سازمان چیست؟ – تعریف، انواع و کاربرد به زبان ساده
در علم و مفاهیم مدیریت کلمهای که همیشه به چشم میخورد، سازمان است. با توجه به ادبیات عمومی جامعه، کلمه سازمان بیشتر ما را به یاد مجموعههای دولتی میاندازد. حال آنکه در مفهوم مدیریتی، چنین نیست و سازمان معنی جامعتری دارد. در این مطلب ضمن پاسخ به سوال سازمان چیست به اهداف و انواع آن نیز میپردازیم.
سازمان چیست ؟
تاکنون تعاریف متنوعی برای سازمان ارائه شده که هرکدام از جنبه خاصی به این مفهوم نگاه میکنند. در این مطلب به جای ارائه تعریفی جدید، چند نمونه از تعاریف موجود را برای درک بهتر مفهوم سازمان عنوان میکنیم.
تعریف سازمان در لغت نامه
از نظر لغوی و مفهوم کلمه، سازمان را میتوان اینگونه تعریف کرد:
- مجموعه سازماندهی شده
- کسبوکار یا ادارهای که برای هدف خاصی سازماندهی شده باشد.
- جمعی از مقامات اداری متعلق به یک حزب سیاسی یا بخشی از دولت
تعریف سازمان در مدیریت عمومی
از دیدگاه عمومی مدیریت، سازمان تعاریف مختلفی دارد که چند نمونه از آن عبارتند از:
- نظامی از فعالیتهای هماهنگشده آگاهانه بین دو یا چند نفر
- رسیدن به هدف نیازمند کار گروهی است. انسانها سازمانها را طراحی میکنند تا فعالیتهای افراد مختلف را با در نظر گرفتن مشوق متناسب، در جهت رسیدن به هدف موردنظر هدایت کنند.
- واحد اجتماعی از افراد که بهصورت نظاممندی ساختار یافته و مدیریت میشود تا به نیازی پاسخ داده یا به شکل مستمر، به اهداف جمعی دست پیدا کند. همه سازمانها دارای ساختار مدیریتی هستند که سمتها، نقشها، مسئولیتها و اختیارات را برای انجام وظایف تعیین میکند. سازمانها سیستمهای باز هستند و روی عوامل خارج از محدوده خود تاثیر گذاشته و از آنها تاثیر میپذیرند.
- جمعی از افراد که تحت نظامی از قواعد، رویههای انجام وظایف و ارتباطات که برای دستیابی به هدف مشخصی تدوین شدهاند، کار میکنند.
تعریف سازمان در رفتار سازمانی
رفتار سازمانی از مباحث نظری مهم مدیریت است که تعاریف خاص خود را از سازمان دارد:
- واحد اجتماعی که در آن افراد به سطحی از روابط پایدار دست پیدا کردهاند تا به اهداف مشخصی برسند.
- سازمان نظام پیچیدهای شامل دو زیر سیستم است. اول مدیریت که ارتباطات درونی و اتصال فرآیندها را برای رسیدن به اهداف سازمانی برقرار میکند. دوم تعداد کافی از افراد طوری که ارتباط رودرروی مستمر بین همه آنها امکانپذیر نباشد.
تعریف سازمان در اقتصاد
از نظر اقتصادی، سازمان اصطلاحی برای اشاره به مجموعه افرادی است که مسئول موارد زیر هستند:
- مدیریت ریسک و ابهام اقتصادی
- برنامهریزی و نوآوری
- هماهنگی، اداره و کنترل
- نظارت مستمر
تعریف سازمان در روانشناسی صنعتی
از دیدگاه روانشناسی صنعتی، سازمان دستهای از نظامهای مرتبط وظیفهای، ساختاری، فناورانه، فردی و محیطی است که برای رسیدن به اهداف پیچیده طراحی شدهاند.
تعریف سازمان در روابط سازمانی
اگر در مباحث مربوط به روابط سازمانی جستوجو کنیم، به تعاریف زیر از سازمان برخورد میکنیم:
- اجتماعاتی که در آنها افراد برای یکپارچهسازی فعالیتها و تلاشها در مسیر رسیدن به اهداف فردی و گروهی، از الگوهای ارتباطی رسمی پیروی میکنند.
- سازمان پنج ویژگی اصلی دارد. شامل: وجود اجتماعی از افراد، اهداف فردی و سازمانی، فعالیت هماهنگ، ساختار سازمانی و جانمایی سازمان در محیطی متشکل از سازمانهای دیگر.
