تنظیم کلسیم خون – به زبان ساده + هورمون و غده

تنظیم کلسیم خون اهمیت زیادی برای انقباض عضلات و ایجاد تکانه‌های عصبی دارد. ایجاد پیام انقباض عضلات و ایجاد تکانه عصبی به صورت الکتریکی انجام می‌شود. اگر میزان کلسیم خون خیلی بالا رود، نفوذپذیری غشای سلول به یون سدیم کاهش می‌یابد و نسبت به تحریک الکتریکی کمتر پاسخ می‌دهد. اگر میزان کلسیم خون خیلی کم شود نیز نفوذپذیری غشا به یون کلسیم افزایش می‌یابد و در نتیجه آن تشنج یا اسپاسم عضلات رخ می‌دهد. با توجه به اهمیت بالای تنظیم سطح کلسیم خون در حفظ عملکرد بدن، در این مطلب توضیحات کاملی در رابطه با آن ارائه خواهد شد.

کلسیم به چه صورتی در بدن وجود دارد‌؟

کلسیم پنجمین عنصر فراوان بدن است و در بدن افراد بالغ حدود ۱۲۰۰ گرم کلسیم وجود دارد. ۹۹٪ از این کلسیم در استخوان ذخیره شده است. ۰٫۹۹٪ آن در خون و ۰٫۰۱٪ از آن در داخل سلول‌های بدن وجود دارد. کلسیم به شکل‌های زیر در بدن وجود دارد.

• متصل به پروتئین: ۴۰٪ از کلسیم سرم را تشکیل می‌دهد. بافت‌ها نمی‌توانند از آن استفاده کنند. «آلبومین» (Albumin) و «گلبولین» (Globulin) پروتئین‌های اصلی متصل به کلسیم در سرم هستند و «کالمادولین» (Calmodulin) پروتئین اصلی متصل به کلسیم در سلول‌ها است.
• کمپلکس (کلاته): ۹٪ از کلسیم موجود در سرم را تشکیل می‌دهند. بافت‌ها می‌توانند از این کلسیم استفاده کنند. این کلسیم معمولا به صورت کمپلکس‌های یونی کلسیم فسفات، کلسیم کربنات و کلسیم اگزالات در سرم وجود دارند.
• یونیزه و آزاد: ۵۱٪ از کلسیم سرم را تشکیل می‌دهد. بدن از این شکل کلسیم برای حفظ عملکرد فیزیولوژیک خود استفاده می‌کند.

نقش کلسیم در بدن چیست‌؟

کلسیم در فرایندهای زیستی بسیاری نقش دارد. این فرایند‌های زیستی به شرح زیر هستند.

