تقدیم خبر بر مبتدا در عربی – به زبان ساده

منظور از تقدیم خبر بر مبتدا در عربی موقعیتی است که در آن جزء اول یک جمله اسمیه عربی باید بعد از جزء دوم آن بیاید. یعنی، اول باید جزء دوم را بنویسیم و سپس به سراغ جزء اول برویم. منظور از جزء اول جمله اسمیه، مبتدای عربی با اعراب مرفوع و منظور از جزء دوم آن، خبر با اعراب مرفوع است. اهمیت دانستنِ شرایطی که در آن باید خبر قبل از مبتدا بیان شود، در این است که به ما کمک می‌کند جملات را به شکل صحیح استفاده کنیم. در این نوشته از «مجله فرادرس» قصد داریم موارد مرتبط با تقدیم خبر بر مبتدای عربی را همراه با مثال بررسی کنیم. برای این کار ابتدا درباره انواع جمله در عربی و موارد سازنده آنها مطالبی می‌خوانیم. در ادامه به سراغ موارد وجوب تقدیم خبر بر مبتدا می‌رویم. با استفاده از تمرین‌های پایانی متن نیز می‌توانیم بفهمیم که چه میزان از موارد موجود در این مبحث را فهمیده و درک کرده‌ایم.

تقدیم خبر بر مبتدای عربی چیست؟

منظور از تقدیم خبر بر مبتدا در عربی این است که حق تقدم در جایگذاری اجزای جمله اسمیه در عربی رعایت نشود. هر جمله‌ای در زبان عربی از اجزای متفاوتی تشکیل می‌شود. جملات اسمیه در عربی از دو جزء مبتدا و خبر تشکیل می‌شوند. از این رو ابتدا باید از «مبتدا» در جمله اسمیه استفاده کنیم و بعد از آن «خبر» را بیاوریم. اما در شرایطی ممکن است، خبر یعنی جزء دوم قبل از مبتدا، یعنی جزء اول بیاید.

پیش از بررسی این شرایط، ابتدا لازم است که انواع جمله در زبان عربی و اجزای سازنده آن را بررسی کنیم. سپس به سراغ شرایط و موقعیت‌هایی می‌رویم که در آنها خبر از قبل مبتدا در جمله به کار می‌رود.

تفاوت اجزای جمله فعلیه و اسمیه در عربی

معیار طبقه‌بندی جملات در زبان عربی، اولین کلمه‌ای است که جمله با آن آغاز می‌شود. در صورتی که جمله با «اسم عربی» شروع شود، می‌فهمیم که با یک جمله اسمیه عربی طرف هستیم. در مقابل، جمله فعلیه همان جمله‌ای است که در زبان عربی با فعل عربی آغاز می‌شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

مفهوم هر دو کلمات یکسان است. اما با کمی توجه می‌فهمیم که جمله اول با «العامل» شروع شده، در نتیجه یک جمله اسمیه است. در این جمله «العامل» مبتدا و مرفوع است و مابقی جمله، یعنی «يَبني البَيتُ بإتقانٍ.» خبر این مبتدا و محلا مرفوع است. (خبر جمله فعلیه)

در جمله دوم، فعل جایگزین اسم شده، در نتیجه اسمی که قبلا مبتدا محسوب می‌شد، حالا نقش فاعلِ فعل «يَبني» را به دست آورده است. به این ترتیب سایر اجزای جمله نیز به عنوان «البیتَ» مفعول‌به و منصوب و «بإتقان» جار و مجرور جمله فعلیه به حساب می‌آیند.

اجزای سازنده جمله اسمیه عربی

فهمیدیم که هرگاه جمله‌ای با «اسم» شروع شود، باید آن را یک «جمله اسمیه» بشناسیم. به این اسم یا ضمیر عربی که جمله با آن شروع می‌شود، «مبتدا» می‌گویند. مبتدا همان موضوعی است که اول از همه می‌آید تا جزء دوم جمله اسمیه، یعنی «خبر» اطلاعاتی را درباره آن به ما بدهد. در ادامه درباره انواع مبتدا و خبری که می‌توان در جملات عربی به کار برد مطالبی می‌خوانید.

