام دهد.

• می‌تواند یک فرآیند گردش کار کامل «توسعه - استقرار - راه‌اندازی» را انجام دهد.
• مشخصات فنی و شرایط مرجع را تنظیم می‌کند.
• ریسک‌های اولیه را در کار بر روی پروژه‌های بزرگ تعریف می‌کند.
• مسئول راهنمایی اعضای تیم جونیور و سطح متوسط است.
• برای همکارانی که تجربه کمتری دارند، مرور کد را به طور منظم انجام می‌دهد.
• با توجه به تجربه‌ای که دارد می‌تواند به طور مستقل مشکلات مختلف را حل کند.
• می‌تواند مشکلات پیچیده را با استفاده از الگوهای طراحی تسهیل کند.
• می‌تواند تیمی‌ از افراد را مدیریت کند که کارهای ساده تا متوسط انجام می‌دهند.
• ارشدها جدا از این که مهارت‌های پیشرفته توسعه نرم‌افزار دارند، معمولاً هنگام کار در یک تیم با مهارت‌های مختلف، مسئولیت‌های مدیریتی را نیز بر عهده می‌گیرند.

سوالات متداول در مورد رشته برنامه نویسی چیست ؟

در این بخش به برخی از سوالات متدوال مطرح شده پیرامون بحث رشته برنامه نویسی می‌پردازیم.

 چقدر طول می‌کشد تا یک برنامه نویس کامپیوتر شوید؟

دوره‌های آموزشی مختلف با توجه به طول ساعات آموزش ممکن است از چند ساعت تا چند ماه به طول انجامد. انجام پروژه و انجام کارورزی نیز می‌تواند با توجه به مقیاس آن از چند روز تا حتی یکسال زمان‌بر باشد. این‌ پیش‌نیازها تنها برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس در سطح جونیور است. برای کسب مهارت بیشتر و رسیدن به سطوح بالاتر باید تجربه انجام پروژه‌های متعدد را در طول زمان‌های بیشتری داشته باشید. از طرفی تحصیلات دانشگاهی هم مستلزم بازه‌های زمانی معین است. برای دریافت مدرک کارشناسی در دانشگاه حدوداً به ۴ سال و مدرک کاردانی حدوداً به ۲ سال زمان نیاز هست.

کدام زبان برنامه نویسی فرصت‌ های شغلی بیشتری دارد؟

جاوا اسکریپت و پایتون، دو زبان محبوب در صنعت استارتاپ، تقاضای زیادی دارند. اکثر استارت‌آپ‌ها از فریم‌ورک‌های بک‌اند مبتنی بر پایتون مانند جنگو (پایتون)، فلاسک (پایتون) و نود‌جی‌اس (جاوا اسکریپت) استفاده می‌کنند.

تفاوت بین برنامه نویس فرانت اند و بک اند چیست؟

در زیر به مفهوم و وظایف هر یک از توسعه دهندگان فرانت‌اند و بک‌اند اشاره شده است.

• توسعه دهندگان فرانت‌اند: مسئول تعامل با کاربران و تسهیل تجربه آن‌ها هستند. آنچه مردم هنگام دسترسی به یک سایت یا برنامه می‌بینند توسط برنامه نویسان فرانت‌اند ساخته شده است. آن‌ها همچنین مسئول طراحی هستند. زبان مورد استفاده در فرانت‌اند شامل جاوا اسکریپت و همچنین تکنولوژی‌های HTML و CSS است.
• توسعه دهندگان بک‌اند: بر روی فرآیندهایی تمرکز دارند که باعث کارکرد نرم افزار می‌شوند. به عبارت دیگر، آن‌ها با هر چیزی که به بخش مدیریت توسعه برنامه وب، محتوای داخلی سیستم و فناوری‌های سرور، پایگاه داده‌ها، معماری و منطق برنامه مربوط می‌شود، سروکار دارند. آن‌ها همچنین مسئول بروز رسانی‌ها و تصحیح اشتباهات هستند.

