فرادرسافعال دو ضمیره در زبان فرانسه – توضیح کاربرد + مثال، تمرین و تلفظ
یکی از گروه‌های پرکاربرد فعل در فرانسه، افعال دو ضمیره است. آشنایی با این افعال، دسته‌بندی آنها، نحوه منفی‌کردن و قواعد صرفشان به ما کمک می‌کند به درستی از آنها استفاده کنیم و در ترجمه، به اشتباه نیفتیم. در ادامه مطلب دید جامعی از افعال دو ضمیره در زبان فرانسه به شما خواهیم داد.
افعال دو ضمیره در زبان فرانسه
اگر از شما بپرسند: «تفاوت بین افعال دو ضمیره با فعل‌هایی که دو ضمیره نیستند چیست؟» باید پاسخ بدهید: «شناسایی این فعل‌ها خیلی راحت است.» احتمالا تاکنون فعل s’appeler به گوشتان خورده است. فعلی که خودتان را با آن معرفی می‌کنید. اگر به ساختار این فعل دقت کنید کنار فعل «appeler» یک بخش غیر فعلی یعنی «'s» می‌بینید.
به این بخش غیر فعلی «ضمیر انعکاسی» (Pronom réfléchi) می‌گویند. پس فعل‌هایی که در کنار ضمیر فاعلی، ضمیر انعکاسی هم دارند، «فعل دو ضمیره» «La verbe pronominal» هستند. در ادامه مطلب شما را با ضمایر انعکاسی و انواع فعل‌های دو ضمیره بیشتر آشنا خواهیم کرد. در نمونه‌های زیر نمونه‌هایی از کاربرد افعال دو ضمیره را در جمله خواهید دید.
Je m'habitue à cette nouvelle organisation.
دارم به این سازمان جدید عادت می‌کنم.
Nous nous rencontrerons la semaine prochaine.
همدیگر را هفته بعد ملاقات خواهیم کرد.
Ils se parlent et boivent un café.
آنها با هم حرف زدند و قهوه‌ای نوشیدند.
ضمایر انعکاسی
افعال دو ضمیره در زبان فرانسوی با یک ضمیر انعکاسی همراه میشوند. ضمیر انعکاسی همواره با ضمیر فاعلی به لحاظ شخص و شمار مطابقت می‌کند. در جدول زیر ضمایر انعکاسی را در مقابل ضمیر فاعلی مناسب مشاهده می‌کنید.
| ضمیر انعکاسی | ضمیر فاعلی |
| me | je |
| te | tu |
| se | il/elle/on |
| nous | nous |
| vous | vous |
| se | ils/elles |
نکته: زمانی که فعل با مصوت شروع شده باشد، «e» را از آخر ضمیر‌های me و te و se برداشته و به جای آن یک علامت «'» قرار می‌دهیم. برای مثال به جمله زیر توجه کنید.
Elle s'arrête de travailler.
او دست از کار کردن کشید.
انواع افعال دو ضمیره در زبان فرانسه
افعال دو ضمیره، گاهی فعلی را توضیح میدهند که شخص روی خودش انجام میدهد. بعضی وقتها درباره فعلی متقابل و دوطرفه‌اند، گاهی معنای مجهول دارند، بعضی از آنها فقط به شکل دوضمیره دیده میشوند و در نهایت بعضی از افعال دوضمیره نسبت به حالت یک‌ضمیره تفاوت معنا دارند. پیش از این‌که هرکدام از این دسته‌ها را توضیح بدهیم به مثال زیر حاوی افعال مختلف دو ضمیره توجه کنید.
Dans le monde de la mode les journées commencent tôt. Aujourd'hui, Emmanuelle doit se lever tôt pour faire une séance de photos. Elle déjeune, se lave, s'habille et part pour le studio.
در دنیای مد، روزها خیلی زود آغاز میشوند. «امانوئل» امروز باید برای عکاسی زود بیدار شود. صبحانه بخورد، دوش بگیرد و راهی استودیو شود.
" Le matin, je dois toujours me dépêcher " nous dit-elle, "il ne faut pas être en retard au studio, et je déteste me lever tôt!"
