دیپ وب چیست؟ — کاربرد Deep Web به زبان ساده

اگر اخبار دو دهه اخیر را دنبال کرده‌ باشید، به احتمال فراوان سرتیترهای خبرگزاری‌ها را دیده‌اید که گاهی به سوژه‌هایی مانند «دیپ وب» یا «دارک وب» پرداخته‌اند. با این حال احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که اصلا دیپ وب چیست؟ در واقع خبرگزاری‌ها به ندرت راجع به ماهیت دیپ وب توضیح می‌دهند و صرفا می‌گویند که مجرمان در این دنیا، به تبادل سرویس‌ها و محصولات غیرقانونی می‌پردازند.

اما کاربرد دیپ وب به مراتب بیشتر از فعالیت‌های غیرقانونی صرف است. به عنوان مثال می‌توان در این دنیا به دور از چشم قانون‌گذاران دولتی به محتوای دیجیتال دسترسی پیدا کرد یا در واقع همانطور که پیشتر نیز شنیده‌اید، وارد دنیای خلافکاران شد. با توجه به شمار فراوان افسانه‌هایی که تاکنون راجع به دیپ وب و دارک وب به گوش رسیده، حق را کاملا به شما می‌دهیم اگر فکر کنید که دسترسی به دیپ وب دشوار یا حتی غیرقانونی است. در واقعیت اما دسترسی به دیپ وب قرار نیست شما را در خطر قرار دهد و از سوی دیگر تمام فرآیند هم به آسانی طی می‌شود. به مطالعه این مقاله ادامه دهید تا به شما بگوییم عبارت دیپ وب به چه معناست و چطور می‌توانید خودتان به این نقطه پنهان از اینترنت سرک بکشید.

دیپ وب چیست؟

دیپ وب (Deep Web) که به آن «دیپ نت» نیز گفته می‌شود، عبارتی کلی است که به مجموعه‌ای از وب‌سایت‌های طبقه‌بندی نشده‌ای اشاره دارد که از چشم موتورهای جستجوی سنتی مانند گوگل و بینگ دور می‌مانند. دقیقا به همین دلیل، برای دسترسی به سایت‌های دیپ وب نیازمند طی کردن فرآیندی غیرخودکار هستید و نمی‌توان تنها با یک جستجوی ساده در جایی مثل گوگل، مقصد را پیدا کرد.

اگر به سراغ گسترده‌ترین معنای عبارت دیپ وب برویم، در واقع داریم راجع به اقیانوسی بی‌انتها از وب‌سایت‌های گوناگون صحبت می‌کنیم. اکثر این وب‌سایت‌ها در واقع پایگاه‌های داده یا سایت‌های اینترانت هستند و چنین مواردی نخستین چیزهایی نیستند که بعد از شنیدن عبارت «دیپ وب» در ذهن می‌آیند. اما حتی اگر پایگاه‌های داده و سایت‌های اینترانت را هم از معادله حذف کنیم، باز هم سایت‌های دیپ وب به مراتب بیشتری نسبت به سایت‌های عادی که در «اینترنت سطحی» (یا Surface Web) می‌یابیم، خواهیم داشت.

از جمله روش‌های پیدا کردن آدرس سایت‌های موجود در دیپ وب می‌توان به موتورهای جستجوی مخصوصی مانند Ahmia یا Torch، اطلاعاتی که دهان به دهان می‌شوند و همینطور فروم‌هایی در «اینترنت سطحی» (که در واقع به معنای همان اینترنت معمولی خودمان است) اشاره کرد.

البته نمی‌گوییم که تمام دیپ وب از چنین وب‌سایت‌هایی تشکیل شده که دسترسی به آن‌ها دشوار است. در واقع بسیاری از وب‌سایت‌هایی که به صورت عادی می‌توان از آن‌ها استفاده کرد یک آدرس دیگر با پسوند Onion (که معادلی برای com. یا net. در دیپ وب است) دارند که باعث می‌شوند قادر به یافتن همان سایت‌ها در محیط زیرین اینترنت باشید. از جمله وب‌سایت‌های این چنینی می‌توان به موتور جستجوی مشهور DuckDuckGo یا حتی وب‌سایت شبکه اجتماعی فیسبوک اشاره کرد.

