طراحی با مداد – ۱۵ تکنیک و اصل پایه که باید بدانید

طراحی با مداد معمولاً ما را به یاد طراحی‌های چهره می‌اندازد که طراح، آن‌ها را با مداد‌های گرافیتی (طراحی) می‌کشد. البته این‌ها نیز طراحی با مداد محسوب می‌شوند اما این هنر محدود به همین نوع نیست و طرح‌های گوناگون مانند طبیعت جاندار و بی‌جان و ابزار مختلف مانند مداد سیاه و مداد رنگی را در بر می‌گیرد. در این مطلب از مجله فرادرس، طراحی با مداد را با وسایل مورد نیاز و تکنیک های آن یاد می‌گیریم. همچنین به معرفی انواع طراحی با مداد مانند طراحی با مداد سیاه و مداد رنگی می‌پردازیم.

طراحی با مداد

ممکن است طراحی با مداد را نوعی طراحی ساده بدانید اما با ایجاد تکنیک‌های مختلف می‌توانیم جزئیات طرح خود را طوری رسم کنیم که با همین طراحی به نظر ساده، نقاشی‌های زیبایی را به تصویر بکشیم. در ادامه مطلب، هم ابزار مورد نیاز طراحی با مداد و هم تکنیک های مختلف این طراحی را با تصویر توضیح می‌دهیم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری طراحی با مداد، فیلم آموزش جنسیت سازی با انواع سایه و هاشور در طراحی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

ابزار و تکنیک های طراحی با مداد

در فهرست زیر، وسایل مورد نیاز برای طراحی با مداد و تکنیک‌های این هنر را قرار داده‌ایم تا با مباحثی که در ادامه مطلب بیان می‌کنیم، آشنایی اولیه پیدا کنید.

• ابزارها: انواع مداد‌های طراحی، کاغذ طراحی، انواع پاک‌کن، مدادتراش، محوکن، تخته‌شاسی
• تکنیک‌ها: هاشور زدن، محو کردن، نقطه کشیدن، دایره کشیدن، خط‌خطی کردن، عقب و جلو بردن مداد، ایجاد فرورفتگی، پاک کردن
• اصول طراحی: درک لبه‌ها، فضاها، نور و سایه، روابط، گشتالت
• انواع طراحی: با مداد سیاه، با مداد رنگی، با مداد شمعی، از طبیعت، طراحی برای کودکان

در ادامه، هرکدام از این موارد را جداگانه معرفی می‌کنیم.

ابزارهای طراحی با مداد

در فهرست زیر، ابزارهای طراحی با مداد را آورده‌ایم.

• مدادهای طراحی
• کاغذ طراحی
• مدادتراش و سمباده و کاتر
• انواع پاک‌کن
• محو کن
• تخته‌شاسی

در ادامه، مشخصات و انواع هرکدام از این ابزار را معرفی می‌کنیم تا بتوانید بهترین انتخاب را برای شروع یادگیری طراحی داشته باشید.

انواع مداد طراحی

برای طراحی با مداد از مدادهای طراحی یا گرافیت استفاده می‌کنیم. مدادهای طراحی بر اساس مقیاس گرافیت (HB) به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. انواع مدادهای طراحی را در فهرست زیر آورده‌ایم.

• مدادهای سخت (H)
• مدادهای نرم (B)
• مدادهای HB
• مدادهای F

در ادامه ویژگی‌ها، کاربردها و انواع هرکدام از این مدادها را معرفی می‌کنیم.

مدادهای سخت

همه مدادهای سری «H» سخت‌تر و کمرنگ‌تر از سایر مدادها هستند. مدادهای 2H و 4H از انواع مدادهای کمرنگ و سخت موجود در بازار هستند. هرچه‌قدر عدد قبل از H، بزرگ‌تر باشد، مغزی مداد طراحی، سخت‌تر و رنگ آن کمتر است.

این نوع مدادها در ابتدای طراحی و همچنین برای شروع یادگیری کاربرد دارند. در میانه خود طراحی نیز از این مدادها برای کشیدن سایه‌های کمرنگ و خط‌های باریک استفاده می‌کنیم. در ابتدای یادگیری طراحی می‌توانید به‌جای انواع مداد سخت از اتود معمولی نیز استفاده کنید.