• انتقال عصبی: برای انتقال پیام عصبی وقتی پتانسیل عمل به پایانه سیناپسی نورون می‌رسد، کانال‌های وابسته به ولتاز کلسیم باز می‌شوند. مقدار زیادی کلسیم به داخل سلول می‌آید و باعث اتصال وزیکول سیناپسی به غشای سلول و درنتیجه انتقال‌دهنده عصبی به محل سیناپس آزاد می‌شود.
• انقباض عضلات: کلسیم یونیزه نقش مهمی در انقباض عضلات دارد. عملکرد ماهیچه‌های اسکلتی وابسته به ایجاد پتانسیل عمل است که در نتیجه آن کلسیم ذخیره شده در شبکه سارکوپلاسمی به داخل سیتوپلاسم می‌ریزد. سپس این کلسیم به «تروپومیوزین» (Tropomyosin) متصل می‌شود. اتصال کلسیم به تروپومیوزین، باعث برهمکنش اکتین و میوزین در سارکومر و انقباض عضله می‌شود.
  در ماهیچه‌های صاف نیز سیستم پیام‌رسان ثانویه باعث آزاد شدن کلسیم از شبکه سارکوپلاسمی می‌شود. علاوه براین، کانال‌های کلسیمی وابسته به ولتاژ و لیگاند موجود در غشای سلول‌های ماهیچه صاف نیز کلسیم خارج سلولی را به داخل سلول می‌آورند. پروتئین کالمادولین به یون کلسیم متصل می‌شود و باعث فسفریله شدن سر میوزین توسط کیناز زنجیره سبک میوزین می‌شود. که در نهایت باعث اتصال میوزین به اکتین و انقباض عضله صاف خواهد شد.
  انقباض ماهیچه‌های قلب توسط پتانسیل عمل و آزادسازی کلسیم از شبکه سارکوپلاسمی و همچنین ورود کلسیم خارج سلولی شروع می‌شود. پیام انقباض یک سلول قلبی از طریق دیسک‌های درونی به سلول‌های مجاور قلبی می‌رسد و همه سلول‌ها هم‌زمان با هم منقبض می‌شوند. به همین دلیل در شرایط هیپرکالمی (پتاسیم خون بالا) برای جلوگیری از دپولاریزاسیون عضلات قلب، کلسیم تجویز می‌کنند.
• عملکرد هورمون‌ها: کلسیم در پاسخ سلول به هورمون‌هایی نظیر اپی‌نفرین، گلوکاگون، وازوپرسین،‌ سکرتین و «کله‌سیستوکینین» (Cholecystokinin) نقش دارد.
• لخته شدن خون: کلسیم در بخش‌های مختلفی از آبشارهای تشکیل لخته خون نقش دارد. برای مثال فعال‌سازی پلاکت‌ها برای تشکیل لخته خون.

فیلم آموزش علوم تجربی پایه هشتم – بخش زیست و زمین شناسی در فرادرس

کلیک کنید

تنظیم کلسیم خون چگونه انجام می‌شود؟

تنظیم کلسیم خون توسط سه مولکول انجام می‌شود که شامل «کلسی‌تریول» (Calcitriol)،‌ هورمون‌های «پاراتیروئید» (Parathyroid Hormone | PTH) و «کلسی‌تونین» (Calcitonin) هستند.

• کلسی‌تریول: ساخت آن در کلیه‌ها کامل می‌شود.
• هورمون های پاراتیروئید: توسط غده پاراتیروئید ترشح می‌شوند.
• کلسی‌تونین: توسط غده تیروئید ترشح می‌شود.

نقش کلسی‌تریول در تنظیم سطح کلسیم خون

کلسی‌تریول شکل فعال ویتامین D است که به طور عمده توسط سلول‌های پروگزیمال توبولار کلیه‌ها ساخته می‌شود. کلسی‌تریول به نام 1,25‎-dihydroxycholecalciferol نیز شناخته می‌شود. این هورمون به گیرنده ویتامین D در هسته سلول‌ها متصل می‌شود و به دنبال آن بعضی از ژن‌ها را فعال می‌کند که باعث تنظیم کلسیم خون می‌شود.

میزان طبیعی کلسی‌تریول در بدن چقدر است؟

میزان طبیعی کلسی‌تریول در خون ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد ولی به طور کلی میزان کلسی‌تریول نرمان بین 19٫9 تا 79٫3 پیکوگرم بر میلی‌لیتر است.

منابع ویتامین D چه هستند؟

ویتامین D به طور عمده با تابش نور آفتاب به پوست ساخته می‌شود. بعضی از غذاها نیز حاوی این ویتامین هستند اما تنها 20٪ از نیاز بدن به ویتامین D را تامین می‌کنند. ویتامین D با منشا حیوانی تحت عنوان «کله‌کلسی‌فرول» (Cholecalciferol) یا «ویتامین $$D_{3}$$» شناخته می‌شود و منشا گیاهی آن «ارگوکلسیفیرول» (Ergocalciferol) یا «ویتامین $$D_{2}$$» نام دارد.

