فرادرسمدل کسب و کار چیست؟ – هر آنچه باید درباره بیزنس مدل بدانید
نزدیک به ۵۰ درصد کسب و کارها در پنج سال اول کار خود شکست می‌خورند. هر چند دلایل زیادی برای این موضوع وجود دارد، اما ریشه اصلی همه آن‌ها سودآور نبودن است. عدم سوددهی کسب و کارها با نحوه طراحی، اجرای فعالیت‌ها و تعیین منابعی که باعث عملکرد مناسب در بازار رقابتی دنیای امروز میشود، یعنی مدل کسب و کار یا بیزنس مدل، ارتباطی نزدیک دارد. طبق تعریف، بیزنس مدل سندی است که ساختاری مناسب به کسب و کار می‌دهد، امکان درک و تجزیه و تحلیل آن را بالاتر می‌برد و همچنین زمینه‌ای برای خلاقیت بیشتر مدیران در جهت کامل‌تر شدن فعالیت اقتصادی را فراهم می‌کند. در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم با محور قرار دادن موضوع مدل کسب و کار چیست به بررسی اهمیت تدوین آن و همچنین اجزایی که یک بیزنس مدل موفق دارد، بپردازیم.
به همین منظور در ابتدا تعریفی دقیق از مدل کسب و کار را بیان می‌کنیم و اهمیت آن در سودآوری فعالیت‌های اقتصادی را توضیح می‌دهیم. نحوه نوشتن بیزنس مدل، انواع آن و اینکه بوم کسب و کار برای چه منظور بکار می‌رود بخش‌های دیگر این مطلب هستند. در انتها نیز مدل کسب و کار شرکت آمازون را بررسی می‌کنیم.
مدل کسب و کار چیست ؟
مدل کسب و کار سندی برای نشان دادن نحوه درآمدزایی شرکت با توجه به محصولات، خدمات و مشتریان است. علاوه بر آن در هر بیزنس مدل برنامه‌های بازاریابی و کسب درآمد به همراه هزینه‌های مورد انتظار را نیز ارائه می‌کنیم. اگر قصد راه‌اندازی یک شرکت را دارید، این مدل به عنوان استراتژی اولیه کسب و کار، برای توضیح روش توسعه اهداف و ایده به سرمایه‌گذار و ایجاد انگیزه در اعضای تیم بکار می‌رود. برای شرکت‌هایی هم که در حال فعالیت هستند، به‌روزرسانی آن نقش مهمی در پیش‌بینی روندهای بازار و برطرف کردن چالش‌های پیشرو دارد. به‌صورت خلاصه، هر بیزنس مدل به صاحبان ایده یا شرکت‌های در حال رشد در موضوعات زیر کمک بسیاری می‌کند.
- چه محصول یا خدمتی باید در بازار عرضه کنیم تا سودآور باشد.
- چه بازار هدفی مد نظر است؟
- چه هزینه‌هایی برای ایجاد کسب و کار یا توسعه آن نیاز است؟
- اهداف شرکت در جهت جذب سرمایه و سرمایه‌گذار را بیان می‌کند.
- در جذب افراد مستعد و دارای پتانسیل برای شرکت کمک می‌کند.
- عاملی برای ایجاد انگیزش در مدیران و پرسنل است.
نوشتن بیزنس مدل این امکان را فراهم می‌کند که ارزش موجود در ایده‌های خود را کشف کنیم. در حقیقت این مدل به عنوان پایه اولیه برای شرکت، کمک می‌کند تا نگاهی واقعی به ایده کسب و کار داشته باشیم و شانس موفقیت تجاری خود را افزایش دهیم. اگر به مبحث مدل‌سازی برای کسب و کار علاقه دارید و می‌خواهید نکات بیشتری را در مورد آن یاد بگیرید، توصیه می‌کنیم حتما از فیلم‌های مجموعه آموزش مدل سازی فرایند کسب و کار از مقدماتی تا پیشرفته فرادرس برای درک بهتر مفاهیم کمک بگیرید.
