فرمول نویسی در اکسل — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

اگر تازه کار با صفحات گسترده‌ی اکسل را آغاز کرده باشید، ممکن است به نظرتان کار با فرمول‌های آن کمی سخت بیاید. فرمول‌های اکسل به شما امکان انجام محاسبات مختلف بر روی داده‌های عددی وارد شده در کاربرگ یا «Worksheet» را می‌دهند. این فرمول‌ها هم برای کارهای ساده نظیر جمع و تفریق استفاده می‌شوند و هم برای محاسبات پیچیده‌تر نظیر حساب کتاب حقوق، پیدا کردن معدل یک دانش آموزش یا محاسبه‌ی هزینه‌ی اجاره کاربرد دارند.

زمانی که یک فرمول به درستی وارد شده باشد و مقدار داخل آن تغییر کند، اکسل به طور خودکار آن را محاسبه کرده و نتیجه‌ی آن را بروزرسانی می‌کند.

در این آموزش می‌خواهیم شما را با مقدمات فرمول‌نویسی در اکسل آشنا کنیم و مثال‌هایی را به صورت گام به گام برایتان بزنیم. همچنین مثال‌هایی از فرمول‌های پیشرفته برایتان خواهیم زد که متوجه شوید ترتیب عملیات نوشته شده در فرمول چه تاثیری بر نتیجه‌ی اکسل می‌گذارد.

مقدمه‌ای بر فرمول‌نویسی در اکسل

فرمول‌نویسی در یک صفحه گسترده کمی از فرمول‌نویسی در کلاس‌های ریاضی متفاوت است. در ادامه شما را با سبک این کار در اکسل آشنا خواهیم کرد.

فیلم آموزش استفاده از توابع و فرمول نویسی در اکسل Excel در فرادرس

کلیک کنید

فرمول را با علامت مساوی آغاز کنید

یکی از تغییرات مهم و مشخصی که فرمول‌نویسی در اکسل با فرمول‌نویسی در ریاضیات دارد این است که علامت مساوی در ابتدای آن می‌آید و نه در انتها. یعتی فرمول‌های اکسل مشابه زیر هستند:

= 3 + 2

در حالی که در ریاضی آن را به شکل زیر می‌نویسیم:

3 + 2 =

علامت مساوی همیشه در سلولی قرار می‌گیرد که می‌خواهید پاسخ فرمول در آن نمایش داده شود. علامت مساوی به اکسل می‌گوید که محتوایی که در ادامه آمده‌اند بخشی از یک فرمول هستند و نباید با آن‌ها به عنوان متن برخورد شود.

هنگامی که یک فرمول را وارد می‌کنید، سلولی که شامل آن فرمول باشد پاسخ آن را نمایش خواهد داد و از فرمول در سلول خبری نخواهد بود. برای مشاهده‌ی فرمول باید از نوار فرمول که در بالای کاربرگ قرار دارد استفاده کنید.

این یک مثال ساده بود. ولی یک مشکل در آن وجود دارد و آن این است که اگر نیاز به تغییر داده‌های استفاده شده در فرمول داشته باشید باید فرمول را از ابتدا نوشته یا ویرایش نمایید.

بهبود فرمول‌ها با استفاده از ارجاع به سلول

بهتر است که فرمول‌های خود را به نحوی بنویسید که داده‌ها آن بدون نیاز به ایجاد تغییر در خود فرمول قابل تغییر باشند. برای این کار می‌توانید داده‌های خود را در سلول‌های اکسل نوشته و در فرمول بگویید که کدام سلول شامل داده‌ی مورد نظر شما است.

فیلم آموزش اکسل – محاسبات ریاضی و ماتریسی با Microsoft Excel 2016 در فرادرس

کلیک کنید

با این کار اگر نیازی به تغییر فرمول داشته باشید، تغییرات را می‌توانید با تغییر داده‌های کاربرگ اعمال کنید و دیگر نیازی به دستکاری خود فرمول نخواهید داشت.

برای این که برای اکسل مشخص کنید داده‌های مورد نیاز در کدام سلول قرار دارد، هر سلول یک آدرس دارد که باید از آن در فرمول خود استفاده نمایید.

چند نکته‌ی کلی در مورد ارجاع به سلول‌ها وجود دارد که در ادامه آورده شده است:

• هر سلول در واقع نقطه‌ی تقاطع بین یک سلول عمودی و یک سطر افقی در کاربرگ است.
• هر ستون با یک حرف انگلیسی شناخته می‌شود که در بالای سلول مشاهده می‌کنید، نظیر C ،B ،A و ....
• هر سطر توسط یک شماره شناخته می‌شود که در سمت چپ (در حالت فارسی در سمت راست) سلول قابل مشاهده است، نظیر 1، 2، 3 و ....
• یک ارجاع به سلول مخلوطی از حرف ستون و عدد سلول است که نقطه‌ی تقاطع را نمایش می‌دهد، نظیر A1، ‏B2، ‏C3 یا W345.
• زمانی که در حال نوشتن ارجاع به سلول‌ها هستید باید همیشه نام ستون را در ابتدا بیاورید.

