نورپردازی در آتلیه | راهنمای کاربردی از صفر تا صد + فیلم آموزشی رایگان

نورپردازی در آتلیه ممکن است در ابتدای کار امری دشوار و دلهره‌آور باشد به خصوص اگر پیش از این با نورپردازی آشنایی نداشته باشید. با این وجود با کمی تمرین و آشنایی با نحوه تنظیم نورها، نورپردازی در آتلیه همچون ترکیب‌بندی در عکاسی به بخشی جذاب از این هنر تبدیل می‌شود و فرآیندهای پس از آن همچون روتوش عکس، بر جذابیت این کار می‌افزایند و به کمک برخی ابزارهای عکاسی و در نهایت،‌ کمی آشنایی با فتوشاپ می‌توانید تصاویر خارق‌العاده‌ای خلق کنید.

به این نکته توجه داشته باشید که اگر از نورپردازی در آتلیه بهره بگیرید، به مراتب تصاویر بهتری نسبت به استفاده از فلاش دوربین عکاسی بدست می‌آید. به همین دلیل در این آموزش قصد داریم با تنظیمات آتلیه‌ای نور و چینش‌های مختلف آن آشنا شویم.

فیلم آموزش مبانی ترکیب بندی در عکاسی در فرادرس

کلیک کنید

نور در نورپردازی

برای اینکه نورپردازی در آتلیه را به شکلی پایه‌ای یاد بگیرید در ابتدا باید با انواع نور آشنا شوید که به طور کلی به دو دسته «نور پیوسته» (Continuous Light) و «فلش» (Flash) تقسیم‌بندی می‌شوند.

فیلم آموزش نورپردازی در عکاسی پرتره در فرادرس

کلیک کنید

نور پیوسته

نور پیوسته همانطور که از نام آن پیداست، به طور دائمی تابیده می‌شود. بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین منبع نوری که به عنوان نور پیوسته می‌شناسیم، نور خورشید است. البته بسته به موقعیت جغرافیایی شما، نور خورشید را نمی‌توان در ساعات مختلف تنظیم کرد و به همین دلیل سعی بر این است که نوری مشابه را به هنگام نورپردازی در آتلیه مورد استفاده قرار داد.

از جمله نورهای پیوسته می‌توان به نورهای زیر اشاره کرد:‌

• «High Intensity Discharge | HID»: نوردهی این لامپ‌ها با تکیه بر ترکیب گاز و نمک‌های فلزی و قوس الکتریکی بین دو الکترود اتفاق می‌افتد و با دماهای رنگی متفاوتی به فروش می‌رسند.
• «Hydrargyrum Medium-arc Iodide | HMI»: نورهایی که نسبت به لامپ‌های حبابی قدیمی، چهار برابر نور بیشتری تولید می‌کنند و گرمای تولیدی آن‌ها نیز بسیار کم است و دمای رنگی بین ۵۶۰۰-۶۰۰۰ کلوین دارند.
• «Ceramic Discharge Metal/Halide | CDM/CMH»: این نورها به طور معمول نوری آبی‌رنگ نزدیک به نور روز تولید می‌کنند. البته دمای رنگی آن‌ها به مخلوط نمک هالید فلزی داخل لامپ مرتبط است به طوریکه نورهایی با دمایی رنگی ۳۰۰۰-۸۰۰۰ کلوین تولید تولید شده‌اند.
• تنگستن هالوژن: این نوع از نورها از قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفتند و قیمت بسیار پایینی دارند اما بسته به نوع سازنده، دمای رنگی متفاوتی تولید می‌کنند. همچنین گرمای تولیدی آن‌ها نیز بسیار زیاد است.
• فلورسنت: لامپ‌های فلورسنت برای دماهای رنگی متفاوتی تولید می‌شوند اما به طور معمول، دمای ۵۶۰۰-۶۰۰۰ کلوین را پوشش می‌دهند. از ویژگی این نورها، عمر بالای آن‌ها بین ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ ساعت است.
• LED: نورهای ال‌ای‌دی و پنل‌های آن‌ها کاربردی مشابه با نورهای فلورسنت دارند. قیمت پایین و قدرت خروجی قابل تنظیم، از جمله مزایای این نورها به شمار می‌آید.

فلش

نورهای فلش از محبوب‌ترین نورهای آتلیه‌ای نزد عکاسان به شمار می‌آیند که به سه شکل زیر به هنگام نورپردازی در آتلیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• روی دوربین یه به صورت جهنده (Pop-up)
• به شکل تفنگی (Speedlite)
• آتلیه‌ای به صورت «Mono Block» یا ژنراتوری

از آن‌جایی که دانش ترکیب‌بندی در عکاسی و آشنایی با نرم‌افزارهایی همچون فتوشاپ برای پردازش و روتوش عکس‌ها از جمله موارد ضروری برای عکاسان به شمار می‌آید، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم‌های آموزش ترکیب‌بندی و فتوشاپ برای عکاسان کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.

