لینوکس یا ویندوز کدامیک بهتر است؟ – مقایسه جامع به زبان ساده

لینوکس و ویندوز سیستم عامل‌های شناخته شده‌ای در دنیای کامپیوتر به حساب می‌آیند. افراد بسیاری از ویندوز استفاده می‌کنند، اما معمولاً راجع به لینوکس و اوپن سورس بودن آن شنیده‌اند و می‌خواهند بدانند لینوکس یا ویندوز را انتخاب کنند تا بتوانند تصمیم بگیرند که آیا بهتر است حداقل نصب لینوکس در کنار ویندوز را انجام دهند یا به طور کلی به استفاده از لینوکس روی بیاورند یا خیر. در این مطلب سعی شده است به طور جامع و کاربردی مقایسه‌ای از جنبه‌های مختلف میان ویندوز و لینوکس صورت بگیرد تا افراد بتوانند در این خصوص تصمیم درستی بگیرند.

برای مقایسه ۲ سیستم عامل لینوکس و ویندوز، نیاز داریم تا ابتدا بدانیم سیستم عامل چیست و با اصول بنیادی ویندوز و لینوکس آشنا شویم. سیستم عامل یک نرم‌افزار کامپیوتری سطح پایین است که وظیفه مدیریت سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر را به عهده دارد و فرآیندهای پایه کامپیوتر از جمله زمان‌بندی پردازش‌ها، مدیریت منابع، مدیریت حافظه، کنترل لوازم جانبی و شبکه را رسیدگی می‌کند. سیستم عامل حیاتی‌ترین بخش یک کامیپوتر است که در عمل رابطی بین سخت‌افزار و نرم‌افزار به حساب می‌آید.

مقدمه

سیستم عامل‌های مختلفی در بازار موجود هستند. در رده کامیپوترهای شخصی، ویندوز غالب است و ۸۳٪ از کاربران را به خود اختصاص می‌دهد. پس از آن به ترتیب مک OS و لینوکس در صف هستند. اندروید و iOS در رده دستگاه‌های همراه که شامل تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند می‌شود، بیشترین سهم کاربران را به خود اختصاص می‌دهند. در رده سرورها و ابرکامپیوترها هم لینوکس حرف اول را می‌زند.

ویندوز گروهی از سیستم عامل‌های مبتنی بر «رابط گرافیکی» (GUI) است که توسط شرکت مایکروسافت توسعه یافته و عرضه می‌شود. ویندوز عمدتاً بازار کامپیوترهای شخصی را هدف قرار می‌دهد. سیستم عامل ویندوز ۲ نسخه ۳۲ و ۶۴ بیتی دارد که هم برای کامپیوترهای سرور و هم کلاینت عرضه می‌شوند. ویندوز برای اولین بار در سال ۱۳۶۴ منتشر شد و آخرین نسخه آن، یعنی ویندوز ۱۱ هم در سال ۱۴۰۰ روانه بازار شد. جدیدترین نسخه ویندوز برای کامپیوترهای سرور، Windows Server 2019 است که در سال ۱۳۹۹ منتشر شد.

سیستم عامل دوم مورد بررسی ما در این مطلب، لینوکس است. لینوکس گروهی از سیستم عامل‌های شبه‌یونیکسی به حساب می‌آید که بر پایه کرنل لینوکس توسعه داده شده‌اند. این سیستم عامل از دسته نرم‌افزارهای آزاد، رایگان و متن‌باز است که معمولاُ به همراه نرم‌افزارهای جانبی دیگری در قالب یک «توزیع لینوکس» عرضه و استفاده می‌شود. لینوکس برای اولین بار در سال ۱۳۷۰ منتشر شد و معمولاً برای مدیریت سرورها استفاده می‌شود. هر چند بسیاری از توزیع‌های لینوکس برای کاربران دسکتاپ هم در دسترس هستند.

دبیان، فِدورا و اوبونتو نمونه‌هایی از توزیع‌های محبوب لینوکسی محسوب می‌شوند. در کنار آن‌ها لینوکس «RedHat Enterprise» و «SUSE Linux Enterprise» هم به عنوان توزیع‌هایی تجاری در دسترس و قابل استفاده هستند. از آنجایی که لینوکس به صورت عمومی توزیع می‌شود، هر فردی می‌تواند کد منبع آن را تغییر دهد و نسخه‌ای از آن را به عنوان توزیع شخصی بسازد.