برای ارجاع دادن به یک سلول تنها کافی است ابتدا در بالا به ستون آن نگاه کرده و سپس در سمت چپ (یا راست) به سطر آن نگاه کنید. همچنین اگر بر روی سلولی کلیک کرده باشید، در جعبه‌ی نام که در بالای ستون A قرار دارد می‌توانید آدرس آن سلول را مشاهده کنید.

به این ترتیب به جای نوشتن فرمول خود به شکل:

1= 3 + 2

بهتر است که داده‌ها را در سلول‌های C1 و C2 وارد کرده و فرمول را به شکل زیر بنویسد:

1= C1 + C2

مثالی از فرمول‌نویسی در اکسل

معمولا بهتر است که ابتدا تمام داده‌های خود را در کاربرگ وارد کرده و سپس شروع به فرمول‌نویسی کنید. با این کار ارجاع دادن به سلول‌هایی که باید در فرمول استفاده کنید ساده‌تر خواهد شد.

وارد کردن داده‌ها در یک سلول کاربرگ در دو گام انجام می‌شود:

1. داده را در سلول مورد نظر تایپ کنید.
2. کلید «Enter» را فشار داده یا در جایی دیگر از کاربرگ کلیک کنید.

برای مثال می‌توانید گام‌های زیر را برای وارد کردن داده در کاربرگ دنبال کنید:

1. بر روی سلول C1 کلیک کنید تا فعال شود.
2. عدد 3 را در سلول نوشته و کلید Enter را فشار دهید.
3. بر روی سلول C2 کلیک کنید.
4. عدد 2 را در سلول نوشته و کلید Enter را فشار دهید.

حال باید فرمول را بنویسیم که این کار را بر اساس گام‌های زیر انجام خواهیم داد:

1. بر روی سلول D1 کلیک کنید. نتیجه‌ی فرمول خود را می‌خواهیم در این سلول نمایش دهیم.
2. فرمول زیر را در این سلول بنویسید:

   1= C1 + C2
3. کلید Enter را فشار دهید تا فرمول تکمیل شود.
4. حال باید عدد 5 در سلول D1 نمایش داده شود.
5. اگر مجددا بر روی سلول D1 کلیک کنید، فرمول «C1 + C2 =» در نوار فرمول در بالای کاربرگ نمایش داده خواهد شد.

وارد کردن ارجاع سلول در فرمول یک راه بسیار مناسب برای وارد کردن داده‌ها است و به خوبی کار می‌کند، ولی با این حال بهترین راه ممکن نیست.

• مطلب پیشنهادی برای مطالعه: نحوه تیک زدن در اکسل به ۵ روش — راهنمای تصویری

وارد کردن ارجاع سلول با اشاره‌گر

بهترین راه برای وارد کردن ارجاع سلول در یک فرمول، استفاده از اشاره‌گر است. این کار به این صورت است که بر روی سلول کلیک می‌کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد. بهترین مزیت این روش این است که احتمالات وقوع خطا بر اساس ارجاع به سلول اشتباه را از بین می‌برد.

فیلم آموزش اکسل – ابزارهای کاربردی Excel در فرادرس

کلیک کنید

برای ارجاع به سلول با استفاده از اشاره‌گر می‌توانید همانند گام‌های زیر پیش بروید:

1. بر روی سلول D2 کلیک کنید تا فعال شود.
2. یک علامت مساوی (=) در سلول D2 بنویسید تا فرمول‌نویسی آغاز شود.
3. با استفاده از ماوس بر روی سلول C1 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
4. یک علامت به علاوه (+) تایپ کنید.
5. با استفاده از ماوس بر روی سلول C2 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
6. کلید Enter را فشار دهید تا فرمول کامل شود.
7. حال باید عدد 5 در سلول D2 نمایش داده شود.

بروزرسانی یک فرمول

برای بررسی مزیت استفاده از ارجاع سلول در فرمول‌نویسی اکسل، مقدار سلول C1 را به 6 تغییر دهید و کلید Enter را بزنید. اینک باید مقادیر موجود در D1 و D2 به طور خودکار به 8 تغییر کنند، ولی فرمول هر دو بدون تغییر باقی خواهند ماند.

از آنجا که فرمول‌ نویسی در اکسل از اهمیت بالایی برخوردار است، برای یادگیری بیشتر و آشنایی با انواع توابع اکسل می‌توانید به مجموعه آموزش توابع و فرمول در اکسل فرادرس مراجعه کنید.

عملگرهای ریاضی و ترتیب انجام عملیات آن‌ها

فرمول‌نویسی در اکسل کار سختی نیست. تنها کافی است که عملگرهای ریاضی را به ترتیب صحیح با ارجاع‌هایی به سلول‌های خود ترکیب کنید.