مبتدای مفرد و مرفوع

مبتدا می‌تواند اسم یا ضمیر باشد. در صورتی که از ضمیر به عنوان مبتدا استفاده کنیم، اعراب آن «محلا مرفوع» خواهد بود. در مقابل، مبتدایی که از نوع اسم مفرد و معرب باشد، اعراب رفع در انتهای آن به شکل ضمه نمایش داده می‌شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

مبتدای مثنی و مرفوع

مبتدا از جمله نقش‌هایی در جملات عربی است که اعراب مرفوع دارد. در صورتی که مبتدای به کار رفته در جمله، مثنی باشد، باید از پسوند مثنی‌ساز «ان» برای نشان دادن مرفوع بودن مبتدا در جملات عربی استفاده کنیم. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

برای نشان دادن اینکه تعداد دانشجویانی که کاری را انجام داده‌اند عدد «دو» است، باید «ان» را در انتهای آن قرار بدهیم. چرا که این پسوند مثنی‌ساز متعلق به کلماتی است که اعراب مرفوع دارند.

مبتدای جمع و مرفوع

برای نشان دادن اعراب مرفوع مبتدایی که جمع است باید به سراغ دو پسوند برویم. اگر جنسیت مبتدای ما «مذکر» باشد، باید از پسوند جمع‌ساز «ون» در انتهای آن استفاده کنیم. به این ترتیب مبتدای جمله ما «مرفوع به اعراب فرعی ون» خواهد شد. در صورتی که جنسیت مبتدا «مونث» باشد، باید «ة» انتهای کلمه را حذف و «ات» را به انتهای آن اضافه کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

شکل مفرد این مبتدا «الطالبةُ» بوده، پس از حذف «‍ة» با اضافه شدن «ات» توانستیم از آن یک کلمه جمع مونث سالم بسازیم و اعراب مرفوع را با قرار دادن ضمه در انتهای آن نشان بدهیم.

با وجود آنکه مبتدا باید حتما از جنس اسم یا ضمیر باشد، خبر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد که در ادامه نمونه‌های آن را می‌خوانید.

خبر مفرد و مرفوع

در جمله اسمیه، خبر نیز همانند محتوا می‌تواند از یک کلمه تشکیل شده باشد. به مثال‌های مربوط به این نوع از خبر توجه کنید.

خبر شبه جمله و محلا مرفوع

منظور از شبه جمله در اینجا، خبری است که از جنس جار و مجرور یا ظرف زمان و مکان باشد. در هر حالت چنین خبری، اعرابش محلا مرفوع است. چرا که از نوع کلمات مبنی محسوب می‌شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

در این جمله با استفاده از ترکیب جار و مجروری «في المستشفی» از محل قرار گرفتن دکتر در زمان بیان جمله آگاه می‌شویم. از آنجا که این عبارت، مفرد نیست و از سوی دیگر، عبارت کاملی هم نیست، باید آن را به عنوان «خبر شبه جمله و محلا مرفوع» به رسمیت بشناسیم.

خبر این جمله اسمیه «تحتَ الأرض» است. از آنجا که «تحتَ» مفعول‌فیه و از ظرف‌های مکان در زبان عربی به حساب می‌آید، در نتیجه این عبارت به عنوان خبر شبه‌جمله با اعراب محلا مرفوع شناخته می‌شود.

خبر جمله و محلا مرفوع

ممکن است در برخی جملات اسمیه، برای خبری که قرار است درباره مبتدا به مخاطب بدهیم، از جمله استفاده کنیم. یعنی خبر خودش یک جمله باشد. به این ترتیب خبر جمله می‌تواند دو حالت داشته باشد: «خبر جمله اسمیه و محلا مرفوع» و «خبر جمله فعلیه و محلا مرفوع». در ادامه نمونه‌هایی از این خبرها را همراه با مثال مربوط به آنها بررسی می‌کنیم.

• خبر جمله اسمیه و محلا مرفوع: در جمله اسمیه‌ای که خبر خودش یک جمله اسمیه باشد با دو مبتدا طرف هستیم. یعنی اسمی که مبتدای اول است. بعد از آن یک اسم دیگر به عنوان مبتدای ثانی در جمله ذکر می‌شود. بعد از آن نوبت به خبر می‌رسد. اما این خبر برای مبتدای ثانی است. در نتیجه می‌توان آن را به عنوان خبر ثانی شناسایی کرد. به عبارتی دیگر از ترکیب مبتدای ثانی و خبر ثانی، می‌توان خبر جمله اسمیه با اعراب محلا مرفوع ساخت. برای درک بهتر به کادر رنگی زیر توجه کنید.

