توزیع لینوکس چیست؟ – به زبان ساده

در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که توزیع لینوکس چیست و اطلاعات مفیدی را پیرامون آن در اختیارتان قرار دهیم. حتی اگر اطلاعات محدودی در مورد سیستم عامل لینوکس داشته باشید، احتمالاً در مورد توزیع‌های مختلفی شنیده‌اید که تا کنون از این سیستم عامل محبوب منتشر شده است. توزیع لینوکس را به انگلیسی «Linux Distribution» می‌نامند. البته، اغلب عبارت «Linux distros» به جای واژه کامل Linux distributions به کار می رود. پیش از اینکه تصمیم به نصب و راه اندازی سیستم عامل لینوکس بر روی سیستم خود بگیرید، ابتدا باید توزیع دلخواه خود را انتخاب کنید. چرا که تعداد بسیار زیادی توزیع مختلف از این سیستم عامل موجود است.

توزیع لینوکس چیست ؟

می‌توان گفت توزیع اوبونتو، مرسوم‌ترین توزیع در میان کاربران به حساب می‌آید. بنابراین برای بسیاری از مردم، توزیع اوبونتو مترادف با سیستم عامل لینوکس است. اما اوبونتو نیز تنها یکی از هزاران توزیع‌های متعددی محسوب می‌شود که بر پایه سیستم عامل لینوکس نوشته و منتشر شده است. پس هنوز هم توزیع‌های بیشماری برای انتخاب توسط کاربران لینوکس وجود دارد. در ادامه مطلب، در مورد اینکه توزیع لینوکس چیست و چه تفاوت‌هایی با سیستم‌ عامل‌های ویندوز و Mac OS دارد، صحبت می‌کنیم.

فیلم آموزش سیستم عامل لینوکس Linux – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

به بیان ساده، «توزیع لینوکس» که اغلب آن را به صورت کوته‌نوشت، «Linux Distro» خطاب می‌کنند، نسخه‌ای از هسته سیستم عامل لینوکس اپن سورس محسوب می‌شود که به همراه سایر اجزایی مثل برنامه‌های نصب کننده، ابزارهای مدیریتی و نرم‌افزارهای دیگری مثل KVM بسته‌بندی می‌شود. لازم به توضیح است که KVM نوعی لایه نرم افزاری برای ایجاد محیط مجازی یا همان «هایپروایزر» (Hypervisor) به حساب می‌آید.

سیستم عامل لینوکس، هیچ شباهتی به سیستم عامل ویندوز یا Mac OS ندارد. برای مثال، شرکت مایکروسافت برای انتشار یک نسخه جدید از سیستم عامل‌های سریالی خود، تمام بیت‌های ویندوز را به صورت داخلی ترکیب می‌کند. پس از طی این فرایند، نسخه جدیدی از سیستم عامل ویندوز را تولید کرده و سپس آن را به صورت یک پکیج واحد توزیع می‌کند. بنابراین اگر تمایل دارید از سیستم عامل ویندوز استفاده کنید، باید یکی از نسخه‌های منتشر شده توسط شرکت مایکروسافت را انتخاب کنید.

اما سیستم عامل لینوکس کاملاً متفاوت عمل می کند. برخلاف سیستم عامل ویندوز، سیستم عامل لینوکس توسط سازمان خاصی تولید نمی‌شود. بلکه سازمان‌ها و افراد مختلفی بر روی بخش‌های مختلف آن کار می‌کنند. به همین دلیل است که توزیع لینوکس انواع متفاوتی دارد.