تفاوت طرح کسب و کار با مدل کسب و کار چیست ؟
پیش از این راجع به بخش‌های مختلف طرح کسب و کار و نوشتن طرح کسب و کار صحبت کردیم. باید به این نکته اشاره کنیم که مدل کسب و کار و طرح کسب و کار دو پایه اصلی برای راه‌اندازی یا توسعه یک شرکت هستند. اما ممکن است این سوال پیش آید که این دو، چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
مدل کسب و کار تصویری از نحوه درآمدزایی و سودآوری کسب و کار است و خلاصه‌ای از ویژگی محصول یا خدمت و مخاطبان آن را برای ارائه به سرمایه‌گذار یا مدیر شرکت بیان می‌کند. اما طرح کسب و کار در سطحی عمیق‌تر مشخص‌کننده مراحل اجرایی بیزنس مدل است. به‌عبارتی در بیزنس پلن کلیه شیوه‌های عملیاتی، ساختار مدیریتی و مسائل مالی در بازه زمانی مشخص بیان میشود و به‌عنوان نقشه راه برای رسیدن به اهداف مورد نظر و کسب سود به‌حساب می‌آید.
توجه کنید که مدل کسب و کار نوعی برنامه‌ریزی پایه‌ای برای فعالیت اقتصادی است و معمولا در صورت ایجاد تغییرات کوتاه‌مدت در بازار به‌روزرسانی نمی‌شود. اما طرح کسب و کار به‌دلیل جزئیات بیشتر بر اساس هر نوع تغییر در بازار یا سیاست‌های اقتصادی به‌روز میشود.
اجزای اصلی مدل کسب و کار چیست ؟
طراحی بیزنس مدل بر سه بخش زیر تمرکز دارد.
- ارزش پیشنهادی: بررسی اینکه، مشتریان کسب و کار چه کسانی هستند و چه چیزی به آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم
- تحویل ارزش: تشریح نحوه سازماندهی فعالیت برای ارائه ارزش پیشنهادی به بازار
- جذب ارزش: تشریح نحوه ارتباط دو بخش ارزش پیشنهادی و تحویل ارزش، برای کسب درآمد
بر این اساس اجزای مدل کسب و کار شامل همه آن چیزهایی خواهد بود که شرکت برای مستندسازی نیاز دارد تا سه حوزه تمرکزی بالا را پوشش دهد. این موارد، بازار محصول، نقاط قوت و ضعف شرکت، عناصر ضروری برای عرضه محصول به بازار و نحوه درآمدزایی از آن را در بر می‌گیرد. اما برای تهیه این مدل لازم است ۱۰ بخش زیر را به‌طور کامل تشریح کنیم.
۱. چشم‌انداز و ماموریت: مروری بر آنچه در پی به‌دست آوردن آن هستیم به همراه توضیح نحوه اجرا
۲. اهداف شرکت: مشخص کردن نکاتی که برای رسیدن به چشم‌انداز و ماموریت به آن نیاز داریم و توضیح چگونگی ارزیابی رسیدن به موفقیت
۳. بازار هدف و چالش‌های مشتری: توصیف مشتریان و مخاطبانی که به محصول پیشنهادی نیاز دارند و مشخص کردن دلایل آن‌ها برای خرید محصول
۴. راه‌حل: محصول یا خدمت چگونه نیازهای مشتری را برطرف می‌کند
۵. ویژگی محصول: بیان ویژگی‌هایی که محصول یا خدمت را از سایر رقبا متمایز می‌کند
۶. قیمت‌گذاری: راه‌حل پیشنهادی (محصول) به چه قیمتی در بازار عرضه میشود
۷. نحوه اطلاع‌رسانی: توضیح راه‌های برقراری ارتباط با مشتری برای معرفی محصول
۸. نفوذ در بازار: راه‌های دسترسی بیشتر به بازار محصول
۹. سرمایه‌گذاری: منابع مورد نیاز برای معرفی و عرضه محصول به بازار
۱۰. فرصت‌های رشد: راه‌هایی که باعث رشد کسب و کار در درازمدت می‌شوند
گام‌های اجرایی در نوشتن مدل کسب و کار چیست ؟
معمولا افراد بر حسب موقعیت کسب و کار خود، روش‌های مختلفی را برای نوشتن بیزنس مدل به‌کار می‌برند. با این حال برای موفقیت در این کار، بیشتر متخصصان ۷ گام اصلی زیر را پیشنهاد می‌کنند. البته ممکن است برخی گام‌ها همراه یکدیگر اجرا شوند. بنابراین ترتیب خاصی از لحاظ اولویت نمی‌توان برای آن‌ها در نظر گرفت.