در ادامه نمونه جملاتی را می‌خوانید که در آنها خبر به صورت جمله اسمیه به کار رفته است.

در این جمله «الحدیقة» مبتدای اول جمله است. جمله «أزهارُها جمیلة» خبر جمله اسمیه و محلا مرفوع است. در این جمله یک ضمیر «ها» وجود دارد که مرجعش مبتدای اول یعنی کلمه «حدیقه» است.

• خبر جمله فعلیه و محلا مرفوع: در خبر جمله فعلیه، علاوه بر فعل باید ضمیری وجود داشته باشد تا به عنوان نقطه اتصال میان آن جمله فعلیه و مبتدای جمله اسمیه عمل کند. این ضمیر معمولا به عنوان ضمیر مستتر در جمله وجود دارد. با توجه به نوع فعل، دو نوع خبر جمله فعلیه وجود دارد. در صورتی که فعل لازم باشد، خبر از فعل و فاعل تشکیل می‌شود. در صورتی که فعل متعدی باشد، علاوه بر فعل و فاعل از مفعول نیز در این جمله فعلیه استفاده می‌شود. برای درک بهتر به کادر رنگی زیر توجه کنید که نحوه قرار گرفتن اجزای جمله را نشان می‌دهد.

در ادامه جمله‌هایی را می‌خوانید که در آنها انواع خبر جمله اسمیه به کار رفته است.

«المعلم» در این جمله مبتداست. جمله فعلیه «یشرحُ الدرسَ» خبر جمله فعلیه‌ای است که از فعل، فاعل ضمیر مستتر هو و محلا مرفوع و مفعول «الدرسَ» و منصوب تشکیل شده‌است. ضمیر اتصال دهنده جمله فعلیه به مبتدا همان ضمیر مستتری است که نقش فاعل در جمله فعلیه را بازی می‌کند.

در این مثال «الطالب» مبتدای مرفوع و «ذاکر دروسَه» خبر جمله فعلیه و محلا مرفوع است. در این جمله «ذاکر»، فعل ماضی و فاعل آن ضمیر مستتر هو است که مرجع آن مبتدا محسوب می‌شود. «دروس» مفعول جمله فعلیه است که یک ضمیر «ه» به آن متصل شده که نقش مضاف‌الیه و محلا مجرور را دارد.

در این جمله در صورتی که از ضمیر عماد «هو» استفاده نمی‌شد، ممکن بود تصویر کنیم که «فریقنا» موصوف و «الفائز» صفت آن است. در نتیجه ترجمه‌اش می‌شد «تیم برنده ما» که یک جمله ناکامل است. اما با آمدن ضمیر فصل توانستیم مبتدای معرفه را از خبر معرفه جدا کنیم و به آن شکل جمله اسمیه ببخشیم.

شرایط وجوب تقدیم خبر بر مبتدا در عربی

پس از برررسی مبتدا و خبر در جملات اسمیه عربی و انواع آنها حالا می‌توانیم درباره موقعیت‌هایی صحبت کنیم که در آن خبر جمله اسمیه قبل از مبتدا در جمله ظاهر می‌شود. به طور کلی در پنج موقعیت مختلف، واجب است تا خبر را قبل از مبتدا در جملات اسمیه به کار ببریم. در ادامه توضیح موقعیت‌های پنج‌گانه تقدیم خبر بر مبتدای عربی را همراه با مثال مربوط به آنها می‌خوانید.

در حالت خبر شبه‌جمله و مبتدای نکره

در صورتی که مبتدای جمله اسمیه، یک کلمه نکره غیر مخصصة باشد و خبر آن در حالت شبه‌جمله به کار رود، باید اول خبر شبه‌جمله را به کار ببریم و بعد از مبتدای نکره استفاده کنیم. منظور «مبتدای غیر مخصصة» کلمه نکره‌ای است که نه موصوف باشد و نه مضاف واقع شده باشد. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

در هر دوی جملات بالا اجازه نداریم از مبتدای نکره پیش از خبر شبه‌جمله استفاده کنیم. خبر شبه‌جمله در مثال اول «ظرف» و در مثال دوم «جار و مجرور» است. در ادامه می‌توانید مثال‌های بیشتری از این مورد را مشاهده کنید.