- سازمان مجموعهای از ساختارهای ارتباطی کنترل است.
- مجموعه سازماندهی شده از افراد که در یک سیستم باز ساختارمند برای رسیدن به هدف مشترک کار میکنند.
- جمعی از افراد که بر اساس الگوهای ارتباطی از پیش تعیین شده برای رسیدن به اهداف مشخص گرد هم آمدهاند.
با مطالعه فهرست فوق، شاید از خود بپرسید بهترین و کاملترین تعریف سازمان چیست ؟ در پاسخ باید بگوییم که هر یک از تعاریف مذکور از منظر خود مفهوم تازهای ارائه میکنند. اما با دقت در آنها، شاهد وجود الگوی خاصی در تعریف سازمان هستیم.
متخصصان مختلفی فهرستهای مشابهی را ارائه کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که سه ویژگی در همه تعاریف سازمان ثابت و اساسی هستند: ساختار، هدف و افراد. در ادامه به هریکی از این ویژگیها و جنبههای مختلف آنها میپردازیم.
ساختار سازمانی
اولین مفهوم پرتکرار در تعاریف سازمان، ساختار است. اما منظور از ساختار در سازمان چیست ؟ وقتی از ساختار سازمانی صحبت میکنیم، منظور نحوه فعالیت سازمان چه در داخل و چه در تعامل با عوامل بیرونی است. در اینجا به چهار جنبه محیط بیرونی، ورودی، عملیات و خروجی در مفهوم ساختار سازمانی اشاره میکنیم.
محیط بیرونی سازمان چیست ؟
محیط بیرونی سازمان شامل تمامی تامینکنندگان، رقبا، مشتریان و ذینفعانی است که میتوانند روی سازمان تاثیر داشته باشند اما خود در محدوده مرزهای سازمان قرار نمیگیرند. تغییرات محیط بیرون سازمان همواره روی سازمان اثر دارند. در نتیجه محیطی که تغییراتش روی سازمان اثری نداشته باشد، محیط بیرونی سازمان نامیده نمیشود.
در تعامل با محیط بیرونی، سازمانها دو رویکرد متفاوت دارند. گروه اول سازمانهایی هستند که مرزبندی باز داشته و اجازه ورود جریان اطلاعات و استفاده از آن برای تطبیق خود با شرایط محیط بیرونی را میدهند.
گروه دوم سازمانهایی هستند که خود را از محیط بیرونی جدا کرده و نسبت به اتفاقات پیرامون بیاطلاع هستند. این دست از سازمانها به دلیل عدم انطباق با تغییرات محیطی، معمولاً دچار مشکلات بزرگ شده یا محصولاتشان به کلی منسوخ میشوند.
ورودی سازمان چیست ؟
ورودیها منابعی هستند که سازمان برای فعالیت و رسیدن به اهداف خود از محیط بیرونی وارد میکند. ورودیها معمولاً به سه دسته مواد و منابع فیزیکی، افراد و اطلاعات تقسیم میشوند.
منابع فیزیکی بهطور مشخص تجهیزات و مواد اولیهای هستند که برای تولید محصول یا ارائه خدمت مورد استفاده قرار میگیرند. لوازم اداری، ماشین آلات و کامپیوتر مواردی از این دست هستند که به وسیله تامینکنندگان مختلف در اختیار سازمان قرار میگیرند.
دومین نوع ورودیهای سازمان، افراد هستند. هر سازمانی برای رسیدن به اهداف خود، علاوه بر بنیانگذاران و مدیران، نیازمند نیروی کار به خصوص نیروی کار ماهر است. بسته به نوع سازمان، مهارتها یا شرایط مختلفی برای به دست آوردن مشاغل تعریف میشود که مدرک تحصیلی، تخصص صنعتی و دانش فنی از جمله چنین شرایطی هستند.
در نهایت اطلاعات بهعنوان یکی دیگر از انواع ورودیهای سازمان، برای رسیدن به اهداف لازم است. اطلاعات به دادههایی گفته میشود که از حالت خام خارج شده و به شکل مفهوم در اختیار سازمان قرار میگیرند. اطلاعات میتوانند از دادههای عددی استخراج شده یا از مفاهیم بیرونی مانند قوانین کشوری استنباط شوند.
