آموزش ساختار جمله در عربی – به زبان ساده با مثال و تمرین

در زبان عربی، جمله‌های فعلیه با ساختار «فعل + فاعل + مفعول» ساخته می‌شوند، مانند «کَتَبَ المُعَلِّمُ الدَّرْسَ.» جمله‌های اسمیه نیز با ساختار اصلی «مبتدا + خبر» به دست می‌آیند، مانند «المُعَلِّمُ کَتَبَ.» به ساختار جمله‌های فعلیه و اسمیه، اجزای دیگری مانند «جارّ و مجرور»، «ظرف» و... نیز می‌توان اضافه کرد. در ادامه این مطلب از مجله فرادرس، ضمن آنکه انواع جمله‌های عربی و اجزای آن‌ها را بررسی می‌کنیم، ساختار جمله در عربی را با مثال نشان می‌دهیم. در نهایت، تمرین‌هایی را برای یادگیری بهتر این مبحث در اختیار مخاطبان قرار می‌دهیم.

ساختار جمله در عربی

انواع جمله‌های عربی به دو دسته «اسمیه» و «فعلیه» تقسیم می‌شوند. ساختار اصلی این دو نوع جمله را در جدول زیر نشان داده‌ایم. همچنین اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها را نیز مشخص کرده‌ایم.

البته در جدول بالا، فقط اجزای اصلی جمله‌های اسمیه و فعلیه را نشان داده‌ایم. جار و مجرور، ظرف، حال و... نیز ممکن است در ساختار جمله حضور داشته باشند. نکته دیگر اینکه توجه داشته باشید ترتیب اجزای جمله نیز در حالت عادی مطابق با همان ترتیبی است که در جدول بالا مشخص کرده‌ایم. یعنی به‌طور مثال، در جمله‌های اسمیه، معمولاً مبتدا قبل از خبر قرار می‌گیرد. بااین‌حال، گاهی ممکن است بنابه دلایل بلاغی، دستوری و... ترتیب اجزای جمله تغییر کند.

انواع جمله‌های عربی و ساختار آن‌ها را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ پایه دهم فرادرس به‌طور کامل یاد بگیرید. در این فیلم آموزشی که لینک آن در ادامه آمده است، اجزای جمله‌های اسمیه و فعلیه با مثال بررسی شده‌اند.

انواع جمله در عربی

در بخش قبلی، به‌طور کلی، ساختار جمله در عربی را نشان دادیم. ازآنجایی‌که انواع جمله‌های عربی به دو دسته «اسمیه» و «فعلیه» تقسیم می‌شوند و هرکدام از آن‌ها نیز ساختار خاص خود را دارند، در وهله اول لازم است انواع جمله در عربی را بشناسیم. در جدول زیر، به‌طور خلاصه، انواع جمله‌های عربی، تعریف آن‌ها و اجزای اصلی این جمله‌ها را مشاهده می‌کنید.

جمله سازی در عربی

برای جمله‌‌‌سازی در عربی، ابتدا باید مشخص کنیم که می‌خواهیم جمله اسمیه بسازیم یا جمله فعلیه. کلمه‌های لازم برای هرکدام از این دو نوع جمله با یکدیگر متفاوت است. در جدول زیر اجزای اصلی را برای ساخت انواع جمله‌های عربی مشخص کرده‌ایم. همچنین نشان داده‌ایم که برای ساخت این جمله‌ها به چه نوع کلمه‌هایی نیاز داریم.

نکته: اگر فعل جمله متعدی باشد، حتماً در آن جمله باید از مفعول استفاده کنیم اما اگر فعل جمله لازم باشد، نیازی به آوردن مفعول نیست.

انواع نقش های دستوری در عربی

علاوه‌بر نقش‌های اصلی که در ساختار جمله‌ها به کار می‌روند، نقش‌های فرعی دیگری نیز در زبان عربی وجود دارند. هنگام نشان دادن ساختار جمله در عربی باید به تمامی نقش‌های کلمه‌های عربی اشاره کنیم. برخی از پرکاربردترین نقش‌های فرعی عبارتند از:

• صفت
• مضاف‌الیه
• موصول
• جارّ و مجرور
• ظرف یا مفعول‌فیه

برای اینکه کاربرد این نقش‌های فرعی را در ساختار جمله‌ها بهتر درک کنید، مثالی را با هم بررسی می‌کنیم. جمله زیر نوعی جمله فعلیه است. مشاهده می‌کنید که علاوه‌بر نقش‌های اصلی، دارای نقش‌های فرعی نیز هست.