در حالت حضور ضمیر در مبتدا

هرگاه مرجع ضمیر موجود در مبتدا، خبر جمله اسمیه باشد، در چنین حالتی باید مبتدا را بعد از خبر در جمله بیاوریم. چرا که در زبان عربی، ضمیر هیچ‌گاه قبل از مرجع خودش در جمله نمی‌آید. در چنین حالتی خبر معمولا شبه‌جمله (جار و مجرور - ظرف) است. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

در این مثال مرجع ضمیر «ها» که نقش مضاف‌الیه برای مبتدای مرفوع «تلامیذُ» دارد، کلمه «المدرسة» است. به همین خاطر از مبتدا و مضاف‌الیه آن بعد از خبر شبه‌جمله جار و مجروری در جمله استفاده شده است.

اگر خبر صدارت‌طلب باشد

منظور از صدارت‌طلب یا معادل عربی آن «مستحق الصدارة»، کلماتی هستند که باید ابتدای جمله بیایند. از جمله این کلمات می‌توان به ادات استفهام در زبان عربی اشاره کرد. در صورتی که استفهام در جمله درباره زمان، مکان، حال یا کیفیت و تعداد باشد، باید آن را در ابتدای جمله آورده و مبتدای مرفوع را بعد از آن قرار بدهیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

اگر مبتدا در انحصار «إلا» و «إنّما» باشد

معنای «إلا» و «إنّما» در زبان فارسی، «فقط» و «تنها» است. در نتیجه آنچه که در جمله پس از این کلمات قرار بگیرند «محصور فیه» نامیده می‌شود. در الگوی زبان فارسی، محصور فیه بعد از حرف انحصار می‌آید. اما در زبان عربی، در جملاتی که حروف انحصار باشد، محصورفیه باید در انتهای جمله قرار بگیرد. از این رو، خبر باید قبل از مبتدا گذاشته شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

شرایط جواز تقدیم خبر بر مبتدا در عربی

شرایطی که تا اینجا خواندیم مربوط به موقعیت‌هایی بود که در آنها «باید» خبر را قبل از مبتدا به کار ببریم. اما در زبان عربی، شرایطی وجود دارد که به ما «اجازه» می‌دهد از خبر پیش از مبتدا استفاده کنیم. منظور جواز و مجوز در این مورد این است که با آمدن خبر در ابتدای جمله و تقدیم آن بر مبتدا اشکالی در معنا و مفهوم جمله ایجاد نشود. در چنین حالتی تقدیم خبر بر مبتدا اجباری نیست. در ادامه این شرایط را همراه با مثال‌های مربوط به آنها می‌خوانید.

خبر شبه‌جمله و مبتدا معرفه باشد

در شرایط وجوب تقدیم خبر بر مبتدا دیدیم که در جمله اسمیه با مبتدای نکره و خبر شبه‌جمله باید خبر را در ابتدای جمله به کار ببریم. اما در شرایطی که مبتدا معرفه و خبر شبه‌جمله باشد، می‌توانیم خبر را اول از همه در جمله قرار بدهیم اما اجباری در چنین استفاده‌ای نیست. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

تمرکز بر خبر باشد

در جملات اسمیه‌ای که تمرکز بر معنای خبر باشد و تلاش گوینده این باشد که توجه شنونده را به آن جلب کند، می‌توانیم از خبر در ابتدای جمله استفاده کنیم. به مثال زیر دقت کنید.

شرایط تقدیم خبر فعل ناقصه کان بر اسم

فعل ناقصه کان در عربی یکی از زیر مجموعه‌های «نواسخ» در این زبان محسوب می‌شود. منظور از نواسخ در زبان عربی مجموعه‌ای از افعال و حروفی است که بر سر جملات اسمیه وارد می‌شوند و مبتدای آن را به اسم نواسخ و خبر را به خبر نواسخ تبدیل می‌کنند.

فعل کان که به عنوان یک فعل ناقصه در زبان عربی شناخته می‌شود هم چنین کارکردی دارد. به این ترتیب که بر سر جمله اسمیه وارد شده و مبتدا را به «اسم فعل ناقصه کان با اعراب مرفوع» و خبر را به «خبر فعل ناقصه کان با اعراب منصوب» تبدیل می‌کند. برای درک بهتر نحوه تاثیر فعل کان بر جملات اسمیه بهتر است به مثال زیر توجه کنید.

