آشنایی با انواع هنر – هر آنچه باید بدانید

«هنر» (Art) به زبان ساده، به هر اثر یا فرایندی گفته می‌شود که در نتیجه به‌‌‌کارگیری خلاقیت، مهارت و تخیل هنرمندان خلق می‌شود و دیگران می‌توانند آن را از طریق حواس خود تجربه کنند. بر اساس همین تعریف، مهم‌ترین انواع هنر را می‌توان به‌صورت نقاشی، مجسمه‌سازی، ادبیات، معماری، تئاتر، فیلم و موسیقی، تحت عنوان هنرهای هفتگانه جهانی نام برد. آشنایی با انواع هنر به ما کمک می‌کند جهان اطرافمان را بهتر درک کنیم زیرا هنر آینه‌ای است که ارزش‌های فرهنگی، عواطف و ایده‌‌های هنرمندان مختلف را بازنمایی می‌کند. در این مطلب از مجله فرادرس به‌طور کامل توضیح می‌دهیم انواع و اقسام هنر از نظر روش و ابزارهای تولید چیست و هنر از نظر کاربرد چه انواعی دارد.

انواع هنر هفتگانه جهانی

مفهوم هنر در طول تاریخ، تعاریف مختلفی داشته است؛ واژه هنر به‌خودی خود به مفهوم گسترده‌ای اشاره دارد و هر فردی ممکن است آن را بر اساس نظر شخصی خود تعریف کند. از سوی دیگر، آثار هنری را می‌توان بر اساس «مدیوم» (Medium) یا روش و ابزارهای ایجاد دسته‌بندی کرد. در متداول‌ترین دسته‌بندی انواع و اقسام هنر، اغلب آثار هنری را می‌توان به یکی از دسته‌‌بندی‌های هفتگانه هنر متعلق دانست.

بر اساس این دسته‌بندی سنتی و تاریخی، انواع هنر عبارت‌اند از:

• «نقاشی» (Painting)
• «مجسمه‌سازی» (Sculpture)
• «ادبیات» (Literature)
• «معماری» (Architecture)
• «تئاتر» (Theater)
• «سینما» (Cinema)
• «موسیقی» (Music)

هریک از انواع هنر، علاوه بر اینکه به روش‌های متفاوتی خلق می‌شوند، به روش‌های متفاوتی هم ابراز می‌شوند. در حقیقت فرقی ندارد که خود اثر هنری چقدر متفاوت باشد یا چه نوع تاثیری روی ما بگذارد. یک نکته در مورد هنر همیشه صادق است و آن این است که هنر می‌‌تواند احساسات مختلفی را از غم و اندوه تا شادی و تحسین در ما بیدار کند.

در گذشته، برای معرفی انواع هنر از اصطلاح «هنرهای آزاد» (Liberal Arts) استفاده می‌شد که شامل «دستور زبان» (Grammar)، «منطق» (Logic)، «بلاغت» (Rhetoric)، «حساب» (Arithmetic)، «هندسه» (Geometry)، «نجوم» (Astronomy) و «موسیقی» (Music) بود.

بنابراین در گذشته‌های بسیار دور، فقط موسیقی و ادبیات به‌عنوان نوعی هنر شناخته می‌شدند. کم‌کم از دوره قرون وسطی به بعد، مجسمه‌سازی و نقاشی و انواع جدید‌تر هنر به این فهرست اضافه شدند و هنرهای آزاد رفته‌رفته به تاریخ پیوستند.

در ادامه، هریک از انواع هنر را به‌طور کامل معرفی می‌کنیم. پیش از آن، پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر اقسام هنر، فیلم آموزش رایگان هنرهای هفتگانه جهانی از فرادرس را مشاهده کنید. لینک این فیلم را در بالا قرار داده‌ایم.

هنر اول: نقاشی

نقاشی، گسترده‌ترین و مشهورترین نوع هنر است. در هنر نقاشی، هنرمند نقاش روی یک سطح دوبعدی کار می‌کند. این سطح معمولا یک بوم نقاشی از جنس کتان یا پنبه است اما بسیاری از نقاشان از سطوح فلزی یا پلاستیکی مانند سطوح مسی یا لینولئوم هم برای خلق آثار خود استفاده می‌کنند.