وب‌سایت‌های دیپ وب

وب‌سایت‌هایی که صرفا در دیپ وب یافت می‌شوند به طرق گوناگون قابل دسترسی هستند و سطح حفاظت از حریم شخصی در آن‌ها نیز معمولا بسیار بالاتر از چیزی است که در اینترنت معمولی می‌یابیم. اگر وب‌سایت شما تنها از طریق دیپ وب در دسترس باشد، پایش کردن موقعیت جغرافیایی سرور شما به مراتب دشوارتر از انجام همین کار از طریق وب‌سایت‌های اینترنت عادی خواهد بود. دلیل پشت این سطح از حریم شخصی آن است که خدمات هاست وب‌سایت‌های دیپ وب که از آدرس‌های Onion استفاده می‌کنند، آی‌پی آدرس حقیقی سرور را به صورت درهم‌ریخته به نمایش درمی‌آیند. بنابراین در شرایط عادی، پایش محل فیزیکی سرورها عملا ناممکن می‌شود.

در غایی‌ترین حالت، همین ناشناس باقی ماندن هاست‌های وب‌سایت‌ها بوده که دیپ وب را به محیطی کاملا متفاوت نسبت به وب سطحی تبدیل کرده، چراکه مردم می‌توانند محتوای قانونی یا غیرقانونی را با یکدیگر رد و بدل کنند و در عین حال از چشم مقامات قانونی دور بمانند.

تفاوت میان دارک وب و دیپ وب چیست؟

عبارات «دارک وب» (Dark Web) و دیپ وب معمولا به‌گونه‌ای استفاده می‌شوند که گویی به موضوعی واحد اشاره دارند. با این حال حقیقت این است که تفاوتی اندک را میان این دو تکنولوژی شاهد هستیم. دیپ وب به مجموع صفحاتی اشاره دارد که در موتورهای جستجوی سنتی فهرست‌بعدی (Index) نشده‌اند، اما دارک معمولا برای اشاره مستقیم به آن بخش‌هایی از دیپ وب استفاده می‌شود که میزبان فعالیت‌های غیرقانونی هستند. اگر نیازمند اطلاعات بیشتر در این مورد هستید، مقاله «فرق دارک وب و دیپ وب» که پیشتر در مجله فرادرس منتشر شده به تمام سوالات شما پاسخ می‌دهد.

فیلم آموزش امنیت شبکه های کامپیوتری در فرادرس

کلیک کنید

مفاهیم دیپ وب

برای اینکه بتوان درکی جامع از نحوه کارکرد دیپ وب به دست آورد، ابتدا لازم است با برخی مفاهیم بنیادین اینترنت عادی آشنا شویم، خصوصا مفاهیمی که به موتورهای جستجو ارتباط دارند.

کرالینگ

کرالینگ (یا Crawling به معنای خزیدن) فرآیندی است که موتورهای جستجو با بهره‌گیری از آن به جستجو در سطح اینترنت پرداخته و سایت‌ها و محتوای تازه را می‌یابند. این کار به کمک بات‌های خودکاری که «کراولر» یا «خزنده» نام دارند امکان‌پذیر می‌شود. فرآیند بدین شکل است که بات‌ها به سراغ وب‌سایت‌هایی که پیشتر توسط موتور جستجو شناسایی شده‌اند می‌روند و پیش از اینکه به سراغ سایت بعدی بروند، تمام لینک‌های موجود در آن را از نظر رد می‌کنند. این رویه سپس به همین شکل ادامه می‌یابد.

این اصلی‌ترین رویکرد موتورهای جستجو برای شناسایی برخی سایت‌ها و صفحات وب به خصوص است و سایت‌هایی مانند گوگل، صفحات وب تازه را به همین شکل به فهرست خود می‌افزایند. به همین شکل، کاربران نیز قادر به یافتن سایت‌های گوناگون به کمک موتورهای جستجو خواهند بود.