تفاوت بین برنامه نویس ارشد Senior و برنامه نویس تازه کار Junior چیست؟

با توجه به سطح مهارت، توسعه دهندگان در چند دسته‌بندی قرار می‌گیرند که مهم‌ترین آن‌ها شامل دو گروه زیر می‌شود.

• برنامه نویسان «تازه‌کار» (Junior): متخصصان با تجربه اندک هستند که به تازگی در یک حوزه فناوری انتخاب شده و شروع به کار کرده‌اند. آن‌ها عموماً به حمایت یک متخصص پیشرفته‌تر و همچنین یادگیری مداوم نیاز دارند. آن‌ها دانش اولیه برنامه نویسی و درک چارچوب‌ها را دارند و قادر به کار با پایگاه‌های داده و ساخت نمونه‌های اولیه هستند.
• توسعه دهندگان «ارشد» (Senior): تجربه کافی برای ایجاد راه‌حل‌های مناسب، تکمیل وظایف و همچنین راهنمایی کارکنان جوان را دارند. آن‌ها مسئول کیفیت و به موقع بودن کار توسعه هستند. داشتن دانش عمیق و ساختار یافته در تیم پروژه از مشخصات آن‌ها است. انجام برخی وظایف مانند تعیین ویژگی‌های پروژه، کنترل و تکمیل مستقل پروژه‌های کوچک و پروژه‌های فرعی داخلی (ماژول‌ها) و تست اجزای پایه بر عهده آن‌ها است. به عنوان یک قاعده، آن‌ها تحصیلات عالی را به پایان رسانده‌اند.
• آن‌ها روش‌ها و ابزارهای تجزیه و تحلیل و طراحی، فرآیندهای مهندسی نرم افزار و زبان‌های نشانه‌گذاری را می‌شناسند، درک عمیقی از فناوری کلاینت-سرور، مرورگر، سرورهای وب، پایگاه‌های داده و سیستم عامل‌ها دارند و می‌توانند سایر توسعه دهندگان را زیر نظر داشته و به آن‌ها وظایف تخصیص دهند.

 

جمع‌بندی

در اینجا به این موضوع پرداختیم که رشته برنامه نویسی چیست و هر آنچه را که باید راجع به آن بدانیم مورد بحث قرار گرفت. اول از همه به چیستی رشته برنامه نویسی پرداخته شد و سپس این نکته مهم را مطرح کردیم که تقریباً چیزی به نام رشته برنامه نویسی در ایران و جهان وجود ندارد و در واقع رشته برنامه نویسی همان رشته علوم کامپیوتر یا مهندسی کامپیوتر نرم افزار است. در این مطلب همچنین مهارت‌های لازم و ضروری برنامه نویسی شامل مهارت‌های نرم و سخت مطرح و سپس نقشه‌راهی برای گام نهادن در رشته برنامه نویسی و مسیر یادگیری این حرفه پیشنهاد شد. در مسیر پیشنهادی، توصیه می‌شود که برنامه نویسی را از دوران مدرسه آغاز کنید. در ادامه به معرفی منابع و پلتفرم‌های آنلاین و همچنین بوت‌کمپ‌های ویژه آموزش برنامه نویسی پرداختیم.

همچنین می‌توان در دانشگاه و در رشته‌های مرتبطی همچون مهندسی و علوم کامپیوتر، فناوری اطلاعات و دیگر رشته‌های وابسته ثبت نام کرد و در مقاطع مختلف کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد به تحصیل مشغول شد. در فاز دوم این مقاله، مشاغل وابسته به برنامه نویسی، درآمد مورد انتظاری این مشاغل و آمادگی‌های لازم برای ورود به بازار کار مطرح شدند. همچنین، سطح‌بندی برنامه‌نویس‌ها به لحاظ سابقه و مهارت کاری مورد بحث قرار گرفت. در انتها به برخی از سوالات رایج و پرتکرار در مورد رشته برنامه نویسی پاسخ دادیم.