ویندوز و لینوکس چه تفاوت هایی دارند ؟

لینوکس سیستم عاملی منبع آزاد است که بیشتر برای مدیریت سرورها به کار می‌رود و معمولاً کاربران کمی حرفه‌ای‌تر بیشتر از آن استفاده می‌کنند. اینطور برداشت می‌شود که ویندوز به علت سهولت در استفاده، برای طیف گسترده‌تری از کاربران مناسب است. اما در حقیقت می‌توان گفت کاربران معمولی هم می‌توانند به راحتی از لینوکس استفاده کنند و مثلاً توزیعی مثل اوبونتو یا لینوکس Mint و حتی دبیان، محیط گرافیکی مناسب و کاربرپسندی دارند و برای استفاده در کامپیوترهای شخصی برای انجام امور معمول روزانه و استفاده شخصی کاملاً مناسب هستند.

نکته مهم در خصوص لینوکس این است که به دلایل مختلف، این سیستم عامل امنیت بالاتری نسبت به ویندوز دارد و احتمال ویروسی شدن آن کمتر است. همچنین در لینوکس می‌توان از طیف گسترده‌ای از نرم‌افزارهای رایگان و منبع آزاد استفاده کرد، اما ویندوز و اکثر برنامه‌هایی که برای آن ارائه می‌شوند، رایگان نیستند. برای شروع می‌توان لینوکس را در کنار ویندوز یا با استفاده از ماشین مجازی در داخل ویندوز نصب و آن را امتحان کرد. به خصوص برای افرادی که قصد دارند وارد حیطه برنامه نویسی و توسعه نرم‌افزار یا برنامه نویسی وب شوند، یادگیری لینوکس بسیار اهمیت دارد. در ادامه برخی از تفاوت‌های ۲ سیستم عامل لینوکس و ویندوز به صورت اجمالی در قالب جدول ارائه شده‌اند.

در ادامه به سایر تفاوت‌های ویندوز و لینوکس از ابعاد مختلف پرداخته شده است.

مدیریت بسته در هر یک از سیستم‌های ویندوز و لینوکس چگونه است؟

در ویندوز، «مدیر بسته» (Package Manager) به نام «Windows Installer» برای فایل‌های msi استفاده می‌شود و همچنین «فروشگاه ویندوز» (Windows Store) نیز مدیریت بسته‌هایی از جنس appx را بر عهده دارد. برای لینوکس اما مدیر بسته در توزیع‌های مختلف متفاوت است. از جمله پکیج منیجرهای محبوب و پراستفاده در لینوکس می‌توان به Zypper ،Yum ،Pacman و apt-get اشاره کرد.

خط فرمان پیش‌فرض در هر کدام چیست؟

خط فرمان پیش‌فرض در ویندوز، «Command Prompt» محسوب می‌شود که البته کم‌کم «Windows PowerShell» در حال جایگزین شدن با آن است. در لینوکس نیز خط فرمان پیش‌فرض، BASH نام دارد. BASH مخفف عبارت «Bourne-Again SHell» است. Bash پوسته یا مفسر زبان دستوری سیستم عامل گنو-لینوکس به حساب می‌آید. این نام، اختصاری برای عبارت «Bourne-Again SHell» به حساب می‌آید که از بازی با کلمات به وجود آمده و برگرفته از نام استفان بورن، نویسنده نسخهٔ اصلی پوسته فعلی یونیکس است.

استفاده از ویندوز آسان تر است یا لینوکس؟

همان‌طور که پیش‌تر هم بیان شد، ویندوز دارای رابط گرافیکی قدرتمند و کاربرپسندی است که این ویژگی باعث می‌شود برای کاربران کم‌تر حرفه‌ای مناسب‌تر باشد. البته شاید هم دلیل راحت‌تر بودن کاربران کم‌تر حرفه‌ای با ویندوز این باشد که از ابتدا کار با کامپیوترهای دسکتاپ را با ویندوز شروع و به آن عادت کرده‌اند.

در لینوکس نیز، بسیاری از توزیع‌ها دارای رابط کاربری گرافیکی قابل قبولی هستند، اما معمولا کاربران کم‌تر حرفه‌ای هم گاهی نیاز به یادگیری برخی دستورات و استفاده از ترمینال لینوکس پیدا می‌کنند. همچنین تقریباً عیب‌یابی در لینوکس نسبت به ویندوز می‌تواند برای کاربران معمولی نسبت به ویندوز دشوارتر باشد.