جمله اول حاوی خبری مربوط به دانش‌آموز در زمان حال است. از این رو با مبتدا و خبر مرفوع چنین جمله‌ای ساخته و مورد استفاده قرار گرفته است. اما در جمله دوم، با آمدن فعل کان، علاوه بر آنکه معنی آن به گذشته تغییر کرد، اعراب خبر نیز از مرفوع به منصوب تبدیل شد. از این رو باید بگوییم «الطالبُ: اسم فعل کان و مرفوع» و «مجتهِداً: خبر فعل کان و منصوب».

بر اساس این توضیح می‌توان به راحتی فهمید که در جملاتی که نواسخ حضور دارند، باید ابتدا اسم نواسخ و سپس خبر آنها را به کار ببریم. اما گاهی‌ اوقات، شرایطی ایجاد می‌شود که می‌توان در آن جای اسم و خبر کان را تغییر داد. یعنی خبر فعل ناقصه کان می‌تواند در چنین شرایطی بر اسم آن مقدم شود. در ادامه این شرایط و مثال‌های مربوط به آنها را می‌خوانید.

اسم کان نکره و خبر کان شبه‌جمله باشد

همانند شرایط تقدیم خبر بر مبتدا در جملات اسمیه، در جملات حاوی فعل کان نیز هرگاه ببینیم خبر جار و مجرور یا ظرف و اسم آن به صورت نکره به کار رفته است، باید بعد از فعل ناقصه کان ابتدا خبر را ذکر کنیم و بعد از آن به سراغ اسم آن برویم. برای فهم این توضیحات می‌توانید به کادر رنگی زیر و مثال مربوط به آن توجه کنید.

وجود ضمیری در اسم کان که مرجعش خبر باشد

مهم‌ترین دلیل استفاده از ضمیر در زبان عربی، تلاش برای عدم تکرار اسم است. یعنی چون نمی‌خواهیم اسم را در جمله تکرار کنیم به سراغ ضمیر می‌رویم. با این حساب می‌توانیم بگوییم که هر ضمیری در زبان عربی مرجعی دارد که «باید» قبل از آن در جمله کار برود. حالا شرایطی را تصور کنید که در اسم فعل کان از ضمیری استفاده شده که مرجعش خبر آن است. در چنین این حالت ناگزیر هستیم تا از خبر فعل کان قبل از اسم آن استفاده کنیم. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

وقتی خبر کان از اسامی صدارت‌طلب باشد

منظور از اسامی صدارت‌طلب آن دسته از اسم‌های عربی است که باید در صدر جمله قرار بگیرند. از نمونه‌های آن می‌توان به اسامی استفهام در عربی اشاره کرد. وقتی بخواهیم از فعل کان و اسامی استفهام استفاده کنیم، خبر بر اسم آن مقدم می‌شود. به بیانی دیگر، در جملاتی که قرار است از فعل کان و اسم استفهام استفاده شود، از فعل بعد از ادات استفهام استفاده می‌شود و بعد از آن اسم موخر کان می‌آید. برای درک بهتر به کادر رنگی زیر و مثال مربوط به آن توجه کنید.

در صورتی که «اسم و خبر کان در معرفه بودن یکسان باشند» یا «اسم کان ضمیری متصل به آن باشد» یا «خبر کان جمله فعلیه باشد» نیاز است تا حتما از اسم کان قبل از خبر آن استفاده کنیم. یعنی در چنین شرایطی امکان تقدیم خبر کان بر اسم آن امکان‌پذیر نیست. برای درک این موقعیت‌ها بهتر است به مثال‌های زیر توجه کنید.

در این مثال، اسم و خبر کان هر دو با مضاف واقع شدن برای ضمیر متصل «ي» معرفه شده‌اند. اگر در این حالت خبر را بر اسم مقدم کنیم، خبر کان تبدیل به اسم و اسم کان تبدیل به خبر آن می‌شود. یعنی معنی جمله به «کان صدیقي أخي (دوستم برادر من بود)» تغییر می‌کند. برای جلوگیری از چنین اشتباهی نیاز است تا از اسم کان قبل از خبر استفاده شود.

از آنجا که در این مثال اسم کان ضمیر متصل «تُ» است نمی‌توانیم از آن بعد از خبر استفاده کنیم. به همین خاطر حتما بر خبر مقدم می‌شود.