بخش های مختلف توزیع لینوکس چیست ؟

بخش‌های مختلف سیستم عامل لینوکس به شرح زیر است:

فیلم آموزش سیستم عامل لینوکس Linux – تکمیلی در فرادرس

کلیک کنید

• «هسته لینوکس» (Kernel) که به عنوان هسته سیستم عامل نیز شناخته می‌شود.
• «ابزارهای پوسته گنو» (GNU Shell Utilities ) که واسطه محیط ترمینال و دستورات مورد استفاده توسط کاربر هستند.
• سرور X یا X server که واسط گرافیکی دسکتاپ است.
• «محیط دسکتاپ» (Desktop Environment) که روی سرور X اجرا می‌شود.
• سرور برای ارائه دسکتاپ گرافیکی
• «مدیریت بسته‌های نرم افزاری» (Package Management)
• برنامه های کاربردی و مدیریتی

جالب است بدانید بسیاری از خدمات ارائه شده در سیستم عامل لینوکس نظیر برنامه‌های گرافیکی و دستورات جدید ترمینال، به طور کاملاً مستقل از یکدیگر توسعه داده می‌شوند. در واقع قرار بر این نیست که در هر توزیع لینوکس همه بخش‌ها توسعه یابند. چرا که لینوکس نرم‌افزاری «منبع آزاد» (اوپن سورس) است و هر شخص یا سازمانی می‌تواند بر روی هر بخشی از آن که تمایل دارد، کار کند و بر اساس نیاز آن را تغییر دهد. در نهایت اعمال تغییرات بر روی هر بخش، منجر به ایجاد یک توزیع لینوکس جدید می‌شود.

بنابراین در صورت تمایل می‌توان کد منبع هسته لینوکس، ابزارهای پوسته گِنو، سرور Xorg X و هر بخش دیگری از سیستم عامل لینوکس را انتخاب کرد و بر اساس خواسته‌های خود سفارشی‌سازی لازم را انجام داد. با این حال، کامپایل کردن نرم‌افزار زمان زیادی را از شما خواهد گرفت. البته منظور این است که این هدر رفتن وقت به علت تداخل کارکرد بخش‌های مختلف با یکدیگر است.

در واقع توزیع‌های مختلف لینوکس، کار پیچیده‌ای را برای شما انجام می‌دهند. برای ایجاد یک توزیع لینوکس، همه کدها را از پروژه‌های منبع آزاد می‌گیرند و کامپایل می‌کنند. سپس آن‌ها را در سیستم عاملی واحد ترکیب می‌کنند که می‌توان آن را نصب و راه‌اندازی کرد. همچنین به شما امکان انتخاب موارد مختلفی از جمله انتخاب محیط پیش‌فرض برای دسکتاپ، نوع مرورگر و نرم‌افزارهای دیگر را می‌دهند. اکثر توزیع‌ها امکان اضافه کردن برخی از تِم‌ها و نرم‌افزارهای سفارشی (برای مثال محیط دسکتاپ Unity Ubuntu) را فراهم می‌کنند.

فیلم آموزش لینوکس مقدماتی – ساختار داخلی و ترمینال Linux در فرادرس

کلیک کنید

شاید با خود فکر کنید شرایط به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و امنیتی چگونه انجام می‌شود. شایان ذکر است بگوییم وقتی می‌خواهید نرم‌افزار جدیدی را نصب کنید یا توزیع خود را به نسخه‌های جدیدتر به‌روزرسانی کنید تا به لحاظ امنیتی در حالت امن باشید، توزیع لینوکس شما آن‌ها را به صورت پیش‌کامپایل‌شده و بسته‌بندی شده ارائه می‌کند. نصب این بسته‌ها سریع و آسان است و شما را از انجام کارهای سخت و پیچیده مربوط به نصب نجات می‌دهد.

چرا توزیع‌های لینوکس با یکدیگر متفاوت هستند؟

در حال حاضر توزیع‌های بسیاری از سیستم عامل‌های مختلف لینوکس وجود دارد. هر کدام از این سیستم عامل‌ها، فلسفه متفاوتی از یکدیگر دارند. برخی از آن‌ها مانند فدورا از گنجاندن نرم‌‌افزارهای منبع بسته امتناع می‌ورزند، در حالی که برخی دیگر مانند توزیع Mint از موارد متن بسته استفاده می‌کنند تا کار را برای کاربران آسان‌تر سازند. این بسته‌ها شامل نرم‌‌افزارهای پیش‌فرض مختلفی می‌شوند. مانند Ubuntu شامل Unity، مشتقات Ubuntu شامل سایر محیط‌های دسکتاپ، فدورا شامل GNOME Shell و Mint شامل Cinnamon یا MATE است.