او به ما گفت: «صبح‌ها همیشه باید عجله کنم، نباید برای استودیو دیر کنم و من از زود بیدار شدن متنفرم.»
افعال دو ضمیره بازتابی
یک دسته از افعال دو ضمیره، افعالی هستند که فاعلشان فعلی برای خودش یا روی خودش انجام میدهد. این فعل‌ها در زبان فرانسه، «افعال دو ضمیره بازتابی» (Verbe pronominaux de sens réfléchi) نامیده میشوند. به مثال زیر برای درک کارکرد این فعل‌ها توجه کنید.
je me lave les mains.
من دست‌هایم را شستم.
(به خاطر بازتابی بودن فعل جمله معنی جمله این است که دست‌های خودم را شستم نه دست‌های کس دیگری را.)
نکته: استفاده از فعل‌های غیر بازتابی برای عملی که فاعل روی خودش انجام میدهد غلط است. برای مثال به جمله زیر دقت کنید.
Je lave mes mains.
(این جمله غلط است.)
Je me lave les mains.
(این جمله صحیح است.)
تعدادی از فعل‌های پرکاربرد این دسته را در ادامه مشاهده می‌کنید.
| معنی | فعل |
| خود را شستن | se laver |
| لباس پوشیدن | s'habiller |
| خود را ثبت‌نام کردن | s'inscrire |
| نشستن | s'asseoir |
در جمله‌های زیر نمونه‌های دیگری از کاربرد فعل‌های بازتابی خواهیم دید.
nous nous sommes inscrits à un cours de dssein.
ما در کلاس نقاشی ثبت‌نام کردیم.
elle se faite une tasse de thé.
او یک فنجان چای درست کرد.
Laissez-moi cinq minutes pour m'habiller.
پنج دقیقه به من زمان بدهید تا لباس بپوشم.
Les enfants se réveillent à sept heures pour aller à l'école.
بچه‌ها ساعت هفت صبح بیدار میشوند که به مدرسه بروند.
Quand il fait très chaud, je me douche deux fois par jour.
وقتی هوا خیلی گرم است، من دو بار در روز دوش می‌گیرم.
افعال دو ضمیره متقابل یا دو طرفه
«فعل دو ضمیره با معنای عمل متقابل» (Verbe pronominaux de sens réciproque) درباره کاری است که افراد در قبال یکدیگر انجام میدهند. در ترجمه این فعل‌ها معمولا لفظ یکدیگر، همدیگر، باهم و بههم وجود دارد. برای شناختن این دسته از افعال دوضمیره به فعل‌های جدول زیر دقت کنید.
| معنی | فعل |
| بههم تلفن کردن | se téléphoner |
| باهم حرف زدن | se parler |
| باهم ملاقات کردن | se rencontrer |
| وارد شدن، درگیر شدن | se lancer |
| خود را به شکلی نشان دادن | se donner |
برای آشنایی با کاربرد این فعل‌ها به جمله‌های زیر که با کمک فعل‌های دو ضمیره با معنای عمل متقابل ساخته شده‌اند، توجه کنید.
Vous vous envoyez de longues lettres.
شما برای یکدیگر نامه‌های طولانی می‌فرستید.
Nous nous regardons ne sachant quoi faire.
به همدیگر نگاه می‌کنیم و نمی‌دانیم چکار کنیم.
Les membres du club se réunissent deux fois par mois.
اعضای باشگاه دو بار در ماه جمع میشوند.
افعال دو ضمیره با معنای مجهول
گاهی فعل دو ضمیره می‌تواند همان معنایی را داشته باشد که فعل در حالت مجهول دارد. در مجله فرادرس درباره مجهول در زبان انگلیسی قبلاً مطلب تهیه کرده‌ایم. در مثال زیر یک جمله را در این دو حالت مشاهده کنید.
Le français est parlé dans beaucoup de pays.
زبان فرانسه در بسیاری از کشورها صحبت می‌شود.
(فعل جمله مجهول است.)
***
Le français se parle dans beaucoup de pays.
زبان فرانسه در بسیاری از کشورها صحبت می‌شود.