• برای دیدن فیلم آموزش مبانی ترکیب بندی در عکاسی + اینجا کلیک کنید.

• برای دیدن فیلم آموزش فتوشاپ - ویژه عکاسان + اینجا کلیک کنید.

تجهیزات برای نورپردازی در آتلیه

حال که با انواع نورها در آتلیه عکاسی آشنا شدیم در مرحله بعد باید با تجهیزات مختلف برای بکارگیری این نورها آشنایی پیدا کنیم. در ادامه به طور خلاصه به این تجهیزات می‌پردازیم و سپس به شکل عملی نحوه تنظیم آن‌ها را بیان می‌کنیم.

فیلم آموزش عکاسی با موبایل – از مبتدی تا حرفه ای در فرادرس

کلیک کنید

• پایه نور: فلش‌های آتلیه و قرارگیری آن‌ها در محل‌های مختلف به کمک پایه نور امکان‌پذیر است و از طریق این پایه‌ها می‌توان زاویه و ارتفاع تابش نور را نیز تنظیم کرد.
• چتر: چتر عکاسی از جمله تجهیزات معمول به هنگام نورپردازی در آتلیه به شمار می‌آید. فلش یا سایر نورهای پیوسته به چتر تابیده می‌شوند و چتر، آن‌ها را به شکلی نرم به سوژه بازتاب می‌دهد. چترهای عکاسی در اندازه و رنگ‌های متفاوت - به طور معمول سفید، نقره‌ای و طلایی - تولید می‌شوند.
• سافت‌باکس: «سافت‌باکس‌ها» (Soft Boxes) کارکردی مشابه چترها دارند با این تفاوت که سرهم‌بندی آن‌ها دشوارتر است اما در صورت استفاده از آن‌ها، نوری نرم‌تر و به طور معمول با شدت بیشتری بدست می‌آید.
• زنبوری: ابزارهای «Snoot» و «Honeycomb» به افزایش تمرکز نور کمک می‌کنند. از این ابزارها به طور معمول جهت استفاده از نورهای پس‌مینه یا جدا کردن بخش خاصی از عکس استفاده می‌کنند.
• رفلکتور: به هنگام نورپردازی در آتلیه از جمله ابزارهای بسیاری کاربردی، رفلکتور است خاصه اگر تنها از یک نور استفاده می‌کنید. رفلکتورها را می‌توانید برای پر کردن سایه و ایجاد سایه‌ها یا نورهای نرم بکار بگیرید. البته نحوه چینش این اجزا در مثال‌های متن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• «Beauty Dish»: این ابزار، نور تابیده شده را با شدت بیشتری به سوژه برگشت می‌دهد به طوریکه اگر آن‌را سافت‌باکس مقایسه کنیم خواهیم دید که برخلاف قبل، نور سخت به سوژه تابیده شده است که این امر، جزئیات رنگ و پوست را بیشتر نشان می‌دهد. تصاویر گرفته شده با این ابزار به روتوش بیشتری نیاز دارند.

پیکربندی نور در آتلیه

برای این‌که با تکنیک‌های نورپردازی در آتلیه آشنا باشیم باید در ابتدا با برخی اصطلاحات آن آشنایی پیدا کنیم که در ادامه آورده شده‌اند.

• «Key Light»:‌ این نور که به «نور اصلی» (Main Light) نیز شناخته می‌شود تمام آن‌چیزی است که برای خلق یک عکس به آن نیاز دارید. Key Light به طور معمول در روبروی سوژه یا در طرف بخشی از بدن سوژه (صورت، مو و ...) قرار می‌گیرد.
• «Fill Light»:‌ این نور، توازن نوری بیشتری بر روی سوژه ایجاد می‌کند. می‌توان آن‌را نزدیک به سوژه قرار داد تا سایه‌ها را پر کند. رفلکتور یا حتی یک مقوای سفیدرنگ نیز می‌تواند نقش یک Fill Light داشته باشد.
• «Back Light»:‌ بسته به آن تصویری که عکاس قصد خلق آن‌‌را دارد، این نور می‌تواند برای نوردهی بیشتر پس‌زمینه (Overexpose) استفاده شود تا سوژه اصلی به عنوان بخش اصلی عکس، نقش پررنگ‌تری داشته باشد. به عبارت ساده، یک یا چندین نور را می‌توان در پشت سوژه قرار داد تا برجسته‌تر شود. با این روش، بین پس‌زمینه و پیش‌زمینه، جدایشی پدید می‌آوریم.