اما روش به داست آوردن دادههایی که به اطلاعات تبدیل میشوند در سازمان چیست ؟ سازمانها برای کسب دادههای مورد نیاز خود از دو روش فعال و واکنشی استفاده میکنند.
در روش فعال، سازمان همواره محیط بیرونی خود را پایش کرده و به دنبال دادههای مختلف مانند نحوه عملکرد رقبا در بازار میگردد. در روش واکنشی اما شرایط متفاوت بوده و معمولاً سازمان وقتی با چالش مواجه میشود، دنبال تحلیل دادههای موجود یا کسب اطلاعات از محیط میرود.
در شرایط مطلوب، سازمان با کسب فعال داده از محیط، کمتر به روش واکنشی نیاز پیدا میکند. چراکه در روش واکنشی، زمان و هزینه بیشتری برای یافتن و تبدیل دادهها به دانش کاربردی صرف خواهد شد.
عملیات سازمان چیست ؟
عملیات، بخش مرکزی ساختار سازمانی است که شامل انجام فعالیتها روی ورودیها در قلمرو سازمان میشود. عملیات شامل نحوه استفاده از مواد، افراد و اطلاعات تا نحوه ساختاربندی درونی سازمان برای رسیدن به اهداف است. هر سازمان در حوزه صنعت و تخصص خود، عملیات متفاوتی روی ورودیها انجام میدهد. اما از نظر ساختاری، سازمانها معمولاً در دو شکل سلسله مراتب عمودی و افقی دستهبندی میشوند.
در سازمانهای عمودی، سطوح سلسله مراتب زیادی وجود داشته و اغلب ارتباط مستقیمی بین لایههای پایینی و سطوح بالای سازمان وجود ندارد. مانند سازمانهای نظامی که بین سرباز تا فرمانده کل، چندین مقام و درجه وجود داشته و سلسله مراتب عمودی حاکم است.
در سازمانهای افقی سلسله مراتب متفاوت بوده و همه افراد با یکدیگر در ارتباط هستند. چنین شرایطی اغلب در کسبوکارهای کوچک برقرار بوده و هر فرد ممکن است بیش از یک وظیفه بر عهده داشته باشد. رستوران کوچکی را در نظر بگیرید، ممکن است مالک رستوران خود سرآشپز باشد و تنها چند نیروی کار برای رسیدگی به مشتریان و نظافت استخدام کرده باشد.
خروجی سازمان چیست ؟
آخرین جنبه مرتبط با ساختار سازمانی، خروجی است که همان محصول یا خدمت نهایی ارائه شده به محیط بیرونی محسوب میشود. خروجی میتواند کالای آماده به استفاده مانند قطعات کامپیوتر یا خدمات ارائه شده به وسیله تعمیرکاران بخش پشتیبانی از مشتریان باشد. حتی سازمانهای عمومی مانند آتشنشانی هم خروجی داشته و در قالب خدمات به جامعه ارائه میکنند.
اهداف سازمانی
سازمانها اهداف متنوعی دارند. برای درک بهتر انواع اهداف سازمانی، میتوان آنها را به پنج دسته بروندادی، انطباقی، مدیریتی، انگیزشی و موقعیتی تقسیمبندی کرد. در ادامه ویژگیهای هر یک از این اهداف را مرور میکنیم.
اهداف بروندادی
اهداف بروندادی همان خروجیهای موردنظری هستند که سازمان بهصورت کالا یا خدمات به جامعه ارائه میکند. همه سازمانها حداقل یک هدف بروندادی دارند که برای دستیابی به آن تاسیس شدهاند. چنین اهدافی به خود محصول یا خدمت محدود نشده و میتوانند شامل جنبههای مختلف آنها نیز باشند. مثلاً پیتزافروشی زنجیرهای ممکن است علاوه بر تولید و عرضه پیتزا به بازار، نوع خدماتدهی به مشتریان یا نحوه نوآورانه طبخ پیتزا را هم بهعنوان بخشی از اهداف خود تعیین کند.
اهداف انطباقی
همانطور که گفتیم، همه سازمانها در محیطی قرار دارند که روی آنها تاثیر میگذارد. سازمانی موفق است که بتواند تغییرات محیط بیرونی را بهموقع شناسایی کرده و با آنها انطباق پیدا کند.