(فعل جمله دوضمیره با معنای مجهول است.)
در جمله زیر نیز فعل جمله، دو ضمیره با معنای مجهول است.
ce meuble s'est vendu très cher.
این مبل بسیار گران فروخته شده است.
(فعل جمله دو ضمیره با معنای مجهول است.)
افعال منحصرا دو ضمیره در زبان فرانسه
بعضی از افعال دو ضمیره فقط به شکل دو ضمیره وجود دارند. یعنی تنها با ضمایر انعکاسی دیده میشوند. در جدول زیر تعدادی از این فعل‌ها را به همراه معنی مشاهده خواهید کرد.
| معنی | فعل |
| غیبت کردن، غایب شدن | s’absenter |
| خودداری کردن | s’abstenir |
| به آرنج خود تکیه دادن | s’accouder |
| دو زانو نشستن | s’accroupir |
| خود را فعال نشان دادن | s’affairer |
| غیب شدن، به سرعت گذشتن | s’envoler |
| اظهار تعجب کردن | s’exclamer |
| تغییر عقیده دادن | se raviser |
| خودکشی کردن | se suicider |
| به وجد آمدن | s’extasier |
برای درک بهتر کاربرد فعل‌های منحصرا دو ضمیره به مثال‌های زیر در جمله توجه کنید.
Elles se sont ravisées devant l’adversité.
آنها وقتی بدبیاری آوردند، نظرشان را عوض کردند.
Ils se sont extasiés devant la beauté du monument.
آنها از زیبایی بنای تاریخی به وجد آمدند.
je ne me souviens plus de ce livre.
دیگر این کتاب را به یاد نمی‌آورم.
افعال دو ضمیره با تفاوت معنایی نسبت به حالت یک ضمیره
بعضی از فعل‌ها هم در حالت دوضمیره وجود دارند و هم در حالت یک‌ضمیره. این فعل‌ها ممکن است در هر حالت معنای متفاوتی داشته باشند. برای درک بهتر این موضوع جمله‌های زیر را ببینید و به تفاوت معنی فعل‌ها دقت کنید.
pour cette emploi, il faut passer une visite médicale.
برای این کار باید معاینه پزشکی را پشت سر بگذارید.
***
cette histoire se passe en Algérie.
این داستان در الجزایر اتفاق می‌افتد.
on a trouvé du pétrole dans cette région.
ما در این ناحیه نفت پیدا کردیم.
***
notre chalet se trouve près de la ville.
کلبه ما نزدیک شهر واقع شده است.
منفی کردن افعال دو ضمیره
افعال دو ضمیره در حالت منفی و با «ne...pas» با فرمول زیر صرف میشوند.
sujet + ne + pronom réfléchi + verbe + pas
در جدول زیر فعل «متصل شدن» (se connecter) را در حالت فعل مثبت و در حالت فعل منفی در زبان فرانسه صرف کرده‌ایم.
| حالت منفی | حالت مثبت |
| Je ne me connecte pas | Je me connecte |
| Tu ne te connectes pas | Tu te connectes |
| Il/ Elle/ On ne se connecte pas | Il/ Elle/ On se connecte |
| Nous ne nous connectons pas | Nous nous connectons |
| Vous ne vous connectez pas | Vous vous connectez |
| Ils ne se connectent pas | Ils se connectent |
صرف افعال دو ضمیره با فعل کمکی در زبان فرانسه
در زبان فرانسه در بعضی از زمان‌ها، فعل اصلی با «فعل کمکی» (auxiliaire) صرف می‌شود. برای مثال در زمان ماضی نقلی صرف فعل با فعل کمکی انجام می‌گیرد. در فرمول زیر نحوه منفی کردن این دسته از فعل‌ها در حالت دو ضمیره را خواهید دید.
ne + pronom réfléchi + auxiliaire + pas + participe passé
در جدول زیر برای آشنایی بیشتر با نحوه منفی کردن فعل‌های مرکب، یعنی فعلی که در ترکیب خود فعل کمکی دارد، فعل «صرف کردن» (conjuguer) را در تمامی اشخاص، به شکل مثبت و منفی صرف کرده‌ایم.
