راهنمای گنوم (GNOME) — نگاهی به محبوب‌ترین محیط دسکتاپ برای لینوکس

اگر به لینوکس علاقه‌مند باشید، حتماً تاکنون با عبارت گنوم (GNOME) مواجه شده‌اید. همه حروف آن بزرگ نوشته می‌شوند و همین نکته نشان می‌دهد که در مورد موضوع مهمی صحبت می‌کنیم. این حروف در ابتدا اختصاری برای عبارت «GNU Network Object Model Environment» یعنی محیط مدل شیء شبکه GNU محسوب می‌شدند. این‌ها اطلاعاتی هستند که هرگز نیاز نیست در موردشان بدانید. آنچه اکنون حائز اهمیت است، این است که گنوم یکی از رایج‌ترین رابط‌های موجود برای آن دسته از رایانه‌های دسکتاپ است که از سیستم‌عامل متن‌باز استفاده می‌کنند. در ادامه معنی این عبارت را توضیح می‌دهیم.

گنوم یک محیط دسکتاپ است

به عبارت دیگر گنوم همه آن چیزی است که می‌توانید بر روی صفحه نمایش رایانه خود ببینید. گنوم پنل فوقانی دسکتاپ و روش سوئیچ بین برنامه‌های مختلف و پنجره‌های باز را تعیین می‌کند.

گنوم بر روی لینوکس یکی از انواع مختلف محیط‌های دسکتاپ است که می‌توانید از بینشان انتخاب کنید. این وضعیت با ویندوز و مک‌اواس متفاوت است، چون در آن سیستم‌های عامل، تنها یک محیط دسکتاپ وجود دارد. در واقع هرگز نمی‌شنوید که کسی بگوید من از محیط دسکتاپ ویندوز روی کرنل ویندوز استفاده می‌کنم. شما صرفاً از ویندوز استفاده می‌کنید، همین. اما از آنجا که لینوکس از جمع شدن اجزای مختلفی تشکیل یافته است که مشارکت‌کنندگان متفاوت نوشته‌اند، مسائل به سادگی دیگر سیستم‌های عامل نیست.

فیلم آموزش مقایسه توزیع های لینوکسی (وبینار ضبط شده) – رایگان در فرادرس

کلیک کنید

احتمالاً تاکنون با عبارت «توزیع» (distribution) مواجه شده‌اید. منظور از توزیع در محیط لینوکس، مجموعه کاملی از اجزایی است که برای راه‌اندازی رایانه لازم هستند. اوبونتو، فدورا و اوپن‌سوزه (openSUSE) برخی از رایج‌ترین توزیع‌های لینوکسی هستند که برخی اوقات به طور مختصر دیسترو (distros) نیز نامیده می‌شوند.

هر توزیعی یک محیط دسکتاپ خاص خود دارد. برخی از توزیع‌ها از محیط‌های دسکتاپ اختصاصی استفاده می‌کنند و برخی دیگر امکان انتخاب‌های مختلفی فراهم می‌کنند. گنوم یکی از همین انتخاب‌های ممکن است.

تاریخچه گنوم

گنوم اولین بار در اواخر دهه 90 میلادی معرفی شد. در این زمان میگوئل دلاکزا (Miguel de Icaza) و فدریکو منا (Federico Mena) نخستین محیط دسکتاپ نرم‌افزاری و برنامه‌های همراه آن را ایجاد کردند. این پروژه نرم‌افزاری رایگان به عنوان جایگزینی برای محیط دسکتاپ K آغاز به کار کرد که در آن هنگام مبتنی بر کیت ابزار ویجت QT بود که نرم‌افزاری پولی به حساب می‌آمد. گنوم در عوض بر روی کیت ابزار +GTK استوار بود.

QT در سال 1999 از پروانه رایگان استفاده کرد؛ اما گنوم قبلاً موقعیت خود را تثبیت کرده بود. این محیط دسکتاپ به گزینه اصلی توزیع‌های عمده‌ای مانند فدورا و اوبونتو تبدیل شد.

