فرادرسمعرفی رشته شیمی — از تحصیل تا اشتغال + فیلم آموزشی رایگان
در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته شیمی پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آنها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.
فیلم آموزشی معرفی رشته شیمی
رشته شیمی مناسب چه کسانی است؟
شیمی هنر ارتباط با جهان است. زبانی برای شنیدن نیروهای پنهان بین ذرهها و کشف حقیقت ماده است. شیمی شنیدن رازگشایی از یک رمز و خلق یک ترکیب با آموختن قواعدی بر مبنای روش علمی به حساب می‌آید. امروز شیمی حس گم شده انسان است تا زندگیاش را به روز کند.
با توجه به اینکه در رشته شیمی خلاقیت برای یافتن کار و تولید ثروت حرف اول را میزند، کسانی که به خاطر جبر زمان یا جبر مکان و از روی ناچاری قصد انتخاب آن را دارند، بهتر است در انتخاب خود تجدید نظر کنند؛ آنهایی که بدنبال یک مدرک دانشگاهی برای قاب کردن هستند نیز به یقین در رشته شیمی راه به جایی نخواهند برد. اگر بخواهیم ساده بگوئیم، رشته شیمی برای کسانی مناسب است که حقیقتاً به علم شیمی عشق می‌روزند.
البته شاید این سؤال پیش بیاید که آیا می‌توان رشته شیمی را بدون یادگیری ریاضی دنبال کرد. در حقیقت، بسیاری از افرادی که به دروس شیمی علاقه دارند، از اهمیت سایر دروس مانند ریاضی غافل می‌شوند. اما واقعیت این است که شاید شیمی و فیزیک را بتوان در ابتدا بدون علم ریاضی یاد گرفت اما دیر یا زود مجبور به بررسی آن با ریاضی هستیم. نکته این است که شاید در گذشته، ریاضی را در شکل کاربردی آن مطالعه نکرده باشید و این فرصت در دانشگاه برای شما فراهم شود که در نهایت، ارتباط موثری با ریاضی و کاربردهای آن در سایر علوم ایجاد می‌شود.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته شیمی بیشتر کاربرد دارند؟
آنچه از ریاضی و فیزیک قابل لمس است در شیمی کاربرد دارد، پس یک علاقه‌مند به این رشته باید مجهز به این دو دانش باشد تا بتواند به سرعت در مسیر پیشرفت حرکت کند. آنهایی که از ریاضی یا فیزیک به هیچ وجه لذت نمیبرند شیمی را نخواهند فهمید. در دوره کارشناسی شیمی، دروس ریاضی پایه و عمومی و معادلات دیفرانسیل و نیز دروس فیزیک مکانیک و الکتریسیته به عنوان دروس پایه تدریس می‌شوند. این امر بدان معنا است که اگر کسی به این دروس علاقه‌مند نبوده یا پایه ضعیفی در آنها داشته است، می‌تواند در این دوره جبران کند و در این موارد خود را تقویت کند.
برای آشنایی با دروس پایه ذکر شده در بالا، مشاهده مجموعه فیلمهای آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.
گرایش‌های رشته شیمی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
در ادامه و در راستای پاسخ به این پرسش به گرایش‌های رشته شیمی پرداخته‌ایم:
- آلی: ساخت (سنتز) ترکیبات آلی جدید، بررسی و شناسایی ترکیبات، مکانیسم واکنش‌ها، بیوشیمی
- معدنی: مطالعات و سنتز ترکیبات معدنی، آلی-فلز (کمپلکس)، تهیه ترکیبات مختلف (مانند اسید، باز) از مواد اولیه ارزان قیمت
- تجزیه: نوشتن دستور کار برای شناسایی مجهول یا اندازهگیری مقدار آن در نمونه، آموختن نحوه کار با دستگاههای آنالیز مانند کروماتوگرافی، جذب و نشر اتمی، اسپکتروسکوپی، اشعه ایکس و الکتروشیمی
- شیمی فیزیک: مطالعات تجربی و تئوری در حیطه ترمودینامیک و سینتیک واکنش‌ها
- شیمی کاربردی: تا حدودی دروس عملی و نگاه مهندسی به شیمی در این گرایش بیشتر است. بنابراین مهارت آزمایشگاهی بالاتری نیاز دارد.
- نانو شیمی: گرایش بین رشتهای است. به بهبود ویژگیهای ترکیب با دخالت در ابعاد آن پرداخته می‌شود.
