زیست کره چیست؟ – به زبان ساده

زیست کره (بیوسفر) شامل زمین، هوا، گیاهان و جانوران است. به عبارتی، زیست کره تمام آن چیزی است که حیات را در زمین تشکیل می‌دهد. در تعاریف دیگر، بیوسفر، منطقه‌ای است که در رو و زیر زمین، ارگانیسم‌ها وجود دارند و زندگی جریان دارد. اعضای اصلی زیست کره، سنگ‌ها (کریوسفر)، آب (هیدروسفر) و هوا (اتمسفر) هستند. در این مطلب از مجله فرادرس می‌آموزیم زیست کره چیست و ویژگی‌های اصلی آن کدامند.

در ابتدای این مطلب می‌آموزیم زیست کره چیست و اعضای آن کدامند. سپس عوامل موثر بر بیوسفر و اهمیت آن را می‌آموزیم. در ادامه، چرخه‌های مهم زیست کره را شناخته و با ذخیره‌گاه آن آشنا می‌شویم. سپس مهم‌ترین منابع آن را شناخته و ارتباط آن را با سایر سیستم‌های موجود بر زمین می‌آموزیم. در نهایت به توضیح مواردی چون تاریخچه، تغییر و مطالعه بیوسفر پرداخته و زیست کره مصنوعی را می‌شناسیم. با مطالعه این مطلب تا انتها می‌توانید به شکلی کامل بیاموزید زیست کره چیست.

زیست کره چیست؟

زیست کره، منطقه‌ای است که شامل خاک و آب رو و زیر زمین و هوا در اطراف زمین است. زیست کره هر آن چیزی که حیات را تشکیل می‌دهد را شامل می‌شود. تمامی جانداران نیز از اجزای بیوسفر محسوب می‌شوند. گیاهان و جانوران، انسان‌ها و حتی باکتری‌ها و موجودات دریایی تک سلولی از اجزای زیست کره هستند.

به همین دلیل، بیوسفر نقش مهمی در بقای اکوسیستم را دارد. زیست کره هستند. بیوسفر یک اکوسیستم جهانی است که از ارگانیسم‌های زنده (زیست‌بوم یا biota) و عوامل غیر زنده (آبیوتیک abiotic) تشکیل شده که منابع انرژی و مواد غذایی هستند. نام دیگر زیست کره، «اکوسفر» (Ecosphere) است. این سیستم زیستی جهانی، از وجود و ارتباط تمامی جانداران با سنگ‌کره (لیتوسفر)، یخ کره (کریوسفر)، آب کره (هیدروسفر) و هواکره (اتمسفر) تشکیل شده است.

بیوسفر از ۴ جزء اصلی زیر تشکیل شده است.

• آب (هیدروسفر)
• موجودات زنده (گیاهان و جانوران و ارگانیسم‌ها)
• خاک (لیتوسفر)
• هوا (اتمسفر)

اندازه زیست کره

در قسمت قبل آموختیم زیست کره چیست. زیست کره چیزی حدود ۲۰ کیلومتر ارتفاع از زیر تا بالای سطح اقیانوس‌ها را تشکیل می‌دهد. با این وجود، زندگی و حیات موجودات زنده چیزی حدود ۵۰۰ متر زیر سطح اقیانوس‌ها تا ۶ کیلومتر بالای سطح آن، قسمت اعظمی از حیات را در این سیستم تشکیل می‌دهد. در مقایسه اندازه زمین با کل جهان هستی، بیوسفر تنها لایه نازکی از این جهان را تشکیل می‌دهد. در مقایسه با انسان‌ها، زیست کره گستره وسیعی از دنیای اطراف ما را تشکیل می‌دهد.

اندازه‌گیری دقیق عرض زیست کره کار دشواری است. پرنده‌ها معمولا تا ارتفاع ۱۸۰۰ متری زمین، پرواز می‌کنند و آبزیان و ماهی‌ها تا عمق ۸۳۷۲ متری زیر اقیانوس نیز وجود دارند. برخی از انواع خاص حیوانات و آبزیان، در گستره‌ای خارج از این اعداد وجود دارند. برای مثال، پرنده دال روپل، در ارتفاعات ۱۱ هزارو ۳۰۰ متری سطح زمین دیده شده است. همچنین، اعماق بسیار پایین زیر سطح آب‌ها به شکل کاملی کشف نشده و برای انسان قابل دسترسی نیست.