فیلم آموزش عکاسی با موبایل – از مبتدی تا حرفه ای در فرادرس

کلیک کنید

در تصویر زیر می‌توانید یک چینش نور ساده را مشاهده کنید که المان‌های بالا در آن نشان داده شده‌اند.

تکنیک های نورپردازی در آتلیه

حال که با انواع تجهیزات نورپردازی در آتلیه و اصطلاحات آن آشنا شدیم، در ادامه باید به تکنیک‌های نورپردازی اشاره کنیم. برای این کار در ابتدا باید با نحوه «شکل‌دهی صورت» (Shaping The Face) آشنا باشیم و در ادامه، انواع نورپردازی به صورت تک‌نور یا با چند نور را یاد بگیریم.

فیلم آموزش نورپردازی در عکاسی پرتره در فرادرس

کلیک کنید

انواع نورپردازی در عکاسی پرتره

شکل‌دهی به صورت یک از موارد مهمی است که عکاسان حرفه‌ای و آماتور از آن غافل می‌شوند درحالیکه می‌تواند یک عکس متوسط را به عکسی خوب تبدیل کند. تمامی کاری که باید انجام داد به قرارگیری صورت نسبت به نور مربوط می‌شود. به عبارت دیگر، کمی جابجایی صورت یا Key Light تمام چیزی است که باید در شکل‌دهی صورت مورد نظر قرار بگیرد.

به هنگام عکاسی پرتره، چهار نوع نورپردازی با نام‌های زیر مد نظر قرار می‌گیرند:

• «نورپردازی کوتاه» (Short Lighting)
• «نورپردازی رامبرانت» (Rembrandt Lighting)
• «نورپردازی گسترده» (Broad Lighting)
• «نورپردازی پروانه‌ای» (Butterfly Lighting)

سایر شکل‌های نورپردازی نیز از طریق چینش بالا بدست می‌آیند که از جمله آن‌ها می‌توان به «نورپردازی حلقه‌ای» (Loop Lighting) و «نورپردازی یک‌طرفه» (Split Lighting) اشاره کرد.

نورپردازی کوتاه

نورپردازی کوتاه، کوچک‌ترین بخش صورت را روشن می‌کند که نسبت به دوربین در نقطه‌ای دورتر قرار گرفته است. اگر به عکس زیر دقت کنید می‌بینید که پهن‌ترین بخش صورت - از گوش‌ تا چانه - نزدیک دوربین قرار گرفته و در سایه است. این نوع از نورپردازی سبب می‌شود تا چهره‌ای لاغرتر را به همراه برجسته ساختن دهان و گونه‌ها نمایش دهیم.

البته به یاد داشته باشید این نورپردازی برای همه سوژه‌ها کاربرد ندارد. به طور مثال اگر سوژه شما قدبلند و با صورتی کشیده باشد، عکس نهایی حاصل از این نورپردازی، چهره‌ای لاغر را نمایش می‌دهد.

برای انجام این نورپردازی، سوژه خود را در مقابل دوربین با زاویه‌ای مایل قرار دهید به گونه‌ای که گوش، روبروی دوربین و چشمِ دورتر، از نگاه دوربین، نمایان باشد. حال، Key Light را به شکلی تغییر دهید که زاویه‌ای در حدود ۹۰ درجه با دوربین بسازد و ارتفاع آن‌را بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر بالاتر از سوژه قرار دهید تا جایی که همچنان نورِ داخل چشم موسوم به «Catch Light» مشخص باشد.

ارتفاعی که نور را قرار می‌دهید به صورت سوژه و اندازه سافت‌باکس - یا تجهیزات مشابه - بستگی دارد. هدف اصلی این است که سایه‌ها رو به پایین باشند تا به بینی و گونه شکل دهند.

نورپردازی رامبرانت کوتاه

نورپردازی رامبرانت، نام خود را از نقاشی این نقاش بزرگ گرفته است. او در نقاشی خود سعی داشت نوری به شکل مثلث معکوس را در زیر چشم و در بخش سایه صورت، نقاشی کند. این شکل از نور به دلیل عبور قطری آن از صورت ایجاد می‌شود به گونه‌ای که نور از بالای بینی تا گونه عبور کند.