نصب لینوکس آسان تر است یا ویندوز؟

معمولاً اینطور تصور می‌شود که نصب ویندوز آسان‌تر است، اما شاید بتوان گفت نصب توزیع‌هایی از لینوکس که مخصوص کامپیوترهای شخصی هستند، مثل اوبونتو یا لینوکس مینت حتی از ویندوز هم آسان‌تر است. البته این بستگی به برخی موارد دارد.

مثلاً اگر بخواهیم پارتیشن‌بندی پیش‌فرض را تغییر دهیم یا مثلاً روی این موضوع مدیریت داشته باشیم که کدام پارتیشن یا پوشه لینوکس روی کدام دیسک کامپیتور ما نصب شود یا بخواهیم لینوکس را در کنار ویندوز نصب کنیم، فرایند نصب کمی پیچیده‌تر خواهد شد که البته با استفاده از یک آموزش ساده می‌توان به راحتی آن را انجام داد. همچنین می‌توان گفت زمان نصب ویندوز نسبت به لینوکس معمولاً کمی بیشتر است.

قابلیت اطمینان در لینوکس بیشتر است یا در ویندوز؟

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در سال‌های اخیر، به علت طراحی ساده شده ویندوز، همچنان این سیستم عامل ضعف‌های امنیتی و قابلیت اطمینان نسبتا پایینی دارد، اما در مقابل، لینوکس امن‌تر و قابل اطمینان‌تر است. در لینوکس تاکید زیادی روی قابلیت اطمینان و «زمان کار» (Uptime) وجود دارد.

امکان شخصی سازی در ویندوز بیشتر است یا لینوکس؟

قابلیت شخصی‌سازی در ویندوز نسبت به لینوکس خیلی کم‌تر است و در لینوکس به علت وجود توزیع‌های مختلف و رابط‌های گرافیکی متعدد، مثل گنوم و KDE قابلیت شخصی‌سازی بسیار بیشتری وجود دارد.

وضعیت نرم افزارهای قابل استفاده در هر کدام چگونه است؟

در ویندوز نرم افزارهای بسیار زیادی قابل استفاده است، چون ویندوز بیشترین تعداد کاربران دسکتاپ را دارد و در نتیجه تعداد برنامه‌های نرم‌افزاری مختلف ارائه شده برای آن بسیار زیاد است و برخی از آن‌ها برای لینوکس عرضه نشده‌اند و فقط در ویندوز قابل استفاده هستند.

مثلاً برنامه Adobe Connect در زمان انتشار این نوشته برای لینوکس نسخه ۲۲٫۰۴ عرضه نشده است و نمی‌توان از آن استفاده کرد. همچنین در خصوص بازی‌های گرافیکی سنگین هم باید گفت که ویندوز نسبت به لینوکس برتری دارد و بیشتر بازی‌های بزرگ و فوق‌گرافیکی فقط برای ویندوز ارائه می‌شوند.

وضعیت پشتیبانی در هر کدام به صورت است؟

کاربرانی که به صورت قانونی سیستم عامل ویندوز را خریداری کرده باشند و شاید هم به طور کلی همه کاربران ویندوز می‌توانند از پشتیبانی شرکت مایکروسافت کمک بگیرند. در سوی دیگر، به علت اپن‌سورس بودن لینوکس، انجمن‌ها و اجتماعات بسیاری در سراسر اینترنت برای پشتیبانی تشکیل شده‌اند و در واقع این خود کاربران لینوکس هستند که به یکدیگر پشتیبانی ارائه می‌دهند. معمولاً کاربران لینوکس حرفه‌ای‌تر و توسعه‌دهندگان لینوکس در انجمن‌ها به سایر کاربران کمک می‌کنند.

وضعیت به روزرسانی در ویندوز بهتر است یا لینوکس؟

در ویندوز هر لحظه ممکن است به‌روزرسانی‌های جدیدی ارائه شوند که نصب آن‌ها نسبت به لینوکس کمی بیشتر طول می‌کشد و معمولاً برای اِعمال به‌روزرسانی‌ها نیاز به ری‌استارت کردن سیستم عامل وجود دارد. در لینوکس اما کاربران می‌توانند کنترل دقیق‌تر و بیشتری روی فرایند به‌روزرسانی داشته باشند، به‌روز رسانی‌ها سریع‌تر دانلود و نصب می‌شوند و برای ترتیب اثر داده شدن به‌روزرسانی‌ها در لینوکس نیازی به ری‌استارت کردن هم وجود ندارد.