۱. مشخص کردن مخاطبان هدف
۲. تعریف مشکل
۳. توضیح آنچه به مشتری ارائه می‌کنیم
۴. مستندسازی نیازهای کسب و کار
۵. پیدا کردن شرکای کلیدی
۶. ارائه راه‌حل‌های کسب درآمد
۷. آزمایش مدل
در این بخش از مطلب فرادرس برای توضیح بیشتر اینکه گام‌های اصلی نوشتن مدل کسب و کار چیست هر یک از موضوعات اشاره شده را به‌طور کامل تشریح می‌کنیم.
۱. تعیین گروه مخاطب
هر محصول یا خدمتی بر اساس برطرف کردن نیاز گروه مخاطب خاصی تعریف میشود. بنابراین لازم است که بازار هدف را کاملا مشخص کنیم. در هر مدل کسب و کار قوی ابتدا مخاطبان و مشتریان واقعی شناسایی می‌شوند و بعد از آن محصول با هدف برقرای ارتباط هر چه بیشتر با آن‌ها طراحی یا توسعه می‌یابد.
۲. تعریف مشکل
همراه با تعیین گروه مشتریان، هر بیزنس مدلی با تعریف یک مساله یا مشکل و اینکه کسب و کار پیشنهادی به حل چه نیازی از مخاطب کمک می‌کند، آغاز میشود. به‌عنوان مثال، فروشگاه تجهیزات لوازم خانگی، وسائل مورد نیاز زندگی افراد را می‌فروشد یا رستوران‌ها، مشکل تامین و تهیه غذا را برطرف می‌کنند. بدون تعریف نیاز یا نبود تقاضا برای خدمات و محصولات، کسب و کار در پیدا کردن جایگاه خود در بازار با مشکل روبرو میشود.
۳. تشریح کامل پیشنهاد
در اینجا مشخص می‌کنیم که به فروش چه محصولی علاقه‌مند هستیم و اینکه آیا طراحی و توسعه آن مطابق با تخصص ما است یا خیر. طراحی محصول به‌گونه‌ای انجام میشود که با نیاز بازار و پتانسیل‌های صاحب کسب و کار همخوانی داشته باشد.
۴. مستندسازی نیازها
همراه انتخاب محصول، لازم است موانع موجود بر سر راه توسعه و ارائه آن به بازار را بررسی کنیم. مستند کردن چالش‌ها و مشکلات اجرایی، نیازهای لازم برای برطرف کردن این موانع و بررسی میزان آمادگی برای راه‌اندازی یا توسعه کسب و کار در آینده از موارد قابل توجه در این بخش است.
۵. پیدا کردن شرکای کلیدی
برای پیشبرد سریع‌تر اهداف و رسیدن به موفقیت، بیشتر کسب و کارها از شرکای تجاری استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال فردی که در حوزه خدمات عروسی فعال است، شبکه‌ای از موسسات تهیه غذا، گل‌فروشی، فیلمبردار و عکاس را نیز در دسترس دارد تا به‌این صورت سبد پیشنهادات خود برای مشتری را افزایش دهد.
۶. پیدا کردن راه‌حل‌های درآمدزایی
یک بیزنس مدل زمانی کامل است که نحوه کسب درآمد در آن مشخص باشد. تعیین دقیق استراتژی‌ها، برنامه‌ها و روش‌های اجرایی بر اساس نیازهای مشتریان، بخشی از روش پیدا کردن این راه‌حل است.
