رباط چیست؟ — انواع رباط ها، آسیب ها و درمان آنها — به زبان ساده

استخوان‌ها، عضلات و مفاصل ما به طور هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند تا بدن ما حرکت کرده و در هنگام انجام حرکات ثبات داشته باشد. تاندون‌ها و رباط‌ها در انجام این حرکات و حفظ حالت نشستن و ایستادن نیز نقش مهمی دارند، تاندون‌ها عضلات را به استخوان‌ها متصل کرده و به ما امکان حرکت می‌دهند و رباط‌ها به ثابت نگه داشتن استخوان‌ها در محل مفاصل کمک می‌کنند، بدن انسان تقریباً 900 رباط دارد.

رباط چیست؟

رباط‌ها نوارهای کوتاهی از بافت مقاوم و انعطاف‌پذیری هستند که از تعداد زیادی فیبر منفرد تشکیل شده‌اند. رباط، ساختار رشته‌ای داشته و از بافت همبند ساخته می‌شود که فیبرهای کلاژن قوی زیادی در خود دارد. رباط‌ها معمولاً دو استخوان را خصوصاً در محل مفاصل، مانند بندها یا طناب‌های محکم بهم متصل می‌کنند، آن‌ها مفصل را تثبیت کرده یا انتهای دو استخوان را به هم می‌بندند.

فیلم آموزش علوم تجربی پایه هشتم – بخش زیست و زمین شناسی در فرادرس

کلیک کنید

برخی از رباط‌ها نیز وجود دارند که به استخوان متصل نیستند، به عنوان مثال، برخی از رباط‌ها اندام‌های داخلی بدن را در جای خود نگه می‌دارند. یک نمونه معمول در این مورد رحم است که توسط رباط‌ها در موقعیت مناسب در محل لگن نگه داشته می‌شود.

رباط‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلفی در بدن یافت می‌شوند، برخی از آن‌ها مانند رشته‌های کوتاه و برخی دیگر مانند نوارهای باریک یا پهن به نظر می‌رسند، همچنین رباط‌هایی به شکل قوس یا کمان نیز وجود دارند. حضور رباط این اطمینان را می‌دهد که استخوان‌های یک مفصل بیش از حد پیچ ​​نخورند، نزدیک هم بمانند و دچار دررفتگی نشوند. رباط‌ها همچنین ممکن است دو یا چند اندام را به یکدیگر متصل کنند. به عنوان مثال، کبد، روده و معده توسط رباط‌ها در حفره شکم در جای خود نگه داشته می‌شوند. این رباط‌ها اغلب ساختارهای حساسی مانند رگ‌های خونی یا مجاری لنفی دارند که از درون آن‌ها عبور می‌کنند، بافت همبندِ قویِ رباط‌ها از این ساختارها محافظت کرده و از خم‌شدن، پیچ‌خوردن یا پارگی این ساختارهای حساس جلوگیری می‌کند.

در انگیلیسی به رباط Ligament گفته می‌شود که از کلمه لاتین Ligare به معنای اتصال یا بند منشا گرفته است. عناصر اصلی ساخت یک رباط، الیاف کلاژن بوده که این الیاف بسیار محکم، انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر آسیبِ ناشی از انواع تنش‌های کشش یا فشرده‌شدن هستند. الیاف کلاژن معمولاً به صورت دسته‌های موازی کنار هم قرار می‌گیرند که باعث مقاومت بیشتر فیبرهای منفرد خواهد شد. این رشته‌ها توانایی انطباق با عملکردهای پیچیده‌ای که برای انجام آن‌ها تکامل یافته‌اند را دارا هستند. آسیب به یک رباط منجر به تغییر زیادی در ساختار و فیزیولوژی آن می‌شود و با آسیب بافتی ممکن است وضعیتی ایجاد شود که عملکرد حرکتی و بیومکانیکی مفاصل دچار اختلال شوند.

ساختار رباط چگونه است؟

رباط‌های اسکلتی به عنوان نوارهای متراکم از جنس کلاژن یا فیبرهایی تعریف می‌شوند که در یک مفصل قرار داشته و در دو انتهای استخوان لنگر می‌اندازند. رباط‌های مختلف از نظر اندازه، شکل، جهت حرکت و مکان حضور آن‌ها متفاوت هستند. به پیوندهای استخوانی منحصر به فرد و پیچیده رباط‌ها، «درج» (Linsertion) گفته می‌شود، درج‌ها اغلب شامل اشکال غیرمعمولی بر روی استخوان‌ها هستند که این اتصالات در ارتباط با چگونگی عملکرد رشته‌های رباط در هنگام حرکت مفصل بسیار اهمیت دارند. در حالی که رباط به عنوان یک ساختار واحد دیده می‌شود اما با حرکت مفصل، به نظر می‌رسد برخی از الیاف با توجه به موقعیت استخوان و نیروهایی اعمال شده، سفت یا شُل می‌شوند.

