آلرژی چیست؟ | علت، انواع، جلوگیری و درمان

آلرژی یا حساسیت، واکنش سیستم ایمنی بدن به ماده‌ای خارجی است که لزوماً برای بدن مضر نیست. این مواد خارجی، ذرات آلرژی‌زا یا «آلرژن» (Allergen) نام دارند و ممکن است شامل برخی مواد غذایی، گرده‌ها یا غذای حیوانات خانگی باشند. در این نوشتار سعی کرده‌ایم تا درباره حساسیت‌ها، علل آن‌ها، چگونگی مقابله و راه‌های درمان آن‌ها توضیح دهیم.

سیستم ایمنی بدن، بخشی از بدن است که سلول‌ها و مولکول‌های خودی را از ناخودی‌ها شامل ویروس‌ها و میکروب‌ها شناسایی می‌کند. در حقیقت وظیفه سیستم ایمنی، حفظ سلامتی بدن با مقابله با عوامل بیماری‌زا است. سیستم ایمنی بدن وظیفه دارد تا به هر چیزی که بدن را در معرض خطر می‌اندازد، حمله کند. بسته به نوع آلرژی، واکنش بدن می‌تواند شامل التهاب، عطسه یا علائم دیگر باشد.

در واقع سیستم ایمنی بدن، به طور معمول، محیط پیرامون شما را تنظیم می‌کند، برای نمونه وقتی بدن با چیزی مثل غذای حیوان خانگی روبرو می‌شود، باید تشخیص دهد که مضر هست یا نه. در افرادی که آلرژی دارند، سیستم ایمنی، آن غذای حیوان را مهاجم خارجی تشخیص می‌دهد و بدین ترتیب با آن مقابله خواهد کرد. آلرژی‌ها از هر نوع و با هر میزان شدت (خفیف، متوسط و حاد) شایع هستند و چندین راه درمان برای جلوگیری از علائم آن‌ها وجود دارد که می‌توان از آن‌ها کمک گرفت.

انواع آلرژی

علائمی که به عنوان آلرژی تجربه می‌شوند، نتیجه چندین عامل هستند. این علائم، بسته به نوع آلرژی و شدت آن، متفاوت است. همچنین در صورتی‌ که پیش از پاسخ آلرژیک پیش‌بینی شده، دارویی مصرف شود، امکان دارد باز هم برخی از این علائم مشاهده شوند البته احتمالاً شدت آن کاهش می‌یابد.

آلرژی غذایی

آلرژی‌های غذایی می‌توانند موجب تورم، کهیر، حالت تهوع و خستگی و … شوند. همچنین ممکن است مدتی طول بکشد تا شخصی متوجه شود که به چه غذایی آلرژی دارد. اگر فرد، بعد از خوردن غذایی واکنشی جدی داشته باشد، باید فوراً به متخصص مراجعه کند. متخصصین می‌توانند علت دقیق این واکنش را تشخیص دهند و راه‌حلی تجویز کنند.

آلرژی فصلی

علائم تب یونجه که رایج‌ترین آلرژی در فصل بهار است می‌تواند مانند علائم سرماخوردگی باشد. بیماری تب یونجه یک واکنش حساسیتی به مواد آلرژی‌زای موجود در هوا است که چشم‌ها، بینی، سینوس‌ها، گلو و لوله‌های برونشی موجود در ریه‌ها را درگیر می‌کند. علائم این بیماری شامل آبریزش بینی، خلط و چشم‌های پف کرده است. بیشتر مواقع می‌توان این علائم را در خانه با استفاده از درمان‌های معمول کنترل کرد؛ اما اگر علائم غیرقابل کنترل بودند، باید به پزشک مراجعه کرد.

آلرژی حاد

آلرژی‌های حاد می‌توانند باعث شوک آنافیلاکسی شوند. آنافیلاکسی، یک واکنش سخت و شدید آلرژیک است که با علائمی مانند کهیر و تورم حلق و دهان تشخیص داده می‌شود. در واقع آنافیلاکسی وضعیت اضطراری خطرناکی است که ممکن است منجر به مشکلات تنفسی و از دست رفتن هوشیاری در فرد شود. در صورت بروز این علائم، بعد از تماس با ذرات آلرژی‌زای احتمالی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. به یاد داشته باشید که علائم و نشانه‌های واکنش حساسیت، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

آلرژی پوستی

آلرژی‌های پوستی ممکن است در نتیجه قرار گرفتن مستقیم در معرض ذرات آلرژی‌زا ایجاد شوند یا نشانه‌ای از انواع دیگر آلرژی باشند. برای مثال، خوردن غذایی که به آن آلرژی دارید می‌تواند موجب بروز علائم بسیاری مانند احساس سوزن زدن یا مورمور شدن در گلو و دهان باشند. ضمن اینکه خارش هم می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌ها باشد.