۷. آزمایش مدل
در نهایت بعد از کامل شدن مدل کسب و کار با استفاده از نظرسنجی‌های عمومی، بازخورد و نظرات مخاطبان در بازار را می‌سنجیم. اینکه مشتری پس از انجام هزینه برای خرید محصول یا خدمت و استفاده آن، چه احساسی دارد و آیا نیازهای مد نظرش برآورده شده است یا خیر. برای این‌کار می‌توانید در ازای ارائه نظر یا پیشنهاد تخفیفی را برای افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی در نظر بگیرید.
بوم مدل کسب و کار چیست ؟
برای ساده‌ترسازی ارائه بیزنس مدل، لازم است تصویری خلاصه از کلیه اجزا را در قالب بوم کسب و کار تهیه کنیم. این بوم در ۹ بخش اصلی، ابزاری بصری برای مشخص کردن وضعیت مشتریان، ارزش پیشنهادی، زیرساخت‌ها و امور مالی کسب و کار است.
- مشتریان
- ارزش پیشنهادی
- کانال‌های توزیع
- روش ارتباط با مشتری و مقاعدسازی مشتری
- جریان‌های درآمدی
- منابع کلیدی
- فعالیت‌های کلیدی
- شرکای کلیدی
- ساختار هزینه‌ای
در این بخش به بررسی خلاصه‌ای از موارد اشاره شده می‌پردازیم. سعی میشود جدا از بحث‌های تئوریک، صرفا سوالات و نکاتی که برای توصیف هر یک نیاز است را بیان کنیم.
۱. مشتریان
در اینجا، مخاطبان را بر اساس علایق، رفتارها، جنسیت و سن به‌طور کامل مشخص می‌کنیم. سوالات زیر برای این منظور کمک‌کننده هستند.
- راه‌حل‌های ارائه شده توسط کسب و کار پیشنهادی مشکل چه کسانی را حل می‌کند
- چه افرادی نیاز به دریافت خدمات یا محصولات شرکت دارند
- نقاط قوت راه‌حل عرضه شده چیست
- چه گروه از افراد به‌دنبال استفاده محصولات یا خدمات هستند
۲. ارزش پیشنهادی
سوالات زیر برای توضیح ارزش پیشنهادی، یعنی آنچه مشتری را با کسب و کار مرتبط می‌کند، مفید است.
- کسب و کار پیشنهادی چه مشکلاتی را حل می‌کند
- چرا مشتریان باید کسب و کار ما را انتخاب کنند
- مشتریان به چه محصول یا خدمتی برای حل مشکلات خود اطمینان دارند
۳. کانال‌های توزیع
کانال‌های توزیع، پلی برای ارتباط با مشتری است. برای برقراری ارتباطی موثر با مخاطب خود، این سوالات را از خود بپرسید.
- چگونه مشتریان را به ارزش پیشنهادی ارائه شده علاقه‌مند کنیم
- مشتریان را از چه راهی می‌توان جذب کرد
- آیا مشتریان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند
- عادات رفتاری مشتریان چیست
۴. ارتباط با مشتری
در اینجا نحوه حفظ مشتریان قدیمی و جذب مخاطب جدید را توضیح می‌دهیم.
۵. جریان درآمدی
در توضیح جریان درآمدی اینکه چطور از ارزش پیشنهادی کسب درآمد می‌کنیم، مورد توجه قرار می‌گیرد. معمولا این موضوع به شکل‌های مختلفی قابل دستیابی است.
- فروش محصول یا خدمت به مشتری
- دریافت اجاره برای ارائه خدمت، درآمدهای حاصل از ثبت‌نام‌های دوره‌ای برای استفاده از خدمت
- تبلیغات
- دریافت حق لیسانس استفاده از مالکیت معنوی (اختراعات)
- دریافت سود سهام
۶. منابع کلیدی
منابع کلیدی اجزای اصلی و دارایی‌های استراتژیک کسب و کار هستند. چهار نوع منبع قابل تعریف است.