تمامی اجزای این جمله و نقش آن‌ها را در ادامه مشخص کرده‌ایم:

• الیَوْم: ظرف یا مفعول‌فیه
• وَجَدتُ: فعل و فاعل، ضمیر بارز «تُ»
• تُفاحَةً: مفعول‌به و منصوب به اعراب ظاهری
• لَذیذَةً: صفت برای «تُفاحَةً» و منصوب
• في الحَدیقَةِ: جارّ (في) و مجرور (الحَدیقَةِ).

بسیاری از نقش‌های دستوری زبان عربی در فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس آموزش داده شده‌اند. برای آشنایی بیشتر با انواع فعل‌ها، اسم‌ها و ساختار آن‌ها نیز می‌توانید از این فیلم آموزشی و کاربردی کمک بگیرید.

ساختار جمله اسمیه

جمله‌های اسمیه معمولاً با اسم یا ضمیر شروع می‌شوند. یعنی اولین کلمه آن‌ها، اسم یا ضمیر است. جمله‌های اسمیه از دو بخش اصلی و با ساختار زیر به دست می‌آیند.

نکته: در جمله‌های اسمیه، معمولاً مبتدا قبل از خبر قرار می‌گیرد. مگر اینکه مبتدا نکره باشد و خبر نیز از نوع شبه‌جمله باشد. در این حالت، ابتدا خبر می‌آید، سپس مبتدا بعد از آن قرار می‌گیرد.

در بخش‌های بعدی، انواع مبتدا و خبر را با هم بررسی می‌کنیم. البته برای یادگیری بهتر این مبحث می‌توانید از فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ رشته ادبیات و علوم انسانی فرادرس نیز کمک بگیرید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه مشاهده می‌کنید.

انواع مبتدا

مبتدا کلمه مرفوعی است که معمولاً در ابتدای جمله اسمیه می‌آید و خبر جمله، نکته‌ای را در مورد آن بیان می‌کند. البته اعراب مبتدا بستگی به نوع آن دارد. مبتدا باید از نوع اسم یا ضمیر باشد. در جدول زیر، انواع مبتدا را با مثال نشان داده‌ایم و اعراب آن‌ها را نیز مشخص کرده‌ایم.

در مورد انواع مبتدا، به نکته‌های تکمیلی زیر دقت کنید:

• اگر مبتدا اسم ظاهر و از نوع اسم‌های منقوص (مثل: قاضي) یا اسم‌های مقصور (مثل: نَدیٰ) باشد، اعراب آن «مرفوع تقدیراً» خواهد بود.
• اگر مبتدا اسم ظاهر و صحیح الآخر باشد (یعنی منقوص و مقصور نباشد)، انتهای آن حرکت «ـُ» قرار می‌گیرد. (مثل: الکِتابُ)
• اگر مبتدا اسم ظاهر و مثنی باشد، انتهای آن «انِ» می‌آید. (مثل: الکِتابانِ)
• اگر مبتدا اسم ظاهر و جمع مذکر سالم باشد، انتهای آن «ونَ» می‌آید. (مثل: الناجِحونَ)
• اگر مبتدا اسم ظاهر و جمع مؤنث سالم باشد، انتهای آن حرکت «ـُ» می‌آید. (مثل: الناجِحاتُ)
• ضمایر منفصل مرفوعی عبارتند از: هُوَ، هُما، هُم، هِيَ، هُما، هُنَّ، أَنتَ، أَنتُما، أَنتُم، أَنتِ، أَنتُما، أَنتُنَّ، أَنا، نَحْنُ.
• اسم‌های اشاره عبارتند از: هٰذا، هٰذه، هٰذانِ، هٰذَینِ، هاتان، هاتَینِ، ذٰلِکَ، تِلکَ، هٰولاءِ، اولٰئِکَ و.... .