- آموزش شیمی: بیشتر در دانشگاههای مرتبط با آموزش و پرورش روی آن مانور داده می‌شود؛ هدف این رشته تربیت افرادی است که بتوانند بهبودهای شگرف در آموزش شیمی ایجاد کنند.
- شیمی دارویی: با آنکه ممکن است در نگاه اول، این گرایش برای علاقه‌مندان به داروسازی بسیار جذاب به نظر برسد، ولی باید یادآور شد به هیچ عنوان نمیتوان با مدرک شیمی دارویی چه ارشد، چه دکتری و ... مجوز احداث داروخانه گرفت. اما اگر علاقه‌مند به همکاری موثرتر در داروسازیها (و نه داروخانه‌ها) هستید، در صورت ادامه تحصیل در زیرشاخههای پزشکی (سمشناسی و بیوشیمی بالینی) می‌توانید در کنار کسانی قرار بگیرید که داروسازی خواندهاند.
- پلیمر: به سنتز و بررسی پلیمرهای مصنوعی و طبیعی و کاربرد آنها می‌پردازد.
- فیتوشیمی: بررسی شیمی گیاهان
- پیشرانهها: بررسی و کاربرد واکنش‌ها و مواد پرانرژی مناسب برای صنایع نظامی
- دریا: به بررسی شیمی آب، مواد معلق، محلول، آلایندهها و جمعآوری اطلاعات جدید در زمینه شیمی در دریا و اقیانوس می‌پردازد.
- اسانس: نوع، درصد اجزاء، ویژگیها و نحوه جداسازی ماده موثر گلها برای تولید اسانس مصنوعی
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته شیمی چه هستند؟
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته شیمی به ترتیب عبارت هستند از:
- دروس پایه مانند شیمی عمومی و ایمنی در آزمایشگاه
- دروس اصلی مانند شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی معدنی و آزمایشگاه‌های مرتبط با هریک و روش‌های جداسازی در شیمی تجزیه و شناسایی ترکیبات آلی
- دروس تخصصی از جمله شیمی صنعتی، اصول تصفیه آب و پساب‌های صنعتی، خوردگی، طیف سنجی
- دروس اختیاری شیمی دارویی، آمار در شیمی تجزیه، نانوشیمی و مبانی بیوتکنولوژی
فارغ التحصیل رشته شیمی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
شیمی به علاقهمندانش عشق میورزد تا آنجا که به آنها میآموزاند که چگونه با هر سرمایه و هر توانی کارآفرین بشوند. کدام رشته را میشناسید که دانش آموخته آن بتواند در یک زیر زمین ساده با کمترین امکانات اما با ایمنی بالا، محصول قابل فروش تولید کند؟ کدام صنعت را میشناسید که به شیمی احتیاج نداشته باشد؟ کدام کارخانه بدون آزمایشگاه شیمی می‌تواند پیشرفت کند؟
در شیمی برای کار باید کارگر بود. با بِشِر زندگی کرد و با مولکول دو اتمی اکسیژن دوست بود. دوستان اگر همچون گازهای نجیب لایه ظرفیت پر دارید و هیچ انگیزهای برای واکنش شیمیایی ندارید به دنیای شیمی قدم نگذارید. شیمی نیاز به فلوئورهای تشنه الکترون و سزیمهای الکتروپوزیتیو دارد.
به طور عمومی عمده مشاغلی که فارغ التحصیلان رشته شیمی می‌توانند در آنها مشغول به کار شوند در فهرست زیر قرار می‌گیرند:
- شرکتهای داروسازی در بخش کنترل کیفیت (QC) و تحقیق و توسعه (R&D)
- کارخانجات تولید مواد اولیه غذایی و دارویی
- اپراتور دستگاههای آنالیز کیفی و کمی در شرکتهای دولتی و خصوصی
- آزمایشگاه‌های همکار معاونت غذا دارو (سیب سبز سلامت)
- آزمایشگاه‌های محیط زیست، استاندارد و ...