مدادهای نرم

مدادهای سری «B» نرم‌تر و پررنگ‌تر هستند. هرچه عدد پیش از B، بزرگ‌تر باشد، مغزی مداد پررنگ‌تر و نرم‌تر است.

مدادهای طراحی نرم را برای رسم سایه‌های تیره و جزئیات تیره استفاده می‌کنیم. معمولاً باید از مدادهای نرم در میانه یا پایان طراحی استفاده کنیم تا تیرگی‌های نهایی طرح را اجرا کنیم. نکته مهم در مورد استفاده از مدادهای نرم این است که در ابتدای مسیر یادگیری طراحی، باید با احتیاط از این نوع مداد استفاده کنید زیرا پخش رنگ آن‌ها زیاد است.

مدادهای HB

این نوع مدادها، از نظر نرمی و سختی و کم‌رنگی و پررنگی، در وسط مدادهای سخت (H) و نرم (B) قرار می‌گیرند.

مدادهای F

این نوع مداد نیز از نظر سختی و نرمی و رنگ، در میانه مدادهای طراحی قرار دارد و می‌توانیم از آن هم برای نوشتن و هم برای طراحی استفاده کنیم.

در تصویر زیر، میزان سفتی و مقدار پخش رنگ هرکدام از مدادهای طراحی را مشاهده می‌کنید.

کاغذ یا مقوای طراحی

برای طراحی و به‌خصوص برای شروع یادگیری طراحی با مداد یا تمرین‌های پیش از شروع طراحی، می‌توانیم حتی از کاغذهای بی‌خط معمولی نیز استفاده کنیم اما بعد از تمرین و برای اجرای طراحی اصلی باید از مقواهایی با گرم متوسط یا نسبتاً بالا استفاده کنیم تا با اجرای تکنیک‌های طراحی یا پاک‌کردن بخشی از طرح، آسیب نبینند. بافت روی مقوا نیز باید صاف تا متوسط باشد تا علاوه بر گرفتن رنگ‌ مداد، اضافه کردن جزئیات روشن‌تر و ظریف‌تر نیز روی آن قابل انجام باشد. مقواهای فابریانو و اشتنباخ برای طراحی با مداد مناسب هستند.

مدادتراش و سمباده و کاتر

برای تراشیدن انواع مدادهای طراحی به مدادتراش مناسب نیاز داریم و اگر بخواهیم نوک مداد را تیزتر کنیم یا مغزی مداد را بلندتر کنیم، می‌توانیم از کاتر و سمباده نیز استفاده کنیم. نکته مهم در مورد تهیه مدادتراش این است که باید نوعی از آن را انتخاب کنیم که مقدار زیادی از مداد را هدر ندهد و به مدادها آسیب نرساند. اگر کار با سمباده یا کاتر را تمرین کنیم و یاد بگیریم، بهتر از تراش کردن مداد با مداتراش است زیرا با استفاده از آن‌ها، با کمترین هدررفت، مداد را دقیقاً به‌حالت مورد نظر خود تبدیل می‌کنیم.

انواع پاک‌کن

پاک‌کن‌های خمیری، آدامسی و وینیل (پلاستیکی) در طراحی با مداد کاربرد دارند. انواع آدامسی و خمیری پاک‌کن‌ها، قابل انعطاف و شکل‌پذیر هستند و فتیله و پسماند ندارند. پاک‌کن‌ های وینیل محکم‌تر هستند و فتیله و پسماند نیز دارند. متناسب با انتخاب خود و نیاز خود در تکنیک‌های طراحی، می‌توانید از انواع پاک‌کن استفاده کنید. برای مثال، پاک‌کن‌های وینیل برای پاک کردن اشتباهات و ایجاد روشنی‌های درخشان مناسب‌تر هستند و پاک‌کن های آدامسی و خمیری برای محو کردن و ایجاد روشنی‌های متوسط گزینه بهتری هستند.

