یادگیری برنامه نویسی از پایه (رایگان) – به زبان ساده

شناخت مفاهیم اصلی برنامه نویسی، انتخاب زبان مناسب، راه‌اندازی محیط توسعه برای تمرین و کار و تمرین منظم جزو مراحل اولیه یادگیری برنامه نویسی هستند. رعایت این اصول و توجه به پیشرفت‌های کوچک، یادگیری برنامه نویسی را به سفر آموزشی جذابی تبدیل می‌کنند. با داشتن مهارت برنامه نویسی می‌توان فرصت‌های شغلی بسیار خوبی پیدا کرد. برای تبدیل شدن به برنامه نویس حرفه‌ای باید تمام مراحل یادگیری را به شکل منظم و کامل طی کنیم. با پیشرفت بیشتر در برنامه نویسی لازم است ابزارهای جدید‌ را هم بررسی کنیم. همچنین باید بر روی پروژه‌های مختلفی کار کرده و با سایر برنامه نویسان نیز ارتباط برقرار کنیم. تمرکز بر روی پروژه‌های واقعی و پیدا کردن منتور حرفه‌ای، تاثیر زیادی در یادگیری هرچه بهتر برنامه نویسی دارد. فقط باید به خاطر بسپارید که یادگیری برنامه نویسی از پایه شروع می‌شود ولی هرگز تمام نمی‌شود.

در این مطلب از مجله فرادرس، روش کامل یادگیری برنامه نویسی از پایه را آموزش می‌دهیم. ابتدا گام‌های مهم فرایند یادگیری برنامه نویسی را نام می‌بریم. سپس تمام این گام‌ها را یک به یک توضیح می‌دهیم. در نهایت هم چند پیشنهاد مهم برای افزایش مهارت‌ها نوشته‌ایم. بعد از یادگیری اصول اولیه لازم است مهارت‌های خود را همیشه به‌روزرسانی کنیم.

یادگیری برنامه نویسی از پایه

در این بخش از مطلب، مهم‌ترین مراحل یاد گرفتن برنامه نویسی را به ترتیب معرفی کرده‌ایم. با رعایت این مراحل می‌توانید وارد دنیای برنامه نویسی شده و در حوزه مورد نظر خود، مهارت کسب کنید.

1. شناخت مفاهیم اصلی برنامه نویسی
2. انتخاب زبان برنامه نویسی
3. راه‌اندازی محیط توسعه برای تمرین و کار
4. تمرین منظم برنامه نویسی
5. تعریف اهداف و نقشه راه یادگیری
6. استفاده از منابع مختلف
7. عضویت در گروه‌های برنامه نویسی
8. کار بر روی پروژه مربوط به دنیای واقعی
9. جست‌وجو به دنبال مربی و راهنما
10. حل چالش‌های رایج در دنیای برنامه نویسی

در ادامه تمام موارد بالا را یک به یک بررسی کرده‌ایم.

گام اول: شناخت مفاهیم اصلی برنامه نویسی

در زمان شروع برنامه نویسی، درک مفاهیم اصلی بسیار مهم است. برنامه نویسی یعنی نوشتن دستور‌العمل‌هایی که کامپیوتر آن‌ها را اجرا می‌کند. برای نوشتن هرچه بهتر این دستور‌العمل‌ها باید با مفاهیم کلی برنامه نویسی آشنا شوید.

در فهرست پایین، مفاهیم کلیدی برنامه نویسی را معرفی کرده و به شکل مختصری توضیح داده‌ایم.

انواع داده در برنامه نویسی

در برنامه نویسی، داده‌ها را در قالب‌های گوناگونی ذخیره و مدیریت می‌کنند. برای مثال می‌توان به داده‌های عددی، متن و مقادیر صحیح با نماد «True» و غلط با نماد «False» اشاره کرد. درک روش صحیح کار با داده‌های مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد.

متغیر‌ها

متغیر به ظرف‌هایی گفته می‌شود که برای نگهداری داده استفاده می‌شوند. با کمک متغیر‌ها برنامه نویسان می‌توانند داده و اطلاعات را در کامپیوتر ذخیره کرده و از آن‌ها در برنامه‌های خود استفاده کنند.

عبارت‌های شرطی در برنامه نویسی

عبارت‌های شرطی برای کمک به کنترل جریان برنامه به کار برده می‌شوند. برای مثال می‌توان به فرایند‌های مربوط به تصمیم‌گیری یا انجام وظایف تکراری اشاره کرد.

حلقه‌ها

در برنامه نویسی، با توجه به شرایط تعیین شده، بعضی از دستورات باید چند بار اجرا شوند. برای تکرار اجرای این دستورات از حلقه‌ها استفاده می‌کنیم.

تابع

تابع مانند برنامه کوچکی درون برنامه‌های اصلی کار می‌کند. توابع به برنامه نویسان کمک می‌کنند کدهای خود را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل تکرار تجزیه کنند.

مدیریت خطا در برنامه نویسی

یادگیری مهارت مدیریت خطاهای برنامه نویسی بسیار ضروری است. مدیریت خطاهای استثنا در زمان رو‌به‌رو شدن با شرایط غیرمنتظره‌ای مانند داده‌های ورودی نامعتبر یا خطاهای سیستمی به اجرای درست برنامه کمک می‌کند.