- شرکت تولید مواد شیمیایی
- شرکتهای مرتبط به فروش تجهیزات و مواد شیمیایی
- معلم حق التدریس آموزش و پروش
- سرپرست آزمایشگاه مرتبط
- کارشناس فنی و سرویس دستگاههای آنالیز
- کارآفرینی
بازار کار رشته شیمی به چه صورت است؟
به طور کلی، بازار کار مرتبط با رشته شیمی از متغیرهای شناخته شده و ناشناخته متعددی تاثیر می‌پذیرد، از عوامل اقتصادی و سیاسی گرفته تا مسائل اجتماعی، فرهنگی و حتی مذهبی. البته ناگفته نماند هر چقدر دانشآموخته این رشته مهارت عملی بالاتری داشته باشد و از بروز آن ابایی نداشته باشد در پیدا کردن کار دلخواه موفق‌تر خواهد بود.
درکشوری مانند هند، تمام خروجیهای شیمی و مهندسی شیمی دارای کار هستند و حتی به کشورهایی مانند ایران نیز صادر می‌شوند. در شرایط فعلی کشور رشتههایی که به محض اتمام درس دانشگاهی درآمد سرشاری را برای فرد به ارمغان بیاورند وجود ندارد. در رشته شیمی هم با تلاش می‌توان کار مرتبط پیدا کرد، اما باید در نظر گرفت که حقوق مورد نظر نیز متناسب با توان و ظرفیت کار خدماتی خواهد بود و برای رسیدن به ثروت بیشتر باید خلاقیت به خرج داد و وارد عرصه کارآفرینی شد.
رشته شیمی در شاخه کاردانی نیز به صورت شیمی علوم آزمایشگاهی دانشجو می‌پذیرد و پذیرش در آن بیشتر از شاخه فنی و کاربردی صورت می‌گیرد؛ افرادی که به این طریق تحصیل کرده‌اند با مقداری کسب تجربه در بازار کار، می‌توانند جایگزین استخدام کارشناس شیمی شوند، هر چند که دریافتی آنها احتمالاً کمتر از کارشناسان شیمی خواهد بود.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.
امکان ادامه تحصیل در رشته شیمی در داخل ایران چگونه است؟
تقریبا دانشگاهی در حوزه وزارت علوم وجود ندارد که کارشناسی ارشد مرتبط با شیمی را نداشته باشد. حتی دانشآموخته شیمی می‌تواند در برخی کد رشته‌های وزارت بهداشت نیز در امتحان ارشد شرکت کند. بنابراین، امکان ادامه تحصیل تا مدرک دکتری در داخل کاملا فراهم است و حتی اخیرا برای گرفت دوره پسادکتری نیز دانشگاههای داخل اقدامات خوبی را انجام دادهاند.
امکان ادامه تحصیل در رشته شیمی در خارج از کشور به چه صورت است؟
رشته شیمی یکی از رشته‌های با پذیرش آسان در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا، اتریش و ... برای مقطع بالاتر از کارشناسی است. پذیرش گرفتن با توجه به معدل دوره لیسانس، دانشگاه محل تحصیل و عوامل دیگر با دریافت توصیهنامه علمی از اساتید دوره کارشناسی کاملا امکان پذیر است، اما گرفتن بورسیه تحصیلی یا دریافت کمک هزینه تحصیلی و موارد این چنین، نیازمند تلاش و کوشش بیشتری است.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلمهای آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.
- برای مشاهده مجموعه فیلمهای آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.
دروس دانشگاهی رشته شیمی تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟
چون شیمی کاملا مبتنی بر تجربه است با آزمایش عجین شده است. بنابراین، آموختن دانش و پر کردن ذهن از مجموعه اطلاعات و ریزاطلاعات مهم برای جذب در بازار کار لازم است اما کافی نیست. یک علاقه‌مند شیمی، باید جزییات این علم را با تکرار و تکرار حفظ کند، با واحدهای عملی، دیدن دورههای مفید و بازدیدهای علمی و نیز فیلمها و انیمیشنهای مرتبط، آنچه را که حفظ کرده بفهمد و در نهایت بتواند آنها را در عمل به کار ببرد.
برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.
سرفصلهای دروس شیمی، بر مبنای این گفتار کاملا تنظیم نشده است، اما با وجود نقص در ساختار آها یک دانشجوی هوشمند می‌تواند در صورتی که پله اول را به خوبی طی کرده باشد با استفاده از حاشیهها و پاورقیهای کتاب‌های درسی و گذراندن واحدهای آزمایشگاهی زیاد این رشته و بهرهمندی از محضر اساتید با تجربه، روز به روز مهارت عملی خود را متناسب با اطلاعات علمی بالا برده تا برای جذب در بازار کار در اولویت قرار گیرد. به طور خلاصه دروس دانشگاهی در این رشته کمتر از 50 درصد نیازهای بازار کار را مرتفع می‌سازند.
