اسکرام مستر کیست و چه می کند؟ + منابع یادگیری مهارت ها

اسکرام یک روش‌شناسی برای مدیریت پروژه چابک (Agile) است که به تیم‌های فعال در صنایع گوناگون اجازه می‌دهد پروژه‌های خود را به شکلی بهینه مدیریت کنند. اما اسکرام مثل هر روش‌شناسی دیگری تنها زمانی به کار خواهد آمد که به شکلی صحیح پیاده‌سازی شود و دقیقا اینجاست که «اسکرام مستر» وارد میدان می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید اسکرام مستر چیست و چه وظایفی برعهده دارد، به مطالعه این مقاله ادامه دهید تا همه‌چیز را به شکلی موجز و موثر تشریح کنیم.

اسکرام مستر چیست؟

اسکرام مستر کسی است که مسئولیت حصول اطمینان از پیاده‌سازی صحیح قواعد اسکرام در یک سازمان را برعهده دارد. برای تحقق این مهم، اسکرام مستر به سازمان متبوع خود در راه‌اندازی یک فریمورک اسکرام یاری می‌‌رساند که خود از جلسات گوناگون، نقش‌ها و مسئولیت‌ها، تکنیک‌ها و ابزارهایی تشکیل شده که همگی برای پشت سر گذاشتن این فرایند به شکلی روان، ضروری به حساب می‌آیند.

تمام اعضای تیم قرار نیست درکی یکسان از مفاهیم بنیادین اسکرام مانند «اسپرینت»، «بک لاگ محصول» یا «داستان‌های کاربر» داشته باشند. این موضوع به‌خصوص راجع به تیم‌هایی مصداق می‌کند که به تازگی به سراغ مدیریت پروژه با روش‌شناسی اسکرام رفته‌اند. بنابراین بدون وجود یک اسکرام مستر که تقویت فرایندها را برعهده دارد و به مدیر محصول و اعضای تیم کمک می‌کند نظریه، قواعد و ارزش‌های اسکرام را درک کنند، تمام پروژه با شکستی سنگین روبه‌رو خواهد شد.

برای مشارکت با اعضای تیم‌ها و کمک به برنامه‌ریزی‌ها، زمان‌بندی‌ها و پایش کارها، اسکرام مستر باید به سراغ ابزارهای مختلف مدیریت پروژه مانند ProjectManager برود. با چنین ابزارهایی، می‌توان از بردهای کانبان برای برنامه‌ریزی اسپرینت‌های چابک، مدیریت بک‌لاگ محصول، ساخت نقشه راه محصول با نمودار گانت و موارد این چنینی استفاده کرد.

فیلم آموزش اسکرام برای مدیریت چابک فرایند توسعه اپلیکیشن های وب و موبایل در فرادرس

کلیک کنید

اسکرام مستر چه می‌کند؟

اگرچه اسکرام مستر یکی از ضروری‌ترین اعضای تیم مدیریت پروژه اسکرام به حساب می‌آید، اما باید بر این نکته تاکید کرد که نقش مدیر پروژه را ایفا نمی‌کند. در واقع تیم اسکرام، باید خود به فرایندهای داخلی سامان بدهد. با درنظرگیری این موضوع، اسکرام مستر قرار نیست مسئولیت موفقیت پروژه را برعهده داشته باشد. اسکرام مستر نقش‌ها و مسئولیت‌های مختلفی در یک پروژه دارد. در واقع اگر بپرسید اسکرام مستر چیست و کیست، بهترین توصیف برای آن، «رهبر خادم» خواهد بود. او در سلسله مراتب مدیریتی جایی ندارد، دستوری نمی‌دهد و خواستار بازگشت سرمایه نیز نمی‌شود.