ویتامین D چگونه به کلسی‌تریول تبدیل می‌شود؟

ویتامین $$D_{3}$$ و $$D_{2}$$ در کبد به 25-هیدروکسی ویتامین (25‎(OH)D) تبدیل می‌شوند. در کلیه‌ها یک گروه هیدروکسیل دیگر به آن اضافه می‌شود و فرم فعال ویتامین D در بدن یعنی کلسی‌تریول ساخته می‌شود.

فیلم آموزش فیزیولوژی دستگاه گوارش در فرادرس

کلیک کنید

مکانیسم عمل کلسی‌تریول

این هورمون به گیرنده‌های ویتامین D‎ یا همان VDR متعلق به گیرنده‌های استروئید/تیروئید، اتصال پیدا می‌کند. این گیرنده‌ها در صورتی که کلسی‌تریول به آن متصل نباشد به صورت غیرفعال در سیتوپلاسم سلول قرار دارند. اتصال کلسی‌تریول به گیرنده‌اش باعث تغییر محل کمپلکس کلسی‌تونین-VDR به هسته سلول می‌شود و در آن‌جا با گیرنده رتینوئید X یا RXR تشکیل هترودیمر می‌دهد. کمپلکس کلسی‌تریول-VDR-RXR به بخش واکنش‌دهنده به ویتامین D واقع در پروموتر ژن PTH متصل می‌شود و رونویسی از این ژن را متوقف می‌کند.

همچنین کلسی‌تونین بیان ژن‌های «کلبیندین» (Calbindin) که یک پروتئین متصل به کلسیم است را افزایش می‌دهد. این پروتئین باعث انتقال کلسیم و فسفر به داخل سلول‌های اپی‌تلیال روده می‌شود.

نقش کلسی‌تریول در تنظیم کلسیم خون

گیرنده‌های کلسی‌تونین در سلول‌های توبول‌های کلیه، غده پاراتیروئید، اپی‌تلیال روده، استخوان‌ها، اپیدرمیس، غده هیپوفیز، سلول‌های طحال، پانکراس و گره‌های لنفاوی قرار دارند. کلسی‌تونین با مکانسیم‌های زیر میزان کلسیم را تنظیم می‌کند.

• افزایش جذب کلسیم از روده‌ها
• افزایش جذب کلسیم توسط استخوان‌ها
• افزایش بازجذب کلسیم توسط کلیه‌ها

نقش هورمون های پاراتیروئید در تنظیم کلسیم خون

هورمون‌های پاراتیروئید (Parathyroid Hormone | PTH) پلی‌پپتیدهایی هستند که در غدد پاراتیروئید سنتز و فعال می‌شوند. این هورمون‌ها در صورت کاهش کلسیم خون باعث بالابردن آن می‌شوند.

مکانیسم ساخت و ترشح هورمون‌های پاراتیروئید

ساختار اولیه هورمون پاراتیروئید (Pre-pro-PTH) به صورت پلی‌پپتیدی 115 آمینواسیدی است که به حالت 90 آمینواسیدی (Pro-PTH) برش می‌خورد. این پلی‌پپتید دوباره از بخش پایانه آمینواسیدی برش می‌خورد و هورمون فعال 84 آمینواسیدی را می‌سازد. تمام این فرایند از ساخت تا تشکیل شکل فعال هورمون پاراتیروئید کمتر از یک ساعت انجام می‌شود و ترشح این هورمون در صورت بروز کاهش کلسیم خون، ظرف چند ثانیه صورت می‌گیرد.

مکانیسم ترشح این هورمون از طریق اگزوسیتوز است. فرایندی که هورمون توسط وزیکول‌هایی از داخل سلول به غشای سلول متصل می‌شود و به بیرون غشا می‌ریزند. نیمه‌عمر هورمون‌های پاراتیروئید در حد چند دقیقه کوتاه است و به سرعت توسط کلیه‌ها و کبد از خون حذف می‌شوند.