میلیاردها گونه زنده بر روی زمین، در آب و در هوا زندگی می‌کنند. همچنین، قسمت سخت پوسته زمین و آب‌ها، یخ‌های طبیعی و کل اتمسفر نیز از اجزای بیوسفر هستند. برای درک بهتر این سیستم عظیم، آن را در دو زیر دسته بیوم‌ها (زیست‌بوم‌ها) و اکوسیستم مطالعه می‌کنند. در ادامه، این مجموعه‌‌ها را بررسی می‌کنیم.

اکوسیستم چیست؟

اکوسیستم، جامعه ارگانیسم‌های زنده است که با یکدیگر و محیط زندگی خود تعامل دارند. تمامی ارگانیسم‌ها (موجودات زنده) از حیوانات تا باکتری‌ها، به همراه منابع مورد نیاز برای زندگی آن‌ها، اکو سیستم را تشکیل می‌دهد. اکوسیستم می‌تواند در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود داشته باشد.

یک حوضچه آب، دریاچه، رودخانه، چمن‌زارها و جنگل‌ها مثال‌هایی از اکوسیستم هستند. اکوسیستم‌ها از شرایط آبیوتیک (بی‌جان) و بیوتیک (زیستی) مختلفی تشکیل شده‌اند که تمامی اعضای اکوسیستم به آن‌ها وابسته هستند.

اکوسیستم‌ها توسط عوامل داخلی و خارجی کنترل می‌شوند. عوامل خارجی مانند آب و هوا ساختار اکوسیستم را کنترل می‌کنند اما خود این عوامل توسط اکوسیستم تغییر نمی‌کنند. در مقابل، عوامل داخلی، هم اکوسیستم را کنترل می‌کنند و هم خودشان توسط اکوسیستم تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

بیوم چیست؟

بیوم (Biome)، یک منطقه جغرافیایی مشخص است که دارای آب و هوای مشخص، پوشش گیاهی، پوشش جانوری و اکوسیستم مخصوص به خود است. این مناطق به دلیل وجود محیط فیزیکی و آب و هوای منطقه‌ای به وجود آمده‌اند و برای شناخت بهتر زیست کره به صورت جداگانه مطالعه می‌شوند. بیوم‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. برخی از این انواع در ادامه نام برده شده‌اند.

• جنگل‌های بارانی استوایی
• جنگل‌های بارانی استوایی فصلی
• جنگل‌های بارانی غول‌پیکر معتدل
•  خارستان
• جنگل کوتوله
• درختزار
• گرم‌دشت
• علفزار
• درختچه‌زار
• بیابان مدارگانی
• خلاش
• جنگل مانگرو

همچنین بیوم‌های متنوع و متعددی در منطق دریایی و زیر آب نیز وجود دارند که با نام‌های مختلفی شناسایی و مطالعه می‌شوند.

یادگیری محیط زیست با فرادرس

برای درک بهتر این موضوع که زیست کره چیست، ابتدا باید با مفاهیمی چون اتمسفر زمین، اکولوژی، انواع مواد طبیعی و مصنوعی، شیمی محیط زیست و انواع کانی‌ها آشنا شویم. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر این مفاهیم و مطالب، به مجموعه فیلم آموزش محیط زیست فرادرس مراجعه کنید که با زبانی ساده ولی کاربردی به توضیح این مسائل می‌پردازد.

همچنین با مراجعه به فیلم‌های آموزش فرادرس که در ادامه معرفی شده است، می‌توانید به آموزش‌های بیشتری در زمینه زیست کره دسترسی داشته باشید.

• فیلم آموزش بوم شناسی گیاهی و مبانی، اکوسیستم‌ها و جریان انرژی و گواهینامه فرادرس
• فیلم آموزش مهندسی محیط زیست جامع و با نکات کاربردی فرادرس
• فیلم آموزش برداشت زمین‌ شناسی و گواهینامه فرادرس

عوامل موثر بر زیست کره چیست؟

زندگی بر روی زمین بدون محیا بودن شرایط کنونی زیست کره ممکن نخواهد بود. عواملی مانند آب و هوا، رطوبت، میزان بارش، دما، مناطق مختلف و ... می‌تواند در سطح ماکروسکوپی و مولکولی بر روی بیوسفر اثر بگذارد.