اِپی لیگامنت چیست؟

رباط، اغلب دارای یک لایه پوشاننده خارجی و دارای رگ، به نام اِپی‌لیگامنت است که قابل تشخیص از رباط واقعی نیست و با پوشش اطراف استخوان ادغام می‌شود. با برداشتن اپی‌لیگامنت به ساختار رشته‌ای رباط می‌رسیم که به صورت گروه‌هایی از الیاف فشرده شکل گرفته و به آن‌ها «دسته‌ها» (Bundles) گفته می‌شوند، جدا کردن این رشته‌ها بسیار سخت بوده و پیوندهای داخلی دارند. ساختار اپی‌لیگامنت دارای تعداد سلول‌های بیشتری بوده و عروق خونی و اعصاب بیشتری دارد. اختلالاتی که همراه با آسیب، پیر شدن، عفونت و انواع روماتیسم در عصب‌رسانی به مفصل رخ می‌دهند، ممکن است ساختار رباط‌ها را تخریب کنند.

سطح میکروسکوپی رباط چگونه است؟

ساختار میکروسکوپی رباط‌ها بسیار پیچیده‌تر هستند و از سلول‌هایی به نام فیبروبلاست تشکیل یافته که توسط ماتریکس سلولی احاطه شده‌اند. سلول‌ها مسئول ساخت ماتریکس هستند و تعداد آن‌ها نسبتاً کم بوده و درصد کمی از حجم کل رباط را تشکیل می‌دهند. اگرچه این سلول‌ها ممکن است از نظر فیزیکی و عملکردی جدا باشند اما مطالعات اخیر نشان داده‌اند که سلول‌های رباطِ طبیعی ممکن است برای ارتباط با سیتوپلاسم سلول‌های مجاور، از اتصالات سیتوپلاسمی برجسته که برای فواصل طولانی گسترش یافته‌اند استفاده کنند. ساختار میکروسکوپی رباط را می‌توان با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان مشاهده کرد که در آن دسته‌های کلاژن در امتداد محور طولانی کشیده شده و حالتی موج‌دار را نشان می‌دهند.

تصور می‌شود که این چین‌های کوچک نقش بیومکانیکیِ مربوط به حالت بارگیری رباط‌ها را انجام می‌دهند به گونه‌ای که با افزایش بارگذاری و در نتیجه کاهش احتمال پاره شدن برخی از نواحی رباط، باعث می‌شوند که رباط بدون صدمه کشش را انجام دهد. از نظر بیوشیمیایی، رباط‌‌ها تقریباً دو سوم آب و یک سوم جامد هستند که آب به عملکرد سلول و رفتار ویسکوالاستیک رباط کمک می‌کند. اجزای جامد رباط‌ها اصولاً کلاژن نوع I هستند و حدوداً بیش از یک درصد از ساختار آن‌ها را پروتئوگلیکان‌ها تشکیل داده‌اند، به علاوه الاستین، سایر پروتئین‌ها و گلیکوپروتئین‌ها تقریباً 75 درصد از وزن خشک رباط را تشکیل می‌دهند.

مطالعات فراساختاری نشان داده‌اند که الیاف کلاژن در واقع از فیبریل‌های کوچک‌تر تشکیل شده‌اند. شکل‌گیری پیوندهای عرضی داخل فیبرهای کلاژن مرحله مهمی است که به الیاف کلاژن چنین قدرت خارق العاده‌ای می‌بخشد. در طول رشد و نمو، پیوندهای عرضی نسبتاً نابالغ و محلول هستند اما با افزایش سن، بالغ شده و نامحلول می‌شوند و قدرت آن‌ها افزایش می‌یابد.

تفاوت رباط و تاندون چیست؟

مشهودترین تفاوت بین رباط‌ها و تاندون‌ها این است که تاندون‌ها استخوان را به عضله اسکلتی و رباط‌ها استخوان را به استخوان دیگر پیوند می‌دهند. هر دوی این ساختارها دارای یک نوع سلول خاص به نام فیبروبلاست هستند که چهارچوب ساختاری بافت‌های همبند را تشکیل می‌دهد. تاندون‌ها محکم و غیر قابل انعطاف هستند در حالی که رباط ها انعطاف‌پذیر و کشسان هستند. هر دو در مفاصل و استخوان‌ها نقشی حیاتی دارند و از سلول‌های زنده تشکیل شده‌اند، آن‌ها حاوی مقدار زیادی کلاژن هستند. تفاوت‌های مهم بین رباط‌ها و تاندون‌ها در جدول زیر خلاصه شده است:

فیلم آموزش علوم تجربی پایه هشتم – بخش زیست و زمین شناسی در فرادرس

کلیک کنید

انواع رباط کدام ها هستند؟

همان‌طور که بیان شد رباط‌ها، بافت پیوندی رشته‌ای هستند که استخوان‌ها را به هم‌دیگر متصل می‌کنند که به عنوان رباط مفصلی، رباط فیبری یا رباط واقعی شناخته می‌شوند. رباط‌های دیگر بخش‌های بدن عبارت از «رباط صفاقی» (Peritoneal Ligament) که بخشی از صفاق یا غشاهای دیگر حفره شکمی و «رباط باقیمانده جنین» (Fetal Remnant Ligament) که بقایای ساختار جفت جنین هستند.

همچنین «رباط پریودنتال» (Periodontal ligament) گروهی از فیبرها هستند و سیمان دندان‌ها را به استخوان آلوئول (فکی) در اطراف آن‌ها متصل می‌کنند، این رباط‌ها همه در سیستم اسکلتی بدن انسان یافت می‌شوند. رباط‌ها معمولاً نمی‌توانند به طور طبیعی احیا شوند، با این حال، سلول‌های بنیادی رباط پریودنتال در نزدیکی این رباط وجود دارند و در بازسازی رباط پریودنتیست بزرگسالان نقش دارند.

انواع رباط در مفصل ها

رباط معمولاً به گروهی از دسته‌های متراکم بافت همبندِ منظمِ ساخته شده از الیاف کلاژن که با غلاف‌های متراکم و نامنظم بافت پیوندی احاطه شده‌اند اشاره دارد. بعضی از رباط‌ها تحرک مفاصل را محدود می‌کنند یا به طور کلی از انجام برخی حرکات جلوگیری می‌کنند. رباط‌های کپسولی، بخشی از کپسول مفصلی هستند که مفاصل سینوویال را احاطه کرده‌اند و به عنوان تقویت‌کننده‌های مکانیکی عمل می‌کنند. رباط‌های خارج کپسولی با همکاری سایر رباط‌ها به یکدیگر می‌پیوندند و باعث ایجاد ثبات مفصلی می‌شوند. در ادامه انواع رباط‌های مفصلی را بررسی کرده‌ایم.

رباط زانو

4 رباطِ اصلی در زانو وجود دارند، رباط‌های موجود در زانو استخوان ران (فِمور) را به درشت‌نی (استخوان بزرگ ساق پا) متصل می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:

فیلم آموزش آناتومی اندام تحتانی + مفاهیم کلیدی

کلیک کنید

• «رباط صلیبی قدامی» (ACL). این رباط واقع در مرکز زانو، چرخش و حرکت رو به جلو استخوان درشت‌نی را کنترل می‌کند.
• «رباط صلیبی خلفی» (PCL). این رباط، در قسمت مرکز زانو، حرکت پشتی استخوان درشت‌نی را کنترل می‌کند.
• «رباط طرفی داخلی» (MCL). رباطی که به بخش داخلی زانو ثبات می‌بخشد.
• «رباط طرفی جانبی» (LCL). رباطی است که به قسمت خارجی زانو ثبات می‌بخشد.

رباط آرنج

مفصل آرنج یک مفصل لولایی است که از طریق اتصال سر انتهایی تحتانی استخوان بازو با زند زیرین (استخوان زیرین قسمت ساعد) تشکیل می‌شود. پایداری مفصل آرنج به پایداری ذاتی سطوح مفصلی، کپسول قوی و رباط‌های جانبی بستگی دارد. فرآیند کرونوئید یک تثبیت کننده اصلی مفصل آرنج و همچنین محل اتصال رباط آرنج است که جلوآمدگی قدامی الكرانون را ایجاد کرده و از دررفتگی خلفی آرنج جلوگیری می‌كند. چهار رباط در اطراف آرنج وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:

• «رباطِ جانبی اولنار» (UCL). که به استخوان زند زیرین متصل است.
• «رباطِ همراه رادیال» (RCL). که استخوان بازو را به استخوان خارجی جلوبازو به نام رادیوس متصل می‌کند.
• «رباطِ همراه کناری» (Lateral Collateral Ligament). در امتداد داخلی آرنج حرکت می‌کند.
• «رباطِ حلقوی» (Annular). بالای استخوان رادیوس را احاطه می‌کند و آن را در برابر زند زیرین نگه می‌دارد.