نمایه گذاری (Indexing)

نمایه‌گذاری (فهرست‌سازی) گام بعدی موتورهای جستجو به حساب می‌آیند. اگر بخواهیم خیلی کلی به این موضوع بپردازیم، فهرست‌سازی به معنای فرآیند ذخیره‌سازی و دسته‌بندی صفحات وب و سایت‌هایی که پیشتر توسط بات‌های خزنده پیدا شده‌اند. به این ترتیب وقتی کاربر به جستجو برای موضوعی خاص می‌پردازد، موتور جستجو به سرعت قادر به یافتن نتایج مرتبط با جستار او خواهد بود.

سایت‌هایی که در فهرست ذخیره‌سازی شده‌اند، سپس براساس فاکتورهای گوناگون رده‌بندی نیز می‌شوند. در واقع گوگل با همین فاکتورها تصمیم می‌گیرد که در صفحه نتایج جستجو، کدام سایت‌ها را بالاتر از موارد دیگر قرار و به شما نشان دهد.

ارائه (Serving)

ارائه یا سروینگ آخرین مرحله در فرآیند عملکرد موتورهای جستجوی گوناگون مانند گوگل است. در این مرحله، گوگل جستاری که توسط کاربر جستجو شده را برمی‌دارد، مرتبط‌ترین نتایج را در فهرست خود می‌یابد و سپس صفحات وبی که به عنوان نتیجه به دست آورده‌ را اصطلاحا به کاربران «سرو» یا ارائه می‌کند.

• مطالب پیشنهادی برای مطالعه:
  • معرفی رمزنگاری‌های رایج؛ چرا نباید شیوه‌های جدید رمز‌نگاری ابداع کرد؟
  • هکر کلاه سفید چیست و چه می کند؟ — به زبان ساده
  • آشنایی با عنوان هکرها — هکر کلاه سفید | هکر کلاه سیاه | هکر کلاه خاکستری
  • کالی لینوکس چیست؟ | هر آنچه باید بدانید به زبان ساده
  • آموزش کار با کالی لینوکس | راهنمای تصویری و گام به گام شروع به کار
  • آموزش رایگان تست نفوذ با کالی لینوکس — راهنمای تصویری و گام به گام

دیپ وب چه فرقی با اینترنت سنتی دارد؟

حالا که با کارکردهای زیرین اینترنت سنتی آشنا شده‌ایم، می‌توانیم به سراغ لایه‌های بالایی‌تر رفته و بهتر متوجه شویم چه چیزی دیپ وب را از اینترنت عادی متمایز می‌کند. از آنجایی که تمام سایت‌های دیپ وب از چشم بات‌های خزنده و فهرست‌های موتور جستجو دور هستند، می‌توانیم آن‌ها را «پنهان» به حساب آوریم.

این یعنی اگر بخواهید به سایتی که در دیپ نت واقع شده دست پیدا کنید، باید از پیش آدرس وب دقیق آن را بدانید یا از موتورهای جستجوی مخصوص دیپ وب استفاده کنید. طبیعتا موتورهای جستجوی سنتی مانند گوگل قرار نیست در این دنیا به شما یاری برسانند.

دارک وب چیست؟

دارک وب زیرمجموعه‌ای از دیپ وب است که تمام خدمات غیرقانونی را در برمی‌گیرد. فعالیت‌های غیرقانونی در دیپ می‌توانند اشکال گوناگون داشته باشند: از سرقت و فروش اطلاعات شخصی و جزییات حساب‌های بانکی گرفته تا محتوای هرزه‌نگاری و حتی گاهی قراردادهای قتل.

آیا دارک وب خطرناک است؟

دارک وب را نمی‌توان به شکل ذاتی خطرناک به حساب آورد. با این حال اگر بخواهید از آن برای فعالیت‌های مجرمانه بهره بگیرید، به طور یقین با ریسک‌های فراوانی روبه‌رو خواهید شد. برای مثال یکی از رایج‌ترین راه‌های برای دسترسی به دیپ وب و دارک وب، Tor است.

Tor اساسا شبکه‌ای از سرورها (یا اصطلاحا «نودها») است که ترافیک شما از میان آن‌ها حرکت می‌کند و همین فرآیند باعث می‌شود هم مبدا و هم مقصد پنهان باقی بماند. در این بین هیچکس قادر به پایش اتصالات شما یا اتصالاتی سایتی که می‌خواهید به آن دسترسی یابید نخواهد بود.