همچنین درماتیت (التهاب پوست) در نتیجه تماس مستقیم پوست بدن فرد با ذرات آلرژی‌زا ایجاد می‌‌شود. این عارضه می‌تواند در اثر تماس فرد با ماده آلرژی‌زایی مانند مواد شوینده یا بعضی از گیاهان رخ دهد.

علائم آلرژی‌های پوستی عبارتند از:

• خارش‌ها یا تحریک پوست: مناطقی از پوست بدن تحریک، قرمز یا متورم می‌شوند و ممکن است درد یا خارش هم داشته باشند.
• اگزما: لکه‌های پوستی ملتهب می‌شوند و می‌توانند خارش و خونریزی ایجاد کنند.
• درماتیت تماسی: لکه‌های پوست قرمز شده و می‌خارند. این التهاب، تقریباً بلافاصله بعد از تماس با ذرات آلرژی‌زا ایجاد می‌شود.
• گلو درد: حلق یا گلو تحریک شده و یا ملتهب می‌شوند.
• تورم‌ها: جوش‌های قرمز، خارش‌دار و تاول‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف روی سطح پوست ایجاد می‌شوند.
• چشمان متورم: چشم‌ها اشک‌بار می‌شوند، می‌خارند و یا پف کرده به نظر می‌رسند.
• خارش: سوزش یا التهاب در پوست ایجاد می‌شود.
• سوزش: التهاب پوست منجر به ناراحتی و ایجاد حساسیت‌هایی روی پوست می‌شود.

به یاد داشته باشید که خارش‌ها یکی از معمول‌ترین و شایع‌ترین علائم آلرژی پوست هستند.

علت آلرژی چیست؟

محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چرا وقتی ذرات خارجی معمولاً بی‌ضرر وارد بدن می‌شوند، سیستم ایمنی بدن، واکنش آلرژیک از خود نشان می‌دهد.

آلرژی‌ها یک جزء ژنتیکی دارند بدین معنی که والدین می‌توانند آن را به فرزندان خود منتقل کنند اما فقط حساسیت عمومی در برابر واکنش آلرژیک، ژنتیکی است. البته آلرژی‌های خاص، موروثی نیستند برای نمونه اگر مادر به صدف دریایی حساسیت داشته باشد، لزوماً فرزند او چنین حساسیتی نخواهد داشت.

انواع معمول ذرات آلرژی‌زا شامل موارد ذیل هستند:

• محصولات حیوانی: شامل شوره موی حیوانات خانگی، فضله کرم ریز و سوسک‌ها
• مواد دارویی: پنی‌سیلین و برخی داروهای دیگر، محرک‌های رایجی هستند.
• خوراکی‌ها: حساسیت به گندم، مغزها، شیر، صدف‌های خوراکی و تخم‌مرغ، شایع هستند.
• نیش حشرات: شامل نیش زنبورها و پشه‌ها
• کپک: کپک‌ها نوعی قارچ هستند که در ساختارهای چندسلولی و کرک‌گونه شکل می‌گیرند. هاگ‌های پخش شده از کپک می‌توانند واکنش آلرژیک ایجاد کنند.
• گیاهان: گرده‌های پراکنده شده از انواع گیاه علفی، علف‌های هرز و درختان و همچنین صمغ گیاهانی چون پیچک سمی و بلوط سمی، آلرژن‌های شایع گیاهی به شمار می‌روند.
• سایر ذرات آلرژی‌زا: لاتکس که اغلب در دستکش‌ها و برخی وسایل دیگر به کار رفته است، همچنین فلزاتی مانند نیکل، دو نمونه از ذرات آلرژی‌زای متداول هستند.