رباط شانه

رباط‌های موجود در شانه، استخوان بازو را به تیغه شانه یا استخوان کتف متصل کرده، همچنین ترقوه یا استخوان یقه را به بالای تیغه شانه متصل می‌کنند. وقتی این رباط‌ها کشیده می‌شوند، شانه ناپایدار می‌شود، این اتفاق بیشتر برای جوانان و ورزشکارانی می‌افتد که روی شانه‌های خود فشار وارد می‌کنند. همچنین با استفاده از بازو برای مهار شدن هنگام سقوط، ممکن است رباطِ شانه، پیچ‌خورده یا پاره شود.

رباط مچ پا

چندین رباط در اطراف مچ پا وجود دارند، سه رباطِ اصلی که در قسمت خارجی مچ پا قرار دارند، رباط «تالوفیبولار قدامی» (Anterior Talofibular)، رباط «تالوفیبولار خلفی» (Posterior Talofibular) و رباط «کالکانیوفیبولار» (Calcaneofibular) هستند که هر سه از ناحیه استخوان فیبولا (نازک‌نی) شروع می‌شوند. رباط استخوان کالکانیوفیبولار، استخوان درشت‌نی را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. رباط‌های قدامی و خلفی تالوفیبولار، استخوان تالوس (استخوان بین پاشنه و استخوان ساق پا) را به استخوان نازک‌نی خارج مچ پا متصل می‌کنند. رباط تالوفیبولار خلفی، در امتداد پشت مچ پا وجود دارد و صدمات آن شایع نیست.

به مجموعه رباط‌های قسمت داخلی مچ پا رباط دلتوئید گفته می‌شود. این رباط‌ها به عنوان رباط‌های جانبی و برای پشتیبانی بیشتر، استخوان درشت‌نی را به استخوان‌های مشابه در قسمت داخلی پا متصل می‌کنند. هنگامی که مچ پا را به شدت می‌پیچید، یکی از این رباط‌ها را پاره می‌کنید، رایج‌ترین پیچ‌خوردگی زمانی اتفاق می‌افتد که پای شما در زیر مچ پا بچرخد. این اتفاق معمولاً در هنگام ورزش، مخصوصاً ورزش‌های پرشی مانند بسکتبال رخ می‌دهد، وقتی مچ پا را می‌پیچید، معمولاً به یکی از این رباط‌ها آسیب می‌رسانید. برای جلوگیری از انواع آسیب‌های رباط‌ها، یادگیری انجام صحیح حرکات ورزشی و اطلاع از علم حرکت‌شناسی می‌توانید به آموزش زیر مراجعه کنید.

رباط مچ دست و انگشت شست

در قسمت مچ دست 20 رباط وجود دارند که استخوان‌های مختلف را به هم متصل کرده‌اند و ممکن است در اثر افتادن روی دستِ کشیده شده، پارگیِ رباط در این نواحی رخ دهد. رباط «اسكافولونات» (Scapholunate) و «مجموعه فیبروكارتیلاژ مثلثی» (TFCC) مهم‌ترین رباط‌های دست هستند که احتمال بالای آسیب در آن‌ها وجود دارد.

فیلم آموزش آناتومی اندام فوقانی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

کلیک کنید

رباط همراه جانبی اولنار (متصل کننده انگشت شست به استخوان زند زیرین ساعد) می‌تواند هنگام اسکی پاره شود، این آسیب اغلب انگشت شست اسکی‌باز نامیده می‌شود یا هنگام سقوط در موقعیت شدید ممکن است انگشت شست دچار آسیب شود.

رباط های گردن و ستون فقرات

رباط‌های ستون فقرات شامل دو قسمت بالایی شانه در ناحیه گردنی که به نام رباط‌های فوق شانه‌ای معروف هستند و به خم شدن گردن در جهات مختلف کمک می‌کنند. «رباط‌های نوکال یا نخاعی» (Nuchal Ligament) که یک غشای رشته‌ای بوده، با رباط‌های فوقانی گردنی ارتباط داشته و تا مهره هفت گردنی امتداد می‌یابند. شتاب گرفتن و کاهش سرعت ناگهانی مانند ترمز شدید هنگام تصادفات، باعث حرکت شدید ستون فقرات گردنی شده و امکان پارگی رباط‌های گردنی را بالا می‌برد.

سیستم رباط‌ها در ستون مهره، همراه با تاندون‌ها و عضلات، یک محافظ طبیعی را برای حمایت از ستون فقرات و نخاع در برابر آسیب فراهم می‌کنند. رباط‌ها به ثبات مفصل در هنگام استراحت و حرکت کمک می‌کنند و به جلوگیری از آسیبِ ناشی از کشش و انعطافِ بیش از حد کمک می‌کنند، این رباط‌ها ممکن است در هنگام برداشتن اجسام بسیار سنگین دچار آسیب شوند. در جدول زیر اسامی رباط‌های ستون فقرات و کار هر کدام شرح داده شده‌اند.