این عوامل تاثیرگذار می‌توانند طبیعی و جزو چرخه‌های تغییر آب و هوایی زمین باشند و می توانند اثرات مصنوعی دخالت انسان باشند. در ادامه می‌آموزیم عوامل موثر بر زیست کره چیست.

عوامل طبیعی

مواردی مانند زلزله، سیل، تغییر فصل‌ها، تغییر آب‌وهوا و ... از عوامل طبیعی اثر گذار بر زیست کره هستند.

چرخش زمین

چرخ زمین دلیل اصلی تغییر فصل‌ها تغییر آب و هوا در بیوسفر است. تغییر فصل‌ها یکی از مهم ترین عناصر ادامه حیات بر روی زمین هستند.

فاصله بین خورشید و زمین

فاصله خورشید و سیاره زمین در مدار‌ منظومه شمسی نیز می‌تواند بر دمای زمین و ساختار بیوسفر اثر بگذارد.

بلاهای طبیعی

برخی از تحولات طبیعی آب و هوایی روی زمین مانند سیل‌ها، طوفان‌ها، زلزله، انفجار آتش‌فشان و ... نیز از عوامل طبیعی هستند که می‌توانند بر سیستم‌های موجود روی بیوسفر اثر بگذاند.

سایر وقایع طبیعی

مورادی مانند تغییر در آب و هوا رطوبت، دما، بارش و ... همگی بر ساختار پوشش گیاهی و جانوری زیست کره اثر می گذارند و به طور کلی بیوسفر مناطق مختلف را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

عوامل مصنوعی

انسان و فعالیت‌های آن بر روی زمین، از چند جنبه زیست کره و ساختار آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال، فعالیت‌هایی چون از بین بردن جنگل‌ها و پوشش گیاهی، افزایش جمعیت و مصرف منابع، آلوده‌کردن اقیانوس‌ها و ... از اثراتی است که انسان بر بیوسفر می‌گذارد. در ادامه برخی از این موارد را توضیح می‌دهیم.

افزایش جمعیت و مصرف منابع

افزایش جمعیت انسان‌ها، باعث افزایش مصرف منابع طبیعی موجود بر روی زمین اعم از منابع غذایی و انرژی (مانند سوخت‌های فسیلی) شده است. استفاده بیش از حد از منابع غذایی، آب، انرژی و مواد خام اولیه باعث برهم خوردن تعادل طبیعی بیوسفر و تغییر پوشش گیاهی و جانوری آن می‌شود.

جنگل‌خواری و فرسایش زمین

از بین بردن جنگل‌ها برای فعالیت‌هایی مانند کشاورزی، شهرسازی و ...، باعث از بین رفتن اکوسیستم جنگل‌ها و محیط اطراف آن‌ها می‌شود. از بین رفتن پوشش گیاهی و جانوری، کاهش فرآیند ترسیب کربن و تغییرات اقلیمی پیامدهای این فعالیت‌ها است.

تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین

فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی و از بین بردن جنگل‌ها، باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر و افزایش دمای زمین می‌شود. این تغییرات باعث تغییرات اقلیمی، افزایش دما، تغییرات الگوهای بارش (افزایش باران‌های سیل‌آسا و خشکسالی) و پدیده های آب و هوایی نامعمول می‌شود.

تغییر زیست کره و آسیب به آن

انسان‌ها نقش مهمی در ذخیره و استفاده از جریان انرژی‌ها و منابع مختلف در زیست کره را دارند. با این وجود، انسان‌ها می‌توانند این جریان را دچار مشکل کرده و تعادل بین بخش‌های مختلف بیوسفر را بهم بزنند. برای مثال، طی دهه‌های گذشته، غلظت اکسیژن در اتمسفر کاهش یافته و مقدار غلظت کربن دی اکسید افزایش یافته است. قسمت عمده این تغییرات در زیست کره، ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ و نفت است.

نشت نفت و زباله‌های صنعتی در آب‌ها و اقیانوس‌ها نیز باعث برهم خوردن تعادل هیدروسفر و از بین رفتن اکوسیستم‌های موجود در آن‌ها می‌شود.