خبر فعل ناقصه کان در این جمله فعل مضارع «یغلي» است. در نتیجه می‌توانیم بگوییم «فعل مضارع مرفوع، فاعل ضمیر مستتر هو، خبر کان و محلا منصوب». در حالتی دیگر می‌توانیم از ترکیب «الماءُ کان یغلي» استفاده کنیم تا همان معنا را به دست بیاوریم. اما حالتی که در آن فعل قبل از اسم به کار برود، وجود ندارد.

شرایط تقدیم خبر إنَّ بر اسم آن

کلمه «إنَّ» از جمله نواسخی است که به «حروف مشبهه بالفعل در عربی» شناخته می‌شود. این حروف هم بر سر جملات اسمیه وارد می‌شوند و مبتدا را به اسم حرف إنَّ با اعراب منصوب و خبر را به خبر حرف إنَّ با اعراب مرفوع تبدیل می‌کند. بر همین اساس می‌توانیم بگوییم نحوه قرارگیری کلمات در جملاتی حروف مشبهه بالفعل یا إنَّ دارند به شرح زیر است.

اما در شرایطی ممکن است تقدیم خبر إنَّ بر اسم آن اجباری و در شرایطی دیگر اختیاری می‌شود. برای فهم بهتر به موارد زیر دقت کنید.

خبر إنَّ شبه‌جمله و اسم آن ضمیر مرتبط با خبر داشته باشد

همانند سایر شرایط وجوب تقدیم خبر بر مبتدا یا اسم، هرگاه دیدیم که خبر إنَّ شبه‌جمله (جار و مجرو یا ظرف) است و در اسم آن ضمیری وجود دارد که به خبر باز می‌گردد، باید بعد از حرف إنَّ از خبر آن با اعراب محلا مرفوع و سپس از اسم إنَّ با اعراب منصوب استفاده کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر دقت کنید.

در هر دوی این جملات ضمیر متصل «ها» به اسم إنَّ چسبیده است. مرجع ضمیر آن در جمله اول «الدار» و در جمله دوم «هند» است. همچنین به دلیل شبه‌جمله بودن خبر، از اسم إنَّ با اعراب منصوب بعد از خبر آن استفاده شده است.

خبر إنَّ شبه‌جمله باشد

در صورتی که خبر جمله همراه با حروف مشبهه بالفعل شبه‌جمله باشد اما در در ترکیب اسم آن ضمیری متعلق به خبر وجود نداشته باشد، مجاز هستیم تا از خبر پیش از اسم استفاده کنیم. همچنین اگر در این جمله خبر بعد از اسم بیاید در مفهوم جمله اشکالی ایجاد نمی‌شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.

مفهوم هر دوی این جملات با پس و پیش شدن خبر، یکسان باقی مانده و تغییر نکرده است. دلیلش این است که در اسم إنَّ، ضمیر متصلی وجود ندارد.

دلایل تقدیم خبر بر مبتدا در عربی

درباره شرایط تقدیم مبتدا بر خبر در عربی مطالبی آموختیم و فهمیدیم که در کدام شرایط نیاز است تا خبر جمله اسمیه را قبل از مبتدای آن به کار ببریم. اما انجام چنین کاری در جملات نیازمند دلیل و علت است. در زبان عربی، به سه علت است که خبر بر مبتدای جمله مقدم می‌شود. توضیح مختصر این سه علت را همراه با مثال مربوط به آنها در ادامه می‌خوانید.

التخصیص

منظور از «التخصیص» از بین بردن ظن و گمان نسبت به خبر در ذهن شنونده است. یعنی با تقدیم خبر بر مبتدا می‌خواهیم ابهام را از ذهن شنونده نسبت به خبر جمله اسمیه رفع کنیم و به نوعی بر آن تاکید کنیم. در نتیجه خبر را قبل از مبتدا به کار می‌بریم. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

در هر دوی این جملات اسمیه از دو کلمه «قائم» و «عمر» استفاده شده. با استفاده از این دو کلمه می‌خواهیم درباره شخص «عمر» خبری به شنونده بدهیم. در جمله اول شنونده متوجه می‌شود که عمر ایستاده است. اما در جمله دوم با تقدیم خبر «قائم» می‌خواهیم این تصویر را در ذهن شنونده ایجاد کنیم که «عمر قطعا ایستاده و ننشسته است.»

الإفتخار

برای فهمیدن این مورد بهتر است به مثال‌های زیر توجه کنید.