رباط صلیبی چیست و آسیب آن چگونه است؟

رباط‌های صلیبی یا چَلیپایی جفت رباط‌هایی هستند که مانند حرف X در کنار هم قرار گرفته‌اند. آن‌ها در چندین مفصل از بدن مانند مفصل زانو، مفصل آتلانتو محوری (مفصل بین مهره‌های گردنی اول و دوم) و انگشتان دست وجود دارند. این رباط‌ها به روشی شبیه نردبان و به صورت ضربدری مفصل را تثبیت می‌کنند در حالی که دامنه حرکتی بسیار زیادی را ممکن می‌سازند.

فیلم آموزش حرکات اصلاحی در تربیت بدنی در فرادرس

کلیک کنید

در مفصل زانو سه استخوان توسط رباط‌ها به هم متصل می‌شوند: استخوان ران (فِمور)، استخوان تیبیا (درشت‌نی) و کلاه زانو (کشکک). همچنین در قسمت پشتی زانو رباط‌هایی برای محافظت از قسمت جلویی مفصل حضور دارند. در قسمت‌های کناری زانو رباط‌های همراه حضور داشته که مانند طناب‌های محکمی برای نگه داشتن استخوان‌ها و ثابت نگه داشتن زانو عمل می‌کنند. رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی در قسمت داخلی مفصل زانو قرار دارند و از روی هم عبور کرده و یک حالت X مانند تشکیل می‌دهند، این رباط‌ها حرکت عقب و جلو زانو را کنترل می‌کنند.

یکی از آسیب‌های شایع زانو، پیچ‌خوردگی یا پارگی رباط صلیبی قدامی است. آسیب‌دیدگی رباط ACL زانو معمولاً در حین ورزش‌هایی که دارای توقف ناگهانی یا تغییر جهت، پرش و فرود باشند مانند فوتبال، بسکتبال، راگبی و اسکی در سراشیبی رخ می‌دهد. بسیاری از افراد هنگام بروز آسیب رباطِ صلیبی قدامی، صدای بلندی را می‌شنوند. تقریباً نیمی از صدمات این رباط همراه با آسیب به سایر ساختارهای زانو مانند غضروف مفصل، مینیسک یا سایر رباط‌ها رخ می‌دهند. آسیب‌های رباط‌ها، رگ‌به‌رگ شدن محسوب شده و در مقیاس شدت درجه‌بندی می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• پیچ‌خوردگی درجه 1: رباط در یک پیچ‌خوردگی درجه 1 آسیب ملایمی دارد، کمی کشیده شده است، اما هنوز هم می‌تواند به ثابت ماندن مفصل زانو کمک کند.
• رگ‌به‌رگ شدن درجه 2: حالت درجه 2 رباط را تا جایی که شل شود، کش می‌دهد، این حالت اغلب به عنوان پارگی جزئی رباط شناخته می‌شود.
• رگ‌به‌رگ شدن درجه 3: به این نوع پیچ‌خوردگی معمولاً پارگی کامل رباط گفته می‌شود، رباط به دو قسمت تقسیم شده و مفصل زانو ناپایدار است.

پارگی‌های جزئی رباطِ صلیبیِ قدامی نادر بوده و بیشتر آسیب‌های آن پارگی کامل یا تقریباً کامل هستند که در این حالت زانو ممکن است متورم و ناپایدار شده و برای تحمل وزن بیش از حد دردناک شود. بسته به شدت آسیبِ رباطِ صلیبیِ قدامی، درمان آن ممکن است شامل تمرینات استراحت و توانبخشی برای کمک به فرد در بازیابی قدرت و ثبات بوده یا جراحی برای جایگزینی رباط پاره‌شده و به دنبال آن توانبخشی مجدد انجام شوند. وجود یک برنامه تمرینی مناسب ممکن است به کاهش خطر آسیب این رباط کمک کند.

عوارض پارگی رباط صلیبی

افرادی که آسیب رباطِ صلیبی قدامی را تجربه می‌کنند بیشتر در معرض روماتیسم استئوآرتریت زانو قرار دارند، حتی اگر برای بازسازی رباط، آن را جراحی کنید، آرتروز ممکن است رخ دهد. عوامل مختلفی احتمالاً بر خطر بروز آرتروز تأثیر می‌گذارند، مانند شدت آسیب اصلی، وجود آسیب‌های مرتبط در مفصل زانو یا سطح فعالیت پس از درمان.