فیلم آموزش سیستم عامل لینوکس Linux – تکمیلی در فرادرس

کلیک کنید

بسیاری نیز از ترکیبی از بسته‌های مختلف، ابزارهای پیکربندی و نرم‌افزارهای دیگر استفاده می‌کنند. برخی از توزیع‌ها لبه تیغ هستند و مدت زیادی از آخرین پشتیبانی آن‌ها می‌گذرد. بنابراین استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود. سایر توزیع‌های لینوکس، مانند Ubuntu LTS یا Red Hat Enterprise Linux، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که توزیع‌های پایداری باشند و برای سال‌های متمادی با به‌روزرسانی‌های امنیتی و رفع اشکال پشتیبانی می‌شوند.

برخی از توزیع‌های لینوکس برای رایانه‌های رومیزی، برخی برای سرورهای بدون رابط گرافیکی و برخی دیگر برای استفاده‌های خاص، مانند رایانه‌های شخصی سینمای خانگی در نظر گرفته شده‌اند. برخی از آن‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بدون نیاز به هیچ ویرایش یا پیکربندی خاصی کار می‌کنند - مانند اوبونتو - در حالی که برخی دیگر نیاز به تغییرات بیشتری برای راه‌اندازی دارند که در این خصوص می‌توان Arch Linux را مثال زد.

بهتر است چه توزیعی از لینوکس را انتخاب کنیم؟

توزیع‌های متعددی از سیستم عامل لینوکس وجود دارد که هر یک از آن‌ها برای اهداف مختلفی مناسب هستند. اینکه کدام توزیع لینوکس برای هر فرد بهتر است، بستگی به این دارد که این شخص قصد انجام چه کاری را با آن را دارد و یا اینکه سلیقه شخصی او چیست. اگر کاربر دسکتاپ هستید، احتمالاً توزیع‌های ساده‌ای مانند اوبونتو یا مینت برای شما مناسب‌تر است.

فیلم آموزش اوپن سوزه لینوکس – نصب و پیکربندی اولیه openSUSE در فرادرس

کلیک کنید

برخی از افراد ممکن است فدورا، openSUSE یا Mageia (بر اساس لینوکس Mandriva) را ترجیح دهند. افرادی که به دنبال سیستمی پایدارتر و آزمایش شده هستند، ممکن است بخواهند از Debian ،CentOS (نسخه رایگان Red Hat Enterprise Linux) یا حتی Ubuntu LTS استفاده کنند.

در واقع باید گفت هیچ توزیع مناسبی برای همه افراد وجود ندارد، اگرچه برای همه افراد بلاخره‌ای گزینه‌ای محبوب از توزیع لینوکس مناسب خواهد بود. توزیع‌های لینوکس با تنوع زیاد برای سلیقه‌های مختلف تولید شده‌اند. در ضمن هر شخصی می‌تواند توزیع مخصوص به خود را با مونتاژ کردن آن از روی کد منبع یا حتی استفاده از توزیع موجود و تغییر آن ایجاد کند. به همین دلیل است که تعداد بیشماری از توزیع‌های لینوکس وجود دارد.

معرفی اجمالی برخی از محبوب ترین توزیع های لینوکس

در این بخش برخی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس به طور اجمالی و خلاصه معرفی و شرح داده شده‌اند.

فیلم آموزش لینوکس مقدماتی – ساختار داخلی و ترمینال Linux در فرادرس

کلیک کنید

توزیع لینوکس ردهت Red Hat

توزیع لینوکس ردهت Red Hat یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس به حساب می‌آید. این توزیع لینوکس در سال ۱۹۹۴ ایجاد شد و تا سال ۲۰۰۴ به صورت رایگان در دسترس بود. پس از آن، شرکت Red Hat دو توزیع مختلف لینوکس را با نام‌های Red Hat Enterprise Linux (یعنی نسخه پولی Red Hat) و فدورا (نسخه رایگان) ارائه داد.