امنیت لینوکس بهتر است یا ویندوز؟

به لحاظ امنیتی باید گفت که شرکت مایکروسافت تقریباً همه اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کند که البته شاید واقعاً این کار تنها در راستای بهبود تجربه کاربری و ارتقای امکانات و قابلیت‌های سیستم عامل ویندوز انجام شود، اما در هر صورت این حقیقت که یک شرکت خصوصی اطلاعات مختلف همه کاربرانش را جمع‌آوری کند، به هیچ عنوان نکته مثبتی به حساب نمی‌آید و همیشه در پشت صحنه احتمال سو‌ء‌استفاده وجود دارد.

اما در توزیع‌های مختلف لینوکس به علت متن‌باز بودن این سیستم عامل هیچ سازمان یا شرکت واحد و متمرکزی وجود ندارد که کنترل لینوکس را در اختیار داشته باشد و بتواند در پس‌زمینه اطلاعات کاربران را جمع‌آوری کند. کدهای منبع لینوکس به صورت آزاد در اختیار همگان قرار دارند و همه می‌توانند آن‌ها را بررسی کنند.

بنابراین این امکان وجود ندارد که کدهایی برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران نوشته و در لینوکس جاسازی شوند و شخص یا سازمان خاصی از چنین کدهایی برای سوء‌استفاده و جمع‌آوری اطلاعات کاربران استفاده کند.

تفاوت لینوکس با ویندوز به لحاظ هزینه

ویندوز محصولی تجاری عرضه شده توسط شرکت خصوصی مایکروسافت است که به فروش گذاشته می‌شود و برای لایسنس یا مجوز استفاده از آن، باید بین ۹۹ تا ۱۹۹ دلار هزینه کرد. اما اکثر توزیع‌های لینوکس به صورت رایگان قابل استفاده هستند، چرا که لینوکس از دل فلسفه آزادی نرم‌افزار خلق شده است و البته رایگان بودن تنها یکی از جنبه‌های آزادی نرم‌افزار محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که برخی از توزیع‌های لینوکس مثل RedHat Enterprise رایگان نیستند و برای استفاده از آن‌ها باید هزینه پرداخت کرد که البته در ازای پرداخت هزینه، پشتیبانی کامل و ۲۴ساعته ارائه می‌شود.

استفاده از ویندوز یا لینوکس در کدام پلتفرم‌ها امکان‌پذیر است؟

پلتفرم‌هایی که در آن‌ها می‌توان از ویندوز استفاده کرد در ادامه فهرست شده‌اند.

• ARM
• IA-32
• Itanium
• x86-64
• DEC Alpha
• MIPS
• PowerPC

همچنین در ادامه پلتفرم‌هایی فهرست شده‌اند که می‌توان در آن‌ها از لینوکس استفاده کرد.

• Alpha
• H8/300
• Hexagon
• Itanium
• m68k
• Microblaze
• MIPS
• PA-RISC
• PowerPC
• RISC-V
• s390
• SuperH
• NDS32
• Nios II
• OpenRISC
• SPARC
• ARC Unicore32
• x86
• Xtensa
• ARM
• C6x

لینوکس بهتر است یا ویندوز ؟

نمی‌توان پاسخ مستقیمی به این پرسش ارائه داد، چرا که ممکن است برای هر فرد و بسته به جنبه‌های مختلف تفاوت وجود داشته باشد. همان‌طور که پیش‌تر هم بیان شد، معمولاً اکثر کاربران استفاده از کامپیوترهای شخصی را با ویندوز شروع می‌کنند و به همین دلیل با آن احساس راحتی بیشتری دارند. کاربران کمی حرفه‌ای‌تر اما معمولاً هم از ویندوز و هم از لینوکس استفاده می‌کنند و برخی از کاربرانی که حرفه‌ای‌تر هستند، به خصوص ادمین‌های سیستم و برنامه‌نویسان حرفه‌ای فقط از لینوکس استفاده می‌کنند. به طور کلی اما بسیاری از توزیع‌های دسکتاپی لینوکس محیط گرافیکی قابل قبولی دارند و کاربران عادی هم می‌توانند به راحتی از لینوکس برای کارهای معمول روزانه خود استفاده کنند.