اهمیت زیست کره

زیست کره، شبکه کلی زندگی بر روی زمین است. درک این شبکه منسجم که تمامی اعضای آن با هم در ارتباط هستند، نیازمند درک لایه‌های تشکیل‌دهنده زمین، آب موجود بر زمین و اتمسفر است. شناخت این موارد، ما را در درک انواع مختلف زندگی اطراف خود کمک می‌کند.

این شبکه که تمامی اجزای آن بر هم اثر می‌گذرند بسیار بااهمیت و حساس است و آسیب دیدن آن می‌تواند زندگی تمامی جانوران و انسان‌های زمین را به خطر بیاندازد. در ادامه برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های بیوسفر که باعث اهمیت این سیستم در زندگی ما می‌شود را توضیح می‌دهیم.

• زیست کره شامل زیستگاه تمامی موجودات زنده و فرآورده فعالیت‌های زیستی و غیر زیستی آن‌ها است.
• بیوسفر نقش مهمی در حفظ منابع و موجودات دارد.
• بسیاری از گازهای گلخانه‌ای مانند متان و کربن دی اکسید توسط بیوسفر تولید و منتشر می‌شوند.
• بسیاری از شرایط زیست محیطی مانند دما و رطوبت، مواد معدنی و غذایی مورد نیاز توسط بیوسفر تامین می‌شود.

چرخه‌های زیست کره

بسیاری از تغییرات و تاثیرات عوامل مختلف بر روی زیست کره، به شکل چرخه‌هایی از مهم‌ترین مواد در آن وجود دارد. برای مثال، آب از سطح اقیانوس‌ها تبخیر شده و ابرها را تشکیل می‌دهد. سپس از ابرها در دماهای پایین به شکل بارش برف و باران به زمین باز می‌گردند و جویبارها و آب‌های زیرزمینی را به وجود می‌آورند.

مهم‌ترین چرخه‌های موجود بر زمین چرخه سنگ، چرخه آب، چرخه مواد مغذی، فتوسنتز و چرخه کربن هستند. در ادامه می آموزیم چرخه‌های مهم در زیست کره چیست.

چرخه آب

تمامی آب موجود در زمین و اطراف ان، آب کره (هیدروسفر) را تشکیل می‌دهند. آب به صورت ثابت در زمین وجود ندارد و همواره در حال جابه‌جایی است. در واقع مولکول‌های آب طی انجام برخی از تغییرات فیزیکی مانند تبخیر، میعان و چگالش، به صورت چرخه‌ای از آب، بارش و ابر در زمین حرکت می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر این چرخه، فیلم آموزش چرخه آب چیست فرادرس که لینک آن در ادامه آورده شده است را مشاهده کنید.

پدیده گرمایش زمین بر چرخه آب در بیوسفر تاثیر می‌گذارد. زیرا گرمای زیاد می‌تواند مقدار سرعت تبخیر و میعان را بالا ببرد و به همین دلیل در برخی از مناطق بارش‌های سنگین‌تر و سیل بیشتر رخ می‌دهد و برخی دیگر از مناطق، خشکسالی‌های شدید و طولانی را تجربه می‌کنند. چرخه آب در تصویر زیر نمایش داده شده است.

چرخه سنگ

سنگ نیز در زیست کره مانند آب به شکل یکسانی باقی نمی‌ماند. سنگ‌ها به دلیل تغییرات آب و هوا به شکل مداومی در حال تغییر هستند. سنگ‌ها طی گذر زمان در چندین میلیون سال پیش، چرخه‌های مختلفی را طی کرده و به انواع مختلفی از سنگ‌ها تبدیل شده‌اند. در مجموع ۳ نوع سنگ وجود دارد. این سنگ‌ها در ادامه معرفی شده است.

• سنگ آذرین: با سرد شدن سنگ‌های مذاب تشکیل می‌شوند.
• سنگ رسوبی: با رسوب ذرات ریز حمل شده در بستر رودخانه‌ها تشکیل می‌شوند.
• سنگ دگردیس: از تبدیل سنگ‌های دیگر در اثر گرما و فشار تشکیل می‌شوند.