- منابع دانشی ( فناوری‌های انحصاری، اختراعات و غیره)
- منابع فیزیکی (امکانات، دارایی‌های فیزیکی، زمین، دفاتر اداری و غیره)
- منابع انسانی (نیروی کار)
- منابع مالی و سرمایه (سرمایه‌های ثابت و جاری، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده)
۷. فعالیت‌های کلیدی
فعالیت‌های کلیدی هر کسب و کار در بخش‌هایی مانند تولید، سیاست‌های اجرایی، پلتفرم‌ها و زیر ساخت‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند. برای تعیین آن‌ها مهم‌ترین سوالات قابل طرح به شرح زیر هستند.
- برای دستیابی به ارزش پیشنهادی و جذب مشتری، چه فعالیت‌های نیاز است
- چه منابع کلیدی باید بکار برد
- چه استراتژی و تخصص‌هایی نیاز است
- چه مدت زمانی برای انجام فعالیت‌ها نیاز داریم
۸. شرکای کلیدی
در اینجا فهرستی از تامین‌کنندگان مواد اولیه، شرکت‌ها و سازمان‌هایی که کسب و کار برای رشد و پایدار ماندن به آن‌ها نیاز دارید، را بیان می‌کنیم. معمولا شرکای کلیدی در دسته‌های زیر قابل تقسیم‌بندی هستند.
- همکاری استراتژیک بین رقبا (اتحاد استراتژیک)
- همکاری برای توسعه متقابل (شریک سرمایه‌گذار)
- همکاری بین کسب و کارهای غیر رقیب (سرمایه‌گذاری مشترک)
- همکاری بین تولید گننده با تامین‌کنندگان مواد اولیه (شرکای تامین کننده)
۹. ساختار هزینه‌ای
هزینه‌ای که کسب و کار برای حفظ خود باید در نظر بگیرد را تعیین می‌کنیم. ساختار هزینه‌های شرکت معمولا در دسته‌های زیر قابل تقسیم‌بندی است.
- هزینه‌های ثابت: دسته‌ای که در طول فعالیت تغییر نمی‌کنند
- هزینه‌های متغیر: هزینه‌هایی که بسته به وضعیت کسب و کار متفاوت است
- هزینه‌هایی که با افزایش خروجی کسب و کار، کاهش می‌یابند
- هزینه‌هایی که در زمان در دسترس بودن منابع مربوط به محصولات جدید، کاهش می‌یابند
انواع متداول مدل کسب و کار چیست ؟
انواع مختلفی از بیزنس مدل وجود دارد که ممکن است در منابع به آن بربخورید. اما در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم ۹ نوع متداول آن را به‌صورت خلاصه بررسی کنیم. این بررسی شامل ارائه مثال از شرکت‌هایی است که آن مدل خاص را استفاده کرده‌اند.
- تبلیغاتی: این نوع با تکیه به تبلیغات به معرفی سایر شرکت‌ها برای مخاطبان خود می‌پردازد. نمونه معروف آن شبکه اجتماعی لینکدین و یوتیوب است.
- همکاری در فروش: در این مدل، کسب درآمد از طریق دریافت کمسیون برای تبلیغ و فروش محصولات سایر کسب و کارها انجام می‌گیرد. شرکت آمازون نمونه‌ای از کسب و کارهایی است که مدل همکاری در فروش را برای فعالیت خود انتخاب کرده است.
- اعطای امتیاز: در مدل اعطای امتیاز که به فرانچایز هم معروف است، فرد مالک کسب و کار، امتیاز فعالیت تجاری خود را به دیگری می فروشد و در ازای آن درصدی از درآمد را دریافت می‌کند. شرکت مک دونالد نمونه موفق استفاده کننده از این بیزنس مدل است.
۴. مدل فریمیوم: در این حالت، بخشی محدود از کسب و کار به رایگان در اختیار کاربر یا مشتری قرار می‌گیرد و در ازای ارائه خدمات ویژه یا پیشرفته، هزینه دریافت میشود. شبکه اجتماعی لینکدین و زوم این مدل کسب و کار را بکار می‌برند.