اما در مجموع به همه کاربران توصیه می‌شود لینوکس را هم امتحان کنند. برای این منظور می‌توان ابتدا لینوکس را در ماشین مجازی روی ویندوز راه‌اندازی کرد و سپس در صورت تمایل می‌توانیم آن را در کنار ویندوز به صورت «Dual Boot» نصب و امتحان کنیم. علاوه بر مواردی که تا کنون مطرح شدند، لازم است تا ویژگی‌های مهم هر سیستم عامل را در لینوکس و ویندوز بیشتر بررسی کنیم تا بتوان دید بهتری نسبت به هر کدام بدست آورد. از جمله این موارد می‌توان به امنیت، هزینه، سرعت و کارایی اشاره کرد که در ادامه به هر یک پرداخته شده است.

مقایسه دقیق تر امنیت در ویندوز و لینوکس

لینوکس با وجود اینکه به صورت متن-باز توسعه داده می‌شود، اما نفوذ به آن بسیار مشکل است و در مقایسه با سایر سیستم عامل‌ها امنیت خیلی بیشتری دارد. چه بسا، همین فناوری امنیتی پیشرفته لینوکس از دلایل محبوبیت این سیستم عامل باشد. لینوکس از جامعه کاربری بسیار بزرگی برخوردار است. هر یک از کاربران می‌توانند به کد منبع آن دسترسی داشته باشند و مشکلات را بررسی کنند. به علت تعدد این بررسی‌ها، کاربران معمولا مشکلات را حتی زودتر از هکرها شناسایی می‌کنند.

در مقابل، کاربران ویندوز حتی در صورت پیدا کردن آسیب‌پذیری‌ها هم نمی‌توانند آن را رفع کنند. بلکه باید مشکل را به مایکروسافت گزارش کنند و منتظر رفع آن بمانند. همچنین هر مشکلی می‌توانند کل سیستم را به خطر بیاندازد، چرا که در ویندوز هر کاربر دسترسی کامل مدیریت حساب‌ها را دارد. در حالی که در لینوکس هر کاربر دارای دسترسی‌های محدودی است. بنابراین در صورت هر گونه حمله ویروسی، تنها بخشی از سیستم آسیب‌پذیر می‌شود. چون لینوکس به صورت پیش‌فرض در حالت «ریشه» (Root) یا همان Admin اجرا نمی‌شود. گفتنی است که ویندوز از ساز و کار «UAC» (مخفف User Account Control) برای کنترل دسترسی‌های کاربران استفاده می‌کند، اما این سیستم به اندازه لینوکس کارآمد نیست.

لینوکس از «جدول‌های آی‌پی» (IP Table) برای افزایش امنیت خود استفاده می‌کند. IP Table-ها ترافیک شبکه را به کمک قوانین مخصوصی در فایروال کرنل لینوکس کنترل می‌کنند. به این ترتیب محیطی امن برای اجرای دستورات ایجاد می‌شود. لینوکس محیط‌های کاربری را تقسیم‌بندی می‌کند تا از حملات ویروسی در امان باشند. در مقابل، محیط ویندوز چندان تقسیم‌بندی‌شده نیست و در نتیجه آسیب‌پذیرتر است.

یکی دیگر از دلایل امنیت لینوکس این است که تعداد کاربران کمتری دارد. لینوکس تقریبا ۳٪ بازار کاربران را در اختیار دارد که در برابر ۸۰٪ سهم ویندوز مقدار ناچیزی است. هکرها هم علاقه بیشتری به تولید بدافزارها و ویروس‌ها برای پلتفرم‌هایی دارند که بتوانند در آن‌ها افراد بیشتری را مورد هدف قرار دهند. در مجموع می‌توان این ادعا را داشت که لینوکس از قابلیت‌هایی بهره می‌برد که آن را در مقایسه با ویندوز قابل‌اتکا و امن‌تر می‌کند.

نحوه مدیریت کاربران در لینوکس و ویندوز

هر یک از این دو سیستم عامل، لینوکس یا ویندوز، کاربران را به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند که هر یک ویژگی‌ها و سطوح دسترسی متفاوتی دارند. کاربران لینوکس می‌توانند یکی از سه نوع معمولی، Root یا سرویس باشند. در ادامه پیرامون هر یک از این انوع دسته‌بندی و سطوح کاربران شرح داده شده‌اند.