ساختمان داده و الگوریتم‌ها

به روش‌های سازماندهی و ذخیره‌سازی داده‌ها ساختمان‌های داده گفته می‌شود. الگوریتم‌ نیز به فرایندی گفته می‌شود که به صورت قدم به قدم مسائل مختلف را حل می‌کند. معمولا این مسائل مربوط به کار با داده‌ها هستند.

گام دوم: انتخاب زبان برنامه نویسی

در زمان شروع به یادگیری برنامه نویسی از پایه یکی از مهم‌ترین سوالات این است که کدام زبان را باید یاد بگیریم. قبل از تصمیم گرفتن درباره محل و روش شروع آموزش برنامه نویسی، باید زبان مورد نظر خود را انتخاب کنیم. زبان‌های برنامه نویسی بسیار زیادی وجود دارند. هر زبان نقطه قوت و کارکرد‌های خاص خود را دارد.

در این بخش از مطلب، زبان‌های مختلفی را به صورت مختصر تعریف کرده‌ایم .با مطالعه توضیحات مربوط به آن‌ها می‌توانید زبان برنامه نویسی مناسب خود را انتخاب کنید.

پایتون

سینتکس «پایتون» (Python) بسیار ساده و شفاف است. بنابراین این زبان به گزینه بسیار خوبی برای برنامه نویسان مبتدی تبدیل شده است.

زبان برنامه نویسی پایتون در حوزه‌هایی مانند توسعه برنامه‌های تحت وب، علم داده و خودکار‌سازی وظایف، کاربرد‌های گسترده‌ای دارد. خوانایی زبان پایتون به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا سریع و راحت ایده‌های برنامه نویسی مختلف را درک کنند.

جاوا اسکریپت

تقریبا در تمام فرایند‌های توسعه وب لازم است از زبان «جاوا اسکریپت» (JavaScript) هم استفاده کنیم. یکی از کاربرد‌های مهم این زبان، ساخت وب‌سایت‌های تعاملی است. در ضمن در برنامه نویسی سمت سرور هم از این زبان استفاده می‌شود.

بیشترین کاربرد جاوا اسکریپت در این حوزه مربوط به فریم‌ورک « Node.js» است. این زبان، چندکاره است. بنابراین کدهای آن در تمام مرورگرهای اینترنت اجرا می‌شوند. به طور خاص اگر بعد از یادگیری برنامه نویسی، می‌خواهید در حوزه فرانت اند فعالیت کنید، آموختن جاوا اسکریپت، مهارت بسیار با ارزشی به حساب خواهد آمد.

جاوا

زبان برنامه نویسی «جاوا» (Java) بر روی پلتفرم‌ها و سیستم عامل‌های مختلف اجرا می‌‌شود. بنابراین در اصطلاح به آن زبان «قابل حمل»‌ یا (Portable) گفته می‌‌شود.

از کاربرد‌های بسیار رایج جاوا می‌توان به توسعه اپلیکیشن‌های اندرویدی و انجام وظایف مربوط به شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ اشاره کرد. چندپلتفرمی بودن و استحکام کدهای جاوا آن را به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای توسعه اپلیکیشن‌های بزرگ تبدیل کرده است.

++C

زبان ++C گزینه بسیار خوبی برای توسعه نرم‌‌افزارهای سیستمی و برنامه نویسی بازی‌های کامپیوتری است. این زبان به توسعه‌دهندگان قدرت کنترل منابع سیستمی را می‌دهد.

با کمک ++C می‌توانید روش کار کامپیوتر‌ها را عمیق‌تر درک کرده و یاد بگیرید. این مسئله در زمان کار بر روی اپلیکیشن‌هایی مفید است که عملکرد‌ و کارایی‌ آن‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

روبی

زبان برنامه نویسی «روبی» (Ruby) علاوه بر قدرت بالا کاربری ساده‌ای هم دارد. یکی از کاربرد‌های گسترده روبی در توسعه وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های تحت وب است.

مهم‌ترین عامل گسترش استفاده از روبی در این حوزه وجود فریم‌ورک «Ruby on Rails» است. روبی به غیر از عملکرد خوب، سینتکس بسیار زیبایی نیز دارد. این سینتکس زیبا برنامه نویسان را به کدنویسی جذب کرده در نتیجه باعث افزایش کارایی روبی هم می‌‌شود.

هر زبانی قدرت و ویژگی‌های مخصوص خود را دارد. پس با دقت به هدفی که دارید یا حوزه مورد علاقه خودتان توجه کنید. در این صورت کد نویسی را به شکل درست شروع می‌کنید. درباره صنایع یا رشته‌های مناسب خود تحقیق کنید. بعد از آن زبان مورد نیاز خود را انتخاب کنید.

گام سوم: راه‌اندازی محیط توسعه برای تمرین و کار

در زمان یادگیری برنامه نویسی از پایه، راه‌اندازی محیط توسعه و کدنویسی یکی از قدم‌های بسیار مهم است. این مرحله، شامل آماده کردن ابزارها و نرم‌افزارهای درست است. با مشاهده فیلم آموزش رایگان نصب و راه اندازی پایتون در VS Code در فرادرس می‌توانید روش نصب تمام موارد مورد نیاز برای کدنویسی با پایتون را بیاموزید. لینک این فیلم را در پایین نیز قرار داده‌ایم.