| حالت منفی | حالت مثبت |
| je ne me suis pas conjuguée | je me suis conjuguée |
| tu ne t'es pas conjuguée | tu t'es conjuguée |
| elle ne s'est pas conjuguée | elle s'est conjuguée |
| nous ne nous sommes pas conjuguées | nous nous sommes conjuguées |
| vous ne vous êtes pas conjuguées | vous vous êtes conjuguées |
| elles ne se sont pas conjuguées | elles se sont conjuguées |
نمونه مکالمه با افعال دو ضمیره در زبان فرانسه
برای درک بهتر کاربرد افعال دو ضمیره در زبان فرانسه در ادامه به نمونه مکالمه‌ای با این افعال اشاره کرده‌ایم تا کاربرد آنها را در محاوره و فرانسه روزمره بهتر درک کنید و ترجمه مکالمه نیز در ادامه آمده است.
نمونه مکالمه با افعال دو ضمیره
Paul : Tu as fait quoi aujourd’hui ?
Nina : Rien de spécial.
Paul : Allez raconte-moi tout, je veux tout savoir. Tu t’es réveillée à quelle heure ?
Nina : À quatorze heures.
Paul : À quatorze heures ? Tu t’es levée à quatorze heures ?
Nina : Non, je me suis réveillée à quatorze heures… je me suis rendormie une fois et je me suis levée à quinze heures. Et ensuite… tu veux vraiment savoir ?
Paul : Oui, ça m’intéresse.
Nina : Je me suis préparée pour sortir.
Paul : Tu es arrivée chez moi à 19 heures. Tu as fait quoi entre temps ?
Nina : Je me suis promenée avec maman.
Paul : Vous vous êtes promenées dans le parc ?
Nina : Oui, le parc près de chez toi. Elle est rentrée à son hôtel. Et je suis allée chez toi après.
Paul : Elle va bien ?
Nina : Très bien ! Tu sais qu’elle t’adore. Elle te donne le bonjour.
ترجمه مکالمه
پل: امروز چکار کردی؟
نینا: کار خاصی نکردم.
پل: زود باش همه چیز را برایم تعریف کن. من می‌خواهم همه چیز را بدانم. کی از خواب بیدار شدی؟
نینا: دو بعدازظهر.
پل: دو بعدازظهر؟ تو دو بعدازظهر بیدار شدی؟
نینا: نه. من ساعت دو بعدازظهر بیدار شدم. دوباره خوابیدم و ساعت سه بعدازظهر بیدار شدم، بعدش... واقعاً می‌خواهی بدانی؟
پل: بله، برایم جالب است.
نینا: برای بیرون رفتن حاضر می‌شدم.
پل: تو ساعت هفت بعدازظهر رسیدی پیش من. قبلش چی کار می‌کردی؟
نینا: با مادرم پیاده‌روی می‌کردیم.
پل: در پارک پیاده‌روی می‌کردید؟
نینا: بله، پارک نزدیک خانه تو. او به هتلش برگشت و من آمدم پیش تو.
پل: حالش خوب بود؟
نینا: خیلی خوب بود. می‌دانی که خیلی تو را دوست دارد. بهت سلام رساند.
سوالات رایج درباره افعال دو ضمیره
برای درک بهتر دستور افعال دو ضمیره در زبان فرانسوی در ادامه این مطلب به تعدادی از پرسش‌های رایج در این خصوص پاسخ داده‌ایم.
افعال دو ضمیره در زبان فرانسه به چند دسته تقسیم میشوند؟
فعل دو ضمیره گاهی درباره کاری است که فرد روی خودش انجام میدهد، بعضی وقتها درباره فعلی متقابل خبر میدهد، گاهی معنای مجهول دارد، بعضی از آنها فقط به شکل دو ضمیره وجود دارند و در نهایت بعضی از افعال دو ضمیره نسبت به حالت یک ضمیره تفاوت معنایی دارند.
از کجا بفهمیم فعلی دو ضمیره است ؟
فعل دو ضمیره همواره با یک ضمیر انعکاسی همراه است که با ضمیر فاعلی مطابقت می‌کند. بعضی از فعل‌های دو ضمیره هم همیشه به شکل دو ضمیره دیده میشوند. برای مثال می‌توان به se baigner و s'écrier و s'en aller اشاره کرد.