نقاشان از مواد مختلفی برای کشیدن نقاشی استفاده می‌کنند. ازجمله مهم‌ترین مدیوم‌های نقاشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• «رنگ‌روغن» (Oil paint): در این نوع نقاشی، رنگ با روغن بَزرَک (کتان)، روغن گردو یا روغن تربانتین ترکیب می‌شود.
• «تمپرا» (Tempera): در تکنیک قدیمی و تمپرا، هنرمند از تخم‌مرغ و آب استفاده می‌کند.
• «رنگ اکریلیک» (Acrylic): در نقاشی با رنگ اکریلیک، هنرمند فقط رنگ را با آب ترکیب می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با روش‌های نقاشی و طراحی، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش رایگان انواع سبک‌ها و تکنیک‌های نقاشی از فرادرس را مشاهده کنید. لینک این فیلم در زیر قرار گرفته است.

البته، رنگ تنها ماده‌ای نیست که نقاشان از آن برای ایجاد آثار خود استفاده می‌‌کنند. آبرنگ، گواش، گچ، مداد یا استفاده از رنگدانه‌های طبیعی نیز ازجمله مواد مورداستفاده نقاشان است.

مشهورترین آثار و سبک‌های هنر نقاشی

هنر نقاشی خود شامل انواع و سبک‌های متنوعی است که هرکدام در نتیجه خلاقیت نقاشان و در بازه‌های زمانی مختلف ایجاد شده‌اند. ازجمله محبوب‌ترین این سبک‌ها و آثار مشهور هرکدام نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد[

• «امپرسیونیسم» (Impressionism) مانند تابلوی «نیلوفرهای آبی» (Water Lilies) از کلود مونه
• «اکسپرسیونیسم» (Expressionism) مانند تابلوی «جیغ» (Scream) از ادوارد مونک
• «رئالیسم» (Realism) مانند تابلوی «مونا لیزا» (Mona Lisa) از لئوناردو داوینچی
• «باروک» (Baroque) مانند «دختری با گوشواره مروارید» (Girl With a Pearl Earring) اثر یوهانس فرمیر
• «کوبیسم» (Cubism) مانند «گرنیکا» (Guernica) اثر پابلو پیکاسو

در مطلب زیر از مجله فرادرس، به‌طور کامل در مورد انواع سبک‌ها و تکنیک‌های نقاشی توضیح داده‌ایم و نمونه‌های بیشتری از هرکدام را بررسی کرده‌ایم:

هنر دوم: مجسمه سازی

هنر مجسمه‌سازی دومین نوع اصلی هنر و بخشی از «هنرهای بصری یا تجسمی» (Visual Arts) است. در هنر مجسمه‌سازی، هنرمندان مانند آنچه در نقاشی، طراحی و عکاسی می‌بینیم، خود را به سطوح دوبعدی محدود نمی‌کنند و آثاری سه‌بعدی اغلب با استفاده از موادی مانند سنگ مرمر، چوب، مس، برنز، خمیر یا سرامیک خلق می‌کنند.

در نمونه‌های مدرن‌تر هنر مجسمه‌سازی، از دانه‌های شن، شیشه، کاغذ و مدیوم‌های دیگر برای ساخت مجسمه استفاده می‌شود.

همان‌طور که پیشرفت‌های اخیر در حوزه تکنولوژی، روی موادی که مجسمه‌سازان برای خلق آثار خود استفاده می‌کنند، اثرگذار بوده است، هنرمندان مجسمه‌ساز در دنیای مدرن، ساخت اشیای روزمره را نیز در مجسمه‌سازی باب کرده‌اند. با ورود «هنر چیدمان» (Installation Art) نیز، مجسمه‌های دنیای مدرن دیگر اشیای ثابت نیستند و اشیای تزیینی و ... را نیز شامل می‌شوند.

در طول قرن بیستم، هنر مجسمه‌سازی نیز مانند نقاشی به سمت سبک آبستره (انتزاعی) حرکت کرده و از ساخت مجسمه‌های فیگوراتیو و واقعی به آثار مینیمال‌تر گرایش پیدا کرده است.