هر دوی این جمله‌ها معنای یکسانی دارند. اما آنچه که از جمله دوم برداشت می‌شود این است که شخص به دلیل افتخار کردن به عرب بودنش، خبر را قبل از مبتدا در جمله گنجانده است تا بر آن تاکید کرده باشد.

التفاؤل والتشاؤم

معنای این دو کلمه «خوش‌بینی» و «بدبینی» است. ممکن است هدف تقدیم خبر بر مبتدا در زبان عربی نشان دادن خوش‌بینی یا بدبینی گوینده نسبت به موضوعی باشد. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

هر دوی این جمله‌ها معنای یکسانی دارند. اما در جمله دوم، با مقدم کردن «ناجح» بر مبتدا یعنی «زیاد» گوینده قصد دارد خوش‌بینی‌اش را نسبت به عملکرد مبتدای موخر نشان بدهد.

شرایط وجوب تقدیم مبتدا بر خبر در عربی

تا اینجا درباره شرایطی گفتیم که در آن جزء دوم جمله اسمیه باید قبل از جزء اول آن بیاید. اما در برخی شرایط به هیچ عنوان نمی‌توان به جایگاه مبتدا دست و «حتما» باید بر خبر مقدم باشد. در ادامه توضیح مختصر این شرایط را همراه به مثال مربوط به آنها مطالعه می‌کنید.

اگر مبتدا صدارت طلب باشد

از نمونه‌های اسم صدارت‌طلبی که باید حتما در ابتدای جمله به کار برود می‌توانیم به اسامی شرط اشاره کرد. به مثال زیر توجه کنید.

در این مثال اسم شرط «من» برای عاقل در ابتدای جمله آمده و توانسته دو فعل بعد از خودش را مجزوم کند. از آنجا که اسم شرط همواره باید در ابتدای جمله قبل از فعل شرط بیاید از جمله مبتدای مستحق الصدارة یا صدارت‌لطب است باید حتما قبل از خبر بیاید.

اگر خبر با إلا و إنّما محصور باشد

پیش از این اشاره کردیم که اگر مبتدا همراه با «إلا و إنما» بیاید، خبر بر آن مقدم می‌شود. عکس این قضیه نیز صدق می‌کند. یعنی هرگاه خبر همراه با «إلا و إنّما» باشد، مبتدا باید و حتما قبل از خبر در جمله قرار می‌گیرد. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

اگر مبتدا و خبر هر دو معرفه باشند

در صورتی که مبتدا و خبر در معرفه بودن، یکسان باشند، حق تقدم همواره با مبتداست و همیشه قبل از خبر در جمله قرار می‌گیرد. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.

سوالات رایج درباره تقدیم خبر بر مبتدا در عربی

در این بخش به برخی از سوالات پر تکرار مربوط به مبحث تقدیم خبر بر مبتدا در عربی به اختصار پاسخ می‌دهیم.

منظور از تقدیم خبر بر مبتدا در عربی چیست؟

در زبان عربی، باید از خبر بعد از مبتدا استفاده کرد، اما در برخی از شرایط خاص، مثل شبه‌جمله بودن خبر و نکره بودن مبتدا می‌توان جای آنها را در جمله تغییر دارد. یعنی اول از خبر و بعد از مبتدا استفاده کرد.

شرایط تقدیم خبر بر مبتدا در عربی چیست؟

از انواع شرایطی که می‌توان در آن از خبر قبل از مبتدا استفاده کرد، زمانی است که مبتدا نکره و خبر شبه‌جمله (جار و مجرور یا ظرف) باشد. همچنین اگر در مبتدا ضمیری باشد که مرجعش خبر باشد، باید خبر را قبل از مبتدا در جمله بیاوریم.

تمرین مربوط به تقدیم خبر بر مبتدا در عربی

برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «تقدیم خبر بر مبتدا در عربی»، می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. تمرین شامل ۱۰ سؤال است. پس از پاسخ دادن به ۶ پرسش‌ اول و ظاهر شدن دکمه «دریافت نتیجه آزمون»، می‌توانید نمره عملکردتان را مشاهده کنید و جواب‌های درست و نادرست را نیز ببینید. در ۶ سوال بعدی باید با کلمات نامرتب موجود در صورت سوال، جمله مناسب بسازید و مبتدا و خبر برخی از جملات را پیدا کنید. پاسخ سؤالات نیز بعد از هر آزمون آمده است.

تمرین اول

گزینه درست را انتخاب کنید.