فرادرسابزار سیم کشی — معرفی ابزارهای ضروری و کاربرد آن ها
در آموزش‌های پیشین مجله فرادرس، با انواع سیم و کابل که تجهیزات اصلی در سیم‌کشی هستند آشنا شدیم. اما برای سیم‌کشی ابزارهای مهم و کاربردی دیگیری وجود دارند که آشنایی با آن‌ها ضروری است. در این آموزش رایج‌ترین ابزار سیم کشی و کاربرد آن‌ها را معرفی خواهیم کرد. البته اگر می‌خواهید بیشتر با مفاهیم برق صنعتی آشنا شوید، فیلم‌های مجموعه آموزش برق صنعتی – اصول، نقشه کشی و مونتاژ در فرادرس را مشاهده کنید.
مهمترین ابزار سیم کشی چه هستند؟
از مهمترین ابزار سیم کشی میتوان به سیملختکن، پیچگوشتی، انبردست، چسب برق، اره، سیمچین، آچار، فازمتر، کاتر، چکش دو شاخ، آچار آلن، فنر، مته، اسکنه، چراغقوه و متر اشاره کرد.
در ادامه، به معرفی مهمترین ابزار سیم کشی و کاربرد آن‌ها می‌پردازیم.
سیملختکن
سیملختکن ابزاری شبیه انبردست است که برای برداشتن غلاف بیرونی عایق کابل یا روکش سیم استفاده می‌شودتا اتصال ترمینال‌ها به هسته سیم به‌راحتی برقرار شود. برخی از سیم‌لخت‌کن‌ها به برقکاران این اجازه را می‌دهند که سیم مسی را نیز برش دهند.
سیم‌لخت‌کن‌ها مدل‌ها و طراحی‌های متعددی دارند، از جمله:
- سیملختکن قابل تنظیم: این سیم‌لخت‌کن‌ها قابلیت جداسازی غلاف را با قابلیت پیچاندن و برش سیم دارند.
- سیملختکن عملکرد سه‌گانه: این سیم‌لخت‌کن‌ها برای کابل‌های ضخیم با عایق سخت ساخته شده‌اند و قابلیت برش مارپیچی منحصر به فرد را دارند.
- انبردست سیملختکن: این انبردست‌ها که شکل آن‌ها به‌صورت V است، برای کابل‌های ضخیم‌تر و چندهسته‌ای کابرد بیشتری دارند.
- غلاف‌بردار: این نوع سیم‌لخت‌کن‌ها از یک عمل چرخشی استفاده می‌کنند و یک برش حلقوی منظم ایجاد می‌کنند.
- سیملختکن تفنگی: این تجهیزات یک تیغه خودتنظیم‌شونده دارند و از عمل برش ترکیبی با یک دستگیره یا چنگک محکم استفاده می‌کنند.
- سیملختکن خودکار: این دستگاه‌ها با یک بار اعمال فشار، سازوکاری برای حذف عایق و برش سریع سیم دارند.
- سیملختکن دستی: این سیم‌لخت‌کن‌ها در دو مدل استاندارد و دستی موجودند و معمولاً شامل یک دسته فنری و قفل ایمنی هستند.
پیچگوشتی
پیچگوشتی یکی از رایج‌ترین ابزار سیم کشی است و برای اکثر برقکارانی که جعبه‌ها یا چیزهایی مثل کلید و پریزها را باز می‌کنند، ضروری است. پیچ‌گوشتی‌ها اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی دارند تا در شرایط متفاوت سازگار و مفید باشند.
پیچ‌گوشتی‌ها از طریق اعمال ساده گشتاور (نیروی دورانی) و با قرار گرفتن نوکشان در شکاف روی پیچ، کار می‌کنند. پیچ‌گوشتی‌های برقی نیز دسته‌هایی با طراحی دقیق و عایقی برای ایجاد مقاومت الکتریکی بزرگ بین دستگاه و کاربرد، در بسیاری از موارد کار را راحت‌تر می‌کنند. این دستگاه‌ها باید تأییدیه VDE داشته باشند.
انبردست
انبردست ابزار دیگری است که به‌احتمال زیاد بارها با آن کار کرده‌اید. این ابزار در موارد زیادی در سیم‌کشی کاربرد دارد؛ از بیرون کشیدن و جدا کردن سیم گرفتن قطعات. با استفاده از انبردست، میتوان اشیا را بسیار قوی‌تر از آنچه که با استفاده از دست خالی می‌گیریم، نگه داریم.