در این آثار، اشکال ساخته‌شده لزوما نماینده و نشان‌دهنده عناصر موجود در دنیای واقعی نیستند زیرا هدف بازنمایی دقیق واقعیت نیست و هنرمند به‌دنبال انتقال انتقال ایده‌ها و فرم‌های انتزاعی است.

تصویر زیر، مجسمه «پرنده در فضا» (Bird In Space) اثر «کنستانتین برانکوشی» (Constantine Brancusi) را نشان می‌دهد:

مشهورترین آثار در هنر مجسمه‌سازی

قدمت هنر مجسمه‌سازی به هزاران سال پیش برمی‌گردد. ازجمله شناخته‌شده‌ترین آثار و تندیس‌ها در قرون مختلف، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• «تندیس داوود» (David) اثر میکل آنژ
• مجسمه «ابوالهول بزرگ جیزه» (The Great Sphinx of Giza) در اهرام مصر
• سردیس «فرنانده» (Fernande) اثر پابلو پیکاسو
• تندیس «دروازه‌های جهنم» (Gates of Hell) اثر آگوست رودن
• تندیس «مسیح نجات‌دهنده» (Christ the Redeemer) در ریو دو ژانیرو کشور برزیل

هنرمندان مجسمه‌ساز از تکنیک‌های مختلفی مانند «جوشکاری» (Welding)، «مدل‌سازی» (Modelling) و «ترکیب کردن» (Assembling) برای ساخته مجسمه‌ها استفاده می‌کنند. میکل آنژ، آگوست رودن، دوناتلو، جان لورنتسو برنینی و هنری مورد ازجمله تاثیرگذارترین مجسمه‌سازان از گذشته تا به امروز هستند.

تصویر زیر، نمایی از مجسمه مشهور «فرنانده» (Fernande) اثر پابلو پیکاسو را نشان می‌دهد:

نکته مهم: نقاشی، مجسمه‌سازی و هنرهای زیرمجموعه این دو را از انواع «هنرهای تجسمی یا بصری» (Visual Arts) در نظر می‌گیرند چون مبتنی بر حس بینایی مخاطب هستند. آثار هنرهای تجسمی از ترکیب خطوط، رنگ‌ها اشکال، فرم‌ها، بافت‌ها یا ترکیبی از این موارد خلق می‌شوند و اغلب با چشم مخاطب قابل‌دریافت هستند.

علاوه بر نقاشی و مجسمه‌‌سازی، چاپ دستی، طراحی، عکاسی، معماری و زیر‌شاخه‌های هنرهای زیبا و هنرهای دیجیتال زیرمجموعه هنرهای تجسمی قرار می‌گیرند. هنرهای تجسمی اغلب با هدف به چالش کشیدن دیدگاه‌ها، تقویت خلاقیت و تصور و غنی کردن فرهنگ جوامع در سراسر جهان خالق می‌شوند.

هنر سوم: ادبیات

این نوع هنر از قدرت و جادوی کلمات و نوشته‌ها برای برانگیختن احساسات و اثرگذاری روی افراد استفاده می‌کند. به بیان کامل‌تر، در هنرهای ادبی از زبان به‌عنوان وسیله‌ای برای بیان احساسات، تفکرات و ایده‌ها استفاده می‌شود.

هنر‌های ادبی یکی از محبوب‌ترین انواع هنر بین مردم هستند و نویسندگان و شاعران ایده‌ها، افکار و احساسات خود را به‌صورت «شعر» (Poetry)، «نثر» (Prose)، «نمایشنامه» (Play) و «دراما» (Drama) در قالب ادبیات «داستانی» (Fiction) و «غیرداستانی» (Non-fiction) ابراز می‌کنند. مطالعه آثار ادبی معمولا به‌خاطر چینش کلمات، لحن نویسنده و زبان متن برای خوانندگان لذت‌بخش است.