آلرژی‌های فصلی که تب یونجه، شناخته‌شده‌ترین آن‌هاست، از جمله شایع‌ترین انواع حساسیت هستند. این آلرژی‌ها در اثر گرده‌های رها شده گیاهان ایجاد می‌شوند. حساسیت‌های فصلی موجب خارش چشم، ریزش اشک چشم، آبریزش بینی و سرفه خواهند شد. البته این را هم بگوییم که آلرژی‌های خوراکی شایع‌تر هستند.

درمان آلرژی

بهترین روش برای جلوگیری از آلرژی این است که از هر آنچه موجب واکنش می‌شوند، دوری کنید. اما اگر ممکن نیست، گزینه‌های درمانی در دسترس هستند. بنابراین در ادامه به انواع روش‌های درمان آلرژی خواهیم پرداخت.

دارو

اغلب، درمان آلرژی با داروهایی مانند آنتی‌هیستامین انجام می‌شود که در کنترل علائم، موثر است. این دارو را می‌توان بدون نسخه پزشک، از داروخانه‌ها تهیه نمود. علاوه بر این، پزشک نیز، بسته به شدت حساسیت، داروهای دیگری را تجویز می‌کند. داروهای مورد استفاده برای درمان آلرژی شامل آنتی‌هیستامین‌ها، کورتیکواستروئیدها، لوراتادین، کرومولین سدیم و … است. برخی از این داروها باید حتماً با نسخه پزشک تهیه شود. چون ممکن است باعث بروز خطراتی برای بیمار شود و حتی مشکلات جدی رفتاری و تغییرات خلق‌ و خویی مثل اقدام به خودکشی به وجود آورد.

ایمن درمانی

بعضی از افراد «ایمن-درمانی» (Immunotherapy) را انتخاب می‌کنند. این درمان، شامل چندین تزریق در مدت چند سال است تا بدین صورت به بدن کمک شود به آلرژی عادت کند. ایمن-هورمون

درمانی موفقیت‌آمیز می‌تواند از بازگشت علائم آلرژی جلوگیری کند.

اپی نفرین اورژانسی

اگر فردی دچار حساسیت‌های حاد و خطرناکی شود ممکن است که به تزریق اپی‌نفرین اورژانسی نیاز داشته باشد. تزریق اپی‌نفرین اورژانسی برای مقابله با واکنش‌های آلرژیک تا زمانی که گروه اورژانس برای کمک از راه برسند، کافی است. اپی‌نفرین، یک محرک قوی قلبی است و باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق و انبساط راه‌های هوایی می‌شود. عنوان‌های تجاری متداول این هورمون عبارتند از  «اپی پن» (EpiPen) و «توئین جکت» (Twinject).

داروهای طبیعی برای درمان آلرژی

هر نوع آلرژی، دارای روش‌های درمانی طبیعی است که امکان دارد روند بهبودی را سریع‌تر کند. امروزه، داروهای طبیعی آلرژی و مکمل‌های مختلفی به عنوان روش‌های جلوگیری از حساسیت به بازار عرضه می‌شوند. به خاطر داشته باشید که حتماً پیش از مصرف این داروها، با پزشک مشورت کنید. ضمن اینکه برخی از درمان‌های طبیعی ممکن است حاوی ذرات آلرژی‌زای دیگری باشند و موجب وخیم‌تر شدن علائم حساسیت شوند.

برای مثال، در برخی از چای‌های خشک که در بازار در دسترس هستند، ممکن است از گل‌ها و گیاهانی استفاده شود که با گیاهانی مولد عطسه‌ها و سرفه‌های شدید، قرابت داشته باشند. همین ویژگی در مورد روغن‌ها هم صدق می‌کند. برخی از افراد به منظور رفع علائم شایع آلرژی‌ها از روغن‌هایی در غذاهای خود استفاده می‌کنند اما این روغن‌ها ممکن است حاوی مواد آلرژن باشند.

تشخیص آلرژی

پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص آلرژی‌ها بهره می‌گیرند.

اول اینکه پزشک از بیمار می‌خواهد تا درباره علائمی که دارد بگوید و بعد بیمار را معاینه می‌کند. پزشکان از بیماران درباره هر چیز غیرمعمولی که در عادت غذایی‌شان نبوده سؤال می‌کنند و درباره هر چیزی که احتمالاً با آن در تماس بوده‌اند، می‌پرسند. برای نمونه اگر دست‌های فردی می‌خارد، پزشک ممکن است از او بپرسد که آیا اخیراً دستکش لاتکس پوشیده است یا نه.