امروزه انبردست‌ها معمولاً از فولاد ساخته می‌شوند تا استحکام بیشتری داشته باشند. گرفتن، چرخاندن و بریدن سه کار مهم انبردست‌هاست.
انبردست‌ها در طرح‌های مختلف برای کارهای تخصصی مختلف موجود هستند:
- دَم‌باریک: این انبردست‌ها فک‌های تقریباً مخروطی بلندی دارند و برای گرفتن اجسام کوچک ایده‌آل هستند.
- انبردست معمولی: این انبردست‌ها به‌گونه‌ای هستند که عملکردهای برش سیم، جدا کردن عایق و گرفتن را در یک ابزار واحد به برقکاران ارائه می‌کنند.
- انبر کلاغی: این انبر که به‌عنوان انبر مفصل لغزنده، انبر زبانه‌دار و انبر قابل تنظیم نیز شناخته می‌شود، یک فک پایین متحرک دارد که امکان تنظیم دهانه دستگیره را فراهم می‌کند. از این انبرها برای کار با مهره‌ها، پیچ‌ها و بست‌ها استفاده می‌شود.
- انبر سیمچین (مورب): این انبر معمولاً برای برش سیم استفاده می‌شود و روکش‌‌های مختلف سیم با استفاده از آن جدا می‌شود.
- انبر قفلی: برای کار با کار با فلز گزینه ایده‌آلی است.
در حالت کلی، انبردست‌ها برای موارد زیر به کار می‌روند:
- گرفتن
- پیچاندن
- بریدن
چسب برق
چسب یا نوار برق برای عایق‌بندی سیم‌ها یا سایر تجهیزاتی که جریان الکتریکی را از خود عبور می‌دهند استفاده می‌شود. این نوار که به عنوان نوار عایق یا نوار عایق الکتریکی نیز شناخته می‌شود، چسبناک و مقاوم در برابر فشار است و برای مقاومت در برابر سایش، گرما و مایعات به‌منظور محافظت از هسته حساس رسانا در سیم‌کشی الکتریکی به کار می‌رود.
چسب برق از مواد مختلفی از جمله PVC، وینیل، فویل مس و پارچه شیشه‌ای ساخته شده است و انواع مختلف آن دارای رنگ، عرض، ضخامت، تحمل دما، قدرت چسبندگی و قابلیت عایقی متفاوت هستند.
تنوع رنگ چسب به برقکاران کمک می‌کند تا متناسب با کار خود نوع مناسب را انتخاب کنند و همچنین به آن‌ها امکان می‌دهد سیم‌هایی را که با آن‌ها کار می‌کنند، با رنگ کدبندی کنند.
چسب برق سیاه پرکاربردترین چسب برق است و برای عایق‌بندی سیم و همچنین به‌منظور نشان دادن نقطه خنثای ولتاژ پایین در یک مدار به کار می‌رود. در برخی کشورها، مانند بریتانیا، از نوار سبز و زرد برای مشخص کردن سیم ارت استفاده می‌شود. چسب آبی معمولاً برای مشخص کردن سیم‌های خنثای ولتاژ پایین و چسب قرمز برای سیم‌های AC ولتاژ پایین استفاده می شود.
اره
اره‌های آهنی اره‌هایی با دندانه‌های ریز هستند که عمدتاً برای برش فلز طراحی شده‌اند. تیغه‌های نازک اره در یک قاب قابل تنظیم، بین سر اره و دسته آن قرار می‌گیرند. این تیغه‌ها، که به آن‌ها کمان نیز می‌گویند، ممکن است بشکنند یا دچار آسیب شوند، اما به‌راحتی میتوان آن‌ها را تنظیم کرد.
اره‌های آهنی رایج معمولاً دارای تیغه‌های ۱۲ اینچی هستند. در همین حال، اره‌های آهنی کوچک‌تری نیز وجود دارند که دندانه‌های ظریف‌تری برای کار دقیق‌تر دارند.
سیمچین
سیمچین یکی از تجهیزات اصلی موجود در جعبه ابزار هر برقکار است. این ابزار همه‌کاره دارای تیغه‌های فولادی است و سیم استاندارد را به‌راحتی برش می‌دهد. سیم‌چینی با قیچی‌های قوی‌تر باعث می‌شود بتوان کابل‌های ضخیم‌تر را نیز با سیمچین کوتاه کرد. سیمچین، همچنین، یک ابزار مفید برای از بین بردن عایق سیم است.