این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «محمد حجتی» نوشته شده است. حجتی فارغ التحصیل مقطع دکترای رشته شیمی تجزیه از دانشگاه تربیت مدرس و استاد دانشگاه آزاد اسلامی در واحد تهران جنوب است. چاپ مقالات علمی در ژورنال‌های ISI معتبر شیمی، تدریس دروس شیمی تجزیه و آزمایشگاه‌های مرتبط، تحقیق در زمینه توسعه و ابداع روش‌های میکرو استخراج بدون حلال و همینطور پژوهش در رابطه با راه‌حل‌های مفید و کم هزینه برای بازیافت آب از جمله دیگر فعالیت‌های علمی-پژوهشی او هستند.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزش‌های دروس شیمی
- آموزش موازنه انرژی و مواد
- مجموعه آموزش‌های مهندسی شیمی
- مجموعه آموزش‌های نرم‌افزارهای مهندسی شیمی
- معرفی رشته‌های مختلف دانشگاهی — از تحصیل تا اشتغال
^^
رشته شیمی رو از تجربی میشه رفت ؟
سلام من میخوام برم رشته شیمی ولی میترسم بازار کار نداشته باشه خانواده سطح پایینی هم از نظر مالی هستیم به نظر شما میشه درامد داشت ازش؟
خانوم باید ببینی علاقه داری یا نه این مهمه
سلام. شرایط من هم مثل شماست. واقعا به شیمی علاقه دارم. ولی چه داخل چه برای رفتن به خارج از این طریق هزینه زیادی لازمه. این موضوع روی درس خوندنم تاثیر گذاشته خیلی به خاطرش عصبانیم
یه سوال شاید احمقانه به نظر برسه اما واقعا کنجکاوم در این مورد اگه تونستین خواهشا پاسخ بدین این چیزایی که تو فیلم ها نشون میده درسته این که مثلا با علم شیمی میشه شیشه و فلان درست کرد؟
و این که نمیشه از طریق شیمی رفت و داروسازی خوند؟
صد البته درسته ( اما توی فیلم ها از واقعیت کمی دور میشن ) در ضمن برای ساخت موادی مثل شیشه حتما نیاز نیست شیمی دان بشید با مطالعه آزاد هم میشه علم لازم رو به دست آورد و همچین مواد ساخت
متاسفانه تو ایران نمیشه هم رشته مورد علاقتو بخونی و هم ازش پول دربیاری من خودم به علوم پایه مثل شیمی و فیزیک خیلی علاقه دارم واصن علاقه ای به پزشکی و بقیه رشته های کاربردی رشته تجربی ندارم اما میدونم رشته های علوم پایه آینده شغلی ندارن. در هرصورت اگه نیاز مالی نداشتم حتما شیمی میخوندم
با سلام اسم من پارسا هستش ۱۶ سالمه و بشدت به رشته شیمی علاقه مند هستم اما با رشته ها و انتخاب رشته در آن برای کنکور اطلاعات کافی ندارم من علاقه زیادی به اختراع مواد شیمی جدید دارم اما متاسفانه هیچکس کامل این رشته جذاب رو به ما خوب تدریس نکرده
خیلی خوبه که علاقه داری اینجوری خیلی راحت می تونی تو رشتت کارآفرین باشی ..شک نکن این همون رشته اییه که باید بخونی
سلام وخسته نباشید
تمام مطالبی که در مورد رشته شیمی گفته شده درسته منم یک فارغ التحصیل رشته شیمی گرایش محض هستم اولش که این رشنه رو انتخاب کردم خیلی علاقه مند نبودم ولی تو دوران تحصیلم به رشته ام علاقه مند شدم تا جایی که بعد از اتمام دوره کارشناسی در آزمون دوره ارشد شرکت کردم و خیلی با انگیزه بودم اما متاسفانه در دوره ارشد به خاطر نادیده گرفتن استعدادهایم توسط اساتید و مشکلات شخصی مجبور به انصراف شدم .
الان حدود دو سال هست که بیکارم به نظر من اصلا این رشته بازار کار خوبی برای آقایان نیست وبرای خانم ها هم متاسفانه بازار کار نیست. گول قیافه و اسم این رشته رو نخورین.
با سلام
وقت بخیر
من هم شیمیستم
ممنون از معرفی رشته شیمی