فیلم آموزش لینوکس فدورا – نصب و تنظیمات اولیه Fedora در فرادرس

کلیک کنید

با در اختیار داشتن نسخه RHEL (لینوکس تجاری Red Hat)، می‌توانید کد منبع آزاد آن را با پشتیبانی قوی با پرداخت هزینه اشتراک به این شرکت دریافت کنید. فدورا نسخه رایگان Red Hat است که اکنون به صورت رایگان و آنلاین در دسترس قرار دارد.

بنابراین لطفاً توجه داشته باشید که ما توزیع لینوکس به نام Red Hat نداریم و پروژه Red Hat از سال ۲۰۰۴ متوقف شده است، لینوکسی که امروزه به عنوان توزیع Red Hat می‌شناسید، کاملاً با هسته لینوکس Red Hat اولیه متفاوت است و در واقع به عنوان Red Hat Enterprise شناخته می‌شود.

توزیع لینوکس تجاری Red Hat Enterprise چیست ؟

توزیع لینوکس ردهت را نمی‌توانید مانند سایر توزیع‌های لینوکس به صورت رایگان دریافت کنید و برای استفاده از Red Hat Enterprise باید آن را از شرکت خریداری کنید. اما طبق قانون اوپن سورس، کدهای نوشته شده در این سیستم عامل نیز به صورت رایگان در دسترس هستند.

فیلم آموزش WSL – اجرای لینوکس روی ویندوز در فرادرس

کلیک کنید

اولین نسخه‌های سیستم عامل لینوکس Red Hat با نام «Red Hat Commercial Linux» روانه بازار شد. Red Hat اولین محصول لینوکس خود را در سال ۱۹۹۴ عرضه کرد. Red Hat اولین توزیع لینوکس به شمار می‌رود که از ساختار مدیریت بسته RPM به منظور مدیریت نرم افزاری خود بهره برده و با گذشت زمان این ساختار به سایر توزیع‌های لینوکس سرایت کرده است و امروزه توزیع‌هایی مانند Mandriva و Yellow Dog از این نوع مدیریت بسته استفاده می‌کنند.

توزیع لینوکس Cent OS چیست ؟

Linux Cent OS یکی از محبوب‌ترین و کاربردی‌ترین توزیع‌های لینوکس است که توسط اغلب کاربران استفاده می شود. این توزیع، عملکردی مشابه لینوکس Red Hat Enterprise (RHEL) دارد. این توزیع لینوکس در حوزه مدیریت امور سرور و شبکه یکی از محبوب‌ترین‌ها بوده است و در سطح وسیعی توسط مدیران سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فیلم آموزش مقدماتی مدیریت سرور لینوکس Linux CentOS در فرادرس

کلیک کنید

مزایای توزیع لینوکس Cent OS چه هستند ؟

در این بخش به شرح هر یک از مزایای Cent OS پرداخته شده است. ابتدا این موارد را فهرست کرده‌ایم و سپس در زیربخش‌هایی جداگانه به هر یک از آن‌ها پرداخته‌ایم.

فیلم آموزش لینوکس فدورا – نصب و تنظیمات اولیه Fedora در فرادرس

کلیک کنید

• ثبات و پایداری
• عملکرد مطلوب
• امنیت بالا
• سایر موارد

مزیت ثبات و پایداری در Cent OS

ثبات و پایداری یک سیستم عامل به این معنی است که خطاهای وب سایت به سرعت حذف می‌شوند. پایداری یکی از مهمترین مواردی است که بر عملکرد سرورها تأثیر می‌گذارد، زیرا خرابی می‌تواند نجر به از بین رفتن اطلاعات یا در دسترس نبودن سرور شود که یک فاجعه غیرقابل برگشت در نظر گرفته می شود و با بار مالی زیادی همراه است. سیستم عامل Cent OS مجهز به یک هسته قوی است که ثبات آن را تضمین می‌کند.

فیلم آموزش مقدماتی مدیریت سرور لینوکس Linux CentOS در فرادرس

کلیک کنید

مزیت عملکرد مطلوب توزیع Cent OS

چیزی که توزیع Cent OS را از سایر سیستم عامل‌ها متمایز می‌کند، قابلیت کدگذاری آن است. در واقع، کد را می‌توان در لایه‌های اصلی و پایین نوشت و این انعطاف‌پذیری بالایی را در برابر هرگونه تغییر یا اصلاح نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، شما می‌توانید هر ماژولی را با کد نویسی فعال یا غیرفعال کنید.