1. کاربر معمولی: بعد از نصب لینوکس یک کاربر معمولی ساخته می‌شود که همه فایل‌ها و تنظیمات (مثلاً پوشه‌های موجود روی دسکتاپ یا دانلودها) در آدرس /home/ ذخیره می‌شوند. یک کاربر معمولی به فایل‌های سایر کاربران دسترسی ندارد. هرچند که برای انجام فعالیت‌های معمولی مثل پخش موسیقی یا مرور اینترنت مشکلی ندارند. این کاربران روی لینوکس اوبونتو با نام کاربر استاندارد هم شناخته می‌شوند.
2. کاربر روت: بعد از نصب لینوکس یک کاربر روت هم ساخته می‌شود که به آن Super User هم گفته می‌شود. این کاربر می‌تواند به فایل‌های همه کاربران دسترسی داشته باشد، نرم‌افزار نصب کند و هر فرآیند نظارتی دیگری را انجام دهد. بدیهی است این کاربر همه دسترسی‌های یک کاربر معمولی را نیز دارد.
3. کاربر سرویس: از آنجایی که استفاده از لینوکس روی سرورها رواج بسیاری دارد، سرویس‌هایی مثل آپاچی، سرور ایمیل یا «Nginx» به عنوان یک نوع کاربر مجزا شناخته می‌شوند. هر سرویس می‌تواند مقدار مشخصی از منابع را در اختیار داشته باشد. لینوکس با این کار امنیت کامپیوتر را بالا می‌برد.

در مقابل، ویندوز کاربران را به ۴ دسته ادمین، استاندارد، فرزند و والد تقسیم می‌کند.

کارایی کدام یک بیشتر است؟

می‌توان این حقیقت را که بیشتر ابرکامپیوترها از لینوکس استفاده می‌کنند به سرعت بالای آن نسبت داد. لینوکس به سرعت زیاد و روان بودن معروف است در حالی که بسیاری باور دارند ویندوز مخصوصاً به مرور زمان کند می‌شود. در مورد فرآیندهای اساسی از جمله زمانبندی نخ‌ها، مدیریت حافظه و کنترل ورودی/خروجی نیز لینوکس به طور کلی سریع‌تر از ویندوز عمل می‌کند.

دلایل زیادی برای این سرعت بالا در لینوکس وجود دارند، از جمله اینکه لینوکس بسیار سبُک‌تر و کم‌حجم‌تر از ویندوز است. همچنین در ویندوز بسیاری از برنامه‌ها حتی در پس‌زمینه نیز فضای حافظه اصلی را اشغال می‌کنند. به علاوه، لینوکس سیستم فایل مرتب‌شده‌ای دارد. فایل‌ها به صورت قطعه‌هایی نزدیک به هم نگهداری می‌شوند. همین شیوه نگهداری باعث سرعت بالای خواندن و نوشتن در لینوکس شده است.

بدون شک ویندوز ۱۰ و ۱۱ نسخه‌های زیباتر، امن‌تر و سریع‌تری از نسخه‌های قبلی ویندوز است. همچنین ابزارهای متعددی از جمله دستیار صوتی کورتانا، مرورگر «Edge» و ویژگی سه بعدی مایکروسافت آفیس، این ۲ نسخه جدیدتر ویندوز را متمایز کرده‌اند. قابلیت اجرای دستورات BASH لینوکس نیز در نسخه‌های ۱۰ و ۱۱ ویندوز تعبیه شده است. اما همچنان اگر محیط‌های دسکتاپ ویندوز ۱۰ و لینوکس مینت را با یکدیگر مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم لینوکس مقدار زیادی از حافظه رم را در پس‌زمینه استفاده نمی‌کند. در مقایسه انجام شده، لینوکس مینت ۳۷۳ مگابایت و ویندوز ۱.۳ گیگابایت از فضای رم را اشغال می‌کنند. این مقایسه درست بعد از نصب سیستم عامل و بدون اجرای هیچ نرم‌افزاری صورت گرفته است.