گنوم 2

بخشی از اشتیاق به این محیط دسکتاپ، ناشی از سادگی نسبی پروژه است. از نسخه 2.0 به بعد راهنمایی‌های رابط انسانی این نرم‌افزار از اصول مناسبی برای راهنمایی بهره‌مند شده‌اند. این اصول الزام می‌کنند که همه برنامه‌های گنوم رابط کاربری مشترکی داشته باشند که بر روی سهولت استفاده متمرکز شده است.

این مسئله در تقابل با اکثر برنامه‌های سنتی دیگر لینوکسی قرار می‌گیرد که غالباً در آن‌ها ویژگی‌های زیادی تا حد امکان فشرده شده‌اند. این رویکرد منجر به دشواری یادگیری نرم‌افزار شده و در غالب موارد افرادی که نخستین بار با یک برنامه مواجه می‌شوند را دچار دل‌زدگی می‌کند. راهنمایی‌های گنوم منجر به این شد که لینوکس برای افراد مبتدی به محیطی دل‌پذیرتر تبدیل شود. بدین ترتیب از جنبه‌های مختلف، استفاده از لینوکس آسان‌تر از ویندوز است.

گنوم 3

گنوم 3.0 در سال 2011 عرضه شد و تغییرات دیداری بسیار زیادی در آن ایجاد شده بود. نوار وظایف سنتی به همراه دکمه‌های کوچک کردن و بزرگ کردن پنجره‌ها حذف شده بود. در این نسخه یک پنجره مرور جداگانه مسئول مدیریت اغلب برنامه‌ها و پنجره‌ها بود. این وضعیت شبیه هیچ یک از محیط‌های دسکتاپ قبل از خود نبود.

گنوم چگونه عمل می‌کند؟

یک پنل در بخش فوقانی صفحه قرار دارد که شامل دکمه‌های فعالیت‌ها (Activities)، نام برنامه کنونی، زمان و نشانگرهای وضعیت است. با انتخاب Activities پنجره مرور فعالیت‌ها باز می‌شود. این پنجره رابط اصلی برای باز کردن و سوئیچ بین برنامه‌های مختلف است. در این بخش یک پنل در سمت چپ مشاهده می‌شود، پنجره‌های باز در میانه قرار دارند و محیط کاری نیز در سمت راست است.

یک نوار جستجو در بخش فوقانی پنجره فعالیت‌ها دیده می‌شود. در این نوار می‌توانید به دنبال برنامه‌ها، فایل‌ها، تنظیمات، زمان و یا پاسخ مسائل ریاضی بگردید. از آنجا که دکمه میانبر این پنجره Super (دکمه ویندوز) است، می‌توانید برنامه‌ها و فایل‌ها را به سادگی با فشردن دکمه Super، نوشتن چند حرف و فشردن اینتر باز کنید.

برنامه‌ها در گنوم 3 فاقد نوار عنوان هستند. بدین ترتیب فضا برای دکمه‌ها و گزینه‌های دیگر ذخیره شده است. یک دکمه منفرد X در گوشه سمت راست و بالای هر پنجره برای بستن آن پیش‌بینی شده است. برای بیشینه کردن اندازه یک پنجره کافی است آن را به سمت بالای صفحه بکشید. با راست کلیک کردن می‌توانید پنجره را به حالت کمینه (minimize) ببرید؛ اما رابط کاربری شما را تشویق می‌کند که پنجره‌های اضافی را به محیط‌های کاری مخصوصشان انتقال دهید.

گنوم کاملاً قابل سفارشی‌سازی است؛ هر چند این نکته در اولین مواجهه چندان به چشم نمی‌آید. شما می‌توانید بسیاری از جنبه‌های این رابط کاربری را با مراجعه به آدرس extensions.gnome.org تغییر دهید. همچنین می‌توانید افزونه‌ها را مدیریت کنید، فونت‌ها را تغییر دهید و با دانلود ابزار دست‌کاری گنوم، تغییرات بسیار بیشتری در این محیط دسکتاپ ایجاد نمایید.

