فرادرستعویض باتری خودرو — به زبان ساده
در آموزش‌های قبلی مجله فرادرس، با سیستم شارژ و مبدل برق خودرو آشنا شدیم. همچنین انواع باتری‌ها را معرفی کردیم. یک باتری، مشابه سایر بخش‌های خوردو، ممکن است ضعیف شود یا آسیب ببیند و به همین دلیل باید آن را به صورت دوره‌ای بررسی کرد. گاهی نیز مجبور می‌شویم به دلیل تمام شدن عمر باتری، آن را با یک باتری جدید تعویض کنیم. در این آموزش، نکات و روش تعویض باتری خودرو را شرح می‌دهیم.
اجزای باتری خودرو
اجزای یک باتری به صورت زیر هستند:
- ترمینال/بوشینگ باتری: ترمینال‌های باتری به تسمه مثبت و منفی سلول‌های انتهایی متصل می‌شوند و نقطه واسط بین باتری سیستم الکتریکی خودرو هستند.
- اسید باتری: اسید یک محلول با خلوص بالا از اسید سولفوریک و آب است.
- تسمه: تسمه‌ها به بالای هر المنت جوش داده شده‌اند تا اتصال الکتریکی به ترمینال‌ها برقرار شود.
- صفحه منفی باتری: صفحه منفی از یک شبکه یا توری فلزی تشکیل شده که ماده سازنده آن سرب اسفنجی است.
- جداساز: جداساز یک ماده پلی‌اتیلن است که صفحات مثبت را از صفحات منفی برای برقراری یک جریان الکتریکی مؤثر و کارامد جدا می‌کند.
- صفحه مثبت باتری: صفحه مثبت شامل یک توری فلزی با ماده فعال دی اکسید سرب است.
- درپوش روی باتری: درپوش باتری از رزین پلی‌پروپیلن ساخته شده و روی محفظه باتری مهر و موم شده است.
- محفظه باتری: محفظه نیز از رزین پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود که صفحات باتری، تسمه‌ها و الکترولیت درون آن قرار داده می‌شوند. محفظه به گونه‌ای طراحی شده که تأثیر لرزش را به حداقل برساند و عمر باتری را افزایش دهد.
- صفحات باتری: المنت از پشته‌ای از صفحات مثبت و منفی تشکیل شده است. صفحات در بالا توسط یک تسمه متصل هستند که به آن جوش داده شده‌اند. المنت‌ها به هر یک از سلول‌های باتری متصل هستند.
- خمیر باتری: خمیر باتری ترکیبی از اکسید سرب است که دی اکسید سرب و سرب اسفنجی تولید می‌کند. این خمیر به شبکه‌های مثبت و منفی باتری می‌چسبد.
نکات ایمنی کار با باتری
قبل از آنکه با باتری کار کنید، باید مطمئن شوید همه موارد ایمنی زیر رعایت شده است:
- وقتی سیگار روشن در دست یا بر روی لب دارید، هیچ‌گاه با باتری کار نکنید.
- در باتری‌ها اسید سولفوریک وجود دارد که گاز هیدروژن تولید می‌کند. اگر رسوبات اسیدی بر روی پوست یا لباس‌هایتان منتقل شد، بلافاصله آن را با آب بشویید.
- هر زمان که با باتری کار می‌کنید، آن را از سیستم الکتریکی خودرو قطع کنید، اما قبل از این کار مطمئن شوید که ابتدا موتور خاموش باشد. در بسیاری از خودروهای جدید، کامپیوترها یا ECUها عملکرد سیستم موتور، سوخت و احتراق و سایر موارد را کنترل می‌کنند. بسیار مراقب باشید ولتاژ ناخواسته‌ای را به ECU اعمال نکنید.
- اگر می‌خواهید با سیم‌کشی‌های زیر کاپوت کار کنید، حتماً ابتدا کابل منفی باتری را قطع کنید. این کار از آسیب‌دیدگی احتمالی قطعات الکتریکی و شوک ناگهانی جلوگیری می‌کند.