محوکن

محوکن یکی از ابزارهای انواع طراحی و نقاشی است که با استفاده از آن، رنگ را از نقاط تیره‌تر به سمت نقاط بدون رنگ پخش می‌کنیم. با انجام این کار، از تیزی و خشونت خطوط طراحی کم می‌کنیم. این وسیله از کاغذهای به‌هم‌فشرده ساخته شده است و خود ما نیز می‌توانیم با استفاده از کاغذ و چسب آن را بسازیم. در تصویر زیر، انواعی از این وسیله را در سایزهای مختلف مشاهده می‌کنید.

تخته شاسی

این وسیله در جنس‌های چوبی و پلاستیکی و در ابعاد مختلفی در بازار وجود دارد. با گذاشتن کاغذ و مقوای طراحی روی تخته‌شاسی از پارگی یا ایجاد فررفتگی‌های ناخواسته در طراحی خود، پیشگیری می کنیم.

تکنیک های طراحی با مداد

تا اینجا با طراحی با مداد آشنا شدیم و وسایل مورد نیاز برای آن را شناختیم. در این بخش به معرفی کاربردی‌ترین تکنیک‌های این طراحی می‌پردازیم. تکنیک های طراحی با مداد را در فهرست زیر آورده‌ایم.

• هاشور زدن
• هاشورزنی متقاطع
• کشیدن نقطه
• خط خطی کردن
• عقب و جلو بردن مداد
• کشیدن دایره
• محو کردن
• ایجاد فروروفتگی روی کاغذ
• پاک کردن
• کانتور کردن

در ادامه با همه تکنیک های بالا آشنا می‌شویم و هرکدام را با تصویر توضیح می‌دهیم. پیش از آن، پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری تکنیک‌های طراحی، فیلم آموزش تکنیک های طراحی و نکات کاربردی آن در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر قرار داده‌ایم.

در تصویر زیر، همه تکنیک های طراحی با مداد را در کنار هم مشاهده می‌کنید. در ادامه نیز هرکدام را به‌طور جداگانه توضیح می‌دهیم.

هاشور زدن یا Hatching

منظور از هاشور زدن، کشیدن خطوط موازی متعدد روی کاغذ برای ایجاد بافت و سایه و فرم است. هرچه تعداد این خطوط زیادتر باشد و آن‌ها را نزدیک‌تر به هم رسم کنیم، بخش مورد نظر ما تیره‌تر خواهد شد. به این تکنیک، سایه زنی نیز می‌گوییم. در سایه زنی مجبور نیستیم فقط از خطوط صاف استفاده کنیم بلکه می‌توانیم خط‌ها را به‌صورت منحنی رسم کنیم. همچنین متناسب با نوع طرح و نیاز، می‌توانیم هاشورزنی را به شیوه‌های عمودی، افقی، مورب و... انجام بدهیم.

هاشور زدن متقاطع یا Cross Hatching

در این تکنیک، خطوط موازی را فقط در یک جهت ترسیم نمی‌کنیم بلکه آن‌ها را در چند جهت مختلف و روی هم می‌کشیم. هرچه‌قدر این خطوط بیشتر به هم برخورد کنند، سایه تیره‌تری ایجاد می‌شود. در این تکنیک نیز می‌توانیم هم از خطوط صاف و هم از خطوط منحنی استفاده کنیم.

نقطه کشیدن یا Stippling

در این تکنیک با کشیدن نقطه‌ها در روی کاغذ، بافت یا سایه ایجاد می‌کنیم. هرچه‌قدر نقطه‌هایی که رسم می‌کنیم، بیشتر و نزدیک‌تر به هم باشند، آن بخش از طرح، تیره‌تر خواهد شد. این تکنیک ممکن است خسته‌کننده باشد زیرا باید زمان و زحمت زیادی را صرف آن کنیم اما تصویر نهایی دقیق و زیبایی را به ما می‌دهد.