۵. تولیدکننده: در مدل تولیدکننده، مواد خام و اولیه مورد نیاز برای تولید محصول نهایی به‌طور مستقیم به خرده‌فروشان یا مشتریان فروخته میشود. شرکت ایکیا معروف‌ترین نمونه مدل درآمدی از این طریق است.
۶. پرداخت به‌ازای مصرف: در اینجا مالک کسب و کار بر حسب میزان خرید یا استفاده مشتری از محصول یا خدمت، هزینه آن را دریافت می‌کند. شرکت اپل و خدمات اینترنتی آمازون استفاده کننده از این نوع بیزنس مدل هستند.
۷. ثبت‌نام: در مدل کسب و کار ثبت‌نامی، مصرف‌کننده محصول با ارائه تقاضای ثبت‌نام و پرداخت مبلغ در بازه زمانی مشخصی از محصول یا خدمت استفاده می‌کند. شرکت نت فلیکس نمونه مشهوری است که این بیزنس مدل را بکار می‌برد.
۸. بازار فروش کالا: در اینجا کسب و کار به عنوان پلتفرم فروش کالا یا خدمات عمل می‌کند. شرکت eBay نمونه معروف این مدل کسب و کار است.
۹. خرده‌فروشی: در این مدل محصولات تولید شده توسط دیگران فروخته میشود، به عبارتی کسب و کار نقش آخرین مرحله از زنجیره تامین را بازی می‌کند. شرکت‌های والمارت و آمازون از این دسته هستند
بررسی مدل کسب و کار شرکت آمازون
آمازون یکی از بزرگترین شرکت‌های تجارت الکترونیک آمریکایی در جهان است که در زمینه خدمات رایانش ابری، هوش مصنوعی و فروش الکترونیکی محصولات فعالیت می‌کند. این شرکت در ابتدا به‌عنوان یک کتابفروشی آنلاین فعالیت خود را آغاز کرد. اما بعد در حوزه‌های مختلفی مثل فروش کتاب صوتی، لوازم الکترونیکی، پوشاک، لوازم منزل، بازی‌های ویدئویی و غیره توسعه خیره‌کننده‌ای در دنیای دیجیتال داشت. در حال حاضر آمازون در کنار اپل، گوگل و فیس‌بوک به‌عنوان یکی از چهار شرکت بزرگ فناوری در جهان به حساب می‌آید. بررسی مدل کسب و کار آمازون در این مطلب از مجله فرادرس می‌تواند تا حد زیادی بخش‌های اصلی فعالیت تجاری آن را مشخص کند. ضمن آن‌که توجه به آن تمرین خوبی برای نوشتن بیزنس مدل است.
بخش مشتریان
سه گروه فروشندگان، توسعه‌دهندگان و خریداران مشتریان اصلی آمازون را تشکیل می‌دهند.
- فروشندگان: شامل تمام شرکت‌هایی هستند که از پلتفرم آمازون برای فروش محصولات خود به مخاطبان آن استفاده می‌کنند.
- توسعه‌دهندگان: این دسته از مشتریان، خدمات اینترنتی آمازون و به‌ويژه سیستم‌های ابری را دریافت می‌کنند. کلیه شرکت‌ها، استارت‌آپ‌ها و سازمان‌ها جزء این دسته هستند.
- خریداران محصول: میلیون‌ها افرادی که در سراسر جهان محصولات عرضه‌شده در این پلتفرم را خریداری می‌کنند، گروه دیگری از مشتریان آمازون هستند. این شرکت کلیه نیازهای آن‌ها را از روش‌های مختلفی مثل میزان علاقه‌مندی، درگیر شدن و اطلاعات شخصی (سن، جنسیت، محل زندگی، زبان) ردیابی می‌کند.
ارزش پیشنهادی
مدل کسب و کار شرکت آمازون بر سه ارزش پیشنهادی یعنی قیمت پایین، تحویل سریع و محصولات متنوع متمرکز است. در کل می‌توان گفت که متمایزترین ارزش ارائه شده توسط این شرکت به مشتریان، راحتی دسترسی به نیازهای آن‌ها است. مخاطب تنها با کمک دستگاهی متصل به اینترنت، به دنیای بزرگی از محصولات با قیمت مناسب، خدمات تحویل چابک، ایمن و قابل اعتماد دسترسی دارد.