با کمک این ابزارها و نرم‌افزارهاست که می‌‌توانیم کدهای خود را نوشته و اجرا کنیم. در این بخش از مطلب، چند قدم ساده را برای راه‌اندازی محیط توسعه معرفی کرده‌ایم.

انتخاب کد ادیتور یا IDE

برای نوشتن کدهای برنامه به محیط مخصوصی نیاز داریم. این محیط‌ها با نام‌هایی مانند کد ادیتور یا «محیط توسعه یکپارچه» (Integrated Development Environment | IDE) شناخته می‌‌شوند.

به عنوان چند نمونه از مشهور‌ترین محیط‌های توسعه می‌توانیم به «ویژوال استودیو کد» (Visual Studio Code)، «سابلایم تکست» (Sublime Text)، ویرایشگر «اتم» (Atom) و «IntelliJ IDEA» اشاره کنیم.

نصب نرم‌افزار‌های ضروری

بسته به زبان برنامه نویسی که یاد می‌گیرید، باید نرم‌افزارها و ابزارهای مشخصی را بر روی سیستم خود نصب کنید. برای مثال، اگر تصمیم به یادگیری پایتون گرفته‌اید، باید زبان پایتون و ابزار «مدیریت پکیج‌» (Package Manager) مخصوص آن به نام pip  را نصب کنید.

راه اندازی سیستم کنترل نسخه

استفاده از سیستم‌های کنترل نسخه‌ مانند گیت برای ردیابی تغییرات انجام شده در کدها ضروری است. با کمک این نوع ابزارها حتی می‌توانیم به صورت اشتراکی و از راه دور بر روی توسعه محصول یکسانی با دیگران، همکاری کنیم.

برای استفاده از نرم‌افزار‌ کنترل نسخه می‌توانید «گیت» (Git) را نصب کرده و در سایت‌هایی مانند «گیت هاب» (GitHub) یا «گیت لب» (GitLab) ثبت نام کنید. البته استفاده از این ابزارها ضروری نیست. اما کاربری ساده‌ای دارند. در ضمن عادت کردن به استفاده صحیح از ابزارهای حرفه‌ای، در آینده تاثیر بسیار خوبی بر عملکردتان می‌گذارد.

پیکربندی محیط توسعه

می‌توانید کد ادیتور یا IDE خود را با استفاده از تم‌های مختلف، افزونه‌های کاربردی و سایر تنظیمات سفارشی‌سازی کنید. این مسئله محیط کار را بهتر کرده و کدنویسی را راحت‌تر می‌کند.

آزمایش محیط توسعه

پس از نصب کردن همه چیز‌های مورد نیاز و راه‌اندازی محیط توسعه، لازم است که عملکرد این محیط را آزمایش کنیم. برای این کار کافی است که کد ساده‌ای را برای چاپ عبارت مشهور «Hello, World!» نوشته و اجرا کنید.

یادگیری برنامه نویسی از پایه با کمک فرادرس

بعد از انتخاب زبان مورد نظر و راه‌اندازی محیط توسعه برای تمرین و کار، نوبت به استفاده از منابع آموزشی معتبر است. فرادرس یکی از بهترین تولید کنندگان فیلم‌های آموزشی برنامه نویسی است. بسته به زبان و حوزه فعالیت مورد علاقه هر کس، فیلم‌های آموزشی مختلفی در فرادرس منتشر شده‌‌اند. بسیار مهم است که برنامه نویسی را از ابتدا به روش درست یاد بگیریم. زبان‌های برنامه‌ نویسی متنوعی وجود دارند. هر کدام از این زبان‌ها با هدف برآورده کردن نیاز‌های خاصی به وجود آمده‌اند. به منظور آشنایی با انواع زبان‌های برنامه نویسی نیز می‌توانید از فیلم‌های فرادرس استفاده کنید.

فرادرس فیلم‌های خوبی را از سطوح ابتدایی تا پیشرفته طراحی و منتشر کرده است. بیشتر فیلم‌های مربوط به دوره مقدماتی و آشنایی با زبان‌های برنامه نویسی - با هدف استفاده همه مردم - به صورت رایگان منتشر شده‌اند. در فهرست پایین، چند مورد از این فیلم‌ها آموزشی را معرفی کرده‌ایم. با کلیک بر روی تصویر بالا می‌توانید وارد صفحه اصلی این مجموعه آموزشی شده و فیلم‌های دیگری را نیز مشاهده کنید. تمام فیلم‌های این مجموعه با هدف آموزش برنامه نویسی از پایه و به صورت رایگان ارائه شده‌اند.