فیلم آموزش کاربرد اکسل در حسابداری و مدیریت در فرادرس

کلیک کنید

عملگرهای ریاضی

عملگرهای ریاضی مورد استفاده در اکسل بسیار مشابه عملگر‌های ریاضی استفاده شده در کلاس‌های ریاضی هستند. هر کدام از این عملگرها یک علامت مشخص دارند که در ادامه مشاهده می‌کنید:

• تفریق --> علامت منفی یا «-»
  جمع --> علامت مثبت یا «+»
• تقسیم --> علامت فوروارد اسلش یا «/»
• ضرب --> علامت ضرب یا «*»
• توان --> هشتک یا «^» (با هشتگ (#) اشتباه گرفته نشود)

ترتیب عملیات‌‌

اگر بیش از یک عملگر در یک فرمول استفاده شده باشد، اکسل بر اساس ترتیب مشخصی عملیات ریاضی را انجام می‌دهد. این ترتیب را می‌توانید با اضافه کردن پرانتز به معادلات خود تغییر دهید، چرا که پرانتز خودش دارای اولویت است. به طور کلی اولویت این عملگرها به شرح زیر است:

• پرانتز
• توان
• تقسیم
• ضرب
• جمع
• تفریق

نحوه‌ی عملکرد اولویت عملگرها

هر عملیاتی که در داخل پرانتز باشد اول محاسبه می‌شود و سپس توان‌ها حساب خواهند شد. پس از محاسبه‌ی این دو، ضرب و تقسیم به صورت برابر اولویت بندی شده و محاسبه می‌شوند. اولویت‌بندی آن‌ها از چپ به راست در معادله صورت می‌گیرد. جمع و تفریق نیز به همین صورت هستند و هر دو در یک اولیت قرار دارند. هر کدام که زودتر در معادله آمده باشد، ابتدا حساب خواهد شد.

استفاده از چندین عملگر در یک فرمول اکسل

حال می‌خواهیم فرمولی بنویسیم که اکسل برای حل کردن آن نیاز داشته باشد تا بر اساس اولویت عملگرها آن‌ها را محاسبه کند.

فیلم آموزش استفاده از توابع و فرمول نویسی در اکسل Excel در فرادرس

کلیک کنید

یک کاربرگ خالی باز کرده و مقادیری که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید را در سلول‌های C1 تا C5 بنویسید.

با استفاده از پرانتزبندی صحیح و عملگرهای مناسب فرمول زیر را در سلول D1 پیاده‌سازی کنید:

1 =(C2-C4)*C1+C3/C5

کلید Enter را فشار دهید. پاسخ فرمول شما باید 4- باشد.

نحوه وارد کردن فرمول در اکسل

برای این که بهتر متوجه نحوه وارد کردن این فرمول شوید، گام‌های آن را با هم دنبال می‌کنیم.

1. بر روی سلول D1 کلیک کنید تا فعال شود.
2. علامت مساوی را در آن بنویسید.
3. یک پرانتز باز تایپ کنید.
4. بر روی سلول C2 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
5. علامت منفی را تایپ کنید.
6. بر روی سلول C4 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
7. یک پرانتز بسته تایپ کنید.
8. علامت ستاره را تایپ کنید.
9. بر روی سلول C1 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
10. علامت مثبت را تایپ کنید.
11. بر روی سلول C3 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
12. علامت فوروارد اسلش را تایپ کنید.
13. بر روی سلول C5 کلیک کنید تا ارجاع آن در فرمول قرار بگیرد.
14. کلید Enter را فشار دهید تا فرمول کامل شود.
15. پاسخ 4- در سلول D1 ظاهر خواهد شد.
16. اگر مجددا بر روی سلول D1 کلیک کنید، تابع کامل به شکل زیر در نوار فرمول موجود در بالای کاربرگ ظاهر خواهد شد.

    1=(C2-C4)*C1+C3/C5

نحوه محاسبه پاسخ فرمول توسط اکسل

اکسل با استفاده از اولویت‌های نوشته شده در بالا به پاسخ 4- می‌رسد که جزئیات این محاسبه به شرح زیر است:

1. ابتدا عملیات تفریق «C2-C4» (یا 6-5) انجام می‌شود، چرا که در داخل پرانتز قرار دارد. بر این اساس عدد 1- حاصل می‌شود.
2. در گام بعدی عدد 1- با عدد 7 که در سلول C1 قرار دارد ضرب شده و عدد 7- به دست می‌آید.
3. سپس اکسل یک گام به جلو پریده و حاصل C3/C5 را محاسبه می‌کند (یا 9/3) چراکه اولویت با تقسیم است. در این بخش حاصل عدد 3 خواهد بود.
4. در بخش آخر نیز 3 + 7- محاسبه شده و عدد 4- به دست می‌آید.