هنرهای ادبی نیز مانند نقاشی در طول قرن‌ها دستخوش تغییرات بسیاری شده است و بیشتر از هرچیزی از جنبش‌های هنرهای بصری مانند «رئالیسم» (Realism)، «رمانتیزیسم» (Romanticism) و «سوررئالیسم» (Surrealism) تاثیر گرفته‌اند.

برای مثال، جنبش هنری اکسپرسیونیسم در ادبیات باعث شد نویسندگان از عناصر هیجان‌نمایی مانند تحریف واقعیت و وجود شخصیت‌های غیرمعقول در آثار خود استفاده کنند که آثاری مانند «مسخ» و «سرزمین بی‌حاصل» در نتیجه آن خلق شدند.

از سوی دیگر، بسیاری از آثار ادبی علاوه بر ایجاد حس لذت یا بیدار کردن حس همدردی در خوانندگان، برای ابراز دیدگاه اجتماعی یا سیاسی نویسنده مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند تاثیر عمیقی روی فرهنگ جامعه بگذارند.

برای مثال، «جورج اورول» (George Orwell) در بسیاری از آثار خود ازجمله کتاب «قلعه حیوانات» (Animal Farm) در نقد حکومت‌های سرکوبگر داستان‌نویسی کرده است.

مشهورترین آثار در هنر ادبیات

در طول تاریخ، آثار ادبی بسیاری در طول تاریخ، به‌عنوان شاهکارهای ادبی شناخته شده‌اند. در فهرست زیر به چند اثر مهم در ژانرهای مختلف ادبی اشاره کرده‌ایم:

• «هملت» (Hamlet) اثر ویلیام شکسپیر در ژانر تراژدی
• «کمدی الهی» (The Divine Comedy) اثر دانته آلیگری در ژانر شعر حماسی
• «جنگ و صلح» (War and Peace) اثر لئو تولستوی در ژانر رمان تاریخی
• «دون کیشوت» (Don Quixote) اثر میگل سروانتس در ژانر رمان
• «جنایات و مکافات» (Crime and Punishment) اثر تئودور داستایوفسکی در ژانر ادبیات داستان

چگونه با فرادرس هنرمند شویم؟

هنر جلوه‌ای از صور خیال و خلاقیت انسانی است که دوران کهن تا به امروز همواره بخش جدایی‌ناپذیر زندگی بش بوده است. زبانی جهانی بین مردم که از طریق آن می‌توان افکار، احساسات، ایده‌های ما را به شکلی عمیق و ماندگار بیان کند.

آشنایی با هنر و انواع مختلف آن نه‌فقط دروازه‌ای به دنیای فرم‌ها، رنگ‌ها و احساسات هنرمند است، بلکه ما را به سفری به اعماق وجود خود و فرهنگ‌های مختلف می‌برد. به این ترتیب زندگی برای ما معنای دیگری پیدا می‌کند و به درک عمیق‌تری از دنیای اطراف می‌رسیم.

اگر به یادگیری هنر علاقه‌مند هستید و نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید، اولین قدم انتخاب حوزه‌ای است که به آن علاقه دارید. بعد از انتخاب حوزه موردنظر، لازم است موارد زیر را در مورد آن دنبال کنید:

• آشنایی با مبانی هنر: آشنایی با اصول اولیه مانند ترکیب‌بندی، نور، رنگ، فرم و ...
• مطالعه و آشنایی با آثار هنری: بررسی آثار برجسته و سبک‌ها و جنبش‌های مختلف هنری
• تمرین مداوم برای بهبود مهارت‌ها: کسب تجربه و تقویت مهارت‌ها
• بازخورد و اصلاح: دریافت نظرات و به‌کارگیری تغییرات برای بهبود
• رشد تدریجی: توسعه سبک شخصی و ارتقای دانش هنری

بعضی از افراد هنر، از تماشای هنر لذت می‌برند و بعضی دیگر به انجام کارهای هنری علاقه دارند. در هریک از این دو گروه که باشید، مجموعه آموزش‌های هنر فرادرس، می‌توانند نقطه شروع بسیار مناسبی برای یادگیری باشند. این مجموعه آموزش‌ها در حوزه‌های مختلف هنری تهیه و منتشر شده‌اند که هر مجموعه شامل تعداد زیادی فیلم آموزشی کاربردی و مرتبط است.