مدل‌های مختلف سیم‌چین‌ها برش‌های مختلف را امکان‌پذیر می‌کنند و، در طرح‌های مختلف چندمنظوره مستقیم گرفته تا طرح‌هایی که مخصوص برش هم‌سطح یا برش مورب‌اند، ساخته شده‌اند. مدل‌های کاملاً عایق‌شده سیم‌چین‌ها برای استفاده در سیم‌کشی فشار قوی، تجهیزات الکتریکی و محیط‌هایی با تخلیه الکتریسیته ساکن بالا مناسب هستند و در این موارد این ابزار انتخابی ایده‌آل برای برقکاران است.
برقکاران بهتر است از مدل‌هایی با دستگیره ارگونومیک استفاده کنند تا کارشان با سهولت بیشتری انجام شود و آسیبی به خودشان یا تجهیزات وارد نشود. سیم‌چین‌ها، بسته به مدلی که دارند، می‌توانند سیم‌هایی با قطر ۰٫۴ میلی‌متر تا ۶۰۰ میلی‌متر را برش دهند.
آچار
اگر به باز کردن یا بستن مهره، پیچ و مهره یا اتصالات مشابه نیاز داشته باشید، مطمئناً آچارها جزو ضروری‌ترین ابزارهای جعبه‌ابزارتان هستند. آچارها، بسته به اندازه‌های مختلف پیچ و مهره، انواع مختلفی دارند.
مدل‌های رایج آچار عبارت‌اند از:
آچار قابل تنظیم: همان‌طور که از نام آن پیداست، این آچار دارای یک فک متحرک است که میتوان آن را متناسب با پیچ و مهره‌هایی با اندازه‌های مختلف تنظیم کردد. آچار فرانسه شناخته‌شده‌ترین شکل آچار قابل تنظیم است.
آچارهای یک‌سر (تخت) یا رینگی: این آچارها دارای یک گیره دوتایی C شکل در اندازه‌های مختلف در هر دو طرف هستند و در مواردی که فضا محدود است، مفید هستند. این آچارها در نوع رینگی نیز موجود هستند که به‌جای قسمت C شکل، یک حلقه وجود دارد.
فازمتر (تستر ولتاژ)
تسترهای ولتاژ که فازمترها یکی از نمونه‌های ساده آن‌ها هستند، یکی دیگر از ابزارهای آماده به کار با کاربردی نسبتاً واضح‌اند. تسترهای ولتاژ یا مولتی‌مترها، دستگاه‌هایی دستی هستند که برای تست وجود جریان گرم در یک ناحیه یا نقطه خاص استفاده می‌شوند. این تجهیزات عمدتاً برای اهداف ایمنی و هنگام بررسی کابل‌کشی، سوئیچ‌ها، جعبه‌تقسیم‌ها یا تجهیزات مشابه استفاده می‌شوند.
وجود ولتاژ در سیم یا تجهیز، با روشنایی یک ال ای دی نشان داده می شود. اگر این ال ای دی روشن شود، برقکار به این نتیجه می‌رسد که قبل از شروع کار جریان را قطع کند. این کار یک اقدام حفاظتی حیاتی است و طبق قوانین ایمنی و بهداشت ضروری است. اکثر مدل‌های فازمتر دارای مدارهای اضافی و مقاومت در برابر نوسانات الکتریکی برای ایمنی بیشتر هستند.
کاتر
کاترها یا چاقوهای ایمنی برای اکثر ما آشنا هستند و یکی از ابزارهای حرفه‌ای برقکاری نیز محسوب می‌شوند. شکل این تجهیزات به‌گونه‌ای است که صدمات را به حداقل می‌رسانند. برخی از مدل‌های آن‌ها دارای لغزنده‌های فنری هستند که به طور خودکار تیغه را پس از استفاده جمع می‌کنند.
مانند همه ابزارها، کاترهای ایمنی در اشکال و اندازه های مختلفی برای استفاده در موقعیت های مختلف وجود دارند. چاقوهای ایمنی حرفه‌ای مناسب برای استفاده برقکارها معمولاً دارای دسته‌های ساخته شده از آلومینیوم، پلاستیک یا فولاد هستند و تیغه برای حداکثر قدرت برش، ضد زنگ و از جنس کربن یا فولاد ساخته شده است. تیغه‌ها در صورت شکستن یا کند شدن قابل تعویض هستند.