انواع خبر

خبر کلمه‌ای است که معمولاً بعد از مبتدا می‌آید و نکته‌ای را در مورد آن بیان می‌کند. خبر در زبان عربی به سه نوع تقسیم می‌شود. انواع خبرها را با مثال در جدول زیر آورده‌ایم.

نکته: خبر مفرد به‌صورت مرفوع می‌آید و همان قواعدی که در بخش قبل، در مورد مبتدای اسم ظاهر گفتیم، در مورد خبر مفرد هم صدق می‌کند. یعنی این نوع از خبر، با حرکت ـُ، علامت «انِ» و «ونَ» می‌آید.

نکته‌های مهم در مورد ساختار و اجزای جمله اسمیه

در مورد ساختار و اجزای سازنده جمله‌های اسمیه، حتماً به نکته‌های زیر توجه داشته باشید:

• مبتدا معمولاً معرفه است و خبر نیز معمولاً به‌صورت نکره می‌آید. (مثل: المُوَظَّفُ قادِمٌ.)
• گاهی ممکن است مبتدا نکره باشد. (مثل: اِنسانٌ خَیرٌ مِنْ بَهیمَةٍ.)
• اگر خبر جمله از نوع مفرد و اسم مشتق باشد، باید از نظر جنسیت و شمار با مبتدای جمله مطابقت داشته باشد. (مثال: المُحاسِباتُ قادِماتُ.)
• اگر خبر جمله اسمیه، مفرد و نوعی اسم جامد باشد، لازم نیست خبر جمله از نظر شمار یا جنسیت با مبتدا مطابقت داشته باشد. (مثال: المُعَلِّمونَ سِراجُ العالَمِ.)
• اگر خبر از نوع جمله اسمیه یا فعلیه باشد، حتماً باید ضمیری داشته باشد که از نظر شمار و جنسیت با مبتدا مطابقت داشته باشد. (مثال: أَبي بالُهُ مَشغولٌ.)

در فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ پایه دهم فرادرس نیز نکته‌های مهمی در مورد جمله‌های اسمیه و ساختار آن‌ها بیان شده است.

چند مثال برای جمله اسمیه در عربی

برای اینکه جمله‌های اسمیه و ساختار آن‌ها را به‌خوبی یاد بگیرید، مثال‌هایی از این نوع جمله‌ها را بررسی می‌کنیم.

مثال اول

مثال زیر نوعی جمله اسمیه است که از مبتدا و خبر تشکیل شده است. ساختار آن را در کادر زیر مشخص کرده‌ایم

نوع اجزای این جمله اسمیه و اعراب آن‌ها عبارتند از:

• اَلطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• عِندَ: خبر شبه‌جمله و مرفوع محلّاً
• المُدیرِ: مضاف‌الیه و مجرور به اعراب ظاهری
• المَدرَسَةِ: مضاف‌الیه و مجرور به اعراب ظاهری.

مثال دوم

جمله زیر نوعی جمله اسمیه است که خبر آن نیز به‌صورت جمله اسمیه آمده است. ساختار این جمله را در ادامه نشان داده‌ایم. همچنین ساختار خبر آن را نیز مشخص کرده‌ایم.

تمامی اجزای این مثال و اعراب آن‌ها را در ادامه مشخص کرده‌ایم:

• الطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• حَقیبَتُهُ نَظیفَةٌ: خبر، جمله اسمیه و مرفوع محلّاً
• حَقیبَة: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• هُ: مضاف‌الیه و مجرور محلّاً
• نَظیفَةٌ: خبر و مرفوع به اعراب ظاهری.

مثال سوم ساختار جمله اسمیه

جمله زیر نیز نوعی جمله اسمیه است. خبر آن به‌صورت جمله فعلیه آمده است. ساختار آن را در ادامه مشاهده می‌کنید.

اجزای این جمله و اعراب آن‌ها را در ادامه نشان داده‌ایم:

• اَلطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• یَذْهَبُ: خبر و مرفوع محلّاً
• إلَی: حرف جرّ
• الصَّفِّ: مجرور به حرف جرّ.