یکی از مهمترین چالشهای سازمانها، منسوخ شدن محصولات یا خدمات است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که سازمان ارتباط خود را با محیط بیرونی قطع کرده و مشتریان رفته رفته با تغییرات محیطی، تمایل خود را برای استفاده از محصولات یا خدمات این سازمان از دست میدهند.
بعضی از سازمانها آنچنان درگیر تولید محصول خاصی میشوند که در نهایت، بازار دیگر تقاضایی برای آن محصول نداشته و این رویگردانی، منجر به مرگ آن سازمان میشود.
اهداف مدیریتی
اهداف مدیریتی به طور خلاصه در سه گروه دستهبندی میشوند:
- انتخاب مدیر سازمان
- نحوه مدیریت تعارض
- اولویتبندی اهداف بروندادی
نخست، هر سازمانی باید ساختار رسمی خود را به همراه افرادی که مشاغل مدیریتی را احراز میکنند، تعریف کند. علاوه بر تعیین جایگاهها، اهداف مدیریتی نحوه توزیع قدرت در سازمان را هم شرح میدهند.
در گام بعد، سازمانها همواره به دنبال فراهم کردن فضایی آرام و به دور از تنش برای دستیابی به اهداف خود هستند. از آنجا که بروز تعارض میتواند منجر به درگیریهای بین فردی و بین واحدی در سازمان شود، نحوه مدیریت تعارض از جمله اهداف مدیریتی مهم به شمار میرود.
در نهایت اولویتبندی اهداف بروندادی برای جهتدهی به روند حرکتی سازمان و سلامت آن الزامی است. اگر اهداف زیادی تعریف شوند، تمرکز سازمان از بین رفته و این پراکندگی باعث هدر رفت انرژی و عدم دستیابی به بخش اعظم اهداف خواهد شد.
از سوی دیگر اگر سازمان تنها روی یک هدف تمرکز کند، مزیت رقابتی خود را از دست داده و در گذر زمان منسوخ خواهد شد. به همین خاطر مدیران سازمان باید همواره اولویتبندی اهداف بروندادی را در راس تصمیمات خود قرار دهند.
اهداف انگیزشی
اهداف انگیزشی در راستای تضمین رضایت و وفاداری کارکنان تعریف میشوند. طی پژوهشی که در سال ۲۰۱۰ به وسیله محققان دانشگاه بریجسپورت ایالت کنتیکت آمریکا انجام شد، ۷۳ مورد از تحقیقاتی که درباره ارتباط رضایت و بهرهوری کارمندان انجام شده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این تحقیقات در مجموع ارتباط مستقیم رضایت شغلی و افزایش بهرهوری را تایید کرده و نشان دادند که کارمندان باانگیزه، وفاداری بیشتری به سازمان خود دارند.
البته وفاداری زمانی بهوجود میآید که کارمند احساس کند در وظایف متقابل، سازمان هم تعهدات خود را ایفا کرده و ارتباط موجود دوطرفه است. اگر کارمندی حس کند سازمان نسبت به رابطه دوطرفه و وظایف موجود بیاعتنا شده، رفته رفته وفاداریاش از بین خواهد رفت. به همین خاطر سازمانها باید افزایش انگیزه و وفاداری کارکنان خود را بهعنوان یکی از اهداف مهم در تصمیمگیریها مدنظر قرار دهند.
اهداف موقعیتی
کسب جایگاه مناسب در بازار یکی از اهداف اصلی هر سازمان است. اهداف موقعیتی با توجه به استراتژی کلی سازمان تعریف شده و برای به دست آوردن موقعیت موردنظر در میان رقبای حاضر در صنعت به کار میروند.
بهصورت کلی دو نوع هدفگذاری موقعیتی وجود دارد. حجم بالا و قیمت کم یا کیفیت بالا و قیمت زیاد. سازمان در روش اول با کاهش هزینههای تولید، حجم بالاتری از محصول یا خدمت را وارد بازار کرده و از آنجا که هزینه کمتری نسبت به رقبا دریافت میکند، سهم بیشتری از بازار را در دست خواهد گرفت.
در روش دوم، سازمان با تولید محصولات یا ارائه خدمات لوکس، موقعیت خود را در بازار از رقبا تفکیک میکند. به طور مثال گوشیهای آیفون را در نظر بگیرید که به شکل سنتی ذهنیت لوکس بودن را القا کرده و جایگاه خود را در بازار تثبیت کردهاند. البته چنین جایگاهی برابر با کسب سود بیشتر هم بوده به طوری که در ماه نوامبر سال ۲۰۱۱، آیفون تنها ۴ درصد از بازار موبایل آمریکا را در اختیار داشت اما توانست ۵۲ درصد از کل سود بازار را از آن خود کند.