• فیلم آموزش رایگان پایتون، برنامه نویسی سریع و آسان در ۱۴۰ دقیقه + گواهینامه
• فیلم آموزش رایگان اصول و مبانی برنامه نویسی + گواهینامه
• فیلم آموزش رایگان برنامه نویسی C++‎ به صورت سریع و آسان در ۱۵۰ دقیقه + گواهینامه
• فیلم آموزش رایگان برنامه نویسی با گوشی همراه با معرفی برنامه ‌ها و ابزارها
• فیلم آموزش رایگان برنامه نویسی اندروید – سریع و آسان در ۱۵۰ دقیقه

گام چهارم: تمرین منظم برنامه نویسی

بعد از یاد گرفتن اصول پایه و اولیه برنامه نویسی باید مهارت‌های خود را بیشتر کنید. کلید اصلی تسلط در این حوزه، انجام تمرینات منظم است. بعضی از فیلم‌های آموزشی مانند فیلم آموزش برنامه نویسی پایتون همراه با بررسی مثال های عملی در Python + گواهینامه در فرادرس از حل مثال‌های مربوط به دنیای واقعی یا پروژه‌های کاربردی کمک می‌گیرند. لینک مربوط به این فیلم را در پایین نیز قرار داده‌ایم.

در این بخش از مطلب، ابتدا دلایل اهمیت تمرین و در انتها روش انجام موثر آن را برای یادگیری برنامه نویسی از پایه نوشته‌ایم.

تقویت مهارت‌ها

همین طور که در هنگام یادگیری ورزش‌های جدید یا کار با آلات موسیقی باید تمرینات مداوم داشته باشیم، تمرین برنامه نویسی هم به تقویت آموخته‌هایمان کمک می‌کند. انجام منظم تمرین مهارت‌های برنامه نویسی را تقویت و نهادینه می‌کند.

حل مسائل

تمرین کردن فرصت مورد نیاز برای حل مسائل مختلف را به افراد، می‌دهد. همچنین شیوه فکر کردن را به چالش می‌کشد.

تمرین به برنامه نویسان کمک می‌کند تا در انجام‌ کارهایی مانند تجزیه مسائل پیچیده به چند مسئله ساده و کوچک‌تر حرفه‌ای شوند. تجزیه مسائل سخت به مسائل کوچک و قابل مدیریت، حل کردن آن‌ها را ساده‌تر می‌کند.

به وجود آوردن اعتماد بنفس

هرچقدر که بیشتر تمرین کنیم، اعتماد بیشتری هم به توانایی‌های خود به دست می‌آوریم. اشتباه کردن، چیزی عادی است. با تمرین کردن می‌توانیم از اشتباهات خود درس بگیریم و اعتماد بیشتر و شناخت درست‌تری از مهارت‌های برنامه نویسی خود داشته باشیم.

بررسی مفاهیم جدید

با تمرین، تجربه کار با مفاهیم و تکنیک‌های برنامه نویسی پیشرفته را هم به دست میاوریم. این مسئله به برنامه نویسان کمک می‌کند، دانش و خلاقیت خود را تقویت کنند.

روش تمرین

برای شروع تمرین به حل مسائل ساده کدنویسی بپردازید. سپس به ترتیب و آرام به سمت تکنیک‌ها و چالش‌های پیچیده‌تر به پیش بروید. در اینترنت می‌توانید تنوع گسترده‌ای از مسائل مختلف را برای سطوح مهارتی گوناگون پیدا کنید. علاوه بر این سعی کنید پروژه‌های ساده و کوچکی را برای خود تعریف کرده و آموخته‌هایتان را در آن‌ها به کار ببرید.

گام پنجم: تعریف اهداف و نقشه راه یادگیری

پیدا کردن روشی مناسب برای شروع موثر پروژه‌هایکی از مهم‌ترین قدم‌هاست. در برنامه نویسی هم این اصل وجود دارد. با تعیین اهداف واضح و قابل دستیابی، می‌توان برنامه یادگیری منسجم و منظمی ایجاد کرد. در پایین، دو دسته هدف مهم را تقسیم کرده‌ایم.

• اهداف کوتاه‌مدت: یادگیری صحیح سینتکس و نوشتن کدهای مربوط به اجرای برنامه‌های ساده را می‌توان جزو اهداف کوتاه‌مدت در نظر گرفت. یعنی اینکه در دوره زمانی نزدیک به یک ماه، به درک کاملی درباره متغیر‌های نوع، حلقه‌ها و عبارت‌های شرطی برسیم.
• اهداف بلند مدت: بر روی برنامه‌های بزرگ و پیچیده کار کنید و در جامعه‌های کاربری اوپن سورس عضو شوید. برای مثال در طول شش ماه می‌توانیم یک اپلیکیشن تحت وب ساخته و تمام کدهای پروژه‌های انجام داده شده توسط خودمان را در وب‌سایت گیت‌هاب آپلود کنیم. برای آشنایی با وب‌اپلیکیشن‌ها می‌توانید مطلب مربوط به آن‌ها را در مجله فرادرس مطالعه کنید.

تعریف برنامه‌های روزانه یا هفتگی برای انجام منظم تمرینات، باعث می‌شود که روند پیشرفت، واقعی باشد. ثبات و پایداری کلید اصلی یادگیری برنامه نویسی هستند. از جدول منظمی پیروی کنید. مسیر پیشرفت خود را بر روی تقویم یا اپلیکیشن‌های مدیریت کار‌، ثبت کنید. این کارها به حفظ انگیزه در تمام مدت یادگیری کمک می‌کنند.