مثال چهارم

جمله اسمیه زیر فقط از دو بخش «مبتدا» و «خبر» تشکیل شده است. با دقت به کادر زیر، ساختار این جمله را بهتر درک می‌کنید.

در ادامه، اجزای این جمله و اعراب آن‌ها را مشخص کرده‌ایم:

• اَلطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• ناجِحٌ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری.

مثال پنجم ساختار جمله اسمیه

مثال زیر نیز نوعی جمله اسمیه را نشان می‌دهد. ساختار آن را در ادامه مشاهده می‌کنید.

در ادامه، اجزای تشکیل‌دهنده این جمله و اعراب آن‌ها نشان داده‌ایم:

• اَلطّالِبُ: مبتدا و مرفوع به اعراب ظاهری
• أَعْلَمُ: خبر و مرفوع به اعراب ظاهری
• مِن: حرف جرّ
• صَدیق: مجرور به حرف جرّ
• هِ: مضاف‌الیه و مجرور محلّاً.

آموزش قواعد عربی در فیلم های آموزشی فرادرس

برای اینکه بتوانید انواع جمله‌های عربی و ساختار آن‌ها را یاد بگیرید، در مرحله اول باید نکته‌های فراوانی را در مورد انواع کلمه‌های عربی، چگونگی قرار گرفتن آن‌ها در کنار هم، قواعد مطابقت کلمه‌ها و... یاد بگیرید. این قواعد به‌طور کامل در فیلم‌های آموزشی فرادرس تدریس شده‌اند. عنوان برخی از این فیلم‌های آموزشی را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

• فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس
• فیلم آموزش عربی پایه هشتم فرادرس
• فیلم آموزش عربی پایه نهم فرادرس
• فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ پایه دهم فرادرس
• فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ رشته ادبیات و علوم انسانی فرادرس

اگر می‌خواهید علاوه‌بر قواعد عربی، روش ترجمه این زبان یا کلمه‌های پرکاربرد آن را هم یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم به مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس مراجعه کنید.

• مجموعه فیلم‌های آموزش عربی دوره متوسطه فرادرس
• مجموعه فیلم‌های آموزش زبان عربی مقدماتی تا پیشرفته فرادرس

ساختار جمله فعلیه

جمله‌های فعلیه با فعل شروع می‌شوند. به عبارت دیگر، کلمه اول آن‌ها معمولاً فعل است. البته به غیر از فعل‌ها، اجزای دیگری هم در این جمله‌ها وجود دارند. ساختار کلی جمله‌های فعلیه را در جدول زیر نشان داده‌ایم.

برای اینکه بتوانید جمله‌های فعلیه را به‌خوبی تشخیص بدهید، باید با اجزای آن‌ها و انواعشان آشنا باشید. در ادامه، انواع فعل، فاعل و مفعول را در زبان عربی بررسی می‌کنیم.

انواع فعل

فعل‌ها انواع مختلفی دارند و طبق معیارهای گوناگونی می‌توان آن‌ها را دسته‌بندی کرد. انواع فعل‌ها را به‌طور خلاصه در جدول زیر معرفی کرده‌ایم.

در مطلب زیر از مجله فرادرس نیز به‌طور مفصل، انواع فعل‌های عربی را با مثال و تمرین بررسی کرده‌ایم.

انواع فاعل

فاعل بعد از فعل‌های معلوم می‌آید و بر انجام‌دهنده فعل دلالت دارد. فاعل در زبان عربی سه نوع دارد. انواع فاعل‌ها را در جدول زیر نشان داده‌ایم و برای هرکدام نیز مثالی زده‌ایم.