- وقتی می‌خواهید کابل‌های باتری را جدا یا تعویض کنید، همیشه ابتدا کابل منفی را قطع کنید و هنگام وصل، آن را به عنوان آخرین کابل وصل کنید. اگر ابتدا کابل مثبت را جدا کنید، ممکن است با اتصال آچار به آن، مانند یک الکترود جوشکاری، آچار به ترمینال بچسبد.
- وقتی با باتری کار می‌کنید، کابل‌ها را محکم ببندید و مطمئن شوید با جایی تماس ندارند. اجازه ندهید چیزی که فلزی است با ترمینال‌های باتری تماس پیدا کند، زیرا در این صورت باتری آسیب می‌بیند و ممکن است سبب جرقه و آتش‌سوزی شود.
- دقت کنید که به هیچ وجه ترمینال‌های باتری به یکدیگر اتصالی پیدا نکنند. بنابراین، وقتی با آچار فلزی کار می‌کنید، حتماً دقت کنید که آچار بین آن‌ها اتصال برقرار نکند.
مراحل تعویض باتری خودرو
همان‌طور که می‌دانیم، باتری‌های خودروها، حتی اگر از آن‌ها به درستی مراقبت کنیم، مادام‌العمر کار نمی‌کنند. اگر نور چراغ‌های خودرو کم شده است، اگر خودرو استارت نمی‌خورد یا اگر باتری بیش از سه سال کار کرده است، وقت آن رسیده که باتری را تعویض کنیم. خوشبختانه، تعویض باتری به سرعت و به سادگی قابل انجام است و می‌توانید با چند ابزار ساده آن را به تنهایی در خانه انجام دهید. در ادامه، مراحل تعویض باتری خودرو را شرح می‌دهیم. بدین منظور، ابتدا روش جدا کردن باتری قدیمی و سپس نصب باتری جدید را بیان می‌کنیم.
جدا کردن باتری قدیمی
۱. در جای مناسبی پارک کرده و خودرو را خاموش کنید. از تعویض باتری در کنار جاده خودداری کنید. همچنین، سعی کنید محلی که در آن پارک کرده‌اید عاری از ترافیک، جرقه، شعله یا آب باشد. ترمز دستی را بکشید و خودرو را خاموش کنید. سوئیچ را در آورید تا اطمینان حاصل کنید که باتری در مسیر مدار نیست. اگر در یک گاراژ تعویض باتری را انجام می‌دهید، دقت کنید که تهویه هوا داشته باشد یا در صورت نیاز در گاراژ را باز بگذارید. دقت کنید که با تعویض باتری، تنظیمات ساعت، رادیو و... بازنشانی می‌شوند.
۲. کاپوت را باز کنید. باتری خودرو حاوی محلول الکترولیت اسید سولفوریک است که بسیار خوردنده است و می‌تواند منجر به سوختگی پوست شود و گاز هیدروژن قابل اشتعال تولید می‌کند. بنابراین در هنگام تعویض باتری، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید. اگر ساعت یا هرگونه جواهرات مانند حلقه در دست دارید، برای محافظت در برابر شوک الکتریکی، آن‌ها را جدا کنید. لباس‌های کهنه و مخصوص کار بپوشید، زیرا ممکن است در حین کار لباس‌هایتان کثیف شود.
۳. محل قرارگیری باتری را پیدا کنید. باکس یا جعبه باتری را پیدا کنید که دو کابل به آن متصل است. ممکن است مدل خودرویتان جدیدتر بوده و باتری دارای درپوش باشد. در این صورت، این درپوش را جدا کنید.
اگر نمی‌توانید باتری را پیدا کنید، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. در برخی وسایل نقلیه، باتری به جای موتور در صندوق عقب قرار دارد.
۴. ابتدا کابل منفی را جدا کنید و با یک بست کمربندی، آن را در جای ایمنی ببندید. به یاد داشته باشید که همیشه باید ابتدا کابل منفی را قبل از کابل مثبت جدا کنید. دلیل این کار جلوگیری از اتصال کوتاه است. ترمینال منفی باتری معمولاً به رنگ سیاه است و با علامت منفی (-) مشخص می‌شود. در صورت لزوم، پوشش پلاستیکی را جدا کرده، سپس گیره منفی کابل منفی را با آچار شل کرده و کابل را جدا کنید.