گام ششم: یاد گرفتن منابع

در میان سایت‌های فارسی و انگلیسی زبان، منابع و دوره‌های آموزش آنلاین بسیار زیادی برای کمک به یادگیری برنامه نویسی وجود دارند. این منابع در طول فرآیند یادگیری بسیار مفید هستند. یکی از بهترین روش‌های آموزش برنامه نویسی استفاده از فیلم‌های آموزشی پروژه محور است. برای نمونه با مشاهده فیلم آموزش پایتون با طراحی بازی سنگ کاغذ قیچی + گواهینامه از فرادرس می‌توانید کار با زبان پایتون را تا حد قابل قبولی یاد بگیرید. به منظور کمک به مخاطبان مجله، لینک این فیلم آموزشی را در پایین نیز قرار داده‌ایم.

برای هرکسی که تصمیم به یادگیری برنامه نویسی داشته باشد منابع بسیار زیادی در دسترس هستند. در فهرست زیر چند مورد از این منابع را معرفی کرده‌ایم.

دوره‌های آموزشی آنلاین

وب‌سایت‌های زیاد و متنوعی برای ارائه دوره‌های آموزشی مختلف وجود دارند. از میان وب‌سایت‌های انگلیسی می‌توان به «Coursera» و «Udemy» و «Codecademy» اشاره کرد.

در بین سایت‌های فارسی زبان هم فرادرس یکی از بهترین نمونه‌های ممکن است. این وب‌سایت‌های حرفه‌ای فیلم‌های آموزشی متنوعی را برای کمک به یادگیری برنامه نویسی از پایه، تهیه و منتشر کرده‌اند. این فیلم‌ها زبان‌های برنامه نویسی مختلف را پوشش می‌دهند. در پلتفرم‌های آنلاین، بعضی از دوره‌های آموزشی، همراه با آزمون‌های پایان دوره و پروژه‌های عملی ارائه می‌شوند.

دوره‌های آموزشی یوتیوب

در وب‌سایت یوتیوب تعداد زیادی کانال رایگان برای آموزش تکنیک‌های مختلف برنامه نویسی وجود دارد. البته شاید دسترسی به این وب‌سایت برای افراد ساکن کشور چندان ساده نباشد.

وب‌ سایت فرادرس هم تلاش کرده است که آموزش‌های رایگان بسیار زیادی را در حوزه‌ برنامه نویسی ارائه دهد. تقریبا بیشتر دوره‌های آموزش‌های ابتدایی برنامه نویسی در فرادرس رایگان هستند.

کتاب‌ها

مطالعه کتاب‌های برنامه نویسی بسیار مفید است. برای یادگیری هر زبانی باید کتاب مختص به آن زبان را مطالعه کنید. کتاب‌ها پر از اطلاعات مختلف هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان منابع مرجع در مراحل پیشرفته استفاده کرد.

مستندات و گروه‌ها

بیشتر زبان‌های برنامه نویسی و فریم‌ورک‌ها دارای مستندات شفات و واضح و کاملی هستند. به‌راحتی می‌توان به این منابع اعتماد کرد.علاوه بر کتاب‌ها با مراجعه به جامعه‌های کاربری می‌توان پاسخ‌های بیشتر سوالات برنامه نویسی را از توسعه‌دهندگان باتجربه و حرفه‌ای گرفت.

وبلاگ‌ها و مجلات آنلاین

تعداد زیادی وب‌سایت و مجله آنلاین مربوط به تکنولوژی وجود دارند. این مجلات آنلاین، ترفند‌های مختلف برنامه نویسی، بهترین رویکردها و آموزش‌های متنوع را به رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. مطالعه منظم این وب‌سایت‌ها به افراد کمک می‌کند که با جدید‌ترین گرایش‌های تکنولوژی در حوزه صنعت آشنا شده و مطالب مختلف را از تجربیات دیگران یاد بگیرند. به عنوان یکی از به‌روزترین این وب‌سایت‌ها می‌توان به مجله فرادرس اشاره کرد.

در زمان استفاده از منابع آنلاین، بسیار مهم است که تمرکز خود را از دست ندهیم. اهداف یادگیری قابل دستیابی برای خودتان مشخص کنید. به صورت فعال مطالب مطالعه شده را آزمایش کنید. ضروری است که برای یادگیری به شکل منظمی وقت اختصاص بدهید.

گام هفتم: عضویت در گروه‌های برنامه نویسی

انجمن‌ها و گروه‌های برنامه نویسی مکان بسیار خوبی برای مرتبط شدن با دیگر دانشجویان و برنامه نویسان حرفه‌ای است. در این فضا می‌توانیم سوالات خود را بپرسیم یا درباره رویکردهای مختلف از افراد حرفه‌ای توصیه دریافت کنیم. همچنین امکان استفاده از تجربه‌های دیگران را هم داریم. این جامعه‌ها محیطی را به وجود می‌آورند که از برنامه نویسان حرفه‌ای و تازه کار پشتیبانی می‌کند. در چنین محیط‌هایی می‌توانید میزان پیشرفت خود را با دیگران به اشتراک‌بگذارید و بازخورد‌های آن‌ها را درباره کدهایتان دریافت کنید. همچنین می‌توانید برای کار کردن بر روی پروژه‌‌های بزرگ با همدیگر همکاری کنید.

در فهرست پایین، مهم‌ترین منافع عضویت در انجمن‌های برنامه نویسی را نوشته‌ایم.