برای اینکه بتوانید انواع فاعل را به‌خوبی تشخیص بدهید، به نکته‌های زیر دقت کنید:

• اگر فاعل اسم ظاهر باشد اما نوعی اسم منقوص (مثل: مُشتَرِي) و اسم مقصور (مثل: لَیْلَیٰ) باشد، اعراب آن تقدیری است و به‌صورت «مرفوع تقدیراً» بیان می‌شود.
• اگر فاعل اسم ظاهر مفرد و صحیح الآخَر باشد (یعنی منقوص و مقصور نباشد)، انتهای آن حرکت «ـُ» می آید. (مثل: الطّالِبُ)
• اگر فاعل اسم ظاهر مثنی باشد، انتهای آن «انِ» می‌آید. (مثل: الطّالِبانِ)
• اگر فاعل اسم ظاهر جمع مذکر باشد، انتهای آن «ونَ» می‌آید. (مثل: الطّالِبونَ)
• اگر فاعل جمع مؤنث باشد، انتهای آن حرکت ـُ می‌آید. (مثل: الطّالِباتُ)
• ضمیرهای بارز، ضمیرهای متصلی هستند که در انتهای فعل‌های ماضی و مضارع می‌آیند. ضمیرهای بارز عبارتند از: «ا، و، نَ، تَ، تُما، تُم، تِ، تُنَّ، تُ، نا، ی».
• ضمیرهای مستتر در خود فعل پنهان هستند و حضور آشکار ندارند. به‌طور مثال در فعل «أَکَلَ»، ضمیر مستتر «هُوَ» وجود دارد.

نکته‌های تکمیلی در مورد انواع فاعل در جمله‌های فعلیه را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ پایه دهم فرادرس بیاموزید.

انواع نائب فاعل

در جمله‌های مجهول، به‌جای فاعل، نقش دستوری نائب فاعل می‌آید. نائب فاعل در واقع همان مفعول جمله است که بعد از حذف فاعل در جمله مجهول، به‌جای آن قرار می‌گیرد. نائب فاعل نیز مانند فاعل، مرفوع است و سه نوع دارد. انواع نائب فاعل را در جدول زیر و با مثال مشخص کرده‌ایم.

همه نکته‌هایی که در بخش قبل در مورد انواع فاعل گفتیم، در مورد انواع نائب فاعل هم صدق می‌کنند.

انواع مفعول

مفعول یا مفعول‌به کلمه منصوبی است که بعد از فعل و فاعل می‌آید و فعل بر آن واقع می‌شود. انواع مفعول‌‌به‌های زبان عربی را با دقت به جدول زیر می‌آموزید. در این جدول، برای هر نوع مفعول، مثالی را نیز آورده‌ایم.

برای اینکه انواع مفعول در زبان عربی را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر دقت کنید:

• اگر مفعول اسم ظاهر باشد اما نوعی اسم مقصور (مُصْطَفیٰ) باشد، اعراب آن «منصوب تقدیراً» خواهد بود.
• اگر مفعول اسم ظاهر و غیرمقصور باشد، انتهای آن حرکت «ـَ» می‌آید. (مثل: القَلَمَ)
• اگر مفعول اسم ظاهر و مثنی باشد، انتهای آن «ـَ ینِ» می‌آید. (مثل: القَلَمَینِ)
• اگر مفعول اسم ظاهر و جمع مذکر سالم باشد، انتهای آن «ـِ ینَ» می‌آید. (مثل: القَلَمینَ)
• اگر مفعول اسم ظاهر و جمع مؤنث سالم باشد، انتهای آن حرکت «ـِ» می‌آید. (مثل: کاتِباتِ)
• ضمایر منفصل همان ضمیرهایی هستند که به‌تنهایی می‌آیند و نقش مفعول جمله را به عهده می‌گیرند. این ضمیرها عبارتند از: إیّاه، إیّاهُما، إیَّاهُم، إیّاها، إیّاهُما، إیّاهُنَّ، إیّاکَ، إیّاکُما، إیّاکُم، إیّاکِ، إیّاکُما، إیّاکُنَّ، إیّايَّ، إیّانا.
• ضمایر متصل منصوبی نیز ضمایری هستند که به‌ انتهای فعل‌ها متصل می‌‌شوند و نقش مفعول آن‌ها را به عهده می‌گیرند. این ضمیرها عبارتند از: ه، ‍هُما، ‍هُم، ‍ها، ‍هُما، ‍هُنَّ، ‍کَ، ‍کُما، ‍کُم، ‍کِ، ‍کُما، ‍کُنَّ، ‍ي، ‍نا.