خط خطی کردن یا Scribbling

در این تکنیک، مداد را در سراسر صفحه حرکت می‌دهیم تا شکل‌های تصادفی را روی کاغذ رسم کنیم. هرچه‌قدر این خطوط را نزدیک‌تر و روی هم رسم کنیم، آن ناحیه از طرح ما پررنگ‌تر خواهد شد. همچنین از نوک مداد برای رسم خطوط نازک و از کنار مداد برای ترسیم خطوط پهن‌تر استفاده می‌کنیم. در ادامه طراحی و با تکنیک‌های دیگری چون محو کردن، می‌توانیم رنگ خط‌های ایجاد شده با این تکنیک را پخش کنیم. استفاده از این تکنیک نقاشی ما را به سبک انتزاعی و امپرسیونیست نزدیک می‌کند. این تکنیک برای ترسیم موی مجعد، بافت خز، درختان و... کاربردی است.

عقب و جلو بردن یا Back and forth

این تکنیک مانند حرکتی است که در هنگام رنگ‌آمیزی انجام می‌دهیم. یعنی مداد را بدون برداشتن از روی کاغذ در یک محدوده خاص عقب و جلو می‌بریم. در این تکنیک از فشار دست خود استفاده می‌کنیم. یعنی باید برای ایجاد سایه‌های روشن از فشار کم و برای ایجاد سایه‌های تیره از فشار بیشتر استفاده کنیم. برای کنترل فشار دست خود در این تکنیک، بهتر است انگشت‌ها را به نوک مداد نزدیک‌تر کنیم.

کشیدن دایره یا Circling

در این تکنیک مانند تکنیک عقب و جلو بردن، مداد را از روی کاغذ بر نمی‌داریم اما به‌جای کشیدن خطوط صاف، دایره‌هایی کوچک می‌کشیم. این تکنیک باعث جلوگیری از ترسیم خطوط خشن می‌شود. با ایجاد فشار بیشتر دست روی کاغذ یا تکرار دایره‌ها روی هم، طرح تیره‌تری را رسم می‌کنیم. برای رنگ‌آمیزی ناحیه‌های بزرگ‌، این تکنیک مناسب و کاربردی است. همچنین برای ترسیم بافت موی مجعد نیز می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

محو کردن یا Blending

در این تکنیک با استفاده از محوکن یا انگشت یا پنبه و... حرکات دایره‌ای کوچکی را روی رنگ موجود روی کاغذ انجام می‌دهیم و رنگی که پیش از آن با تکنیک‌های دیگری چون هاشور زدن ایجاد کرده‌ایم را روی سطح بیشتری پخش می‌کنیم. با انجام این تکنیک، نواحی سفید کاغذ را نیز به رنگ مداد آغشته می‌کنیم که باعث صاف شدن طرح می‌شود. اگر این تکنیک را به‌صورت دایره‌ای انجام ندهیم، یکنواختی پخش رنگ از بین می‌رود. یکی از نکات مهم در این تکنیک، محو نکردن خطوط تیره‌ای است که از جزئیات کار هستند و می‌خواهیم آن‌ها را حفظ کنیم. کاربرد اصلی این تکنیک در پخش رنگ روی سطح بیشتری از کاغذ، پیش از ترسیم جزئیات و ایجاد پس‌زمینه‌های تار و خارج از فوکوس طرح است.

ایجاد فرورفتگی در کاغذ یا Indenting

در این تکنیک پیش از اجرای هر نوع تکنیک دیگر روی کاغذ، با استفاده از قلم داتینگ یا هر نوع ابزار دیگر، فرورفتگی‌هایی را روی مقوا ایجاد می‌کنیم تا در هنگام پخش شدن رنگ مداد روی مقوا، آن نقاط یا خطوط، سفید بمانند و رنگ نگیرند. البته این تکنیک برای نواحی بزرگ کاربردی ندارد و فقط برای ایجاد خطوط یا نقطه‌های سفید، مفید است زیرا اگر ناحیه مورد نظر بزرگ باشد، مداد روی آن کشیده می‌شود. همچنین اگر کاغذ یا مقوای طراحی ما نازک‌تر از صد گرم باشد، نمی‌توانیم این فرورفتگی‌ها را روی آن ایجاد کنیم چون پاره می‌شود. برای ترسیم دقیق این فرورفتگی‌ها می‌توانید از چراغ‌قوه استفاده کنید. یکی از کاربردهای اصلی این تکنیک، ترسیم تارهای مو است.