چرخه سنگ شامل تغییرات و فرآیندهایی مانند فرسودگی، آب و هوا، انتقال و ته‌نشینی است. سنگ‌ها می‌توانند به روش‌های مختلفی طی این چرخه تبدیل شوند. برای مثال، یک سنگ رسوبی می‌تواند به سنگ دگردیس تبدیل شده و با فرآیندهای فرسایش و شسته شدن انتقال یابند و دوباره به سنگ رسوبی تبدیل شوند.

مواد مغذی

در زیست کره، یک چرخه خودران مواد مغذی برای تولید و مصرف گیاهان، جانوران و حیوانات وجود دارد. در این چرخه، باقی‌مانده گیاهان و حیوانات، مواد مغذی را در خاک و اقیانوس‌ها آزاد می‌کند. این مواد مغذی توسط گیاهان در حال رشد جذب می‌شود. برخی از حیوانات از این گیاهان تغذیه کرده و انرژی را به صورت مواد مغذی به خاک و اقیانوس‌ها باز می‌گردانند. بدین ترتیب، در زیست کره یک چرخه مواد مغذی وجود دارد.

با این وجود به دلیل افزایش جمعیت و دخالت‌های انسانی، برخی از این چرخه‌ها دچار تغییر می‌شوند یا نیاز به بهبود برای مصرف انسان‌ها را خواهند داشت. برای درک بهتر این چرخه، پیشنهاد می‌کنیم مطلب خاک چگونه تشکیل می‌شود را در مجله فرادرس مطالعه کنید.

چرخه فتوسنتز

در بهار و تابستان، نیم کره شمالی زمین شامل پوشش گیاهی گسترده‌تری برای فوتوسنتز و استخراج کربن از اتمسفر را دارد. به همین علت، مقدار کربن دی اکسید حدود ۳ درصد کمتر از فصول سردتر است. در تصویر زیر، پوشش گیاهی یک سال کره زمین و متغیر در اثر تغییر فصل‌ها نشان داده شده است.

چرخه کربن

چرخه کربن فرآیندی است که طی آن، عنصر کربن بین گیاهان، جانوران و میکروب‌ها جابه‌جا می‌شود. کربن چهارمین عنصر فراوان جهان هستی است و می‌تواند ترکیبات مهم و متعددی را از DNA و پروتئین گرفته تا سوخت‌ها و پلاستیک‌ها تولید کند. در مجموع می‌توان چرخه جابه‌جایی کربن را در دو قسمت خشکی و آب‌ها بررسی کرد.

در خشکی، گیاهان کربن دی اسید را جذب کره و فتوسنتز می‌کنند. گیاهان و خاک طی تجزیه شدن کربن دی اکسید را منتشر می‌کنند. همچنین، فعالیت‌های انسانی نیز کربن را به فرم‌های مختلف (خصوصا کربن دی اکسید) در اتمسفر و زیست کره آزاد می‌کند. در آب‌ها و اقیانوس‌ها، طی فرآیند فتوسنتز کربن دی اکسید را مصرف و تجزیه گیاهان و تنفس جانوران آن را تولید می‌کند.

مطالعه زیست کره و حفاطت آن

بکارگیری منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی باد، آب و خورشید می‌تواند از مصرف بی‌رویه منابع زیست کره و تغییر ساختار گیاهی و جانوری آن جلوگیری کند. همچنین، منابع موجود در بیوسفر باید به گونه‌ای بهینه مدیریت و بازسازی شوند. حفاظت از گوناگونی زیستی بیوسفر، پوشش گیاهی و جانوری آن، کاهش تولید پسماندها و فعالیت‌ها و تولیدات دوست‌دار محیط زیست می‌تواند تضمینی برای حفظ زیست کره در سالیان آینده باشد.

برای انجام این اقدامات و حفاظت از زیست کره، نیاز است تا اجزای سازنده آن و تغییرات و عوامل تاثیرگذار بر آن به خوبی مطالعه شوند. بدین منظور، ذخیره‌گاه‌های بیوسفر و زیست‌کره‌های مصنوعی تولید شده‌اند. در ادامه می‌آموزیم بیوسفر مصنوعی و ذخیره‌گاه زیست کره چیست.