در عوض او رویکردی همه‌جانبه‌تر نسبت به توسعه محصول یا توسعه نرم‌افزار در پیش می‌گیرد و دانش خود در زمینه مدیریت پروژه اسکرام را با دیگران به اشتراک می‌گذارد. از سوی دیگر، او نوعی جامعه درون‌سازمانی پدید می‌آورد و از اعضای تصمیم‌گیرنده در تیم اسکرام حمایت می‌کند.

• مطالب پیشنهادی برای مطالعه:
  • مدیریت محصول چیست؟ — آنچه باید بدانید + مسیر یادگیری
  • مدیر محصول کیست؟ 
  • چگونه مدیر محصول شویم؟
  • توسعه محصول چیست؟
  • استراتژی توسعه محصول چیست؟
  • اولویت بندی توسعه محصول با ۹ ابزار کاربردی
  • طراح محصول کیست و چیست؟

نقش‌های اسکرام مستر چیست؟

برخی از اصلی‌ترین نقش‌هایی که اسکرام مستر ایفا می‌کند به شرح زیر است:

• اسکرام مستر در خدمت صاحب محصول است و اطمینان حاصل می‌کند که اهداف، ابعاد و دامنه محصول برای تک‌تک اعضای تیم اسکرام واضح و روشن است.
• اسکرام مستر از تکنیک‌ها و ابزارهای مدیریت پروژه چابک برای مدیریت بهینه بک‌لاگ محصول بهره می‌گیرد. از سوی دیگر او به اعضای تیم اسکرام کمک می‌کند که به این درک برسند باید داستان‌های کاربر ضروری در بک‌لاگ محصول را اولویت‌بندی کرد.
• اسکرام مستر به شکلی دائمی اطلاعات را با تمام ذینفعان پروژه به اشتراک می‌گذارد: اطلاعاتی نظیر اینکه اسپرینت چابک کنونی در چه مرحله‌ای است و تلاش‌ها در راستای توسعه محصول یا نرم‌افزار به چه نقطه‌ای رسیده‌اند. برای تحقق این مهم می‌توان از عناصر مختلف اسکرام (مانند بک‌لاگ محصول و جلسات اسکرام) و همینطور مهارت برقراری ارتباط موثر استفاده کرد.
• اسکرام مسترها ضمنا با برنامه‌ریزی برای پروژه در محیطی آروینی آشنایی دارند. طبیعتا اسکرام مستر در برنامه‌ریزی اسپرینت‌های چابک به سطح استادی رسیده و می‌تواند تیم‌های چابک را به پیش براند. او برگزاری جلسات اسکرام را نیز برعهده دارد تا بتوان خط مشی‌های فرایند را ترسیم کرد یا به انتقال اطلاعات میان اعضا مشغول شد.

فیلم آموزش اسکرام Scrum – مفاهیم و تمرینات در فرادرس

کلیک کنید

مهارت‌های اسکرام مستر چیست؟

اسکرام مسترهای حرفه‌ای معمولا مجموعه‌ای از مهارت‌های ضروری را با خود به محیط کار می‌آورند. چه به تازگی به فکر تبدیل شدن به اسکرام مستر افتاده باشید و چه بخواهید در این مسیر شغلی پیشرفت کنید، لازم است مهارت‌هایی مانند حل مساله، تطبیق‌پذیری و برقراری ارتباط موثر را در خود بهبود دهید.

• حل مساله: این مهارت به شما در مدیریت پروژه‌های پیچیده یاری می‌رساند.
• تطبیق‌پذیری: به شما اجازه می‌دهد که به سراغ تغییرات ضروری بروید تا به بهترین خروجی‌های ممکن دست یابید.
• مهارت‌های ارتباطی: به شما اجازه می‌دهند مشارکتی موثر با اعضای تیم و همینطور ذینفعان پروژه داشته باشید.
• مهارت‌های انگیزشی: سبب می‌شوند قادر به بیرون کشیدن بهترین خروجی ممکن از تیم باشید و بهره‌وری را بالا ببرید.
• مهارت‌های سازمانی: باعث می‌شوند بتوانید وظایف مختلف، جلسات، منابع و اولویت‌بندی‌ها را به خوبی مدیریت کنید.