کانال‌های توزیع
وب‌سایت آمازون بزرگترین و مهم‌ترین کانال دسترسی به مخاطب است. اما مشتری برای دسترسی به خدمات این شرکت انتخاب‌های دیگری مانند اپلیکیشن «آمازون پرایم» را نیز در اختیار دارد. نحوه بازاریابی آمازون نیز بیشتر بر پایه تبلیغات دیجیتال، بازاریابی ایمیلی و فعالیت‌های اسپانسری است.
ارتباط با مشتری
تمرکز آمازون بر داشتن یک رابطه سالم و طولانی‌مدت با مشتری است. به‌همین دلیل این شرکت چندین کانال ارتباطی مانند بخش بررسی محصول و ارائه نظر در پلتفرم، تلفن، گفتگوی آنلاین و ایمیل را تعریف کرده است.
جریان درآمدی
نحوه درآمدزایی شرکت آمازون بر ۹ مدل مختلف متمرکز است.
- فروش به‌موقع
- دریافت کمسیون فروش
- تبلیغات
- حق ثبت نام از طریق اپلیکیشن آمازون پرایم
- ارائه خدمات اینترنتی
- اعطای حق لیسانس فروش
- خدمات حمل و نقل
- اختراعات
- درآمد از طریق پرداخت بازای استفاده و خدمات پشتیبانی
منابع کلیدی
گستردگی و ایمن بودن زیرساخت‌های فناوری شرکت آمازون یکی از مهم‌ترین منابع کلیدی فعالیت تجاری آن است. زیرا در غیر این صورت هر وقفه یا آسیب در زنجیره ارائه خدمت می‌تواند ضرر زیادی را وارد کند. به‌عنوان مثال وب‌سایت آمازون در مقطعی از فعالیت خود حدود ۴۰ دقیقه از دسترس خارج شد و این موضوع ضرری معادل ۵ میلیون دلار به این شرکت وارد کرد. البته منابع کلیدی دیگری مانند فضای فیزیکی، دفاتر، انبارها، ساختار زنجیره تامین و سیستم‌های اتوماسیون هم برای شرکت آمازون بسیار مهم هستند.
فعالیت‌های کلیدی
فعالیت‌های کلیدی این غول بزرگ دنیای دیجیتال، توسعه، نگهداری و گسترش پلتفرم آن است. بنابراین آمازون همواره در مواردی مثل توسعه و مدیریت وب‌سایت و اپلیکیشن، مدیریت زنجیره تامین، تدارکات، امنیت اطلاعات کلیه پلتفرم‌های خود و همچنین تولید فیلم و سریال برای پلتفرم ویدئویی و بازاریابی محصولات و خدمات خود سرمایه‌گذاری می‌کند.
شرکای کلیدی
شرکای کلیدی آمازون در ۵ دسته اصلی به شرح زیر قابل تقسیم‌بندی هستند.
- فروشندگان: به‌عنوان یکی از شرکای مهم، اولین منبع تامین درآمد این شرکت به‌حساب می آیند. تقریبا ۸ میلیون فروشنده در سراسر جهان بیش از نیمی از درآمد آمازون را تشکیل می‌دهند.
- توسعه‌دهندگان: فروشنده‌های مستقل نرم‌افزارها و متخصصان خدمات اینترنتی دسته دیگری از شرکا هستند که از زیر ساخت‌های آمازون برای فعالیت‌های تجاری خود استفاده می‌کنند.
- تولیدکنندگان محتوا: نویسندگان مستقلی که آثار خود را از طریق پلتفرم‌های آمازون به فروش می‌رسانند.
- بازاریابان وابسته: این شرکا، وبلاگ‌نویسانی هستند که در ازای هر بازخورد منجر به فروش، کمسیون دریافت می‌کنند. این دسته علاوه بر کمک به فروش محصولات آمازون، در افزایش ترافیک پلتفرم نیز تاثیر زیادی دارند.