پاک کردن یا Rendering

این تکنیک با همه تکنیک‌های قبلی متفاوت است. در آن تکنیک‌ها رنگ مداد را روی مقوای روشن می‌کشیم یا پخش می‌کنیم اما در این تکنیک، کل سطح مقوا یا سطح مورد نظر در طراحی خود را با مداد رنگ می‌کنیم و سپس جزئیات طرح را با انواع پاک‌کن روی آن ایجاد می‌کنیم. هرچه پاک‌کن را با فشار بیشتری روی کاغذ بکشیم یا بگذاریم، نقطه یا خطوط سفید بیشتری ایجاد می‌شود و هرچه این فشار کمتر باشد، نواحی سفید کمتر خواهد شد. همچنین نوع پاک‌کن نیز در میزان روشن‌ شدن کار تأثیر دارد. برای ایجاد روشنی‌های بیشتر باید از پاک‌کن‌های معمولی و برای ترسیم روشنی‌های کمتر باید از پاک‌کن‌های خمیری یا آدامسی استفاده کنیم.

کانتور کردن یا Counter

با تکنیک کانتور کردن، خطوط کلی یک شیء و مرزهای آن را رسم می‌کنیم البته این تکنیک فقط منحصر به لبه‌های بیرونی یک جسم نیست و در داخل اشیاء نیز از این تکنیک استفاده می‌کنیم. برای مثال در جایی از طرح که تغییر رنگ یا تغییر شکل‌هایی مانند چین و چروک وجود داشته باشد نیز از این تکنیک استفاده می‌کنیم.

مهارت های اصلی طراحی با مداد

تا اینجا طراحی با مداد را شناختیم و در این بخش، مهارت‌های اصلی این هنر را یاد می‌گیریم. در فهرست زیر پنج مهارت اصلی طراحی با مداد را آورده‌ایم و در ادامه هرکدام را جداگانه توضیح می‌دهیم.

• درک لبه‌ها
• شناخت فضاها
• درک نور و سایه
• درک روابط
• توجه به گشتالت

در ادامه هرکدام از این مفاهیم را به‌طور کامل معرفی می‌کنیم و سپس به بررسی تکنیک‌های این طراحی می‌پردازیم. برای یادگیری مهارت‌های طراحی با مداد، می‌توانید مجموعه فیلم‌های آموزش نقاشی چهره با مداد در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

درک لبه‌ها

لبه‌ها در طراحی، فرم‌ها و ساختارهای سوژه‌های یک طرح را می‌سازند. هرچه‌قدر طراح درک درست‌تری از لبه‌های طرح خود داشته باشد، در ایجاد عمق و بعد در طراحی و رسم جزئیات طرح خود موفق‌تر است. طراح با اجرای تکنیک‌های مختلف و ایجاد تضاد بین تیرگی‌ها و روشنی‌ها، لبه‌های طراحی را نمایش می‌دهد.

شناخت فضاها

درک ارتباط موجود بین سوژه‌های مختلف یک طرح با یکدیگر و با محیط اطراف آن‌ها، درک فضاها در یک طراحی است. یعنی طراح باید فضاهای مثبت و منفی طرح را شناسایی کند و عناصر طراحی را به‌گونه‌ای در فضای کلی اثر خود ترکیب کند که نوعی هماهنگی و تعادل در طرح نهایی او وجود داشته باشد. هرچه‌قدر طراح درک درست‌تری از فضاها داشته باشد، اثر هنری او جذاب‌تر خواهد شد.

درک نور و سایه

شناخت و درک نور و سایه و اجرای درست آن‌ها در طراحی، در واقعی‌تر کردن طرح و ایجاد عمق و حس در آن، تأثیر زیادی دارد. منظور از نور و سایه، نحوه تابش نور به اشیاء و جانداران است و طراح باید تیرگی‌ها و روشنی‌های طرح خود را متناسب با زاویه تابش نور، طراحی کند. اجرای درست نور و سایه و رعایت آن‌ها، علاوه بر ایجاد عمق و واقعی کردن طرح، باعث ایجاد حس‌های مختلف در طرح و در بیننده نیز می‌شود.