امنیت بالا در لینوکس Cent OS

مهمترین ویژگی سیستم عامل Cent OS امنیت بالای آن است. توزیع لینوکس Cent OS دارای بسیاری از ویژگی‌های امنیتی است که می‌تواند وب سایت و سرور شما را در برابر هر گونه حمله سایبری محافظت کند. یکی از این اقدامات امنیتی، «امنیت پیشرفته لینوکس» (SE Linux) به حساب می‌آید. لازم به ذکر است آخرین نسخه از این توزیع لینوکس، نسخه 8 بوده و توسعه دهنده آن توزیع جدیدی به نام «راکی» (Rocky Linux) را توسعه داده است.

توزیع لینوکس دبیان Debian چیست ؟

توزیع Debian یکی از بهترین و محبوب‌ترین توزیع‌های رایگان لینوکس در جهان به حساب می‌آید. این توزیع کاملاً به فلسفه لینوکس احترام گذاشته و توسط صدها توسعه دهنده و برنامه نویس داوطلب در سراسر جهان ساخته شده است. برخلاف تصور قدیمی که دبیان را فقط به منظور کارهای حرفه‌ای و امور تخصصی برای کاربران حرفه‌ای لینوکس توصیه می‌کردند، امروزه به لطف بسته نرم‌افزاری گسترده و رابط کاربری جدید، این توزیع به یکی از بهترین‌ها برای کارهای روزمره همه کاربران تبدیل شده است.

فیلم آموزش مقدماتی شل اسکریپت Shell Script در لینوکس در فرادرس

کلیک کنید

باید گفت، دبیان یکی از قدیمی‌ترین توزیع‌های لینوکس و نرم‌افزارهای منبع آزاد در جهان محسوب می‌شود که به طور داوطلبانه توسط جامعه بزرگی از برنامه‌نویسان پشتیبانی شده و توسعه یافته است. این محصول مانند RHEL، توزیع مادر محسوب می‌شود و سیستم عامل‌های زیادی مانند اوبونتو، لینوکس مینت و کالی لینوکس بر اساس آن توسعه یافته‌اند که نشان دهنده قدرت بالای این سیستم عامل است.

توزیع لینوکس مبتنی بر دبیان هزاران نرم افزار رایگان در مخزن خود دارد. یکی از بهترین ویژگی‌های دبیان سیستم مدیریت بسته‌های آن است که امکانات کاملی را برای نصب، به‌روزرسانی و مدیریت بسته‌ها در اختیار مدیران سیستم قرار می‌دهد. دبیان در سه نسخه عرضه می شود که در ادامه فهرست شده‌اند و سپس در زیربخش‌های جداگانه هر یک را بیشتر شرح داده‌ایم.

• نسخه پایدار (Stable)
• آزمایشی (تستی)
• نا‌پایدار (Unstable)

نسخه پایدار Stable دبیان

نسخه stable در توزیع دبیان در واقع آخرین نسخه رسمی این سیستم عامل است که امنیت بالا و پایداری مناسبی دارد. این نسخه برای کارهای مهمی توصیه می‌شود که پایداری و امنیت سیستم عامل اهمیت بالایی دارد. آخرین نسخه پایدار دبیان، نسخه ۱۱ در تاریخ ۱۱ آگوست ۲۰۲۱ و با نام «Bullseye» تولید شده است. در حال حاضر آخرین به‌روزرسانی bullseye نسخه ۱۱.۶ بوده که در تاریخ ۲۲ دسامبر ۲۰۲۲ تولید و عرضه شده است.

نسخه آزمایشی توزیع لینوکس Debian

نسخه آزمایشی دبیان شامل ابزارها و امکاناتی است که هنوز برای اسنفاده در نسخه پایدار تایید نهایی نشده‌اند، اما در صف «بازبینی» (Review) به منظور بررسی قرار دارند. علت نام‌گذاری این نسخه با عنوان «آزمایشی» این است که از آخرین نسخه بسته‌های نرم‌افزاری استفاده شده است که احتمال دارد سبب تداخل عملکرد سیستم عامل بشوند.