با همه این‌ها ویندوز رابط کاربری زیباتر و روان‌تری دارد و از لحاظ ظاهر بسیار ساده و تمیز است. همچنین اجرای بازی‌ها در لینوکس دشوار است و با وجود لایه‌های شبیه‌ساز، باز هم بازی کردن به هیچ‌وجه نقطه قوت لینوکس محسوب نمی‌شود. هرچند همان‌طور که پیش‌تر هم بیان شد، توزیع‌های بسیاری از لینوکس، مثل اوبونتو نیز مشابه ویندوز رابط کاربری روان و تمیزی را ارائه می‌دهند.

نقطه مثبت دیگر در مورد لینوکس این است که این سیستم عامل معمولا روی سخت‌افزارهای قدیمی روان‌تر اجرا می‌شود و کارآمدتر است. لوازم جانبی مثل هارد یا پرینتر در لینوکس به عنوان فایل و در ویندوز به عنوان دستگاه شناخته می‌شوند. همچنین سیستم فایل لینوکس به صورت درختی مرتب شده است، در حالی که در ویندوز حافظه به درایوهای مختلف مثل درایو C و D تقسیم‌بندی می‌شود.

ویندوز یا لینوکس معماری کدام بهتر است؟

در این قسمت به بررسی و مقایسه معماری سیستم عامل‌های ویندوز و لینوکس می‌پردازیم. این مقایسه شامل ساختار، سرویس‌ها و نحوه کار این ۲ سیستم عامل در حالت‌های مختلف می‌شود.

معماری ویندوز چگونه است؟

ویندوز به طور کلی از ۲ لایه تشکیل شده است. لایه حالت کاربر و لایه حالت هسته که لایه حالت هسته به سخت‌افزار نزدیک‌تر است و معمولا وظایف سطح‌ پایین‌تری را به عهده دارد. هر یک از این حالت‌ها شامل سرویس‌ها، درایورها و کاربردهایی می‌شوند.

لایه حالت کاربر User mode

این لایه شامل زیرسیستم‌های اصلی و جانبی است. هر کدام از این زیرسیستم‌ها در واقع مجموعه‌ای از ابزارها و سرویس‌ها هستند.

1. زیرسیستم اصلی: شامل موارد زیر می‌شود:
   1. فرآیندهای ثابت پشتیبانی سیستم (مثل مدیریت جلسه و فرآیند ورود به حساب کاربری)
   2. فرآیندهای سرویس (مثل اجرای الگوریتم‌های زمانبندی پردازش‌ها و سرویس پرینت اسپولر)
   3. زیرسیستم امنیتی (برای مدیریت توکن‌های امنیتی و سطوح دسترسی)
   4. مدیریت برنامه‌های کاربر
2. زیرسیستم جانبی یا محیطی: این لایه به عنوان پیوندی بین لایه حالت کاربر و هسته سیستم عامل عمل می‌کند. بسته به سیستم عامل مورد استفاده، ۴ زیرسیستم جانبی موجود هستند:
   • POSIX
   • Win32
   • OS/2
   • WSL

لایه حالت هسته Kernel mode

این لایه کاملا به سخت‌افزار و منابع کامپیوتر دسترسی و اشراف دارد. کدهای این لایه در محیطی ایزوله و محافظت شده در حافظه اجرا می‌شوند. در ادامه چهار بخش اصلی این لایه را بررسی می‌کنیم.

1. درایور «اجرایی» (Executive): شامل زیرسیستم‌های مختلفی برای مدیریت حافظه، ورودی/خروجی، نخ‌ها، شبکه، امنیت و فرآیندها است.
2. درایور «ریزهسته» (Microkernel): بین درایور اجرایی و لایه تجرید سخت‌افزاری (HAL) قرار دارد. مسئولیت‌های این بخش شامل هماهنگ‌سازی‌های چندپردازه‌ای، زمانبندی نخ‌ها، ارسال وقفه و استثنا، مدیریت تله، راه‌اندازی ابتدایی درایورهای دستگاه و ارتباط با مدیر فرآیند می‌شود.
3. لایه «تجرید سخت افزار» (HAL یا Hardware Abstraction Layer): درایورهای لایه حالت هسته، ویندوز را قادر می‌سازند تا با سخت‌افزار تعامل داشته باشد. «HAL» لایه‌ای بین سخت‌افزار و سیستم عامل است و وظیفه کنترل رابط‌های ورودی/خروجی، کنترل‌کننده‌های وقفه و پردازنده‌های مختلف را بر عهده دارد.