درک روابط

طراح باید روابط بین اشیا و شکل‌های مختلف در طرح خود با دیگر شکل‌ها و تأثیر آن‌ها بر کل ترکیب طرح را درک کند و با استفاده از آن، می‌تواند ترکیب‌بندی‌های چشم‌نوازی را در طراحی رسم کند. منظور از ترکیب‌بندی نیز نحوه چیدمان عنصر مختلف مانند شکل‌ها، فرم‌ها، بافت‌ها و... در یک طراحی یا نقاشی است.

توجه به گشتالت

منظور از اصطلاح گشتالت این است که ذهن انسان هنگام مواجهه با اطلاعات بصری زیاد و پیچیده، به‌صورت خودکار و ناخودآگاه، آن‌ها را به‌صورت یک کلیت در نظر می‌گیرد. بنابراین طراح باید در هنگام طراحی و اجرای طرح خود، علاوه بر توجه به جزئیات اثر، کلیت اثر را نیز در نظر داشته باشند تا بیننده در هنگام تماشای اثر او، بهترین برداشت را داشته باشد و هنرمند بتواند احساسات خود را در طراحی به بهترین شکل به مخاطب منتقل کند.

آموزش طراحی با مداد با فرادرس

تا اینجا با ابزار و تکنیک های طراحی با مداد آشنا شدیم، طراحی با مداد، پایه‌ای‌ترین نوع طراحی است و برای یادگیری دیگر انواع طراحی و نقاشی، باید از یادگیری طراحی با مداد آغاز کنیم. علاوه بر این، خود طراحی با مداد نیز از پرطرفدارترین انواع طراحی است که با استفاده از تکینک‌های مختلف آن می‌توانیم آثار هنری جذابی را بیافرینیم. پس یادگیری این طراحی، هم به‌تنهایی و هم برای یادگیری سایر طراحی‌ها، مفید است. به همین دلیل در این بخش، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که برای یادگیری این هنر کاربردی هستند.

• فیلم آموزش تکنیک های طراحی و نکات کاربردی آن در فرادرس
• فیلم آموزش طراحی ساده اشیاء به زبان ساده و عملی در فرادرس
• فیلم آموزش جنسیت سازی در طراحی با مداد در فرادرس
• فیلم آموزش طراحی اجزای چهره با مداد در فردرس
• فیلم آموزش نقاشی چهره با مداد رنگی به سبک هایپررئال در فرادرس

همچنین برای دستیابی به آموزش‌های جامع‌تر طراحی و نقاشی می‌توانید از مجموعه آموزش‌های زیر استفاده کنید.

• مجموعه فیلم‌های آموزش نقاشی و طراحی از تئوری تا عملی در فرادرس
• مجموعه فیلم‌های آموزش مقدماتی تا پیشرفته نقاشی چهره با مداد و غیره در فرادرس

تکنیک های دست گرفتن مداد در طراحی

نحوه گرفتن مداد در دست، در هرکدام از تکنیک‌های طراحی به شیوه خاصی است. یعنی نوع خطوطی که روی کاغذ ایجاد می‌کنیم به نحوه دست گرفتن مداد بستگی دارد. انواع روش های در دست گرفتن مداد برای طراحی با مداد را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

• روش سنتی یا معمولی
• روش چوب طبل
• روش قلم مویی
• روش فشار روی نوک مداد
• وارونه گرفتن مداد

در ادامه هرکدام از این روش‌ها را با کاربردهای آن‌ها توضیح می‌دهیم و با تصویر نشان می‌دهیم که شکل صحیح هر حالت چگونه است.

روش سنتی یا معمولی

یکی از شیوه‌های دست گرفتن مداد در طراحی، حالت چنگکی یا همان حالت معمولی در دست گرفتن مداد برای نوشتن است. در این روش، تسلط بسیلر زیادی روی مداد داریم بنابراین برای رسم جزئیات کاملاً مناسب است.