در عکس بالا، نورپردازی رامبرانت به کمک تکنیک نورپردازی کوتاه بدست آمده است. این شکل از نورپردازی برای چهره‌های گرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در تصویر زیر، از «نورپردازی یک‌طرفه» (Split Lighting) استفاده شده است. در این تکنیک، نور به یک طرف صورت حرکت داده می‌شود. برای رسیدن به این تصویر نیز به طور معمول می‌توان از نورپردازی کوتاه استفاده کرد به طوریکه صورت سوژه کاملا مقابل دوربین قرار بگیرد.

نحوه ایجاد نورپردازی رامبرانت کوتاه

برای این‌که نورپردازی رامبرانت کوتاه داشته باشید، سوژه خود را با زاویه‌ای مایل در مقابل دوربین قرار دهید به شکلی که گوش، روبروی دوربین و چشمِ دورتر، نمایان باشد. در این زمان، Key Light را حرکت دهید تا زاویه‌ای ۹۰ درجه نسبت به دوربین پیدا کند و ارتفاع آن‌را نیز بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر از سوژه تنظیم کنید. بهتر است «Catch Light» در موقعیت ساعت ۱۰ یا ۱۱ در چشم قرار داشته باشد.

با این تنظیمات، نور به طور طبیعی و رو به پایین به سوژه تابیده می‌شود. به یاد داشته باشید که بینی باید سایه‌ای برای گونه ایجاد کند و نوری که از لبه بینی عبور می‌کند، سبب روشنایی ناحیه زیر چشم شود.

نورپردازی گسترده

نورپردازی گسترده معمول‌ترین نوع نورپردازی در آتلیه به شمار می‌آید. این نوع از نورپردازی، پهن‌ترین بخش صورت را در نزدیکی دوربین یعنی از گوش تا چانه، روشن می‌کند. در این نوع نورپردازی، آزادی عمل بیشتری برای سوژه پیش‌بینی شده است چراکه با حرکت کردن سوژه، صورت در سایه‌ها گم نمی‌شود. همچنین، برای افرادی که صورت کشیده و لاغری دارند نیز بسیار مناسب است.

نحوه ایجاد نورپردازی گسترده

برای تنظیم نورپردازی به این شکل باید نور آتلیه را با زاویه‌ای در حدود 45 درجه‌ نسبت به محور دوربین تنظیم کنید. برای شکل‌دهی به صورت با سایه‌های بیشتر، نور را اطراف محور دوربین به چپ یا راست حرکت دهید.

نورپردازی پروانه ای

نورپردازی پروانه‌ای به شکل سایه‌های ایجاد شده در زیر بینی اشاره دارد. خواهید دید که اگر سوژه به سمت چپ یا راست حرکت کند، نورپردازی پروانه‌ای به نورپردازی گسترده تبدیل می‌شود. در نتیجه، این تکنیک برای صورت‌های لاغر و کشیده مناسب است.

در تصویر زیر نحوه چینش تجهیزات برای دست‌یابی به نورپردازی پروانه‌ای را مشاهده می‌کنید. برای این‌که کار شما در تنظیم نور ساده‌تر شود بهتر است از یک بوم یا پایه بلند برای این کار کمک بگیرید. نور در صورت امکان باید در مرکز قرار بگیرد و سایه‌هایی رو به پایین ایجاد کند.

معرفی فیلم آموزش مبانی ترکیب بندی در عکاسی

از جمله مبانی پایه در عکاسی، کمپوزیسیون یا ترکیب‌بندی در عکاسی است که حتی پیش از یادگیری تکنیک‌های نورپردازی در آتلیه مورد توجه عکاسان قرار می‌گیرد. به همین دلیل،‌ فرادرس دوره‌ای ۳ ساعت و ۱۰ دقیقه‌ای را در قالب شش درس پیرامون همین موضوع تدوین کرده است که در ادامه به توضیح این دروس خواهیم پرداخت.

در درس اول این آموزش با تعاریف پایه در ترکیب‌بندی آشنا خواهید شد که برخی قوانین مانند قانون یک‌سوم و نسبت طلایی در همین درس آموزش داده می‌شوند. در درس دوم، مقدمه‌ای از عناصر ترکیب‌بندی ارائه می‌شود و درس سوم نیز به طور ویژه به قاب عکس اختصاص دارد. از جمله مباحث مهم این درس هم می‌توان به دینامیک قابل، نحوه پیوند قاب‌ها و تقسیم قاب اشاره کرد.

درس چهارم به موضوع طراحی در ترکیب‌بندی اشاره دارد و مفاهیمی همچون تضاد (کنتراست)، توازن و پرسپکتیو در این درس آموزش داده می‌شود. درس پنجم به شکلی عملی به عناصر فتوگرافیک اشاره دارد و مباحث تکمیلی در عناصر ترکیب‌بندی را شامل می‌شود. در نهایت، در درس ششم به کمک مفاهیم آموزش داده شده، ترکیب‌بندی در عکاسی از طبیعت مورد توجه قرار می‌گیرد.