ذخیره گاه بیوسفر

در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی، سازمان ملل پروژه‌ای را با نام انسان و پروژه بیوسفر (MAB: Man and the Biosphere Programme) ارائه کرد. در این برنامه، گسترش پایای بیوسفر در دستور کار قرار گرفت. به همین منظور، ذخیره‌گاه‌هایی از بیوسفر در سرتاسر دنیا برقرار شد تا رابطه انسان و زیستگاه او را به صورت مداوم پایش کنند.

در حال حاضر، بیش از ۷۰۰ ذخیره گاه بیوسفر در سراسر جهان وجود دارد. در سال ۲۰۲۴، یازده مکان جدید توسط سازمان یونسکو به این مجموعه اضافه شد. این مجموعه‌های جدید شامل گستره وسیع و متنوعی از اکوسیستم‌ها هستند. برای مثال، یک جنگل باتلاقی و مرداب در بلژیک، مناطق آتش‌فشانی ایتالیا و مناطقی از بیابان‌ها، زمین‌های مرطوب و کوهستان‌ها و دشت‌ها در مغولستان جزء این مجموعه‌ها هستند.

ذخیره گاه زیست کره در ایران

بسیاری از مناطق در ایران نیز به دلیل پوشش گیاهی و جانوری خاصی که دارند در سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه بیوسفر ثبت شده‌اند. برخی از این مناطق در ادامه نام برده شده است.

• ذخیره‌گاه بیوسفر ارسباران در استان آذربایجان شرقی
• ذخیره‌گاه بیوسفر ارژن و پریشان در استان فارس
• ذخیره‌گاه بیوسفر کویر در استان‌های سمنان، قم، تهران و اصفهان
• ذخیره‌گاه زیست‌کره توران در استان‌های سمنان و خراسان رضوی
• ذخیره‌گاه بیوسفر ارومیه در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی

زیست کره مصنوعی چیست؟

زیست‌کره‌های صنوعی یا زیست کره آزمایشگاهی، با نام سیستم‌های اکولوژیکی بسته نیز شناخته می‌شوند. این سیستم‌ها در مناطق مختلفی به صورت مصنوعی ساخته شده‌اند تا احتمال امکان زندگی انسان در خارج از کره زمین بررسی شود. در مجموع ۴ بیوسفر مصنوعی به این منظور در جهان ساخته شده‌اند.

بیوسفر - ۱ (زیست کره ۱) نامی است که برای شناسایی زیست کره طبیعی زمین استفاده می‌شود. زیست کره‌های مصنوعی معمولا با نام زیست کره ۲ (بیوسفر - ۲) شناخته می‌شوند.

زیست کره خارج از محیط زمین

در خارج از محیط کره زمین،‌هیچ زیست کره‌ای کشف نشده است. بنابراین وجود بیوسفر خارج از محدوده کره زمین به صورت فرضیه باقی مانده است.

منابع زیست کره

زیست کره منابع بسیار مهمی را تولید می‌کند. منابعی مانند غذا، دارو، مواد اولیه ساخت و ساز و سوخت از بیوسفر تامین می‌شوند. برای مثال، سوخت‌های فسیلی، رایج‌ترین روش تامین انواع انرژی‌های گرمایی و الکتریسیته هستند. همچنین، پوشش گیاهی زمین منبع مهمی برای پرورش دام و خاک زیست کره منبع مهمی برای کشاورزی و تامین منابع غذایی است.

ارتباط زیست کره با سیستم‌های زمین

بیوسفر به شکلی بسیار متقابل با سایر سیستن‌های موجود بر روی زمین اطراف آن و به طور خلاصه هرچه زندگی و جهان نزدیک ما را تشکیل می‌دهد، در ارتباط است. اصلی‌ترین دسته‌بندی‌ها برای بررسی ارتباط زیست کره با سایر سیستم‌ها، بررسی ارتباط آن با هوا، آب، زمین و یخ‌های طبیعی است. در ادامه انواع این ارتباطات را توضیح می‌دهیم.

ارتباط زیست کره و هوا کره

زیست کره (بیوسفر) و هوا کره (اتمسفر) می‌توانند اثراتی را بر هم بگذارند. برای مثال، چرخه آب بین این دو سیستم انجام می‌گیرد. دمای اتمسفر نزدیک سطح زمین و میزان رطوبت آن تعیین کننده میزان بارش‌ها و به تبع آن، تعیین کننده انواع اکوسیستم‌های تشکیل شده در هر منطقه از زمین است. فعالیت‌های طبیعی و انسانی بیوسفر به طور جداگانه و متقابل بر اجزای تشکیل دهنده هوا، گازهای موجود در آن، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی اثر می‌گذارد.