در فهرست زیر به عنوان این مجموعه‌‌های آموزشی اشاره کرده‌ایم:

• مجموعه فیلم آموزش هنر از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش طراحی از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش صنایع دستی و هنرهای تزیینی به‌صورت عملی و گام به گام از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش عکاسی از مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش آهنگسازی از تئوری تا عملی و کاربردی در فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش آکورد از تئوری تا عملی و کاربردی در فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش هنرهای تجسمی و رنگ شناسی به‌صورت جامع و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش تئاتر از مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش سینما به زبان ساده و گام به گام در فرادرس

هنر چهارم: معماری

معماری، چهارمین نوع از انواع هنر است که تقریبا همه ما روزانه با آن سروکار داریم ولی ممکن است به آن به‌عنوان نوعی از هنر توجه نکرده باشیم. هنر معماری روی طراحی و ساخت فضاهای فیزیکی و ساختمان‌‌ها تمرکز می‌کند و چون تاثیر بسیار مهمی روی زندگی انسان‌ها دارد، می‌تواند اهداف قدرتمندی مانند اهداف فرهنگی و زیبایی‌شناختی را دنبال کند.

آثار تاریخی در کشورهای مختلف دنیا، در حقیقت به نماد‌های فرهنگی تبدیل شده‌اند که علاوه بر بیان ویژگی‌های یک شهر یا منطقه، یک دوره یا عصر تاریخی را معرفی می‌کنند. هنر معماری، نوعی راه ارتباطی با انسان‌ها هم است چون معماری مشهور جهان می‌توانند بیانگر داستان روزگار خود باشند، به بازدیدکنندگان الهام ببخشند و آن‌ها را برای باور یا ایمان به هرچیزی ترغیب کنند.

سبک‌ها و آثار مشهور در معماری

ازجمله سبک‌های مهم در معماری و آثار مشهور هرکدام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• «معماری گوتیگ» (Gothic Architecture) مانند «کلیسای میلان» (Milan Cathedral) در ایتالیا
• «معماری رنسانس» (Renaissance Architecture) مانند «کلیسای جامع فلورانس» (Florence Cathedral) در ایتالیا
• «معماری باروک» (Baroque Architecture) مانند «کاخ ورسای» (Versailles Palace) در فرانسه
• «معماری بومی» (Vernacular Architecture) مانند ساختمان‌های «هانوک» (Hanok) یا خانه‌های سنتی در کره جنوبی
• «معماری مدرن» (Modern Architecture) مانند ساختمان «موزه گوگنهایم» (Guggenheim Museum) در بیلبائو اسپانیا

تصویر زیر، نمایی از یک هانوک را نشان می‌دهد:

هنر پنجم: تئاتر

پنجمین نوع هنر، شامل تئاتر و همه اشکال هنرهای نمایشی به جز موسیقی است. منظور از هنرهای نمایشی، هرگونه اجرای درام، رقص یا نمایش دیگری است که اغلب به‌صورت زنده در مقابل چشم بیننده اجرا می‌شود. تئاتر اگرچه در حوزه هنرهای تجسمی قرار نمی‌گیرد ولی انتقال احساسات و عواطف در آن چه روی صحنه و چه در سالن تئاتر بسیار زیاد است.

تئاتر‌های ساده و موزیکال، نمایش‌های رقص، اپرا، سیرک و ... ازجمله مهم‌ترین انواع هنرهای مرتبط با تئاتر هستند.

در این شکل هنر، برخلاف دیگر انواع آن که در بخش‌های قبلی به آن‌ها اشاره کردیم، هیچ اثر یا شی‌ء فیزیکی توسط هنرمندان ساخته نمی‌شود، بلکه هنر در اجرای آن‌ها اتفاق می‌افتد. دقیقا به همین دلیل است که انواع مختلف هنرهای نمایشی، طبیعت ناپایدار، زودگذر و موقتی دارند. به بیان بهتر، نمایش اجرایی که دقیقا مشابه اجرای قبلی باشد، تقریبا ناممکن است.