علائم پارگی رباط صلیبی

اگر آسیب‌دیدگی در زانوی شما باعث ایجاد علائم آسیب رباط صلیبی شد، سریعاً پیگیری کنید. مفصل زانو ساختار پیچیده‌ای از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و سایر بافت‌هایی است که با هم کار می‌کنند و برای تشخیص شدت آسیب‌دیدگی و درمان مناسب، تشخیص سریع و دقیق، بسیار مهم است. علائم و نشانه‌های آسیب رباط صلیبی قدامی معمولاً شامل یک صدای پاپ بلند در زانو، درد شدید و ناتوانی در ادامه فعالیت، تورم سریع، از دست دادن دامنه حرکتی مفصل زانو، احساس بی‌ثباتی یا لرزش هنگام تحمل وزن هستند.

علل پارگی رباط صلیبی

وقتی این رباط آسیب می‌بیند، معمولاً پارگی نسبی یا کامل بافت وجود دارد. یک آسیب‌دیدگی خفیف ممکن است رباط را دچار کشیدگی کند اما آن را سالم نگه دارد. آسیب‌های رباط صلیبی اغلب در حین فعالیت‌های ورزشی و تناسب اندام اتفاق می‌افتند که می‌توانند تنش زیادی را بر زانو وارد کنند. علل مختلفی که می‌توانند باعث آسیب و پارگی رباط صلیبی شوند شامل موارد زیر هستند:

• کاهش ناگهانی سرعت و تغییر جهت (باعث پارگی کامل می‌شود)
• چرخش زیاد مفصل زانو در شرایطی که پا روی زمین محکم شده
• توقف ناگهانی
• ضربه مستقیم به زانو یا برخورد شدید، مانند تکل در فوتبال

عواملی که برای پارگی رباطِ صلیبی خطرساز هستند و احتمال آسیب به آن را بالا می‌برند شامل موارد زیر هستند:

• در خانم‌ها به دلیل تفاوت در آناتومی، قدرت عضلانی و تأثیرات هورمونی احتمال آسیب بالا‌تر است.
• انجام برخی ورزش‌ها مانند فوتبال، راگبی، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی در سراشیبی
• استفاده از الگوهای حرکتی معیوب، مانند حرکت دادن زانوها به سمت داخل در هنگام حرکت اسکات در بدن‌سازی
• پوشیدن کفش نامناسب
• استفاده از تجهیزات ورزشی با حمایت ضعیف، مانند بندهای اسکی که به درستی تنظیم نشده‌اند.
• بازی در زمین چمن مصنوعی

جلوگیری از پارگی رباط صلیبی

تمرین و ورزش مناسب می‌تواند به کاهش خطر آسیب رباط صلیبی کمک کند. یک متخصص پزشکی ورزشی، یک متخصص طب فیزیکی، یک فیزیوتراپیست یا یک مربی ورزشی می‌توانند پس از ارزیابی، دستورالعمل و بازخورد مناسبی ارائه دهند که به شما در کاهش خطرات احتمالی کمک می‌کنند. برنامه‌های کاهش آسیب رباط صلیبی زانو شامل موارد زیر هستند:

• تمریناتی برای تقویت هسته بدن، از جمله باسن، لگن و پایین شکم که با هدف آموزش ورزشکاران برای جلوگیری از حرکت زانو به سمت داخل در هنگام حرکت اسکات صورت می‌گیرند.
• ورزش‌هایی که عضلات پا را تقویت می‌کنند، به ویژه تمرینات مربوط به همسترینگ، برای اطمینان از تعادل کلی در قدرت عضلات پا
• تمرین و ورزش همراه با تمرکز بر وضعیت زانو هنگام پریدن و فرود آمدن از پرش‌ها و داشتن تکنیک مناسب
• آموزش بهبود روش انجام حرکات هنگام انجام چرخش و وزنه زدن

برای کمک به جلوگیری از آسیب‌دیدگی، از کفش و زانوبند مناسب ورزش خود استفاده کنید. اگر در سراشیبی اسکی می‌روید، اطمینان حاصل کنید که بندهای اسکی شما توسط یک متخصص آموزش‌دیده به درستی تنظیم شده است تا در صورت سقوط، کفش اسکی‌های شما به طور مناسب آزاد شوند. به نظر نمی‌رسد استفاده از زانوبند به تنهایی از آسیب رباط صلیبی آن جلوگیری کند یا خطر آسیب‌دیدگی مکرر پس از جراحی را کاهش دهد.