• یادگیری از دیگران: با شرکت کردن در مباحث مختلف و مطالعه پست‌ها می‌توانیم روش‌های جدید برنامه نویسی را یاد بگیریم. همچنین با اصول صحیح انجام کارها و تکنیک‌های مختلف برای حل مسائل نیز آشنا می‌شویم.
• کمک گرفتن: بعضی از مواقع با مشکل خاصی برخورد می‌کنیم که امکان حل آن را نداریم. در این لحظات می‌توانیم از جامعه کاربری درخواست کمک کنیم. معمولا اعضای حرفه‌ای این جامعه به حل مشکلات نیرو‌های تازه‌کار علاقه‌مند هستند. بنابراین با روی باز به ارائه راه حل می‌پردازند.
• شبکه‌سازی: مرتبط شدن با سایر برنامه نویسان می‌تواند باعث باز شدن فرصت‌های جدید همکاری، آموزشی یا حتی کسب پیشنهادات شغلی جذاب در آینده بشود.
• حفظ انگیزه: عضویت در انجمن‌های برنامه نویسی به افراد برای ادامه یادگیری انگیزه می‌دهد. همچنین آن‌ها را در مقابل خودشان مسئولیت‌پذیر می‌کند. برنامه نویسان از مقدار پیشرفت خود مطلع می‌شوند و در زمان برخورد با مشکلات از دیگران کمک می‌گیرند.

اما در زمان عضویت در این انجمن‌ها باید به چند نکته مهم و مفید توجه کنید. در فهرست پایین، مهم‌ترین‌ آن‌ها را نوشته‌ایم.

• احترام به دیگران: سعی کنید همیشه در زمان صحبت با اعضای انجمن مودب بوده و تمرکز کنید. با دیگران طوری رفتار کنید که می‌خواهید با شما رفتار کنند.
• داشتن مشارکت مثبت: اطلاعات و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید. در صورت امکان به دیگران کمک کنید. سعی کنید به شکل مفیدی در مباحث شرکت کنید.
• پیروی از قوانین انجمن: هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از قوانین و معیار‌های رفتاری خاص خودش را دارد. آن‌ها را یاد بگیرید و مطابق با استاندارد‌های انجمن رفتار کنید.
• نسبت به بازخورد‌ها روی باز داشته باشید: توصیه‌های اعضای حرفه‌ای و بزرگتر انجمن درباره کدها و پروژه‌هایتان را بپذیرید. توجه به این نکات به یادگیری بهتر و افزایش مهارت‌ها کمک می‌کند.

گام هشتم: کار بر روی پروژه مربوط به دنیای واقعی

کار کردن بر روی پروژه‌های مربوط به دنیای واقعی در زمان یادگیری برنامه نویسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این پروژه‌ها جایی هستند که باید از مطالب آموخته شده برای حل کردن مسائل واقعی استفاده کنیم.

در فهرست پایین، روش کار بر روی پروژه‌های واقعی و ساخت برنامه‌های مفید را توضیح داده‌ایم.

1. شناسایی پروژه: به نمونه‌ای از مسائل فکر کنید که در زندگی روزانه با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید. این مسئله باید قابل حل شدن با برنامه‌های کامپیوتری باشد. برای نمونه می‌توانیم به ماشین حساب، «لیست کار‌ها» (To-Do List) یا حتی بازی‌های ساده و کوچک اشاره کنیم.
2. برنامه‌ریزی برای حل پروژه: ابتدا باید مسئله را به بخش‌‌های کوچک‌تری تقسیم کنید. تصمیم بگیرید که این برنامه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد و اینکه چطور باید کار کند. طرح‌های اولیه‌ای بکشید یا ایده‌هایتان را بنویسید. این مسئله به انجام صحیح برنامه‌ریزی کمک می‌کند.
3. شروع به برنامه نویسی کنید: بعد از برنامه‌ریزی برای ساخت پروژه باید شروع به کدنویسی کنید. از زبان برنامه نویسی استفاده کنید که در حال یاد گرفتن آن هستید. از تمام مفاهیمی که آموخته‌اید برای پیاده‌سازی پروژه استفاده کنید.
4. آزمایش و ارتقای پروژه: بعد از نوشتن کدهای برنامه لازم است عملکرد آن را بررسی کنید. اگر خطایی در کارکرد کدها وجود داشت، آن را پیدا کرده و برطرف کنید. هیچ مشکلی ندارد اگر برنامه نوشته شده در ابتدا به خوبی کار نکند. یادگیری از اشتباهات و کسب تجربه در رفع آن‌ها بسیار عادی است.
5. بررسی بازخورد‌ها: پروژه ساخته شده را به دوستان، افراد نزدیک و اعضای انجمن‌های آنلاین برنامه نویسی نشان دهید. به نظرات آن‌ها توجه کرده و از بازخوردهای به دست آمده برای ارتقای پروژه خود استفاده کنید.
6. نمایش پروژه: بعد از آماده کردن پروژه در پروفایل خود آن را با دیگران به اشتراک بگذارید. البته برای انجام این کار می‌توانید از پلتفرم‌هایی مانند گیت‌هاب نیز استفاده کنید. این مسئله مهارت‌های برنامه نویسی‌تان را نشان می‌دهد. در ضمن ثابت می‌کند که می‌توانید مسائل برنامه نویسی مربوط به دنیای واقعی را نیز حل کنید.