روش چوب طبل

در این روش، مداد را در داخل دست و روی چهار انگشت قرار می‌دهیم و انگشست شست را نیز روی مداد می‌گذاریم. البته در واقع مداد را با انگشت سبابه و شست نگه می‌داریم و دیگر انگشت‌ها، فقط برای تثبیت موقعیت مداد به کار می‌روند. حالت گرفتن مداد در این روش مانند گرفتن چوب طبل است. چون در این روش، دست شل‌تر است و به جای مچ با شانه مداد را حرکت می‌دهیم، دست ما برای طراحی آزادتر است و می‌توانیم خطوط نرم‌تری را ترسیم کنیم. این روش برای طراحی ناحیه‌های بزرگ مناسب است.

روش قلم مویی

در این روش، مداد را مانند قلم‌مو در دست نگه می‌داریم یعنی مداد را از وسط بدنه آن و با انگشت سبابه و شست نگه می‌داریم. این روش برای ترسیم جزئیات و همچنین ترکیب‌بندی شروع طراحی مناسب است زیرا در این شیوه، نوک مداد با سطح کاغذ تماس اندکی پیدا می‌کند که می‌توانیم آن را کنترل کنیم.

روش فشار روی نوک مداد

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، در این تکنیک، انگشت‌ها را به نوک مداد نزدیک می‌کنیم و انگشت سبابه را روی نوک آن می‌گذاریم. بدنه مداد را نیز با انگشت شست و میانی نگه می‌داریم. در این روش، مداد تقریباً با کاغذ موازی است اما نوک آن به سطح کاغذ نزدیک‌تر است. از این روش برای پر کردن سریع نواحی بزرگ استفاده می‌کنیم. باید دقت کنید که در این شیوه، خطوط پررنگی ایجاد می‌شود.

 وارونه گرفتن مداد در دست

در این روش، بدنه مداد را از وسط آن روی انگشت سبابه و میانی می‌گذاریم و با انگشت شست خود، آن را به سمت داخل و پایین نگه می‌داریم. کاربرد این تکنیک در جایی است که طراح می‌خواهد در هنگام استفاده از مداد، طرح خود را به‌خوبی مشاهده کند. زیرا در این روش، دست و انگشت‌ها دور از مداد هستند.

انواع طراحی با مداد

طراحی با مداد متناسب با نوع مداد یا طرح مورد نظر به انواعی تقسیم می‌شود که آن‌ها را در فهرست زیر آورده‌ایم و در ادامه هرکدام را بیشتر معرفی می‌کنیم.

• طراحی با مداد سیاه
• طراحی با مداد رنگی
• طراحی با مداد از طبیعت
• طراحی با مداد شمعی
• طراحی ساده با مداد برای کودکان

در ادامه همه موارد بالا را به‌طور جداگانه و با تصویر و نمونه بررسی می‌کنیم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از آن، مجموعه فیلم‌های آموزش نقاشی سیاه قلم یا طراحی با مداد سیاه در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

طراحی با مداد سیاه

منظور از طراحی با مداد سیاه همان طراحی با مدادهای طراحی است. البته نوعی مداد سیاه نیز در بازار وجود دارد که مخصوص طراحی است اما گرافیت نیست بلکه مداد زغالی است و از آن برای نقاشی‌های سیاه قلم استفاده می‌کنند. نقاشی سیاه قلم شباهت‌هایی با طراحی با مداد دارد. برای مثال، برخی از تکنیک‌ها یا ابزارهای فرعی آن‌ها یکی است اما این دو نوع نقاشی، دو تفاوت مهم دارند که بعد از تصویر زیر توضیح داده‌ایم.

تفاوت اول این است که در نقاشی سیاه قلم، فقط از زغال، پودر زغال یا مداد زغالی استفاده می‌کنیم. تفاوت دوم طراحی و سیاه قلم این است که در طراحی با مداد باید سعی کنیم با نگاه به سوژه نقاشی، نسبت‌های طلایی را رعایت کنیم و طرح خود را روی کاغذ بیاوریم اما در نقاشی سیاه قلم حتی می‌توانیم طرح اولیه را کپی کنیم و آنچه در این نوع نقاشی مهم است، ایجاد کنتراست بین رنگ سیاه و سفید و رسم جزئیات طرح با استفاده از همین تضاد رنگی است.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، نقاشی سیاه قلم و ابزار و سبک‌های آن را معرفی کرده‌ایم.