تشخیص پارگی رباط صلیبی

در طول معاینه فیزیکی، پزشک زانوی شما را از نظر تورم و حساسیت در مقایسه با زانوی سالم بررسی می‌کند. وی همچنین ممکن است برای ارزیابی دامنه حرکت و عملکرد کلی مفصل، زانوی شما را به موقعیت‌های مختلفی حرکت دهد. اغلب می‌توان تشخیص را فقط بر اساس معاینه بدنی انجام داد، اما ممکن است برای رد سایر علل و تعیین شدت آسیب به آزمایشاتی نیاز داشته باشید. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تصویربرداری اشعه X. برای رد شکستگی استخوان ممکن است به اشعه ایکس نیاز باشد. با این حال، اشعه ایکس بافت‌های نرم مانند رباط‌ها و تاندون‌ها را نشان نمی‌دهد.
• «تصویربرداری تشدید مغناطیسی» (MRI). MRI از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویری از بافت‌های سخت و نرم در بدن شما استفاده می‌کند. MRI می‌تواند میزان آسیب رباط صلیبی و علائم آسیب به سایر بافت‌های زانو، از جمله غضروف‌ها را نشان دهد.
• سونوگرافی. با استفاده از امواج صوتی برای تجسم ساختارهای داخلی، از سونوگرافی می‌توان برای بررسی آسیب در رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات زانو استفاده کرد.

درمان پارگی رباط صلیبی

مراقبت‌های سریع با کمک‌های اولیه می‌تواند درد و تورم را بلافاصله پس از آسیب به زانو کاهش دهد. دستورالعمل R.I.C.E بر گرفته از کلمات «استراحت» (Rest)، «یخ» (Ice)، «فشرده کردن» (Compression) و «بالا نگه داشتن» (Elevation) را برای مراقبت از خود در خانه دنبال کنید:

• استراحت کردن. استراحت عمومی برای بهبودی لازم است و تحمل وزن بر روی زانو را کمتر می‌کند.
• استفاه از یخ. وقتی بیدار هستید، سعی کنید حداقل هر دو ساعت و هر بار 20 دقیقه روی زانوی خود یخ قرار دهید.
• فشرده سازی. یک باند الاستیک یا یک کِش پهن را به دور زانوی خود بپیچید.
• بالا نگه داشتن. دراز بکشید و زانوی خود را روی بالش قرار دهید.

روند معالجه برای آسیب رباط صلیبی زانو با چندین هفته درمان توانبخشی آغاز می‌شود. یک فیزیوتراپیست، تمریناتی را به شما می‌آموزد که یا با نظارت مداوم وی یا در خانه می‌توانید انجام دهید. همچنین ممکن است مجبور باشید برای ثابت نگه داشتن زانوی خود از آتِل‌بندی یا برای مدتی از عصا استفاده کنید تا از وارد آمدن وزن بدن بر روی زانوی شما جلوگیری شود. هدف از توانبخشی، کاهش درد و تورم، بازگرداندن دامنه کامل حرکت زانو و تقویت عضلات است. یک دوره فیزیوتراپی ممکن است با موفقیت یک آسیب رباط صلیبی را برای افراد کم‌تحرکی که به ورزش‌های تفریحی ​​یا ورزش‌هایی با فشار اندک بر زانوها مشغول هستند درمان کند.

جراحی رباط صلیبی

در طی بازسازی رباط صلیبی قدامی زانو، جراح رباط آسیب‌دیده را برداشته و بخشی از تاندون را با آن جایگزین می‌کند که از لحاظ ساختار بافتی بسیار شبیه رباط است، این جایگزینی بافتی را پیوند زدن می‌نامند. جراح شما از یک تاندون از قسمت دیگر زانوی شما یا از تاندون یک فرد اهدا کننده فوت شده استفاده خواهد کرد. پزشک شما در صورت انجام موارد زیر جراحی را توصیه می‌کند:

• شما یک ورزشکار هستید و می‌خواهید به ورزش خود ادامه دهید، مخصوصاً اگر این ورزش شامل پریدن، حرکات برشی یا چرخشی (مانند بسکتبال) باشد.
• بیش از یک رباط پاره شده یا غضروف رشته‌ای زانوی شما نیز دچار آسیب شده باشد.
• این آسیب باعث خم شدن زانوی شما در هنگام انجام کارهای روزمره شود.

پس از جراحی، دوره دیگری از درمان توان‌بخشی را از سر خواهید گرفت. بازسازی موفقیت آمیز رباط صلیبی همراه با توانبخشی دقیق، معمولاً می‌تواند ثبات و عملکرد مناسب را به زانو برگرداند. هیچ بازه زمانی مشخصی برای بازگشت ورزشکاران به بازی وجود ندارد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که حداکثر یک سوم ورزشکاران در طی دو سال بعد از جراحی دچار پارگی دیگری در همان مفصل زانو می‌شوند، یک دوره بهبودی طولانی‌تر ممکن است خطر آسیب مجدد را کاهش دهد.