اثرات هورمون پاراتیروئید بر استخوان‌ها

هورمون پاراتیروئید به طور غیر مستقیم در استخوان‌ها باعث آزاد شدن کلسیم از «استئوکلاست‌ها» (Osteoclasts) می‌شود که در نتیجه آن استخوان تحلیل می‌رود. قبل از فعال کردن استئوکلاست‌ها، PTH با فعال کردن «استئوبلاست» (Osteoblasts) باعث افزایش بیان RANKL می‌شود. RANKL فعال‌کننده گیرنده‌ فاکتور هسته‌ای لیگاند کاپا-B است که سلول‌های استئوبلاست را به استئوسیت متمایز می‌کند.

PTH همچنین با مهار ترشح «استئوپروتگرین» (Osteoprotegerin | OPG)،‌ تمایز به استئوکلاست را افزایش می‌دهد. استئوپروتگرین به طور طبیعی به صورت رقابتی به RANKL متصل می‌شود و ایجاد استئوکلاست را کاهش می‌دهد. استئوکلاست با تحلیل استخوان، تجزیه دی‌هیدروکسی‌آپاتیت و سایر مواد معدنی استخوان باعث آزاد شدن کلسیم به داخل خون می‌شود.

اثرات هورمون پاراتیروئید بر کلیه‌ها

هورمون‌های پاراتیروئید در کلیه با سه روش باعث افزایش کلسیم خون می‌شوند. این روش‌ها در ادامه توضیح داده شده‌اند.

• بازجذب کلسیم از ادرار به طور عمده توسط سلول‌های کلیه در بخش لوله پیچیده پروگزیمال و قوس صعودی هنله انجام می‌شود. هورمون‌های پاراتیروئید با تاثیر بر لوله پیچیده دیستال و مجاری جمع‌کننده باعث افزایش بازجذب کلسیم می‌شوند.
• این هورمون‌ها بازجذب فسفات در لوله پیچ‌خورده پروگزیمال را کاهش می‌دهند. یون‌های فسفات در خون سبب تشکیل نمک با کلسیم می‌شود که نامحلول است و کلسیم خون را کاهش می‌دهد در نتیجه کاهش یون فسفات افزایش کلسیم خون را در پی دارد.
• هورمون‌های پاراتیروئید با تاثیر بر لوله‌های پیچیده پروگزیمال کلیه باعث تولید 1-آلفا هیدروکسیلاز می‌شوند. این آنزیم شکل فعال ویتامین D یعنی 25،1-دی‌هیدروکسی کوله‌کلسی‌فرول را از فرم غیرفعال آن 25-هیدروکسی کوله‌کلسی‌فرول کاتالیز می‌کند. فرم فعال ویتامین D با اتصال به کالبینیدین-D در سیتوپلاسم سلول‌های لوله‌های پیچیده دیستال باعث بازجذب کلسیم می‌شود.

اثرات هورمون پاراتیروئید بر روده کوچک

شکل فعال ویتامین D که در کلیه‌ها توسط هورمون‌های پاراتیروئید ایجاد شده بودند از طریق مسیرهای «فعال ترنس‌سلولار» (Active Transcellular) و «غیرفعال پاراسلولار» (Passive Paracellular) باعث جذب کلسیم از غذا می‌شوند. مسیر ترنس‌سلولار نیازمند صرف انرژی است ولی مسیر پاراسلولار بدون صرف انرژی از طریق عبور کلسیم از «اتصالات محکم» (Tight Junctions) صورت می‌گیرد.

کلسی تونین چیست ؟

«کلسی‌تونین» (Calcitonin | CT) هورمونی است که در زمان بالا بودن سطح کلسیم سرم در بدن آزاد می‌شود و با کاهش آن به تنظیم کلسیم خون می‌پردازد. عملکرد کلسی‌تونین مخالف عملکرد هورمون‌های پاراتیروئید است (بالا بردن کلسیم خون). این هورمون از 32 آمینواسید تشکیل شده است و توسط سلول‌های C یا «پارافولیکولار» (Parafollicular) غده تیروئید ترشح می‌شوند. هورمون کلسی‌تونین علاوه بر تنظیم کلسیم خون، میزان فسفر را نیز تنظیم می‌کند و در صورت بالا بودن بیش از حد فسفر ترشح شده و میزان آن را کاهش می‌دهد.