• برای دیدن فیلم آموزش مبانی ترکیب بندی در عکاسی + اینجا کلیک کنید.

انواع نورپردازی در آتلیه

حال که با انواع مختلف نورپردازی در آتلیه آشنا شدیم بهتر است مثال‌هایی عملی را در این رابطه بررسی کنیم. این مثال‌ها در غالب تکنیک «نورپردازی تک‌نور» (One Head Lighting) و «نورپردازی دو نور» (Two Head Lighting) ارائه می‌شوند.

فیلم آموزش عکاسی پرسنلی – کاربردی و به زبان ساده در فرادرس

کلیک کنید

نورپردازی تک نور

برای اینکه تاثیر شکل‌دهی به صورت را به کمک نور، بهتر درک کنیم می‌توانیم از یک نور داخل سافت‌باکس کمک بگیریم. در این صورت، نور تابیده شده به صورت به خوبی قابل تشخیص است. استفاده از یک نور به هنگام نورپردازی در آتلیه سبب می‌شود تا عکاس، آزادی عمل بیشتری برای کار با سوژه داشته باشد.

شکل نور را نیز به کمک تجهیزات مختلفی می‌توان تغییر داد. نورهای سخت سبب افزایش عمق سایه‌ها می‌شوند و نور نرم، تصویری طبیعی‌تر ایجاد می‌کند. نور و سایه دو نقطه مقابل یکدیگر هستند که به هنگام کار با یک نور، بیشتر خود را نشان می‌دهند. یک عکاس می‌تواند با کنترل این عناصر، تونالیته یک عکس را تعیین کند.

مثال نورپردازی تک‌نور

در تصویر زیر، چشم بیننده به دو سوژه یعنی شخص و ساز او توجه می‌کند. نوعی ارتباط نیز بین این دو سوژه برقرار شده به گونه‌ای که زاویه ساز با زاویه سر و بدن شخص هماهنگ و یکسان است. لباس تیره شخص نیز کمک می‌کند تا با ترکیب شدن با سایه‌های پس‌زمینه، از شلوغ شدن عکس جلوگیری شود. در نهایت، نور کافی برای جداسازی موها و بخش دورتر چهره ـ دورتر نسبت به پس‌زمینه سیاه ـ نیز فراهم شده است.

برای نورپردازی تک‌چهره، یک سافت‌باکس با اندازه متوسط کفایت می‌کند چراکه اندازه مناسبی دارد و به سرعت سرهم‌بندی می‌شود و کنترل آن نیز ساده‌تر است. در تصویر زیر، نحوه چینش تجهیزات مختلف را مشاهده می‌کنید. نورسنجی نیز برای این تصویر با مقادیری بین $$f8$$ تا $$f16$$ (بسته به عمق مورد نیاز) انجام شده است.

نورپردازی دو نور

به کمک دو نور، عکاس برای نورپردازی در آتلیه خلاقیت و کنترل بیشتری بر نور دارد. از جمله استفاده‌های معمول نور دوم در آتلیه، بهره‌گیری از نور به عنوان «نور پرکننده» (Fill Light) برای کنترل عمق تصویر است. در این میان، Key Light به عنوان منبع اصلی نور و شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

راه‌های خلاقانه دیگری نیز برای استفاده از نور دوم وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به «نور مو» (Hair Light) نور پس‌زمینه یا حتی «Rim Light» اشاره کرد.

مثال نورپردازی دو نور

تصویر زیر را به طور معمول می‌توانید در وب‌سایت‌ها و حساب‌های کاربری مشاهده کنید. مواردی که باید جهت نورپردازی در آتلیه برای این عکس در نظر گرفته می‌شد، فیزیک بدنی شخص و قرارگیری آن در قاب عکس بود. تیرگی رنگ لباس سوژه سبب می‌شد تا تمرکز بر روی چهره سوژه باشد.

برای این‌که خط فک سوژه، لاغرتر به نظر بیاید از نورپردازی رامبرانت کمک گرفته شده است. این کار همچنین سبب شد تا شکل چانه، جذابیت بیشتری را برای خط فک در صورت ایجاد کند. نور دوم به عنوان یک نور پرکننده مورد استفاده قرار گرفت تا سایه‌های ایجاد شده توسط Key Light پر شوند. این کار در نهایت تصویری نرم با کنتراست پایین فراهم آورد. در گوشه راست تصویر زیر می‌توانید تجهیزات و نحوه قرارگیری آن‌ها در تصویر را مشاهده کنید.