گام نهم: جست‌وجو به دنبال مربی و راهنما

درخواست مشاوره و راهنمایی، تاثیر مثبت بسیار زیادی در یادگیری برنامه نویسی دارد. مربی یا «منتور» (Mentor) شخص با تجربه‌ای است که می‌تواند راهنمایی‌های خوبی برای افزایش کیفیت کار به نیرو‌های کم‌تجربه‌تر بکند. منتور‌ها دانش خود را با بقیه به اشتراک گذاشته و به آن‌ها در مدیریت چالش‌های مربوط به یادگیری برنامه نویسی کمک می‌کنند.

در فهرست پایین چند روش خوب برای درخواست مشاوره و راهنمایی از منتور‌ها را فهرست کرده‌ایم.

• شبکه‌سازی: به عنوان برنامه نویس ممکن است در ورک‌شاپ‌ها یا دورهمی‌های مختلفی در ارتباط با علوم کامپیوتر شرکت کنید. در چنین فضاهایی یا حتی انجمن‌های آنلاین می‌توانید با افراد حرفه‌ای ارتباط برقرار کنید. برقرار کردن ارتباط دوستانه با افراد حرفه‌ای در حوزه کامپیوتر تاثیر بسیار زیادی در پیدا کردن منتور‌های حرفه‌ای دارد. در این صورت به‌راحتی می‌توانید از تجربه، مهارت و پشتیبانی این افراد برای ارتقای توانایی‌های خود استفاده کنید.
• پلتفرم‌های آنلاین: وب‌سایت‌هایی مانند گیت‌هاب و لینکدین می‌توانند فضاهای خوبی برای پیدا کردن منتور‌های احتمالی باشند. با اعضای جامعه برنامه نویسی صحبت کنید. سوالات خود را بپرسید و افرادی را پیدا کنید که کارها یا راهنمایی‌های آن‌ها مناسب شماست.
• برنامه‌های رسمی آموزشی: بعضی از سازمان‌ها و آموزشگاه‌ها برنامه‌های رسمی آموزشی ارائه می‌دهند. در این برنامه‌ها معمولا افراد حرفه‌ای و باتجربه به عنوان منتور، مسئول آموزش و راهنمایی دانشجو‌ها هستند.
• مشارکت در پروژه‌های اوپن سورس: مشارکت در پروژه‌های اوپن سورس فرصت بسیار خوبی برای همکاری و برقراری ارتباط با برنامه نویسان حرفه‌ای و باتجربه به وجود می‌آورد. این افراد می‌توانند راهنمایی‌های بسیار خوب یا بازخورد‌های سازنده‌ای درباره پروژه‌های برنامه نویسان حرفه‌ای بدهند.
• سازمان‌های حرفه‌ای: عضویت در سازمان‌های برنامه نویسی حرفه‌ای یا انجمن‌هایی از این قبیل، فرصت بسیار خوبی برای ملاقات با افراد باتجربه به وجود می‌آورد. بعضی از این افراد ممکن است به منتور شدن برای برنامه نویسان تازه‌کار و مشتاق، تمایل داشته باشند.

چگونه از فرادرس برای یادگیری مفاهیم پیشرفته کمک بگیریم؟

فرادرس در زمینه‌های مختلف از جمله برنامه نویسی، مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی را تهیه و منتشر کرده است. تمام این فیلم‌ها با کیفیت بالا و با کمک اساتید حرفه‌ای تهیه شده‌اند. فیلم‌های آموزشی فرادرس از مطالب ابتدایی تا پیشرفته را پوشش می‌دهند. حتی به صورت تخصصی در حوزه‌هایی مانند طراحی وب، هوش مصنوعی، علم داده و غیره هم فیلم‌های بسیار خوبی ارائه شده‌اند. یادگیری مفاهیم پیشرفته، نقش مستقیمی در افزایش کیفیت کار و در نتیجه دستیابی به فرصت‌های شغلی بهتر دارد.

در فهرست زیر، چند مورد از فیلم‌های آموزشی دوره‌های پیشرفته زبان‌های برنامه نویسی مختلف را معرفی کرده‌ایم.

• فیلم آموزش برنامه نویسی متلب MATLAB + گواهینامه
• فیلم آموزش برنامه نویسی پایتون پیشرفته مربوط به ترفندهای Python
• فیلم آموزش برنامه نویسی پیشرفته، دوره شی گرایی در C++‎
• فیلم آموزش کاربردی برنامه نویسی سی شارپ + گواهینامه
• فیلم آموزش «اس کیو ال سرور» (SQL Server)، دوره پیشرفته

با کلیک بر روی تصویر زیر به صفحه اصلی مجموعه آموزش برنامه نویسی هدایت شده و از فیلم‌های بیشتری نیز دیدن کنید.

گام دهم: حل چالش‌های رایج در دنیای برنامه نویسی

وقتی که آموزش خود را به عنوان برنامه نویس شروع می‌کنید، ممکن است که در طول مسیر یادگیری با چند چالش مختلف روبه‌رو شوید.

در این بخش از مطلب، رایج‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش روی دانشجویان برنامه نویسی را همراه با روش مدیریت آن‌ها نوشته‌ایم.