در اجراهای جدید تئاتر یا نمایش‌های رقص، اغلب بیشتر از یک بازیگر یا رقصنده ظاهر می‌شوند و طراح رقص یا نویسنده داستان به‌عنوان هنرمند راهنما در اجرای درست نمایش ایفای نقش می‌کند. با این حال اعضای زیادی پشت صحنه کار می‌کنند تا اجرا به‌درستی انجام شود. طراح صحنه، مسئول موسیقی، طراح لباس و ... ازجمله این افراد هستند.

در سال‌های اخیر و با پیشرفت تکنولوژی عکاسی و فیلم‌برداری، ضبط یک اجرا در قالب فیلم امکان‌پذیر شده است ولی جادوی صحنه و اثرگذاری آن فقط با حضور در اجرای زنده بازیگران روی صحنه به مخاطب منتقل می‌شود.

هنر ششم: سینما

فیلم و سینما، نوع ششم هنر است و به‌عنوان جدید‌ترین نوع هنر هم شناخته می‌شود چون فقط چیزی حدود ۱۰۰ سال از شکل‌گیری آن می‌گذرد. هنر سینما ترکیبی از تصاویر متحرک، صدا و روایت است و نقش مهمی در شکل‌دهی افکار عمومی، ارزش‌‌ها و هویت افراد جامعه دارد.

فیلم آموزش اصول و مبانی سینما از فرادرس، به‌طور کامل در مورد هنر ششم بحث می‌کند. لینک این فیلم در زیر قرار گرفته است:

هنر سینما از قدرت هنرهای ادبی و هنرهای بصری به‌طور همزمان بهره می‌گیرد و برای درگیر کردن احساس مخاطب از موسیقی، هنرپیشگی، کارگردانی، گریم، طراحی لباس، فیلم‌نامه‌نویسی و تدوین استفاده می‌کند. به‌همین دلیل است که فیلم را به‌عنوان محبوب‌‌ترین و مدرن‌ترین شیوه هنری در نظر می‌گیرند حتی با اینکه شباهت زیادی به انواع کلاسیک هنر مانند نقاشی یا مجسمه‌سازی ندارد.

تصویر زیر، صحنه‌ای از فیلم «استاکر» (Stalker) از «آندره تاکوفسکی» را نشان می‌دهد:

در قرن نوزدهم و بیستم میلادی، با پیشرفت تصاویر متحرک، شکل کاملا جدیدی از هنر معرفی شد که در ابتدا فقط نمایشی جذاب از کنار هم قرار گرفتن تصاویر متحرک بود و ایده و موضوع مشخصی نداشت. با گذشت زمان و اضافه شدن روایت و تکنیک‌های مونتاژ فیلم، هنر سینما و فیلم‌سازی شکل جدیدی به خود گرفت.

اولین بار، کارگردانی به نام لوئیس بونوئل، تلاش کرد از عناصر روایت و سوررئالیسم برای اثرگذاری بیشتر در فیلم‌سازی استفاده کند. تصویر زیر مربوط به فیلم «سگ اندلسی» (Un Chien Andalou) از این کارگردان است. تصویر زیر، صحنه‌ای از این فیلم را نشان می‌دهد:

هنر هفتم: موسیقی

موسیقی آخرین نوع هنر از دسته‌بندی هنرهای هفتگانه جهانی است. هنر موسیقی از زبان و کلمه هم فراتر می‌رود و از کنار هم قرار دادن قطعات صوتی کوتاه و ارتعاش آن‌ها برای ساخت یک قطعه موسیقی استفاده می‌کند. عناصری مانند ملودی‌ها، ریتم‌ها، طنین‌های صدا، ابزار و آلات موسیقی و صدای افراد ازجمله عناصر جان‌بخشی به آثار هنری موسیقی هستند.

