فرادرسرشته هنرهای تجسمی | معرفی، حقوق و درآمد و بازار کار (+ فیلم آموزش رایگان)
در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، رشته هنرهای تجسمی را معرفی می‌کنیم و سعی خواهیم کرد به سوالات متنوع پیرامون رشته هنرهای تجسمی پاسخ بدهیم که از جمله این سوالات، امکان ادامه تحصیل در داخل و خارج ایران و همچنین بازار کار رشته هنرهای تجسمی است.
فیلم آموزشی معرفی رشته هنرهای تجسمی
رشته هنرهای تجسمی مناسب چه کسانی است؟
در واقع رشته هنرهای تجسمی پیش از آن‌که به عنوان یک رشته تحصیلی یا کاری در نظر گرفته شود، یک زبان ارتباطی در میان انسان‌هاست. انسان‌ها علاوه بر گفتار و تکلم از زبان‌های ارتباطی دیگری نیز استفاده می‌کنند که هنر، مهم‌ترین این زبان‌ها است. یک موسیقی‌دان، آهنگساز یا نوازنده با صداهایی که خلق می‌کند در حقیقت به زبان دیگری با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کند. یک هنرمند با هنر خود با دیگران گفت‌و‌گو می‌کند.
یک آهنگ، مجسمه، پوستر، اثر نقاشی، قاب تذهیب یا یک عکس میتواند حامل کلمات و جمله‌های بسیاری باشد. در دنیای امروز ما با حجم وسیع رسانه‌ها و اینترنت، هنرهای تجسمی دارای جایگاه بسیار مهم و ارزنده‌ای است. هنرهای تجسمی، هنرهایی را شامل می‌شود که اثر هنری در آن جسمانیت دارد و قابل مشاهده و لمس است؛ مثل نقاشی، عکاسی یا مجسمه سازی. اما اثر هنری در هنرهای نمایشی و موسیقایی این قابلیت لمس را ندارد.
طبق نظریه‌ی هاوارد گاردنر مبنی بر تقسیم بندی هوش انسان‌ها بر هشت عنوان، هوش دیداری یکی از استعدادهای خدادادی انسان است که در آن فرد توانا به تصور انجام و اتمام یک کار است، در حقیقت او شیئ یا فعلی را در ذهن خود تصور می‌کند و می‌بیند. این همان استعداد هنری است که می‌توان تعریف کرد. رشته هنرهای تجسمی برای هر انسانی که این استعداد را در درون خود پرورش دهد کاملا راهنما و راه‌گشاست.
رشته‌های دانشگاهی هنر (رشته‌های تجسمی) با تعدد و تنوع بالا جملگی زیرشاخه‌های هنرهای تجسمی تعریف می‌شوند. نقاشی، گرافیک، نگارگری، عکاسی و مجسمه‌سازی هر کدام شاخه‌هایی از رشته هنرهای تجسمی است. در واقع جامع‌ترین رشته در رشته‌های دانشگاهی هنر، رشته هنرهای تجسمی است به این دلیل که اصول و مبانی رشته‌های زیادی را ارائه می‌دهد و پایه و اصول بسیاری از رشته‌ها را به دانشجو می‌آموزد.
آن‌‌چه که در وزارت علوم تحت نام رشته هنرهای تجسمی تعریف می‌شود در مقطع کاردانی فنی و حرفه‌ای است. که این رشته خود به سه شاخه نقاشی، گرافیک و مینیاتور (نقاشی ایرانی یا نگارگری) تقسیم می‌شود.
رشته هنرهای تجسمی برای تمام افراد خلاق و ایدهپرداز مناسب است. دنیای رنگ و طرح از زیباییهای این رشته است. افرادی که قادر هستند یک اثر هنری خلق کنند یا شیئ و جسمی را با زیبایی تلفیق کنند میتوانند در این رشته تحصیلی موفق باشند.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته هنرهای تجسمی بیشتر کاربرد دارند؟
در تمامی سیستم‌های آموزش و پروش دنیا در کنار دروسی چون ریاضی، علوم، تاریخ و جغرافیا، هنر نیز آموزش داده می‌شود. با فکر کردن و جستجوی علایق فردی در طول تحصیل، دانش آموز میتواند استعداد و علاقه خود را پیدا کند.
درس هنر در سال‌های تحصیلی دبستان و درس حرفه و فن در دبیرستان برای تمامی فارغ التحصیلان مقطع دیپلم، ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین نوع دروس هنرهای تجسمی پیش از ورود به مقاطع دانشگاهی هنر است. هر شخصی میتواند آموزش‌های هنری را در آموزشگاه‌های هنری بیاموزد تا برای ورود به مقاطع دانشگاهی این رشته از آشنایی کامل و آموزش‌های لازم بهره برده باشد.
اما برای افرادی که در مقطع دبیرستان رشته‌های هنر را انتخاب کردند (هنرستان یا فنی حرفه‌ای) آموزش علمی هنر، پیش از مقطع دانشگاهی آغاز می‌شود. رشته‌های گرافیک، نقاشی، فتوگرافیک، صنایع دستی و طراحی و دوخت مهم‌ترین رشته‌های پیش از دانشگاهی رشته هنرهای تجسمی است.