• دیباگ کردن: دیباگ کردن به عنوان بخشی مهم و جدایی‌ناپذیر از برنامه نویسی شناخته می‌‌شود. به عنوان برنامه نویس باید روش استفاده از ابزارهای عیب‌یابی را بلد باشید. همین‌طور باید خواندن پیغام‌های خطا را یاد بگیرید.
• طاقت‌فرسا بودن: در زمان برنامه نویسی با اطلاعات بسیار زیادی روبه‌رو می‌شوید. وجود این حجم از اطلاعات ممکن است که باعث احساس خستگی و سردرگمی بشود. بنابراین باید مراحل یادگیری خود را به بخش‌های کوچک و ساده‌ای تقسیم کنید. همچنین در هر لحظه فقط بر روی درک و یادگیری یک مفهوم تمرکز کنید.
•  «سندرم ایمپاستر» (Imposter Syndrome): بیشتر مردم فکر می‌کنند که به اندازه کافی خوب نیستند. اما باید به خاطر داشته باشید که هر کسی از یکجایی شروع می‌کند. کلید موفقیت در پشتکار و تسلیم نشدن است. پیشرفت‌ها و دستاوردهای خود را جشن بگیرید، حتی اگر کوچک باشند.
• انگیزه: اهداف قابل دسترسی برای خودتان تعریف کنید. همچنین به انجمن‌ها یا گروه‌های مطالعه‌ای بپیوندید که انگیزه شما را تقویت می‌کنند. در مسیر یادگیری برنامه نویسی، همراهانی را برای خود انتخاب کنید که هم مشوق باشند و هم راهنما.

مراحل بعد از یادگیری اصول اولیه برنامه نویسی

بعد از اینکه با رعایت مراحل بالا، بر روی اصول اولیه برنامه نویسی مسلط شدید، هنوز چیز‌های زیادی برای یاد گرفتن وجود دارند. به منظور رشد و کسب مهارت‌های بیشتر به کارهای زیر توجه کنید.

1. متخصص شدن در حوزه مشخص: رشته‌ای را انتخاب کنید که از نظرتان جذاب است. رشته‌های متنوعی در برنامه نویسی وجود دارند. به عنوان نمونه می‌توانیم از توسعه وب‌ اپلیکیشن‌ها، علم داده، توسعه اپلیکیشن‌های موبایل و غیره نام ببریم. بر روی ابزارها و مفاهیم مربوط به این رشته بیشتر تمرکز کنید.
2. ساخت پروژه‌های بزرگتر: کار خود را با اجرای پروژه‌های بزرگتر و پیچیده‌تر ادامه بدهید. از مهارت‌ها و تکنولوژی‌های بیشتری در کنار همدیگر استفاده کنید. بعضی از پروژه‌ها طوری طراحی شده‌اند که برای پیاده‌سازی آن‌ها باید به شکل تیمی کار کرد. بنابراین ممکن است در این پروژه‌ها با چند برنامه نویس دیگر همکاری کنید.
3. آمادگی برای قبول کار: رزومه و پروفایل خود را به‌روزرسانی کنید. با این کار می‌توانید جدید‌ترین مهارت‌ها و دستاورد‌هایتان برجسته‌تر کنید. مصاحبه‌های کدنویسی و مسائل الگوریتمی را تمرین کنید. سعی کنید این موارد را از بین مصاحبه‌های فنی انتخاب کنید. زیرا ممکن است که در آینده با آن‌ها روبه‌رو شوید.

جمع‌بندی

در این مطلب از مجله فرادرس، یادگیری برنامه نویسی از پایه را بررسی کرده‌ایم. این فرایند، نیازمند طی کردن چند گام مهم است. در آغاز باید مفاهیم اصلی مانند متغیرها، حلقه‌ها، توابع و الگوریتم‌ها را بشناسیم. سپس با توجه به اهداف و علایقمان زبان مناسبی را انتخاب کنیم. زبان‌هایی مانند پایتون، جاوا یا جاوا اسکریپت برای شروع برنامه نویسی، انتخاب‌های خوبی هستند. در کنار همه این‌ها لازم است که بتوانیم محیط توسعه خود را راه‌اندازی کرده و کار با ابزارهایی مثل IDE و گیت را هم یاد بگیریم. تمرین مداوم و حل مسائل واقعی باعث تقویت مهارت‌ها و افزایش اعتماد به نفس می‌شود.

داشتن اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت و پایبندی به نقشه راه، مسیر یادگیری را روشن‌تر می‌کند. به‌کارگیری منابع آموزشی مانند دوره‌های آنلاین، کتاب‌ها و مستندات رسمی نقش موثری در یادگیری دارد. با عضویت در گروه‌ها و انجمن‌های برنامه نویسی، فرصت شبکه‌سازی و آشنایی با افراد باتجربه را به دست می‌آوریم. کار روی پروژه‌های واقعی به استفاده از دانش آموخته شده کمک می‌کند. داشتن مربی یا منتور نیز می‌تواند سرعت پیشرفت را افزایش دهد. در نهایت، با پشتکار، رفع چالش‌ها و ادامه مسیر به برنامه نویس حرفه‌ای تبدیل می‌شویم.