به طور کلی، یک سال یا بیشتر طول می‌کشد تا ورزشکاران با خیال راحت به بازی برگردند. پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها برای اندازه‌گیری ثبات، قدرت، عملکرد و آمادگی برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی، در فواصل مختلف در طول توانبخشی آزمایشاتی را انجام می‌دهند. مهم است که اطمینان حاصل کنید که قدرت، پایداری و الگوهای حرکتی شما قبل از بازگشت به یک فعالیت با خطر آسیب رباطِ صلیبی، بهینه شده‌اند.

سایر آسیب های رباط ها

رباط‌ها مانند چسب‌های نواری هستند که استخوان‌های ما را به هم نزدیک و متصل نگه می‌دارند و حرکت مفاصل را تسهیل می‌کنند. علاوه بر انواع پارگی برخی از اختلالات دیگر مرتبط با رباط وجود دارند و باعث ایجاد مشکلاتی در دیگر بخش‌های بدن می‌شوند که در ادامه به برخی از آن‌ها پرداخته‌ایم.

اختلال مفصل فکی

«مفصل گیجگاهی فکی» (TMJ) جایی است که فک پایین و استخوان گیجگاهی به هم متصل می‌شوند. رباط‌های این مفصل، باعث تقویت آن می‌شوند و اتصالات به طور خاص در این مفصل لولایی اجازه می‌دهند تا شما انواع حرکت‌ها مانند خم شدن، کشش و چرخش را در ناحیه فک و دهان داشته باشید. اختلال مفصل گیجگاهی فکی یا TMJD اصطلاحی برای مشکلات مختلف این مفصل، که معمولاً شامل عارضه‌هایی در عضلات مخصوص جویدن، اعصاب و رباط‌های اطراف بوده که شایع‌ترین علائم آن محدودیت حرکتی در مفصل و همچنین ایجاد درد است. همچنین ایجاد صدا در فک هنگام جویدن می‌تواند از دیگر علامت‌های این اختلال و وجود مشکل در رباط‌های مفصل فکی باشد.

پیچ خوردگی مچ پا

پیچ‌خوردگی مچ پا یکی از آسیب‌های شایع در بدن است و می‌تواند به دلیل قرار گرفتن اشتباه پا روی یک سطح ناهموار باشد. بررسی‌ها نشان داده‌اند که روزانه افراد بسیار زیادی دچار این عارضه می‌شوند، پیچ‌خوردگی مچ پا زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند رباط در قسمت خارجی مچ پا کشیده یا حتی پاره شوند. علائم پیچ‌خوردگی مچ پا شامل تورم مچ پا، درد و عدم توانایی تحمل وزن روی آن است. بیشتر پیچ‌خوردگی‌ها با کمک استراحت و استفاده از کیسه‌های یخ بهبود می‌یابند، اما در موارد شدید ممکن است برای کمک به ترمیم رباط‌ها به جراحی نیاز باشد.

ورم کف پا

عارضه ورم فاشیای کف پا که به عنوان پاشنه دونده‌ها نیز شناخته می‌شود، درد و التهاب رباطِ ناحیه کف پا (نوار ضخیم و محکم بافت همبند بوده که در امتداد پایین پا کشیده شده و استخوان پا را به انگشتان متصل می‌کند) است. اگرچه ناحیه کف پا بسیار قوی است، تنش مکرر می‌تواند باعث ایجاد پارگی‌های ریز در رباط شده که می‌تواند به ایجاد درد نوک تیز در محل پاشنه پا یا گودی پا منجر شود. ورم کف پا در انواع دویدن شایع است و عوامل موثر در آن شامل چاقی، فعالیت شدید بدون کشیدگی مناسب، خم کردن زیاد و گرفتگی عضلات ساق پا هستند.

جدا شدن شانه

اگر ضربه‌ای به شانه شما وارد شد یا بر روی دست افتادید یا هنگام بازی کردن بر کناره‌های شانه‌ها فشار زیاد وارد شود، ممکن است دچار یک نوع آسیب‌دیدگی به نام جدایی شانه شوید. این عارضه همچنین به عنوان جداشدگی «آکرومیوکلاویکولار» (Acromio Clavicular) یا AC شناخته می‌شود.

فیلم آموزش آناتومی اندام فوقانی + مفاهیم کلیدی در فرادرس

کلیک کنید

این یک آسیب مشترک در مفصل آکرومیوکلاویکولار بوده که این مفصل محل اتصال استخوان زائده سرشانه‌ای (آکرومیون) و استخوان ترقوه است. این عارضه با شانه دررفته که در آن استخوان بازو از حفره گلنوئید (مفصل شانه) بیرون می‌آید، متفاوت بوده و شامل پارگی رباط‌هایی است که زائده سرشانه‌ای را به استخوان ترقوه متصل می‌کنند، در عارضه جدا شدن شانه، به طور خاص، رباطِ آکرومیوکلاویکولار پاره می‌شود.