عملکرد کلسی‌تونین چیست ؟

کار اصلی کلسی‌تونین کم کردن میزان کلسیم خون است. این هورمون این کار را با دو روش انجام می‌دهد.

• کلسی‌تونین فعالیت استئوکلاست‌ها را مهار می‌کند. استئوکلاست‌ سلولی است که استخوان را تجزیه می‌کند و با این کار کلسیمی که در استخوان ذخیره شده است را به خون وارد می‌کند. بنابراین مهار فعالیت استئوکلاست‌ها توسط کلسی‌تونین میزان کلسیم ورودی به خون را کاهش خواهد داد.
• کلسی‌تونین میزان کلسیمی که توسط سلول‌های توبولار کلیه‌ بازجذب می‌شود را کاهش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد کلسیم را دوباره به جریان خون برگرداند. کلسیم از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود و میزان آن در خون کاهش می‌یابد.

چه چیزی باعث ترشح کلسی‌تونین می‌شود؟

غده تیروئید براساس میزان سطح سرمی کلسیم هورمون کلسی‌تونین را ترشح می‌کند. اگر میزان کلسیم در خون کم باشد ترشح کلسی‌تونین را کاهش می‌دهد و اگر میزان کلسیم بالا باشد، این هورمون را ترشح می‌کند.

هورمون‌های گوارشی مثل «گاسترین» (Gastrin) نیز می‌توانند باعث ترشح کلسی‌تونین از غده تیروئید شوند.

میزان طبیعی کلسی‌تونین در بدن چقدر است؟

میزان طبیعی کلسی‌تونین در خون ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد ولی به طور کلی میزان کلسی‌تونین نرمان به صورت زیر در نظر گرفته می‌شود.

• در مردان: 0 تا ۷٫۵ پیکوگرم
• در زنان: 0 تا ۵٫۱ پیکوگرم

فیلم آموزش مقدماتی فیزیولوژی Physiology در فرادرس

کلیک کنید

اگر میزان کلسی‌تونین در بدن بالا باشد چه اتفاقی می‌افتد؟

معمولا اگر میزان کلسی‌تونین کمی از حد نرمال بالاتر باشد مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند اما مقادیر خیلی بالای کلسی‌تونین در خون می‌تواند نشانه یکی از دو بیماری زیر باشد.

• «سرطان تیروئید مدولار» (Medullary Thyroid Cancer | MTC): نوعی سرطان تیروئید نادر است که از سلول‌های C غده تیروئید منشا می‌گیرد. سلول‌های C کلسی‌تونین تولید می‌کنند به همین خاطر افزایش تعداد این سلول‌ها در سرطان باعث تولید میزان بالایی از کلسی‌تونین در خون می‌شود.
• هایپرپلازی سلول‌های C: نوع خوش‌خیم رشد غده تیروئید است که در اثر رشد غیر طبیعی سلول‌های C اتفاق می‌افتد. باعث بالا رفتن کلسی‌تونین در خون می‌شود و در دراز مدت می‌تواند به نوع بدخیم تبدیل شود.

کلسی‌تونین به عنوان دارو

در گذشته پزشک‌ها برای درمان بیماری‌هایی مثل «پاژت» (Paget’s Disease of the Bone)، هیپرکلسمی و «پوکی استخوان» (Osteoporosis) از فرم صنعتی کلسی‌تونین به عنوان دارو استفاده می‌کردند. ولی امروزه با ظهور داروهای جدیدی مثل «بی‌فسفونات» (Bisphosphonate) کمتر از کلسی‌تونین استفاده می‌شود.

میزان طبیعی کلسیم خون چقدر است ؟

سطح طبیعی کلسیم خون در بزرگسالان بین 8٫6 تا 10٫2 میکروگرم بر دسی‌لیتر است. البته این مقادیر ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف، متفاوت باشد.