دروس زیر از بین دروس رشته‌های مذکور در هنرستان در رشته هنرهای تجسمی بیشترین کاربرد را دارند:
- دروس طراحی پایه (1) و (2): در این درس طراحی و ترسیم جهان پیرامون (اشیا و اجسام ابتدایی مانند احجام و ظروف) آموزش داده می‌شوند که بسیار پیشرفته‌تر و کامل‌تر در مقطع دانشگاهی (طبیعت،پیکره، چهره و ....) با همین نام ادامه پیدا می‌کند.
- مبانی هنرهای تجسمی: در این درس اصول ترکیب بندی، چیدمان و رنگ‌بندی اشکال در کنار هم آموزش داده می‌شود که پیشرفته و کامل آن در مقطع دانشگاهی با همین نام ادامه پیدا می‌کند.
- علم مناظر و مرایا: در این درس اصول هندسی و پرسپکتیو در طراحی‌ها آموزش داده می‌شود که در مقطع دانشگاهی با همین نام و درس ترسیمات فنی ادامه پیدا می‌کند.
- طراحی و زبان بصری: در این درس طراحی پایه و مبانی هنرهای تجسمی به صورت تلفیقی ارائه می‌شود این درس نیز در مقطع دانشگاهی با عناوین طراحی پایه و مبانی هنرهای تجسمی ارائه می‌شود.
گرایش‌های رشته هنرهای تجسمی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
گرایش‌های این رشته به ترتیب در زیر آورده شده‌اند:
- رشته نقاشی: طراحی، ترسیم و رنگ پردازی دنیای خیال و تصور هنرمند که میتواند پیرو مکتب خاصی چون رئالیسم، اکسپرسیونیسم یا کوبیسم باشد یا حتی به دور از هر مکتب و سبکی فقط سبک شخصی هنرمند باشد.
- رشته گرافیک: در واقع تلفیقی است از دیگر رشته‌های هنری، هدف در گرافیک انتقال پیام از طریق تصویر، نشانه یا حتی رنگ است. در واقع گرافیک هنر رسانه به شمار می‌آید.
- رشته عکاسی: با چیدمان عناصر بصری و تلفیق آن با فن عکاسی به ثبت و گزينش لحظه‌هايی از زمان پرداخته می‌شود كه دربردارنده نمايشی از حالات انسانی، پديده‌های علمی، مناظر طبيعی يا هر موضوع ديگری است.
- رشته نگارگری: طراحی، ترسیم و رنگ پردازی دنیای خیال و تصور هنرمند تحت اصول و قواعد نگارگری ایرانی که در طول دوره‌های تاریخی به وجود آمدند.
- صنایع دستی: طراحی و ساخت اشیاء کاربردی طبق اصول و فنون سنتی.
همچنین، برای آشنایی بیشتر با این رشته، مشاهده فیلمهای آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.
- (+) مجموعه آموزش‌های رشته هنر (Art)
- (+) مجموعه آموزش‌های فتوشاپ، طراحی و گرافیک کامپیوتری
- (+) آموزش هندسه نقوش در صنایع دستی ایران
- (+) فیلم خلاقیت و ایده پردازی در هنر
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته هنرهای تجسمی چه هستند؟
مهم‌ترین دروس رشته هنرهای تجسمی در ادامه آورده شده‌اند:
- کارگاه طراحی پایه 1
- کارگاه طراحی پایه 2
- مبانی هنرهای تجسمی
- هندسه مناظر و مرایا
- هنر در تمدن اسلامی
- سیر هنر در تاریخ
- کارگاه نقاشی
- کارگاه نقاشی ایرانی
- کارگاه عکاسی
- آشنائی با اصول مقدماتی حجم
- خوشنویسی و طراحی حروف
فارغ التحصیل رشته هنرهای تجسمی در چه کارها و صنایعی میتواند شاغل شود؟
به دلیل گسترده بودن زمینه‌های کاری مرتبط با هنر، فارغ‌التحصیلان رشته هنرهای تجسمی میتوانند بسته به مهارت‌ها و علاقه‌مندی‌های خود در حوزه‌های کاری بسیار زیاد و متنوعی مشغول به کار شوند. از جمله مشاغل مناسب برای دانش‌آموختگان هنرهای تجسمی می‌توان موارد فهرست زیر را نام برد.
- تولید آثار هنری مانند تابلوهای نقاشی
- راه‌اندازی کارگاه شخصی یا شرکت تبلیغاتی
- راه‌اندازی آموزشگاه هنری
- ارائه خدمات هنری چون نقاشی‌های دیواری
- فعالیت در مراکز تولید آثار هنری مانند استودیو انیمیشن
- کارشناسی امور هنری در مراکزی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- معلم یا مدرس در آموزش و پرورش و وزارت علوم
- طراحی پوستر، جلد کتاب، صفحه آرایی و ...