برای آشنایی با هنر هفتم، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش تئوری موسیقی از فرادرس را مشاهده کنید که لینک آن در پایین قرار گرفته است:

در زیر، تصویری بسیار قدیمی از ارکستر فیلارمونیک در نیویورک را مشاهده می‌کنید:

هنر موسیقی تاریخ طولانی دارد؛ از دوران باستان تا پن‌فلوت‌های قرن ۲۱ موسیقی پاپ، دقیقا مشخص نیست که اولین قطعات موسیقی از چه زمانی خلق شد‌‌ه‌اند. این آثار مانند آثار هنرهای نمایشی، قابل‌لمس نیستند و با اجرای هنرمند بیان می‌شوند. به همین دلیل است که طبیعت ناپایدار و زودگذری دارند. موسیقی یکی از احساسی‌ترین انواع هنر است و اثر مستقیمی روی ذهن مخاطب دارد.

انواع هنر از منظر هدف و کاربرد

علاوه بر دسته‌بندی هفتگانه انواع هنر‌‌های جهانی که در بخش‌های قبلی معرفی کردیم، آثار و فعالیت‌های هنری را می‌توان بر اساس هدف هنرمند و کاربرد نیز دسته بندی کرد.

بر همین اساس، انواع هنر را می‌توان شامل موارد زیر دانست:

• «هنرهای زیبا» (Fine Arts | High Arts)
• «هنرهای کاربردی» (Applied Arts | Low Arts)
• «هنرهای نمایشی» (Performing Arts)
• «هنرهای دیجیتال» (Digital Arts)

در ادامه در مورد هریک از موارد بالا توضیح می‌‌دهیم.

۱. هنرهای زیبا

منظور از هنرهای زیبا، آن دسته از آثار متعلق به «هنرهای تجسمی یا بصری» (Visual Arts) «هنرهای شنیداری» (Auditory Arts) هستند که به‌دلیل خلق زیبایی و جلوه‌های هنری خود ارزشمند هستند. به بیان ساده‌تر، هنرهای زیبا بیشتر از آنکه کاربردی در زندگی افراد داشته باشند، روی ارائه ویژگی‌های زیبایی‌شناسی تمرکز دارند.

البته با شکوفایی دنیای هنر در جهان امروزی، تعیین یک مرز مشخص بین هنرهای زیبا و هنرهای کاربردی چندان امکان‌پذیر نیست و این دو در بسیاری از موارد با هم ترکیب می‌شوند.

انواع هنرهای زیبا

با در نظر داشتن این نکته که هنرهای زیبا به‌دلیل عمق زیبایی‌شناسی و فکری خود مورد توجه قرار می‌گیرند، ازجمله مهم‌ترین انواع هنرهای زیبا می‌توان موارد زیر را نام برد:

• نقاشی
• طراحی
• مجسمه‌سازی
• معماری
• موسیقی
• شعر
• هنرهای نمایشی (شامل تئاتر و رقص)
• عکاسی

بنابراین، در آثار هنرهای زیبا، این مهارت و تسلط فوق‌العاده هنرمند بر خلق زیبایی است که مورد تحسین همگان است. ازجمله هنرمندان شناخته‌شده در هنرهای زیبا می‌توان رامبرانت، هنری ماتیس، ونسان ونگوگ، فریدا کالو و جکسون پولاک را نام برد.

۲. هنرهای کاربردی

اصطلاح هنرهای کاربردی دقیقا در مقابل هنرهای زیبا قرار می‌گیرد و به آثار هنری اشاره می‌کند که با هدف کاربرد و استفاده روزمره در زندگی افراد ایجاد می‌شوند. در واقع، در هنرهای کاربردی، هنرمند از اصول خلق آثار هنری برای ساخت اثری کمک می‌گیرد که در زندگی واقعی کاربرد داشته باشد. بنابراین در هنرهای کاربردی، تمرکز بیشتر از خلق زیبایی، روی کاربردی بودن اثر هنری است.