هایپرکلسمی چیست ؟

هیپرکلسمی زمانی اتفاق می‌افتد که میزان کلسیم خون بیش از حد طبیعی باشد. در این شرایط استخوان‌ها ضعیف می‌شوند، سنگ‌های کلیوی ایجاد می‌شوند، همچنین عملکرد قلب و کلیه با مشکل روبرو می‌شود.

بیش از 25 بیماری، مصرف بسیاری از داروها و حتی کمبود مایعات بدن می‌تواند سبب هایپرکلسمی شود ولی معمولا در اثر فعالیت بیش‌از حد غده‌های پاراتیروئید اتفاق می‌افتد. غده‌های پاراتیروئید 4 عدد هستند و در گردن نزدیک غده تیروئید قرار گرفته‌اند. هایپرکلسمی می‌تواند به علت بروز سرطان‌های مرتبط با هیپرکلسمی و مصرف بیش‌از حد مکمل‌های کلسیم و ویتامین D نیز اتفاق بیفتد.

میزان بروز هایپرکلسمی در حدود 1 تا 2 درصد جمعیت است. ممکن است در هر فرد و با هر سنی اتفاق بیفتد اما معمولا در زنان بالای 50 سال (بعد از یائسگی) دیده می‌شود.

علائم هایپرکلسمی چیست؟

در مواردی که میزان کلسیم خون مقدار کمی از حد نرمال بالاتر باشد، معمولا علائمی دیده نمی‌شود ولی در موارد شدید افزایش کلسیم خون علائم زیر دیده می‌شود.

• پرنوشی و پرادراری
• خستگی
• درد استخوان
• سردرد
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• یبوست
• درد ماهیچه‌ها، گرفتگی و ضعف آن‌ها

میزان بسیار زیاد کلسیم خون می‌تواند باعث مشکلات جدی نظیر نارسایی کلیه‌ها، آریتمی قلبی و کما شود.

هیپوکلسمی چیست؟

هیپوکلسمی یک مشکل قابل درمان است و به کاهش مقدار کلسیم خون گفته می‌شود. این مشکل معمولا در اثر کاهش عملکرد غدد پاراتیروئید و همچنین کمبود ویتامین D در بدن اتفاق می‌افتد.

علائم کمبود کلسیم خون چیست؟

با توجه به میزان کمبود کلسیم خون، هیپوکلسمی را به دو دسته خفیف و شدید تقسیم می‌کنند. افرادی که دچار هیپوکلسمی خفیف هستند معمولا علائمی نشان نمی‌دهند. بعضی از علائمی که ممکن است در کمبود کلسیم خفیف دیده شود به شرح زیر هستند.

• گرفتگی عضلانی به خصوص در گردن و پاها
• پوست خشک
• ناخن‌های شکننده
• ایجاد موهای زبرتر از حالت طبیعی

اگر هیپوکلسمی درمان نشود می‌تواند علائم زیر را به دنبال داشته باشد.

• گیجی
• مشکلات حافظه
• افسردگی
• توهم
• تحریک‌پذیری یا بی‌قراری

میزان شدید کمبود کلسیم خون نیز علائم زیر را ایجاد می‌کند.

• سوزن‌سوزن شدن لب‌ها، زبان، انگشتان و پاها
• درد عضلانی
• گرفتگی عضلات در گلو که باعث سخت‌شدن تنفس می‌شود.
• گرفتگی و سفت‌شدن عضلات
• آریتمی قلبی
• نارسایی احتقانی قلب
• تشنج

چه چیزی باعث کمبود کلسیم خون می‌شود؟

کلسیم خون در بدن با مکانیسم‌های مختلفی تنظیم می‌شود. در نتیجه بیماری‌های مختلفی می‌تواند باعث کمبود کلسیم خون شود. در بیشتر مواقع هیپوکلسمی به دلیل کمبود هورمون‌های پاراتیروئید و ویتامین D ایجاد می‌شود. هورمون‌های پاراتیروئید میزان کلسیم خون را تنظیم می‌کنند و ویتامین D باعث جذب کلسیم می‌شود. سه دلیل شایع هیپوکلسمی شامل موارد زیر است.