بازار کار رشته هنرهای تجسمی به چه صورت است؟
رشته هنرهای تجسمی دارای بازار کار خوب و مناسبی است از آنجا که رقابت در این رشته بر خلاقیت، نوآوری و تسلط هنرمند تکیه دارد، موفقیت در بازار نیز در دستان خود هنرمند است. در هر بستر اجتماعی، امور فرهنگی و هنری پا به پای امور سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارای اهمیت بسزایی است که این نکته نشان دهنده جایگاه هنر در جامعه است. هنرمندان با فعالیتهای هنری خود بخش بزرگی از جریان فرهنگی را حفظ می‌کنند. بنابراین نیاز به هنر و هنرمندان، بازار مناسب و مطلوبی را برای فعالان این عرصه بخصوص رشته هنرهای تجسمی با زیرشاخه‌های مذکور بوجود می‌آورد.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.
امکان ادامه تحصیل در رشته هنرهای تجسمی در داخل ایران چگونه است؟
این رشته در کشور در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در زیر شاخه‌های گرافیک، نقاشی و مینیاتور، امکان ادامه تحصیل وجود دارد. در مقطع دکتری در رشته پژوهش هنر با تمرکز بر تخصص فرد مثل نقاشی میتواند تداوم داشته باشد. در ادامه، نام مقاطع کارشناسی ارشد برای رشته‌های مختلف ذکر شده است.
- برای رشته گرافیک کارشناسی ارشد گرافیک
- برای رشته نقاشی کار شناسی ارشد نقاشی
- برای رشته مینیاتور کارشناسی ارشد هنرهای اسلامی با گرایش نگارگری
البته ذکر این نکته ضروری است که ادامه این رشته‌ی تحصیلی در رشته‌هایی چون
عکاسی نیز امکان پذیر است.
از بهترین دانشگاههای کشور برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری می‌توان به دانشگاههای زیر اشاره کرد:
- دانشگاه هنرهای زیبا
- دانشگاه هنر تهران
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه هنر اصفهان
- دانشگاه هنر تبریز
- دانشگاه هنر نیشابور
امکان ادامه تحصیل در رشته هنرهای تجسمی در خارج از کشور به چه صورت است؟
با توجه به اینکه رشته هنرهای تجسمی بیشتر در دو کشور فرانسه و ایتالیا بهتر از دیگر کشورها جریان دارد ولی دانشگاههای هنر دیگر کشورها مثل انگلستان و آمریکا نیز پذیرای دانشجویان زیادی در این رشته هستند. در فهرست سال 2019، دانشگاههای آمریکایی و انگلیسی در صدر برترین دانشگاهها در زمینه هنر و طراحی قرار دارند. ده دانشگاه برتر رشته هنرهای تجسمی در زیر آورده شده است:
- کالج سلطنتی هنر انگلستان
- دانشگاه هنر های لندن انگلستان
- مدرسه طراحی پارسون آمریکا
- مدرسه طراحی RSID آمریکا
- دانشگاه MIT آمریکا
- دانشگاه پلی تکنیک میلان ایتالیا
- دانشگاه آلتو فنلاند
- مدرسه هنر گلاسگو انگلستان
- مدرسه هنر شیکاگو آمریکا
- موسسه پرات آمریکا
ذکر این نکته لازم است که رشته مینیاتور به عنوان یک هنر ایرانی در دانشگاههای دیگر کشورها وجود ندارد و قابل ادامه تحصیل نیست و تنها می‌توان تحت عناوینی چون هنرهای شرقی آن‌را ادامه داد.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلمهای آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.
دروس دانشگاهی رشته هنرهای تجسمی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟
دروس دانشگاهی رشته هنرهای تجسمی (گرافیک، نقاشی و مینیاتور) علاوه بر کاربردی بودن در مشاغل مربوطه، میتوانند برای هر شخصی مفید و لازم باشند. هر شخصی به زیبایی در تمام ابعاد زندگی خود نیاز دارد. زیبا پوشیدن، چیدمان و تزیین زیبا و ... . دروس هنرهای تجسمی اصول و قواعدی را آموزش می‌دهد که در نهایت می‌توان به مبانی زیبایی شناختی دست یافت و در زندگی شخصی به کار برد.
برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.
این دروس به هنرجویان می‌آموزد چگونه جهان اطراف خود را دقیق ببینند و کلیات و جزییات را کنار هم تحلیل کنند. رنگها و عناصر بصری را بشناسند و بررسی کنند. همچنین با این دروس، طراحی و ترسیم را فرا می‌گیرند، قاب‌بندی، ترکیب‌بندی، چیدمان و ترکیب رنگها را می‌آموزند.
این دروس در بسیاری مشاغل و کارهایی که در ظاهر از هنر فاصله دارند نیز پرکاربرد است به طور مثال یک آشپز علاوه بر حرفه آشپزی خود با یادگیری دروس هنرهای تجسمی میتواند در تزیین و چیدمان میز و بشقابهای خود عملکرد موفق‌تری داشته باشد.
این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «اکرم نوری» نوشته شده است. نوری دانشجوی مقطع دکترای پژوهش هنر در دانشگاه الزهرا است. وی طراح فرش و پژوهشگر هنرهای اسلامی و به طور خاص، نقوش قالی‌های تاریخی ایران و مدرس دانشگاه است.