در تئوری، چنین چیزی باعث می‌شود که گشت‌وگذار در دیپ وب بسیار امن باشد و فعالیت‌های شما از چشم افراد اشتباه دور بماند. با این حال از آن‌جایی که ترافیک شما از میان نودهایی عبور می‌کند که هیچ کنترلی بر آن‌ها ندارید، سرنوشت شما به نوعی با سرنوشت کسی که این سرورها را کنترل می‌کند گره خورده است.

این یعنی اگر ترافیک ورودی شما به عنوان مثال از سروری عبور کند که متعلق به مجرمان سایبری است، آن‌ها قادر به افزودن یک بدافزار به کدهایی خواهند بود که به عنوان پاسخ دریافت می‌کنید و شما حتی از وقوع این اتفاق باخبر هم نمی‌شوید.

حصول اطمینان از اینکه از طریق پروتکل HTTPS به وب‌سایت مورد نظر متصل شده‌اید می‌تواند یکی از راه حل‌های این مشکل باشد. همین موضوع راجع به شبکه‌های مجازی خصوصی نیز مصداق دارد. اگر قرار است از شبکه Tor برای دسترسی یافتن به دیپ وب بهره ببرید، باید حتما یک ابزار تغییر آی‌پی قدرتمند در اختیار داشته باشید تا از خودتان در برابر نودهای ورودی و خروجی ناامن محافظت کنید.

یک مشکل دیگر در این سیستم آن است که هر روز شواهد بیشتری به دست می‌رسد که نشان می‌دهند آژانس‌های قانونی - مانند پلیس فدرال آمریکا یا همان FBI- مدیریت بخش اعظمی از نودهای خروجی را به دست گرفته‌اند. این یعنی اگر دست به کارهای غیرقانونی در دارک بزنید و آن‌قدر بدشانس باشید که از میان چنین نودهایی عبور کنید، مقامات قانونی به خوبی می‌دانند که چه فعالیت‌هایی را در پیش گرفته‌اید.

جاده ابریشم چیست؟

اگر اخبار را دنبال کرده‌ باشید، احتمالا نام فروشگاه «جاده ابریشم» (Silk Road) به گوشتان آشنا باشد. جاده ابریشم یک فروشگاه معروف در دارک وب بود که طی سال ۲۰۱۱ میلادی شروع به کار کرد و کاربران می‌توانستند در آن عملا هر محصولی که غیرقانونی به حساب می‌آید را خریداری کنند. بخش اعظمی از مبادلات مالی جاده ابریشم مربوط به مواد مخدر و داروهای غیرقانونی بودند، اما می‌توانستند محصولات دیگری مانند اسلحه، اطلاعات شخصی، محتوای هرزه‌نگاری و اطلاعات به سرقت رفته حساب‌های بانکی را نیز در آن بیابید. از سوی دیگر گفته می‌شد که امکان استخدام قاتلان حرفه‌ای هم مهیا بود، اما این موضوع هیچوقت به اثبات نرسید.

این سایت توسط شخصی به نام «راس اولبریکت» (Ross Ulbricht) راه‌اندازی شد که با لقب «Dread Pirate Roberts» نیز شناخته می‌شد. جاده ابریشم برای بیش از دو سال، بزرگ‌ترین فروشگاهی بود که می‌شد در دارک وب یافت. در سال ۲۰۱۳ میلادی، پلیس فدرال آمریکا این سایت را مسدود کرد و اولبریکت را دستگیر کرد. بعد از یک محاکمه طولانی‌مدت، اولتریکت محکوم به ۷ جرم مختلف شد و اکنون حبس ابد خود را در زندان سپری می‌کند.

برای مدت‌زمانی بسیار طولانی، امکان پیدا کردن درآمد حاصل از فعالیت‌های جاده ابریشم وجود نداشت. اما در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی، پلیس فدرال آمریکا توانست بیش از ۱ میلیارد دلار بیت‌کوین را کشف و ضبط کند که از طریق فعالیت‌های جاده ابریشم به دست آمده بودند. در نهایت باید افزود که جاده ابریشم تنها یکی از بی‌شمار فروشگاه‌های دارک وب بود که در زمینه خرید و فروش محصولات و خدمات غیرقانونی فعالیت دارند. از زمان تعطیلی جاده ابریشم، بی‌شمار فروشگاه دیگر از راه رسیده و تعطیل شده‌اند و حقیقت این است که در نهایت نمی‌توان به صورت کامل با فعالیت‌های مجرمانه در دارک وب مقابله کرد.