افراد در سازمان
پس از بررسی ساختار و اهداف سازمانی، نوبت به افراد در سازمان میرسد. در تعریف سازمان، مفاهیم مختلفی با افراد عجین شدهاند که وابستگی متقابل، تعامل، کنترل و رهبری از جمله پرتکرارترینها هستند. در ادامه هر یک از این مفاهیم را مرور خواهیم کرد.
وابستگی متقابل
وابستگی متقابل یعنی افراد حاضر در سازمان برای رسیدن به اهداف مشترک، به یکدیگر احتیاج دارند. اگر بخشی از سازمان درست عمل نکند، روی عملکرد سایر بخشها نیز تاثیر میگذارد. مثلاً در صنعت کتاب اگر نویسنده تعلل کند، کار سایر بخشها مانند چاپ و فروش هم وقفه پیدا خواهد کرد.
از سوی دیگر وابستگی متقابل به نفع سازمانها هم هست. مثلاً وقتی در یک تیم منسجم، یکی از افراد دچار مشکل شده و از کار خود عقب میماند، سایر اعضا میتوانند به او کمک کنند تا به سرعت مناسب رسیده و تیم را همراهی کند.
تعامل
تعامل افراد با یکدیگر است که سازمان را تعریف میکند. بدون تعامل بین همکاران، مشتریان و ذینفعان، عملاً سازمان معنایی نخواهد داشت. در واقع اینطور میتوان گفت که سازمان مفهوم فیزیکی ندارد، بلکه ارتباطات و تعامل افراد است که سازمان را شکل میدهد.
افراد درون سازمان برای رسیدن به اهداف مشخص، با یکدیگر تعامل دارند و همواره با افرادی که خارج از مرزبندی سازمان قرار میگیرند هم در ارتباط هستند. همچنین سازمانها ذینفعان مختلفی دارند که برقراری ارتباط با هرکدام نیازمند رویکرد تعاملی خاص خود است.
کنترل
سازمانها به شکل سنتی درگیر کنترل رفتار کارکنان هستند و کارکنان هم در راستای برآورده کردن نیازهای خود تلاش میکنند. زمانی که خواستههای دو گروه در مقابل یکدیگر قرار میگیرد، سازمان دچار تنش تقابلی میشود. در جدول زیر برخی از تنشهای تقابلی موجود میان سازمانها و کارکنان مورد اشاره قرار گرفته است:
خواسته سازمان | خواسته کارکنان |
کاهش هزینهها | افزایش حقوق و مزایا |
نظاممند کردن وظایف شغلی | خودمختاری در انجام کارها |
توانایی کوچک کردن سازمان | ثبات شغلی |
توافق | ابراز مخالفت |
شفافیت | حریم خصوصی |
پیروی از اصول | نوآوری |
سازمانگرایی | فردگرایی |
دوام | تغییر |
حقوق سازمان | حقوق افراد |
زندگی کاری | زندگی اجتماعی |
با در نظر داشتن تنشهای تقابلی فوق، سازمانها سعی میکنند همواره دست برتر را داشته و به خواستههای خود برسند. از سوی دیگر تلاش میکنند در این فرآیند، تا جای ممکن خواستههای کارکنان را تقلیل داده و آنها را کنترل کنند.
رهبری
هر سازمانی باید شخص یا گروهی را برای هدایت مجموعه به سمت اهداف، تعیین کند. بدون رهبری قدرتمند و متمرکز، هر یک از اعضای سازمان بهصورت انفرادی و با نظر شخصی به دنبال اهداف خواهد رفت که این موضوع موجب پراکندگی میشود.
در واقع اگر تعدد رهبران در سازمان زیاد شود، منابع سازمان نیز از تمرکز خارج شده و برای دستیابی به اهداف هزینه نخواهند شد. اگر سازمان بخواهد پیشرفت کند، باید رهبری قدرتمند و پیروان وفادار داشته باشد.