معایب گنوم

گنوم پر از انیمیشن است. هر زمان که وارد پنجره مرور فعالیت‌ها می‌شوید، پنجره‌های باز در صفحه جابجا می‌شوند تا بتوانید همه آن‌ها را ببینید. این مسئله برای برخی کاربران گیج‌کننده است. برخی دیگر نیز از این که این همه انیمیشن باعث کند شدن رایانه‌شان می‌شود، ناراضی هستند. آن‌ها ترجیح می‌دهند منابع سیستمشان صرف برنامه‌های پردازشی شود و نه جلوه‌های زیبای بصری.

فیلم آموزش اوپن سوزه لینوکس – نصب و پیکربندی اولیه openSUSE در فرادرس

کلیک کنید

یکی دیگر از مشکلات گنوم این است که طراحی منحصربه‌فرد آن به طور کامل با برنامه‌هایی که مبتنی بر گنوم 3 نیستند هماهنگی ندارد. نرم‌افزار گنوم 2 و برنامه‌های غیر GTK همچنان با همان نوار عنوان (titlebar) سنتی باز می‌شوند و فاقد گزینه‌های ارائه شده در پنل فوقانی هستند. این امر منجر به تجربه نامناسبی در زمان استفاده از برنامه‌ها می‌شود، چون برای برخی برنامه‌ها گزینه‌ها در پنل فوقانی قرار دارد و برای برخی دیگر در نوار منوها.

رابط کاربری گنوم مدرن با اختلاف زیادی نسبت به محیط‌های دسکتاپ دیگر، از پارادایم سنتی فاصله گرفته است. برای برخی افراد چنین تغییری بیش از حد نرمال تلقی می‌شود.

چرا باید از گنوم استفاده کنیم؟

گنوم یک محیط دسکتاپ ایده‌آل برای افراد مبتدی است. این محیط دسکتاپ منحصربه‌فرد است و اگر تاکنون با محیط‌های دیگری آشنا نشده باشید، خیلی زود به رویه‌های آن عادت می‌کنید. همه برنامه‌ها نام‌های سرراستی دارند. مثلاً برنامه Files به برای مدیریت فایل‌ها می‌پردازد و Music نیز برای پخش موسیقی استفاده می‌شود.

کاربران گنوم از مجموعه نرم‌افزاری بزرگی بهره‌مند هستند. کاربران می‌توانند کارهای اصلی مانند مرورگر وب، مدیریت فایل، گوش دادن به موسیقی و دست‌کاری تصاویر را تنها با استفاده از برنامه‌های خود گنوم انجام دهند. بدین ترتیب برنامه‌های اضافی مورد نیاز برای نصب روی سیستم کاهش می‌یابد. از آنجا که اغلب این برنامه‌ها رابط کاربری مشابهی دارند، وقتی روش استفاده از یکی را بیاموزید، موارد دیگر را نیز به راحتی می‌توانید مورد استفاده قرار دهید.

گنوم برای آن دسته از کاربران لینوکس که یک رابط کاربری مدرن و قابل سفارشی‌سازی بدون هر گونه پیچیدگی می‌خواهند نیز گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود.

اگر این نوشته مورد توجه شما واقع شده است، پیشنهاد می‌کنیم از موارد زیر نیز بازدید نمایید:

• آموزش مهارت‌های اساسی کامپیوتر
• آموزش مقدماتی سیستم عامل لینوکس (Linux)
• بهترین توزیع‌های لینوکس در سال ۲۰۱۸
• چرا روبولینوکس بهترین گزینه برای کاربران ویندوز است؟
• برنامه‌های کاربردی کامپیوتر

==