معنی افعال دو ضمیره چیست ؟
هر دسته از افعال دو ضمیره معنای بهخصوصی دارند. مثلا معنی افعال دو ضمیره بازتابی درباره کاری است که شخص روی خودش انجام میدهد. افعال دو ضمیره گاهی معنی یک کار دوطرفه و متقابل میدهند که در ترجمه معمولا با الفاظ باهم، بههم، یکدیگر و همدیگر همراه میشوند. در برخی موارد هم فعل دو ضمیره معنی مجهول دارد.
چه زمانی ضمیر دو بار تکرار می‌شود؟
وقتی یک فعل دو ضمیره در اول‌شخص جمع و دوم‌شخص جمع صرف می‌شود، به علت شباهت ضمیر فاعلی و ضمیر انعکاسی، دو بار ضمیر nous و vous تکرار می‌شود.
تمرین
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «افعال دو ضمیره در زبان فرانسه» می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. آزمون اول شامل 7 سؤال است و پس از پاسخ دادن به تمامی پرسش‌ها و ظاهر شدن دکمه «دریافت نتیجه آزمون»، می‌توانید نمره عملکردتان را مشاهده کنید و جواب‌های درست و نادرست را نیز ببینید. پاسخ سؤالات نیز بعد از هر آزمون آمده است.
تمرین اول
گزینه درست را انتخاب کنید.
1. Un verbe pronominal est composé d’un pronom réfléchi et d’un verbe auxiliaire.
Vrai
Faux
2. Appeler est un verbe pronominal.
Vrai
Faux
3. On ne peut pas dire «se aimer» parce que «aimer» commence par une voyelle.
Vrai
Faux
4. le matin, ____ me lève à 6h30.
je
tu
nous
ils
5. Nous _____ rapidement.
nous habillons
s'habillons
t'habilles
m'habille
6. Vous _____ rencontrerez à quinze heures.
vous
nous
te
se
7. Simone _____ les cheveux.
se lave
se lavent
vous lavez
nous lavons
تمرین دوم
جاهای خالی را با فعل مناسب پر کنید.
Q1: Il ____ (se lever) tôt.
Réponse: Il se lève tôt.
Q2: Elle ____ (s’habiller) avant de prendre le petit déjeuner.
Réponse: Elle s’habille avant de prendre le petit déjeuner.
Q3: Je ____ (se demander) comment c’est possible.
Réponse: Je me demande comment c’est possible.
Q4: Tu ____ (se doucher) pendant plus de vingt minutes.
Réponse: Tu te douches pendant plus de vingt minutes.
Q5: Nous ____ (se coucher) tard le samedi soir.
Réponse: Nous nous couchons tard le samedi soir.
Q6: Je ____ (s’appeler) Martin, et vous ?
Réponse: Je m’appelle Martin, et vous ?
Q7: Elles ____ (se promener) dans le parc chaque matin.
Réponse: Elles se promènent dans le parc chaque matin.
Q8: On ____ (s’occuper) des plantes pendant votre absence.
Réponse: On s’occupe des plantes pendant votre absence.
Q9: Ils ____ (se reposer) après le travail.
Réponse: Ils se reposent après le travail.
Q10: Ça ____ (s’écrire) comment ?
Réponse: Ça s’écrit comment ?
جمع‌بندی
در جدول زیر مباحث مطرح شده درباره افعال دو ضمیره در زبان فرانسه را مرور می‌کنیم.
| افعال دو ضمیره در زبان فرانسه | |
|
ضمایر انعکاسی |
me te se nous vous se |
| انواع افعال دو ضمیره |
réfléchi |
| réciproque | |
| verbes essentiellement pronominaux | |
| verbes pronominaux à sens passif | |
| منفی کردن افعال دو ضمیره | sujet + ne + pronom réfléchi + verbe + pas |
| صرف افعال دو ضمیره با فعل کمکی | ne + pronom réfléchi + auxiliaire + pas + participe passé |