انواع سازمان
حالا که با ویژگیهای مشترک سازمانها آشنا شدید، بد نیست نگاهی هم به انواع آنها داشته باشید. در اینجا سازمانها را به چهار دسته غیرانتفاعی، تجاری، خدمات عمومی و دولتی تقسیم کردهایم.
سازمانهای غیرانتفاعی
در سازمانهای غیرانتفاعی، هدف تامین نیازهای اعضا بوده و سازمان به دنبال سود خود نیست. احزاب سیاسی، اتحادیهها، هیئتهای مذهبی و برخی انجمنها از جمله سازمانهای غیرانتفاعی هستند.
افراد اغلب به دلیل مزایای عضویت در سازمانهای غیرانتفاعی وارد آنها میشوند. در زمان شکلگیری این سازمانها، همه افراد دخیل بوده و برای راهاندازی آن تلاش میکنند. پس از ایجاد سازمان غیرانتفاعی، اکثر اعضا فعالیتهای خود را به حضور و شرکت در مراسمها محدود کرده و مسئولیت اداره سازمان را به عهده گروه محدودتری میگذارند.
سازمانهای تجاری
همه مجموعههایی که تلاش میکنند با کمترین هزینه، بیشترین عواید را کسب و در رقابت با سایرین پیشرفت کنند، در گروه سازمانهای تجاری قرار میگیرند. از آنجا که سازمانهای تجاری یا انتفاعی به دنبال کسب سود هستند، در شرایط رقابتی با چالشهای بهرهوری مواجه میشوند. چنین سازمانهایی چون برای رقابت با سایرین نیازمند کاهش هزینهها هستند، معمولاً از نظر کاری فضای سرد و خشکی داشته و بخش اعظم انگیزه اعضای آنها نیز کسب درآمد بیشتر است.
سازمانهای خدمات عمومی
مدارس، بیمارستانها و مراکز خدمات اجتماعی از جمله سازمانهای خدمات عمومی هستند که در راستای نفع رساندن به جامعه فعالیت میکنند. چنین سازمانهایی میتوانند انتفاعی یا غیرانتفاعی باشند، اما در هر دو صورت کارکرد اصلی آنها ارائه خدمات به همه افراد جامعه است.
چالش اصلی سازمانهای خدمات عمومی، روندهای اداری پیچیدهایست که میتوانند در تضاد با منافع خدمتگیرندگان باشند. این سازمانها اغلب به دلیل ساختارهای سلسله مراتبی طویل، نمیتوانند خدمات خود را با روشهای ساده و سریع در اختیار عموم قرار دهند.
سازمانهای دولتی
سازمانهای منافع عمومی یا سازمانهای دولتی به منظور خدمترسانی رایگان به کل جامعه ایجاد شدهاند. آتشنشانی، پلیس و ارتش از جمله سازمانهایی هستند که عملکرد و هدف آنها در راستای انتفاع همه مردم است.
سازمانهای دولتی در حوزههایی تشکیل میشوند که جامعه نیازمند نوعی محافظت یا قدرت عمومی بوده یا فرآیندهای اداری و دولتی نیازمند رسیدگی باشند. چالش اصلی چنین سازمانهایی، پیادهسازی سازوکارهای مردمسالارانه برای نظارت و کنترل بر آنهاست.
سخن پایانی
در مطلب حاضر ضمن ارائه تعاریف مختلف در پاسخ به پرسش سازمان چیست ، دیدیم که سه ویژگی ساختار، هدف و افراد در اغلب تعاریف به چشم میخورند. ساختار سازمانی نحوه تعامل داخلی و بیرونی سازمان را مشخص میکند. هدف، مقصود نهایی افرادیست که در سازمان گرد هم آمدهاند و افراد هم مجموعه ذینفعان داخلی و بیرونی سازمان هستند.
سوالات متداول
منظور از اهداف انطباقی در سازمان چیست ؟
سازمانها برای همگام شدن با تغییرات محیط بیرونی، اهداف انطباقی را تعریف میکنند تا ارتباط خود با مشتریان را حفظ کرده و از منسوخ شدن محصولات یا خدمات جلوگیری کنند.
تفاوت کنترل و رهبری در سازمان چیست ؟
سازمانها سعی میکنند خواستههای کارکنان را تا جای ممکن محدود و آنها را کنترل کنند. اما منظور از رهبری، وجود فرد یا گروهی متمرکز است که منابع سازمان را در راستای رسیدن به اهداف همسو کند.
عالی بود خیلی به دردم خورد