آچار آلن
آچار آلن یک آچار با شش وجه است که به همین دلیل، به آن آچار شش‌وجهی نیز می‌گویند. از این آچارها از فولاد یا نیکل و گاهی از آلیاژهای برنز یا مس ساخته می‌شوند. چهار نوع اصلی از آچار آلن وجود دارد: آچارهای شش‌گوش مستقیم، آچارهای L شکل، آچارهای شش‌گوش تاشو و آچارهای T شکل.
آچارهای آلن مستقیم در کنار آن‌ها برای افزایش گشتاورشان مورد استفاده قرار می‌گیرند. آچارهای L شکل در هر دو انتها دارای سرهای یکسان هستند، بنابراین می توان از آن‌ها در هر دو طرف استفاده کرد، اما با اهرم‌های متفاوت. در واقع، انتهای بلندتر امکان دسترسی به فضاهای محدودتر را فراهم می‌کند. آچارهای شش‌گوش تاشو، همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، آچارهایی هستند که میتوان به‌راحتی آن‌ها را تا کرد تا جای کمتری را اشغال کنند. در نهایت، آچارهای T شکل ارگونومیک‌تر هستند و به کاربر اجازه می‌دهند تا محکم‌تر آن‌ها را در دست بگیرد.
چکش دو شاخ
چکش دو شاخ یا چکش میخ‌‌کش یک چکش استاندارد است که در درجه اول برای فرو کردن وسایلی مانند میخ استفاده می‌شود. این چکش، در طرف دیگر دو شاخ فولادی دارد که با یک ضربه محکم، میتوان میخ‌ها یا موازد مشابه را به‌راحتی جدا کرد. چکش میخ‌‌کش برای دسترسی به فضاهای مهر و موم شده، مانند تابلوهای فیوز پنهان‌شده در پشت تابلو برق مفید هستند.
اسکنه
اسکنه یکی دیگر از ابزارهای قدیمی است که در عصر حاضر نه‌تنها قدرت یا کاربرد خود را از دست نداده است، بلکه ابزاری قدرتمند و قدیمی برای شکستن چوب، سنگ، آجر، بتن و مواد مشابه است اسکنه‌های مدرن از آلیاژهای مختلف فولاد ساخته می‌شوند.
اسکنه‌های برقی یک نوع تخصصی از اسکنه‌ها هستند که برای برش کانال‌ها در دیوارها در طول مراحل نصب قطعات و سیم‌کشی استفاده می‌شوند. اندازه‌های رایج اسکنه‌ها که می‌توانید آن‌ها را تهیه و در جعبه‌ابزار خود قرار دهید، عبارت‌اند از: ۵ میلی‌متر، ۱۰ میلی‌متر، ۱۶ میلی‌متر، ۱۸ میلی‌متر، ۲۰ میلی‌متر و ۵۰ میلی‌متر.
چراغ قوه
چراغ قوه یکی دیگر از ابزار سیم کشی رایجی است که همیشه باید در جعبه‌ابزار برقکاران و سایر افراد فنی وجود داشته باشد. چراغ‌قوه‌ها در انواع مختلفی در دسترس هستند، اما چراغ‌قوه‌های کوچک‌تر که به‌جای لامپ‌های سنتی با LED کار می‌کنند، معمولاً مورد علاقه متخصصان هستند، زیرا سبک‌ترند و حمل آن‌ها بدون اینکه در نورشان کاهشی ایجاد شود، آسان‌تر است.
کار کردن با چراغ قوه برای برقکارها ساده است و در ناحیه‌های تاریک، مثلاً ساختمانی که برق یا روشنایی آن قطع شده، به کار آن‌ها می‌آید. اگر کار برقکار به‌گونه‌ای باشد که به هر دو دست نیاز داشته باشد، می‌تواند چراغ‌قوره را به کلاه ایمنی خود یا روی سرش نصب کند.
مته (دریل)
هر برقکاری احتمالاً از مته استفاده می کند، اما استفاده از این ابزار سیم کشی بسته به کاربرد و محیط سیم‌کشی متفاوت است. آنچه برای یک برقکار ضروری است، ممکن است برای برقکار دیگر مورد نیاز نباشد. توان مته مورد نیاز به جنس جایی که حفاری می‌شود بستگی دارد. بسته به نیاز، ممکن است از یک مدل بی‌سیم با ولتاژ پایین نیز استفاده شود. برای حفاری در بتن، مته چکشی ضربه بیشتری وارد می‌کند و می‌تواند سوراخ‌های بیشتری را سریع‌تر ایجاد کند. مته‌های چندمنظوره نیز گزینه خوبی برای استفاده هستند.