- شرکت‌های تابعه: این دسته علاوه بر عرضه خدمات آمازون، فضاهای نگهداری، انبار محصولات و سیستم‌های مورد نیاز فعالیت شرکت را در اختیار آن قرار می‌دهند.
ساختار هزینه‌ای
عمده هزینه شرکت آمازون بر حوزه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، مرکز خدمات مشتریان، توسعه و نگهداری نرم‌افزارها، امنیت اطلاعات و بازاریابی متمرکز است. همچنین نگهداری فضاهای فیزیکی در اختیار مانند مراکز مرتب‌سازی محصولات، مراکز تکمیل سفارش و ایستگاه‌های تحویل هم بخش دیگری از ساختار هزینه‌ای آن را تشکیل می‌دهد.
رقبای کلیدی
طبق آمار در حال حاضر بیش از ۲۴ میلیون فروشگاه آنلاین فعال در سراسر جهان وجود دارد که رقبای سرسختی برای آمازون به‌حساب می‌آیند. مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند.
- شرکت والمارت: هر چند درصد زیادی از فروش والمارت مربوط به محصولات ساختمان‌سازی است، با این حال به‌عنوان دومین فروشگاه آنلاین محبوب در آمریکا، رقیب دیگری برای آمازون به‌حساب می‌آید.
- شرکت علی بابا: این فروشگاه اینترنتی چین، متخصص در زمینه فروش آنلاین به‌صورت عمده است.
- شرکت اوتو: شرکت اینترنتی اروپایی که محصولات سایر برندها را در پلتفرم خود می‌فروشد. بیشتر تمرکز آن نیز بر حوزه‌های مد، لوازم الکترونیکی، لوازم خانگی و ورزش است.
- شرکت جینگ دانگ: فروشگاه آنلاین دیگری از چین که محصولات خود را به بیش از ۲۰۰ کشور در سراسر جهان ارسال می‌کند.
- شرکت eBay: پیشگام در فروش آنلاین با الگوی تجاری مشتری به مشتری (C2C) که حدود ۲۰ درصد سهم بازار فروش در آمریکا را در اختیار دارد.
- شرکت فلیپ کارت: بزرگترین فروشگاه آنلاین هند که در حال حاضر بیش از ۱۰۰ میلیون حساب کاربری ثبت شده در پلتفرم خود دارد.
- شرکت نیو اگ: این شرکت یکی از فروشگاه‌های اینترنتی پیشرو در زمینه فروش لوازم الکترونیکی است.
- شرکت راکوتان: فروشگاه اینترنتی بزرگ ژاپن که بیش از ۱۴ درصد از تجارت الکترونیک جهانی متعلق به آن است. در حال حاضر این شرکت با خرید چندین شرکت دیگر در سراسر جهان فعالیت زیادی در زمینه گسترش حضور آنلاین خود دارد.
- شرکت مایکروسافت: ۲۱ درصد سهم بازار خدمات ابری در اختیار مایکروسافت است و از این لحاظ رقابت نزدیکی با آمازون دارد.
- شرکت گوگل: غول بزرگ دنیای اینترنت که سهم ۱۱ درصدی بازار خدمات ابری را در اختیار دارد.
جمع‌بندی پایانی
هدف از راه‌اندازی یک کسب و کار تنها، فروش کالا نیست، بلکه مجموعه‌ای از تعیین فعالیت‌هایی مانند پیشنهاد قابل ارائه به مشتری، ساختار هزینه‌ای و درآمدی و کانال‌های ارتباطی است. در این مطلب از مجله فرادرس با عنوان مدل کسب و کار چیست آموختیم که بیزنس مدل به‌عنوان جزئی ضروری از موفقیت تجاری، توصیفی برای نحوه فعالیت یک شرکت در جهت ایجاد ارزش بلند مدت برای مشتری است. با تشریح کامل اجزای این مدل و الگو گرفتن از نمونه‌های موفق می‌توانیم جهت‌گیری قوی‌تری برای نحوه فعالیت کسب و کار و دستیابی به سودآوری مناسب داشته باشیم.