از یک بست کمربندی استفاده کرده و کابل منفی را در جای مناسبی از موتور ببندید و اطمینان حاصل کنید که با هیچ بخش فلزی از آن ارتباط ندارد. برای اطمینان، می‌توانید آن را با یک عایق نیز بپوشانید. بسته به نوع خودرو، ممکن است به آچار ۷ یا ۸ یا ۱۰ یا ۱۳ میلی‌متری برای باز کردن کابل نیاز داشته باشید. البته ممکن است ترمینال‌های باتری دارای گیره‌هایی باشند که برای باز کردنشان به هیچ ابزاری نیاز نداشته باشید.
۵. کابل مثبت را جدا کنید و آن را با یک بست کمربندی در جای مناسبی محکم ببندید. رنگ ترمینال مثبت معمولاً قرمز است و با علامت مثبت (+) مشخص می‌شود. در صورت لزوم، پوشش پلاستیکی را جدا کرده، سپس گیره مثبت کابل مثبت را با آچار شل کرده و کابل را جدا کنید.
توجه: مطمئن شوید کابل‌های مثبت و منفی با هم هیچ تماسی نداشته باشند. همچنین بسیار دقت کنید که با قسمت‌های فلزی خودرو هیچ‌گونه تماسی نداشته باشند.
۶. باتری را از خودرو جدا کنید. پس از باز کردن همه گیره‌های باتری، آن را جدا کنید و ترجیحاً روی یک سطح بتنی قرار دهید.
دقت کنید که وزن باتری بیش از ۹ کیلوگرم است و در صورتی که نمی‌توانید آن را جدا کنید، از شخص دیگری کمک بگیرید.
نصب باتری جدید
۱. ترمینال‌های باتری را تمیز کنید تا آثار خوردگی از بین برود. برای تمیز کردن ترمینال‌ها می‌توانید از پودر لباسشویی با یک فرچه یا مسواک مستعمل و سنباده استفاده کنید.
۲. باتری جدید را در جای خود قرار داده و محکم کنید. اکنون باید مراحل جداسازی باتری قدیمی را از انتها به ابتدا انجام دهید.
برای جلوگیری از خوردگی، ترمینال‌ها را به گریس لیتیوم آغشته کنید. دقت کنید که فقط ترمینال‌های مثبت و منفی را به گریس لیتیوم آغشته کنید و به جاهای دیگر نزنید. همچنین، اطمینان حاصل کنید که باتری در جای خود محکم قرار گرفته باشد.
۳. کابل مثبت را وصل کنید. بسط کمربندی کابل مثبت را باز کنید و و آن را با آچار به ترمینال مثبت باتری ببندید.
توجه: وقتی باتری جدید را نصب می‌کنید، حتماً ابتدا ترمینال مثبت را متصل کنید تا قبل از اتصال همه چیز، مدار سهواً بسته نشود.
۴. کابل منفی را به ترمینال منفی باتری وصل کنید. بسط کمربندی کابل منفی را باز کنید و آن را با آچار به ترمینال منفی باتری ببندید.
اگر باتری دارای سرپوش بود، مجدداً آن را در سر جای خود قرار دهید.
۵. کاپوت را ببندید و با قرار دادن سوئیچ، برق خودرو را متصل کنید. بخش‌های الکتریکی خودرو را بررسی کنید که به درستی کار کنند.
در صورتی که مباحث بیان‌شده برای شما مفید بوده و می‌خواهید درباره موضوعات مرتبط، مطالب بیشتری یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم به آموزش‌های زیر مراجعه کنید:
- مجموعه آموزش‌های مهندسی برق
- آموزش مبانی باتری های سربی – اسیدی (ساختار، عملکرد و ایمنی)
- مجموعه آموزش‌های مهندسی مکانیک
- آموزش جستجو و انتخاب یاتاقان برای مهندسین مکانیک با محوریت یاتاقان های SKF
- محاسبه قیمت برق از روی قبض — به زبان ساده
- منبع تغذیه سوئیچینگ — به زبان ساده
- چگونه منبع تغذیه رایانه را تعویض کرده و آن را ارتقا دهیم؟
^^