انواع هنرهای کاربردی

ترکیب خلاقیت، هنر و کاربردی بودن باعث شده آثار متنوعی زیرمجموعه هنرهای کاربردی قرار بگیرند. در فهرست زیر به مهم‌ترین انواع و مثال هنرهای کاربردی اشاره کرده‌ایم که بعضی از آن‌ها در دسته هنرهای زیبا نیز قرار می‌گیرند:

• طراحی صنعتی
• مجسمه‌سازی
• معماری
•  صنایع دستی
• سفالگری و کار با سرامیک
• طراحی اتومبیل
• طراحی مد و فشن
• خوشنویسی
• طراحی داخلی

۳. هنرهای نمایشی

هدف از هنرهای نمایشی، اغلب اجرای زنده است و رشته‌هایی شامل تئاتر، نمایش رقص و اجراهای زنده موسیقی را اغلب در حضور تماشاگر شامل می‌شود. هنرهای نمایشی اغلب در تفاوت آشکاری با هنرهای تجسمی که شامل خلق یک اثر هنری ملموس و فیزیکی مانند نقاشی، مجسمه‌سازی و ... است قرار می‌گیرند.

هنرمندان در هنرهای نمایشی بیشتر از آن که خالق یک شیء باشند، خالق یک تجربه تکرارنشدنی در مقابل چشم افراد هستند.

انواع هنرهای نمایشی

در فهرست زیر به اصلی‌ترین انواع هنرهای نمایشی اشاره کرده‌ایم:

• تئاتر
• تئاتر موزیکال
• نمایش رقص
• اجرای زنده موسیقی
• نمایش‌های سیرک

در هنرهای نمایشی، بازیگران، خوانندگان، رقصندگان و دیگر هنرمندان از طریق زبان بدن و حالات چهره و صدا با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کنند.

۴. هنرهای دیجیتال

پیشرفت‌های اخیر تکنولوژی در قرن بیستم باعث شده انواع جدیدتر و مدرن‌تر هنر به نام هنرهای دیجیتال ایجاد شوند که روش‌های خلاقانه‌تری را برای ارائه جلوه‌های خلاقانه شکل داده‌اند. هنرهای دیجیتال که در گذشته به آن‌ها «هنرهای کامپیوتری» (Computer Arts) گفته می‌شدو حالا با اصطلاح «هنرهای رسانه» (Media Arts) خطاب می‌شوند، شامل آثار هنری هستند که با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری یا دیگر وسایل دیجیتال خلق می‌شوند.

برای آشنایی بیشتر با این نوع هنر، پیشنهاد می‌کنیم از مجموعه فیلم آموزش نقاشی دیجیتال فرادرس نهایت استفاده را ببرید.

انیمیشن‌ها، تصاویر گرافیکی، ویدیو‌ها، نقاشی‌های دیجیتال و ... مثال‌هایی از هنرهای دیجیتال هستند. بنابراین می‌توان گفت کاربرد اصلی هنرهای دیجیتال بیشتر در صنعت تبلیغات است.

انواع هنرهای دیجیتال

ازجمله اصلی‌ترین سبک‌های هنر دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نقاشی و طراحی دیجیتال
• هنر خلق آثار وکتور
• مدل‌سازی سه‌بعدی
• مجسمه‌سازی سه‌بعدی
• انیمیشن‌سازی دو‌بعدی و سه‌بعدی

هنرمندان دیجیتال اغلب با نام‌های طراح مفهومی، تصویرگر، انیماتور و ... شناخته می‌شوند. بسیاری از افراد باور دارند هنرهای دیجیتال را نباید نوعی از هنر دانست چون اثر هنری قابل‌لمسی در نتیجه آن تولید نمی‌شود. با این وجود چون حتی آثار هنری دیجیتال هم برای خلق شدن به همان تکنیک‌های خلاقانه و مهارت‌های موردنیاز هنر سنتی نیاز دارند، می‌توان گفت در هنرهای دیجیتال این فقط مدیوم هنر است که تغییر کرده است و این آثار هم می‌توانند بیانگر احساسات هنرمند باشند.

جدول خلاصه انواع هنر

در این نوشته از مجله فرادرس، به تعریف هنر و انواع مختلف آن پرداختیم. هنر در بازه‌های زمانی مختلف تاریخی، تعاریف مختلفی داشته و به انواعی مختلفی تقسیم می‌شده است. در جدول زیر، خلاصه‌ای از انواع هنر در سه دسته‌بندی اصلی آورده‌ایم:

بنابراین اقسام هنر را از دیدگاه‌های مختلف و در بازه‌های زمانی مختلف، می‌توان به اشکال متفاوتی تعریف کرد.