معماری لینوکس به چه صورت است؟

ساختار کلی لینوکس شباهت‌های زیادی به معماری ویندوز دارد. هرچند این دو سیستم عامل به لحاظ معماری تفاوت‌هایی نیز دارند.

در ادامه به بررسی ساختار کلی و معماری سیستم عامل لینوکس می‌پردازیم.

لینوکس از لحاظ معماری مانند ویندوز شامل ۲ لایه کلی با نام‌های فضای کاربر و فضای هسته است. این دو لایه، ۴ بخش اصلی را مدیریت می‌کنند:

• سخت‌افزار
• هسته
• «رابط تماس سیستم» (یا همان Shell)
• برنامه‌های کاربردی

سخت‌افزار شامل همه دستگاه‌های متصل به کامپیوتر مثل ترمینال‌ها، پرینترها، رَم و پردازنده می‌شود. بخش بعدی کرنل محسوب می‌شود که یکپارچه است و به عنوان مرکز سیستم عامل شناخته می‌شود. کرنل لینوکس بسیاری از زیرسیستم‌ها و اجزای مختلف را در بر می‌گیرد و مسئولیت‌های متعدد و مهمی از جمله مدیریت حافظه، فرآیند، شبکه، امنیت، دستگاه‌های جانبی و سیستم فایل را بر عهده دارد.

بخش بعدی یعنی شِل، رابط بین کاربر و کرنل است. خدمات کرنل در قالب حدود ۳۸۰ تماس سیستمی در دسترس هستند که شل این خدمات را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. کاربر دستور موردنظر را وارد می‌کند و شل توابع مورد نیاز را اجرا خواهد کرد. ۲ نوع شل موجود است، خط‌فرمان و شل گرافیکی، یعنی حتی در بیرونی‌ترین لایه‌های معماری نیز برنامه‌هایی مثل مرورگرهای وب هستند که ممکن است از شل استفاده کنند.

جمع بندی

در این مطلب ویندوز و لینوکس از جنبه‌های مختلفی مقایسه شدند و نقاط ضعف و قوت هر یک را بیان کردیم. در نهایت می‌توان گفت که هر یک از این دو سیستم عامل کارایی مختص خود را دارند و به نوعی منحصر به فرد هستند. هر کدام برای دسته مشخصی از کاربران طراحی و عرضه می‌شوند و اهدافشان در بازار مشخص و متفاوت است.

از طرفی لینوکس با سرعت و امنیت بالا، نرم‌افزارهای رایگان و اجتماع وسیع، بیشتر برای کاربران حرفه‌ای مثل برنامه‌نویسان یا متخصصین حوزه امنیت مناسب است. اما این دلیل نمی‌شود که کاربران عادی و کم‌تر حرفه‌ای از ن استفاده نکنند. توزیع‌هایی مثل ابونتو و مینت برای کاربران معمولی نیز مناسب است. از طرف دیگر ویندوز سهولت استفاده مطلوبی را ارائه می‌دهد که البته سرعت کم‌تر و هزینه بیشتری را به همراه دارد. ویندوز حتی برای افراد ناآشنا با تکنولوژی نیز مناسب است، البته لینوکس هم در این زمینه پیشرفت‌های زیادی داشته است و روز به روز بهتر می‌شود.

لینوکس در بسیاری از شرکت‌ها برای مدیریت سرور استفاده می‌شود. این سیستم عامل انتخاب‌های زیادی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد که در مقابل، نیاز به آشنایی کافی به تنظیمات و ساز و کار لینوکس وجود دارد. ویندوز هم توسط بسیاری از کاربران دسکتاپ برای اهداف روزمره، تجاری یا گیمینگ استفاده می‌شود.

از دیدگاه مالی استفاده از لینوکس هزینه‌ای در پی ندارد در حالی که باید برای خرید مجوز ویندوز هزینه کرد. همچنین باید در نظر گرفت که سیستم عامل تنها هزینه‌ای نیست که باید پرداخت شود و هزینه زیرساخت‌ها، سرور، پشتیبانی و کارکنان را نیز باید لحاظ کرد. نمی‌توان به عنوان یک نظر کلی ادعا کرد که بین لینوکس یا ویندوز یکی بهتر است، بلکه باید با توجه به اهداف و کاربردهای مدنظر خود افراد تصمیم نهایی را بگیرند.