متر
امروزه، ابزارهای اندازه‌گیری لیزری محبوب‌تر از انواع سنتی خود هستند، اما مترهای قدیمی باز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا کار با آن‌ها ساده است.
فنر سیم‌کشی
فنر سیم‌کشی ابزاری است که با استفاده از آن میتوان سیم برق را به‌راحتی درون لوله برق یا خرطومی هدایت کرد و به محل پریز، کلید یا جعبه‌تقسیم رساند.
تا اینجا با انواع ابزار سیم‌کشی ساختمان آشنا شدید. برای آشنایی بیشتر با برق ساختمان، طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان‌ها و آسانسورها و پلکان برقی می‌توانید به مجموعه آموزش برق ساختمان مقدماتی تا پیشرفته فرادرس مراجعه کنید.
معرفی فیلم آموزش اصول نقشه کشی برق صنعتی با ای پلن ePLAN فرادرس
برای آشنایی با نقشه‌کشی مدارهای برقی و به ویژه، تابلو برق، پیشنهاد می‌کنیم به آموزش اصول نقشه کشی برق صنعتی با ای پلن ePLAN فرادرس مراجعه کنید. این آموزش در ۱۱ درس تدوین شده و مدت آن، ۱۰ ساعت و ۱۳ دقیقه است. درس اول مربوط به آشنایی با محیط ePLAN است. در درس دوم، درباره ساختار یک پروژه مطالبی بیان شده است. معرفی گرافیک نرم‌افزار موضوع درس سوم این فیلم آموزشی است. در درس چهارم، المان‌های نقشه‌کشی معرفی شده‌اند. در درس پنجم، نقشه‌کشی در قالب پروژه عملی را آموزش داده شده است.
درس ششم درباره ماکروها و درس هفتم مربوط به جانمایی تابلو است. در درس هشتم، کتابخانه‌های ePLAN معرفی شده‌اند و در درس نهم به Plot Frameها پرداخته شده است. در نهایت، درس‌های دهم و یازدهم، به ترتیب، درباره گزارش‌های اتوماتیک و پایگاه داده هستند.
- برای مشاهده فیلم آموزش اصول نقشه کشی برق صنعتی با ای پلن ePLAN + اینجا کلیک کنید.
معرفی فیلم آموزش مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان فرادرس
برای آشنایی با استانداردها و الزامات تأسیسات الکتریکی و همچنین، آمادگی برای آزمون نظام مهندسی ساختمان، پیشنهاد می‌کنیم آموزش مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان فرادرس را مشاهده کنید. این آموزش در ۳ ساعت و ۲۹ دقیقه و در قالب ۱۰ درس تدوین شده است. در درس اول و دوم این آموزش، تعاریف و اصول پایه تأسیسات الکتریکی ارائه شده است. برآورد درخواست نیروی برق (دیماند) و محل تحویل نیروی برق (سرویس مشترک)، به ترتیب، موضوعات درس‌های سوم و چهارم هستند.
تابلوهای توزیع نیرو، تجهیزات و وسایل حفاظت و كنترل یکی از مهمترین موضوعات این آموزش است که در درس پنجم به طور کامل به آن‌ها پرداخته شده است. مدار‌ها و تأسیسات سیم‌کشی نیز در درس‌های ششم و هفتم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تأسیسات جریان ضعیف موضوع مهم درس هشتم است. در درس نهم آموزش، محیط‌‌های عادی و مخصوص معرفی شده‌اند و در نهایت، در درس دهم و پایانی محتوای نقشه‌ها و مدارک بررسی شده و با استفاده از نرم‌افزار‌های مربوطه، یک پروژه عملی طراحی می‌شود.
- برای مشاهده فیلم آموزش مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان + اینجا کلیک کنید.
آیا یک برقکار باید همه ابزار سیم کشی را تهیه کند؟
هیچ پاسخ واحدی برای این پرسش وجود ندارد. در واقع، پاسخ به این پرسش به نوع کار و نوع مکان‌هایی که برقکار با آن سر و کار دارد، وابسته است. اما، فارغ از این مورد، بهتر است برقکار ابزار سیم کشی اصلی را در جعبه‌ابزار خود داشته باشد: نوار چسب مناسب، پیچ‌گوشتی‌ها، انبردست، کاتر و فازمتر.