فیلم آموزش شناخت انواع هک و روش های مقابله با آن در فرادرس

کلیک کنید

چطور با Tor به دیپ وب متصل شویم؟

اصلی‌ترین راه برای اتصال به دارک وب یا دیپ وب، استفاده از شبکه Tor است و این کار آن‌قدرها که ممکن است تصور کنید، پیچیده یا دشوار نیست. پیش از هرچیز باید به سراغ یک مرورگر وب بروید که قادر به بهره‌گیری از پروتکل Tor باشد.

برای این راهنما و به عنوان مثال به سراغ مرورگر Tor می‌رویم، اما برخی مرورگرهای دیگر (مانند Brave) نیز از پروتکل Tor پشتیبانی کرده و بدون هیچ مشکلی کار می‌کنند.از دیگر مرورگرهای سازگار می‌توان به Onion، فایرفاکس و کروم نیز اشاره کرد. اما برای استفاده از دو مورد آخر باید دو پلاگین جداگانه نیز دانلود کنید.

دانلود مرورگری که از Tor پشتیبانی کند

نخستین گام برای دسترسی یافتن به دارک وب یا دیپ وب با پروتکل Tor، دانلود صرف مرورگر از وب‌سایت Tor Project است. بعد از دانلود، فایلی با پسوند EXE. دریافت می‌کنید که باید روی کامپیوتر شما نصب شود.

اتصال به شبکه Tor

زمانی که مرورگر را باز کردید، پنجره‌ای به نمایش درمی‌آید که اجازه می‌دهد اتصال Tor خود را پیکربندی کنید. اما اکثر کاربران ترجیح می‌دهند از این مرحله به کل عبور کرده و روی دکمه Connect بزنند.

وارد کردن آدرس دیپ وبی که می‌خواهید به آن سر بزنید

پس از طی کردن مراحل قبلی، شاهد باز شدن پنجره‌ای خواهید بود که بسیار شبیه به یک مرورگر وب معمولی و سنتی است. از اینجا به بعد لازم است آدرس سایت دیپ وبی که می‌خواهید به آن سر بزنید را در اختیار داشته باشید. به این آدرس، «Onion Address» هم گفته می‌شود. وقتی آدرس مورد نظرتان را به دست آوردید، خیلی ساده آن را در نوار جستجو کپی و پیست کرده و دکمه Enter را بزنید. سایت مورد نظر سپس مثل یک سایت عادی در اینترنت سطحی بارگذاری می‌شود.

آینده برای دیپ وب چه شکلی است؟

تا زمانی که تقاضا برای گشت‌وگذار محرمانه در اینترنت وجود داشته باشد و مهم‌تر از این، امکان هاست کردن سایت‌ها به صورت ناشناس مهیا باشد، دیپ وب نیز به حیات ادامه می‌دهد. ساختار تمرکز زدایی شده دیپ وب باعث می‌شود که هیچ راهی برای «تعطیل کردن» آن وجود نداشته باشد. درست همانطور که نمی‌توان اینترنت معمولی را «حقیقتا» قطع کرد.

سخن پایانی

اگرچه مفهومی که راجع به دیپ وب و دارک وب در ذهن ما کاشته شده می‌تواند بسیار رعب‌آور و خطرناک جلوه کند، اما در حقیقت با سرویس‌هایی بسیار ساده روبه‌رو هستیم. بسیاری از این تکنولوژی برای کارهای مجرمانه استفاده می‌کنند، اما بسیاری دیگر دلایلی کاملا قانونی و منطقی برای دسترسی یافتن به دیپ وب دارند، به خصوص در کشورهایی که قوانین ضعیفی برای حریم شخصی دیجیتال تنظیم کرده‌اند و هویت کاربران را به خطر می‌اندازند.