به عنوان یک اسکرام مستر، بسیار مهم است که از مهارت‌های فنی مرتبط با مدیریت چابک و توسعه نرم‌افزار نیز برخوردار باشید.

• با روش‌شناسی مدیریت پروژه چابک، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که تیم شما فرایندهایی به‌خصوص را برای تکمیل و عرضه محصولات دنبال می‌کند و در تمامی مراحل، از بازخوردهای مشتریان بهره می‌گیرد.
• هنگام کار کردن روی پروژها و محصولات نرم‌افزاری، مهارت‌های مدیریت و توسعه نرم‌افزار، شکلی ضروری به خود می‌گیرند. در واقع لازم است از اهداف، ساختار، انتظارات، فرایندها، پیش‌نیازها، برنامه‌ریزی‌ها و روش‌های پایش میزان پیشرفت باخبر باشید تا نرم‌افزاری بهتر تولید شود.
• مهارت‌های تحلیل تجاری نیز به شما کمک می‌کنند که دائما بر بهبود محصول متمرکز باشید تا نیازهای مشتریان، ذینفعان و همینطور شرکت، برطرف شود.

فیلم آموزش مبانی توسعه نرم افزاری Agile چابک در فرادرس

کلیک کنید

مسئولیت‌های اسکرام مستر چیست؟

وقتی صحبت از مسئولیت‌های اسکرام مستر باشد، هدف غایی او ایفای نقش یک مربی چابک است که به تیم‌های اسکرام کمک می‌کند به خودسازمان‌دهی برسند و به شکلی بهتر کار کنند تا قادر به مدیریت موثر بک‌لاگ محصول و دستیابی به بیشینه بهینگی باشند. برخی از اصلی‌ترین مسئولیت‌های اسکرام مستر را در ادامه از نظر رد می‌:نیم.

• اسکرام مسترها به تیم در مسیر ساخت محصولی ارزشمند کمک می‌کنند و برای تحقق این مهم، موانع را از مقابل فرایندهای اسکرام برداشته و در جلسات روزانه اسکرام و دیگر موارد مشابه، به مربی‌گری مشغول می‌شوند.
• اسکرام مستر از ابزارهایی مانند بردهای اسکرام استفاده می‌کند تا قادر به مدیریت بار کاری تیم باشد.
• تیم اسکرام می‌تواند روی برطرف‌سازی موانع موجود در مسیر از سوی اسکرام مستر حساب باز کند. او در واقع چالش‌های پیش روی اعضای تیم را از بین می‌برد یا به اولویت‌بندی داستان‌های کاربر در بک‌لاگ محصول مشغول می‌شود. بدین ترتیب تیم می‌تواند روی داستان‌های کاربری که همین حالا در دست دارد متمرکز باشد و به بهینه‌ترین و موثرترین شکل ممکن آن‌ها را به انجام برساند.
• در نهایت نیز اسکرام مستر به سازمان در فرایند مربی‌گری و رهبری برای دستیابی به فریمورک اسکرام یاری می‌رساند. اسکرام مستر به پیاده‌سازی تغییراتی می‌پردازد که بهره‌وری تیم را بالا می‌برند و از سوی دیگر، صاحبان محصول هم می‌توانند استفاده موثرتری از روش‌شناسی اسکرام در سراسر سازمان داشته باشند.