فیلم آموزش اوپن سوزه لینوکس – نصب و پیکربندی اولیه openSUSE در فرادرس

کلیک کنید

نکته قابل توجه این است که کسب و کارها و شرکت‌ها به پایداری اهمیت زیادی می‌دهند و به دلیل نگرانی از عدم سازگاری نسخه‌های جدید، از نسخه آزمایشی استفاده نمی کنند. در واقع نسخه آزمایشی بیشتر مورد توجه توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان است.

نسخه ناپایدار Unstable توزیع دبیان

در این نسخه، مراحل توسعه توزیع دبیان و آزمایش امکانات جدید آن قرار داده می‌شود. در واقع این نسخه از توزیع دبیان، مناسب کسب و کار‌ها و افرادی نیست که می‌خواهند از یک سیستم عامل پایدار و تثبیت شده استفاده کنند. این نسخه بیشتر مورد استفاده توسعه‌دهندگانی است که می‌خواهند تطبیق‌پذیری نرم‌افزارها را با نسخه جدید بررسی کنند.

مزیت های توزیع لینوکس دبیان چیست؟

دبیان به عنوان سیستم عاملی بسیار پایدار شناخته می‌شود و در هنگام اجرای برنامه‌های سنگین معمولاً و تقریباً با هیچ خطای سیستمی مواجه نخواهد شد. در این توزیع لینوکس اغلب از نسخه‌های تثبیت شده نرم‌افزارها استفاده می‌شود که قابل اعتمادتر و پایدارتر هستند.

فیلم آموزش اوپن سوزه لینوکس – نصب و پیکربندی اولیه openSUSE در فرادرس

کلیک کنید

برخلاف بسیاری از توزیع های لینوکس، توسعه دهندگان سیستم عامل دبیان برنامه از پیش تعیین شده و مشخصی برای انتشار نسخه های جدید ندارند. به طور کلی تهیه و انتشار نسخه جدید توزیع دبیان حدود ۲ تا ۳ سال زمان می‌برد. فاصله زمانی انتشار به‌روزرسانی‌ها این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان سیستم عامل را از همه جنبه‌ها بررسی کرد و در نتیجه احتمال بروز خطا و حفره‌های امنیتی در آن به حداقل می‌رسد.

لازم به ذکر است که در صورت نیاز به‌روزرسانی‌های امنیتی برای نسخه‌های پایدار ارائه می‌شوند، اما در این به‌روز‌رسانی‌ها ویژگی‌های جدیدی به سیستم عامل اضافه نمی‌شود و تنها از نظر امنیتی سیستم عامل را بهبود پیدا می‌کند. چرخه طولانی انتشار به‌روز‌رسانی به این معنی است که می‌توان از آخرین نسخه سیستم عامل دبیان برای مدت زمان بیشتری استفاده کرد. این موضوع در مدیریت سرور‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا مدیر سرور نیازی به ارتقای سیستم عامل در کوتاه مدت نخواهد داشت.

در نظر داشته باشید یکی از دغدغه‌های اساسی مدیران سرور، به‌روزرسانی سیستم عامل است. از طرف دیگر به‌روزرسانی‌ها همیشه بدون مشکل نیستند و گاهی همراه با چالش‌ها و مشکلات سیستمی همراه هستند. به همین دلیل، توزیع دبیان برای مدیران سرور می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

جمع‌بندی

سیستم عامل لینوکس در کنار سیستم عامل ویندوز یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های کاربران محسوب می‌شود و امکانات متعددی را در اختیار افراد قرار می‌دهد. توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان، توزیع‌های متعددی از سیستم عامل لینوکس را توسعه داده و عرضه کرده‌اند که هر کدام ویژگی‌های منحصر به خود را دارد. انتخاب بین توزیع‌های مختلف لینوکس به این بستگی دارد که کاربر به دنبال چه هدف و کاربردی است.