ارتباط زیست کره و آب کره

آب کره (هیدروسفر) قسمتی از زمین و محیط اطراف آن است که شامل آب است. این سیستم شامل اقیانوس‌ها، آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها  ... است. آب کره یکی از مهم‌ترین سیستم‌ها برای ادامه حیات روی زمین است. بسیاری از موجودات زنده درون آب و روی خشکی به حضور آب در بیوسفر وابسته‌اند. مواد مغذی و معدنی بسیاری و همچنین اکسیژن موجود در هیدروسفر، به ادامه حیات روی زیست کره کمک می‌کنند.

ارتباط زیست‌کره و سنگ‌کره

سنگ‌کره (لیتوسفر یا ژئوسفر)، و شناخت ساختار آن به طور مداوم از زمان پیدایش زندگی بر روی زمین، باعث تغییر نسبت تعداد موجودات زنده و محل اقامت آن‌ها بر روی زمین شده است. برای مثال، جزیره‌های آتش‌فشانی و ارتفاعات بستر دریاها، محل زندگی مناسبی را برای پرندگان دریایی و مرجان‌ها فراهم کرده است.

ارتباط زیست کره و یخ کره

یخ کره (کریوسفر) شامل یخ‌های قطبی و طبیعی است که به صورت عمده و ثابت در بستر زمین وجود دارند. این سیستم زیست کره، محل زندگی مناسبی را برای بسیاری از ارگانیسم‌ها فراهم کرده است. همچنین، بسیاری از گیاهان و حیوانات به یخ‌های آب شده طی تغییر فصل‌ها برای تامین آب تازه برای زندگی وابسته هستند.

نکته

توجه داشته باشید که هر یک از این سیستم‌های اشاره شده خود زیر مجموعه‌ای از بیوسفر هستند و ارتباط متقابل هر یک از این سیستم‌ها باعث بوجود آمدن بستر مناسبی برای بوجود آمدن حیات در زیست کره شده است.

تاریخچه زیست کره

دانشمندان عقیده دارند زیست کره از حدود ۳٫۵ میلیارد سال پیش وجود داشته است. شکل اولیه وجود بیوسفر که «پروکاریوت» (Prokaryotes) نام داشته است، بدون حضور اکسیژن بوده است. موجودات زنده در آن دوره، موجوداتی تک سلولی مانند باکتری و آرکی باکتری‌ها بوده‌اند. بر اساس این عقاید دانشمندان، این موجودات ابتدا می‌توانستند با استفاده از نور خورشید، برخی از سولفیدها را به قندهای ساده تبدیل کنند.

به مرور زمان و بر اساس نظریه تکامل، این موجودات توانستند با استفاده از نور خورشید، آب و کربن دی اکسید، قندها و اکسیژن را طی فرآیندی به نام فتوسنتز تولید کنند. این فرآیند به حدی گسترده بود که سختار بیوسفر را تغییر داد و شکل ترکیبات جدید اتمسفر شامل اکسیژن و سایر گازها، حیات امروزی را تشکیل داد. واژه بیوسفر اولین بار توسط زمین‌شناسی با نام «ادوارد سوئس» (Eduard Suess) ارائه شد که این واژه را به عنوان مکانی بر سطح زمین تعریف کرد که در آن زندگی جریان دارد.

سن زیست کره

در این مطلب از مجله فرادرس آموختیم زیست کره چیست. اولین نشانه‌های وجود زندگی بر روی زمین با کشف یک گرافیت بیوژنیک مربوط به ۳٫۷ میلیارد سال پیش دیده شد. همچنین مطالعات انجام شده روی برخی از سنگ‌های موجود در استرالیا نشان داده که سن آن‌ها مربوط به ۴٫۱ میلیارد سال پیش بوده است. همچنین، برخی دیگر از یافته‌های زمین‌شناسان در کانادا، سن برخی از سنگ‌ها را تا بیش از ۴٫۲۸ میلیارد سال تخمین زده‌اند.