نکته‌های مهم در مورد ساختار و اجزای جمله فعلیه

در مورد ساختار جمله‌های فعلیه و اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها، حتماً نکته‌های زیر را به خاطر بسپارید:

• فعل و فاعل یا نائب فاعل باید از نظر جنسیت (مذکر یا مؤنث) و شمار (مفرد، مثنی و جمع) با هم مطابقت داشته باشند.
• اگر فاعل یا نائب فاعل از نوع اسم ظاهر باشد، فعل آن همیشه به‌صورت مفرد می‌آید. (مثل: ضَحِکِ الطّالِبونَ.)
• اگر فاعل از نوع ضمیر بارز یا ضمیر مستتر باشد، فعل و فاعل یا نائب فاعل از نظر شمار با هم مطابقت دارند. (مثل: هُم ضَحِکوا.)
• برای فاعل جمع غیرعاقل (جمع غیرانسان) از فعل مفرد مؤنث استفاده می‌شود. (مثل: تَطیرُ العَصافیرُ.)
• در حالت عادی، مفعول بعد از فاعل می‌آید اما اگر فاعل از نوع اسم ظاهر باشد و مفعول هم به‌صورت ضمیر متصل بیاید، مفعول قبل از فاعل قرار می‌گیرد. (مثل: شاهَدَهُ زَینَبُ.)
• گاهی برای نشان دادن انحصار، مفعول قبل از فعل و فاعل قرار می‌گیرد. (مثل: إیّاکَ رَأَیْتُ. «فقط تو را دیدم.»)

چند مثال برای جمله فعلیه در عربی

برای اینکه به ساختار جمله‌های فعلیه مسلط شوید و به‌راحتی بتوانید آن‌ها را شناسایی کنید، در این بخش، مثال‌هایی از این نوع جمله‌ها را بررسی می‌کنیم. برای دسترسی به مثال‌های بیشتر، توصیه می‌کنیم فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ رشته ادبیات و علوم انسانی فرادرس را مشاهده کنید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه قرار داده‌ایم.

مثال اول

در کادر زیر، مثالی از جمله‌های فعلیه را نشان داده‌ایم. همچنین ساختار و اجزای آن را مشخص کرده‌ایم.

اجزای این جمله و اعراب آن‌ها به‌تفکیک در ادامه آمده است:

• جَلَسَ: فعل
• الطّالِبُ: فاعل و مرفوع به اعراب ظاهری
• في: حرف جرّ
• الصَّفِّ: مجرور به حرف جرّ.

مثال دوم

در ادامه، مثال دیگری از جمله‌های فعلیه را مشاهده می‌کنید. ساختار آن را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

هریک از اجزای این جمله و اعراب آن‌ها را در ادامه بیان کرده‌ایم:

• نَأْکُلُ: فعل و فاعل ضمیر مستتر «نحن»
• الطََعامَ: مفعول‌به و منصوب به اعراب ظاهری
• في: حرف جرّ
• المَطْعَمِ: مجرور به حرف جرّ.

مثال سوم ساختار جمله فعلیه

جمله زیر نوعی جمله فعلیه است. ساختار آن نیز در کادر زیر مشخص شده است.

در ادامه، اجزای این جمله و اعراب آن‌ها را مشخص کرده‌ایم:

• یَذهَبونَ: فعل و فاعل، ضمیر بارز «و»
• إِلَی: حرف جرّ
• الجامِعَة: مجرور به حرف جرّ
• لِ‍ـ: حرف جرّ
• زیارَةِ: مجرور به حرف جرّ
• الأُسْتاذِ: مضاف‌الیه و مجرور به اعراب ظاهری.

مثال چهارم

در ادامه، نوعی جمله فعلیه را به‌عنوان مثال نشان داده‌ایم. همچنین ساختار آن را نیز بررسی کرده‌ایم.

اجزای این جمله و اعراب هرکدام از آن‌ها را در ادامه مشاهده می‌کنید:

• سَأَکْتُبُ: فعل و فاعل، ضمیر بارز «تُ»
• رِسالَةً: مفعول‌به و منصوب
• غَداً: ظرف و منصوب به اعراب ظاهری.