• «هیپوپاراتیروئیدیسم» (Hypoparathyroidism): این مشکل وقتی ایجاد می‌شود که غدد پاراتیروئید به اندازه کافی هورمون پاراتیروئید تولید نمی‌کنند و در نتیجه میزان کلسیم در خون کاهش می‌یابد. این بیماری می‌تواند در اثر جراحی غدد پاراتیروئید یا به صورت وراثتی ایجاد شود.
• کمبود ویتامین D: ویتامین D باعث جذب کلسیم می‌شود و کاهش آن با کمبود کلسیم خون در بدن در ارتباط است. این مشکل به علت اختلالات ارثی یا عدم دریافت کافی ویتامین D از نور خورشید یا از غذا ایجاد می‌شود.
• نارسایی کلیه: در نارسایی‌های مزمن کلیه به دلیل افزایش فسفر در خون و کاهش تولید نوع خاصی از ویتامین D توسط کلیه، هیپوکلسمی اتفاق می‌افتد.

سایر عواملی که می‌توانند باعث کاهش کلسیم خون شوند در زیر توضیح داده شده‌اند.

• مصرف بعضی از داروها: مصرف بی‌فسفونات، کورتیکواستروئید، ریفامپین، کلسی‌تونین، «کلروکین» (Chloroquine)، «سیناکلست» (Cinacalcet)، «دنوزومب» (Denosumab)، «فوسکارنت» (Foscarnet) و «پیلیکامایسین» (Plicamycin) همگی می‌توانند باعث کاهش میزان کلسیم خون شوند.
• سودوهیپوپاراتیروئیدیسم (Pseudohypoparathyroidism): اختلالی ارثی است که باعث می‌شود بدن به میزان طبیعی ترشح هورمون پاراتیروئید پاسخ ندهد. بدن جوری رفتار می‌کند که انگار به حد کافی هورمون پاراتیروئید ندارد در صورتی که این هورمون به اندازه کافی ترشح می‌شود.
• کمبود منیزیم: غدد پاراتیروئید برای ترشح هورمون خود به منیزیم احتیاج دارند. در صورت کمبود منیزیم،‌ هورمون پاراتیروئید به اندازه کافی ترشح نمی‌شود و بدن با کمبود کلسیم مواجه می‌شود.
• پانکراتیت: حدودا 15 تا 88٪ از افرادی که التهاب لوزالمعده دارند، کمبود کلسیم خون را تجربه می‌کنند.
• «سندرم دی‌جورج» (DiGeorge Syndrome): یک اختلال ژنتیکی نادر است که منجر به هیپوکلسمی می‌شود.

جمع‌بندی

کلسیم یک عنصر مهم برای انجام انقباض عضلات، انتقال پیام عصبی و هورمون‌ها است. میزان کلسیم خون توسط کلسی‌تونین، کلسی‌تریول و هورمون‌های پاراتیروئید تنظیم می‌شود. اندام‌هایی مثل کلیه، کبد و غدد پاراتیروئید نقش مهمی در تنظیم کلسیم دارند.

هورمون‌های پاراتیروئید در صورت کاهش میزان کلسیم خون ترشح می‌شوند و با تخریب استخوان، بازجذب کلسیم از ادرار و افزایش جذب کلسیم توسط روده میزان کلسیم خون را به حالت طبیعی بر می‌گردانند. در صورتی که هورمون کلسی‌تونین در صورت بالا بودن کلسیم خون ترشح می‌شود و با افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار و مهار تخریب استخوان میزان کلسیم را به حالت طبیعی بر می‌گرداند.

افزایش کلسیم خون تحت عنوان هایپرکلسمی و کاهش آن هیپوکلسمی گفته می‌شود. هر دو این اختلالات مشکلات زیادی برای بدن به همراه دارند.