اسکرام مستر در قیاس با مدیر محصول

همانطور که در مقاله مدیریت چابک محصول با اسکرام گفته‌ایم، هرچه مدیر محصول نقش بیشتری در تیم توسعه داشته باشد، بهتر است. این نقش باید به‌گونه‌ای باشد که مدیر محصول به خوبی از نیازهای مشتری باخبر شود و «چرایی» پشت توسعه محصول را درک کند. اما وقتی مدیر محصول در فرایندهای تعیین وظایف یا تعیین «چگونگی‌ها» دخالت کند، با مشکل روبه‌رو خواهید شد. حتی اگر او دلسوزانه‌ترین مقاصد ممکن را نیز داشته باشد هم چنین ذهنیتی منجر به پنهان شدن مشکلات می‌شود. درهم‌آمیختن فرایندها و چشم‌اندازها معمولا منجر به نابودی فرایندها، زمان‌بندی‌ها و کیفیت نهایی کار می‌شوند. در واقع این دستورالعملی برای شکست خوردن است.

به همین خاطر است که اسکرام مستر و مدیر محصول باید دو نیاز کاملا متفاوت را در تیم اسکرام برطرف سازند. گاهی در تیم‌های کوچک، این وسوسه شکل می‌گیرد که یک نفر، به مسئولیت‌های نفر دیگر رسیدگی کند. اما وقتی موانع یا تغییرات ضروری از راه می‌رسند، باید تفاوتی واضح میان رویکردهای مدیریتی اسکرام مستر و مدیر محصول وجود داشته باشد تا محصول در مسیر صحیح هدایت شود.

فیلم آموزش مدیریت محصول – به زبان ساده و کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

اسکرام مستر در قیاس با مدیر پروژه

همتای غیر فنی (و غیر چابک) اسکرام مستر، مدیر پروژه است. هر دو سمت شغلی باید روی «چگونگی» رسیدگی بر کارها و برطرف‌سازی مشکلات موجود در جریان کاری از طریق تسهیل فرایندها متمرکز باشند. اما آیا سازمان شما به هر دو سمت شغلی نیاز دارد؟ احتمالا نه.

هم مدیران پروژه و هم اسکرام مسترها مسئولیت کمک به تیم را برعهده دارند تا امور به پایان برسند، اما رویکردهایی کاملا متفاوت از یکدیگر را در پیش می‌گیرند. مدیر پروژه به تعیین و پایش زمان‌بندی‌ها و دستاوردها، گزارش کردن میزان پیشرفت و هماهنگی میان اعضای تیم مشغول می‌شود. اما او این کار را از جایگاهی که صاحب قدرت است انجام می‌دهد و بنابراین یک سمت مدیریتی سنتی‌تر به حساب می‌آید.

اسکرام مستر به تیم‌ها در بهبود و سرراست کردن فرایندهایی یاری می‌رساند که در نهایت منجر به دستیابی به اهداف می‌شوند. او یکی از اعضای تیم است، یک مشارکت‌کننده، و نه کسی که کنترل امور را در دست داشته باشد. بهترین تیم‌های اسکرام به‌گونه‌ای کار می‌کنند که خودسازمان‌دهی دارند و در نتیجه نیازمند یک رویه مدیریتی از بالا به پایین نیستند.

اما این‌ها تنها برخی از پیکربندی‌های رایج در رویه مدیریت تیم اسکرام به حساب می‌آیند. برخی از سازمان‌ها به سراغ تمام این سمت‌های شغلی می‌روند، برخی صرفا اسکرام مستر دارند و برخی هیچ‌کدام را.

سخن پایانی

انتخاب اسکرام مستر به عنوان حرفه شغلی باعث می‌شود شما در مسیر کسب مهارت‌های برقراری ارتباط موثر، مدیریت کسب‌وکار و توسعه محصول قرار بگیرید و به شرکت‌ها در عرضه موفقیت‌آمیز محصولات به بازار کمک کنید. بنابراین لازم است دانش بنیادین خود درباره مدیریت پروژه چابک را افزایش دهید و چگونگی پیاده‌سازی رخدادها و عناصر مختلف اسکرام را بیاموزید. برای این کار، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ دوره‌های آموزشی فرادرس که در سراسر این مقاله به آن‌ها لینک کرده‌ایم، بروید.