مثال پنجم ساختار جمله فعلیه

مثال زیر از آیات قرآن است که یکی از نمونه‌های بارز جابه‌جایی اجزای جمله به شمار می‌آید. همانط‌ور که مشاهده می‌کنید، در این آیه، مفعول جمله از محل اصلی خود جابه‌جا شده و در ابتدای جمله قرار گرفته است. ساختار این جمله را در کادر زیر مشخص کرده‌ایم.

آیه بالا از دو جمله تشکیل شده است. اجزای سازنده این جمله‌ها و اعراب آن‌ها را در ادامه مشخص کرده‌ایم:

• إِيَّاكَ: مفعول‌به و منصوب محلّاً
• نَعۡبُدُ: فعل و فاعل ضمیر مستتر «نحن»
• إِيَّاكَ: مفعول‌به و منصوب محلّاً
• نَسۡتَعِينُ: فعل و فاعل ضمیر مستتر «نحن».

سؤالات متداول

در بخش‌های قبلی، نکته‌های اصلی را در مورد ساختار جمله در عربی آموختید. بااین‌حال، ممکن هنوز هم سؤال‌هایی در مورد این مبحث در ذهن داشته باشید. در این بخش، به سؤالات متداول در مورد ساختار جمله در عربی پاسخ می‌دهیم و نکته‌های تکمیلی را در مورد این موضوع بیان می‌کنیم.

چگونه جمله عربی را مرتب کنیم؟

برای مرتب‌سازی جمله‌های عربی، اول باید نوع آن‌ها را مشخص کنیم. به عبارت دیگر، باید مشخص کنیم که جمله مورد نظر، از نوع جمله‌های فعلیه است یا در دسته جمله‌های اسمیه قرار می‌گیرد. در جدول زیر، انواع جمله‌های عربی و ترتیب اجزای آن‌ها را نشان داده‌ایم. مطابق با همین الگو می‌توان انواع جمله‌ها را به‌راحتی مرتب کرد.

چند مثال برای جمله اسمیه و فعلیه در قرآن چیست؟

جمله‌های اسمیه و فعلیه متنوعی در قرآن وجود دارند. در جدول زیر، برخی از آن‌ها را نشان داده‌ایم.

تمرین ساختار جمله در عربی

یادگیری ساختار جمله در عربی، نیازمند تمرین و تکرار است. به همین علت، در این بخش، تمرین‌هایی را به دو صورت کوتاه‌پاسخ و چهارگزینه‌ای ارائه می‌کنیم. روش پاسخگویی به آن‌ها را نیز در ادامه توضیح می‌دهیم. در فیلم آموزش عربی زبان قرآن ۱ پایه دهم به همراه حل سؤالات کنکور فرادرس، تمرین‌ها و تست‌های بیشتری ارائه شده است. پیشنهاد می‌‌کنیم با کلیک روی لینک زیر، این فیلم آموزشی را تهیه کرده و به‌دقت مشاهده کنید.

تمرین ساختار جمله در عربی بخش اول

ساختار هریک از جمله‌های زیر و تمامی اجزای آن‌ها را مشخص کنید.

تمرین ساختار جمله در عربی بخش دوم

این بخش دارای ۱۵ سؤال چهارگزینه‌ای است. برای جواب دادن به هر سؤال، لازم است یکی از گزینه‌ها را علامت بزنید. بعد از جواب دادن به هر پرسش می‌توانید با کلیک روی گزینه «مشاهده گزینه صحیح»، پاسخ درست آن را مشاهده کنید. برخی از سؤال‌ها دارای پاسخ تشریحی نیز هستند که با کلیک روی گزینه «پاسخ تشریحی» به آن‌ها دسترسی خواهید داشت. بعد از جواب دادن به همه سؤال‌ها، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» نشان داده می‌شود که با کلیک روی آن می‌توانید تعداد امتیازهای خود را در این آزمون مشاهده کنید.

جدول خلاصه ساختار جمله در عربی

در این مطلب از مجله فرادرس، ساختار جمله در عربی را بررسی کردیم. همچنین اجزای تشکیل‌دهنده جمله‌‌ها را نیز برشمردیم. خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکته‌های این مطلب را در جدول زیر آورده‌ایم.