طراحی با مداد رنگی

در طراحی با مداد رنگی از تکنیک‌های طراحی با مداد سیاه استفاده می‌کنیم اما به جای استفاده از رنگ مشکی می‌توانیم از مدادهایی با مغزی‌های رنگی استفاده کنیم. موارد مهم در طراحی با مداد رنگی ساده و حرفه ای، رنگ‌شناسی، رعایت سایه روشن‌ها، شناخت کاربرد رنگ‌های روشن و تیره و... است. نکته مهم دیگر در طراحی با مداد رنگی، استفاده از مدادرنگی‌هایی با کیفیت مناسب است که به‌راحتی روی کاغذ یا مقوا پخش شود و با کمترین فشار، بیشترین پخش‌شوندگی را داشته باشد.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری طراحی با مداد رنگی، مجموعه فیلم‌های آموزش مقدماتی تا پیشرفته نقاشی با مداد رنگی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این مجموعه آموزش را در کادر پایین آورده ایم.

در تصویر زیر نمونه‌ای از طراحی با مداد رنگی حرفه ای را مشاهده می‌کنید.

طراحی با مداد از طبیعت

طبیعت و مناظر طبیعی از بهترین نمونه‌ها برای تمرین طراحی هستند. زیرا در طراحی از طبیعت، زاویه تابش نور و سایه روشن‌ها مشخص است و با مشاهده آن می‌توانیم سایه روشن‌ها را یاد بگیریم و در طرح‌های دیگر نیز این موضوع را رعایت کنیم.

طراحی چهره

طراحی چهره یکی از پرطرفدارترین انواع طراحی با مداد است و به‌خصوص طراحی چهره کودک طرفدار زیادی دارد. رعایت نسبت های طلایی در چهره بسیار مهم است و نیاز به تمرین و تکرار دارد.

برای یادگیری طراحی چهره با مداد پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش طراحی اجزای چهره با مداد در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

در تصویر زیر، نمونه‌ای از طراحی چهره کودک با مداد را مشاهده می‌کنید.

طراحی با مداد شمعی

مداد شمعی در واقع مداد نیست بلکه شبیه پاستل روغنی است که از چسب موم، رنگدانه و نوعی روغن ساخته شده است و برخی از تکنیک‌های آن مشابه تکنیک‌های طراحی با مداد است. برای مثال، هاشور زنی یکی از تکنیک‌های طراحی با مداد شمعی است. در این نوع طراحی مانند طراحی با مداد رنگی، باید رنگ‌ها را بشناسیم تا در ترکیب نقاشی از رنگ‌های مناسبی استفاده کنیم.

طراحی ساده با مداد برای کودکان

طراحی با مداد یکی از راه‌های تقویت مهارت‌های کودکان است و تأثیر مثبتی در توانایی‌های آنان دارد. نکته مهم در نقاشی کودکان، ساده بودن طرح‌ها و وسواس نداشتن در درست اجرا کردن طراحی است.

برای یادگیری طراحی ساده با مداد برای کودکان می‌توانید فیلم آموزش نقاشی با مداد رنگی ویژه کودکان در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

جمع بندی طراحی با مداد

در این مطلب از مجله فرادرس با طراحی با مداد آشنا شدیم و وسایل، تکنیک‌ها و انواع آن را معرفی کردیم. از تکنیک های این هنر می‌توانیم به هاشور زدن، محو کردن، خط خطی کردن، کشیدن نقطه و کشیدن دایره اشاره کنیم. مهارت های این هنر نیز، درک لبه‌ها، شناخت فضاها، نور و سایه، درک روابط و توجه به گشتالت هستند. با مطالعه این مطلب می‌توانید با ابزار و انواع این هنر آشنا شوید و برای یادگیری آن، آمادگی داشته باشید.