لاتکس ذرات بسیار ریز پلیمر در محلولی آبی (محلولی که حلال آن آب باشد) است، این مایع در طبیعت یافت می‌شود اما نوع مصنوعی آن را هم می‌توان ساخت. به خصوص این روزها به دلیل شیوع کووید-۱۹ بسیاری از افراد دستکش لاتکس به دست می‌کنند و احتمال اینکه برخی به این دستکش‌ها حساسیت داشته باشند، وجود دارد. بعد از این سؤالات، آزمایش خون و آزمون پوستی انجام می‌شود تا ذرات آلرژی‌زایی که پزشک به آن‌ها مشکوک است، تشخیص داده شوند.

آزمایش خون آلرژی

ممکن است پزشک آزمایش خون تجویز کند. این آزمایش، برای تشخیص حضور آنتی‌بادی‌های مربوط به مواد آلرژی‌زا به نام ایمونوگلوبولین E (یا IgE) در خون انجام می‌شود. ضمن اینکه در صورت نگرانی از احتمال بروز حساسیت حاد، پزشک از آزمایش خون برای تأیید تشخیص استفاده خواهد کرد.

آزمون پوستی

پزشک ممکن است برای آزمایش و درمان، بیمار را به متخصص آلرژی ارجاع دهد. آزمون پوستی، نوع معمول آزمون آلرژی است که متخصص آلرژی آن را انجام می‌دهد. در این آزمون، پوست بدن بیمار با سوزن‌های کوچکی که حاوی ذرات آلرژی‌زای احتمالی هستند خراشیده یا تحریک می‌شود. سپس با استناد به واکنشی که پوست بدن فرد بروز می‌دهد، درمان مناسب، تجویز خواهد شد. اگر فرد به ماده خاصی حساسیت داشته باشد، پوست، قرمز یا ملتهب خواهد شد. به یاد داشته باشید که برای تشخیص آلرژی‌های احتمالی، ممکن است به آزمون‌های مختلفی نیاز باشد.

جلوگیری از علائم آلرژی

در واقع باید گفت که راهی برای جلوگیری از آلرژی وجود ندارد. اما روش‌هایی هست تا بتوان از بروز علائم آن جلوگیری کرد. بهترین روش جلوگیری از بروز این علائم، دوری از ذرات آلرژی‌زا است.

اجتناب از مصرف مواد غذایی خاص که بدن به آن‌ها حساسیت دارد، مؤثرترین روش جلوگیری از بروز علائم آلرژی غذایی است. رژیم غذایی که برخی مواد آلرژی‌زا در آن حذف شده باشد، می‌تواند در تعیین علت آلرژی‌ها کمک کند. بنابراین فرد می‌داند که باید از خوردن چه چیزی پرهیز کرد. برای کمک به اجتناب از ذرات آلرژی‌زای غذایی، بهتر است تا برچسب‌های مواد غذایی را پیش از خرید، مطالعه کنید و درباره مواد غذایی استفاده شده در غذایی که از رستوران سفارش می‌دهید، سؤال کنید.

به منظور جلوگیری از حساسیت‌های فصلی، آلرژی‌های تماسی و سایر آلرژی‌ها باید بدانیم که ذرات آلرژی‌زا در کجا قرار دارند و چگونه می‌توان از آن‌ها اجتناب کرد. مثلاً اگر به گرد و غبار حساسیت دارید، برای کاهش علائم آن باید فیلترهای هوایی مناسب در دریچه‌های منزلتان نصب کنید تا از ورود گرد و غبار جلوگیری شود. همچنین مجراهای هوایی خانه را به طور مرتب، کاملاً تمیز کنید. آزمون صحیح آلرژی می‌تواند کمکی برای تشخیص محرک‌ها باشد و اجتناب از آن‌ها را آسان کند.

در حالی که ممکن است بسیاری از آلرژی‌ها در حد همان آبریزش بینی و عطسه‌هایی باشند که با فرا رسیدن فصل جدید بروز می‌کنند، اما برخی از این واکنش‌های آلرژیک می‌توانند حتی زندگی افراد را تهدید کنند.

مثلاً آنافیلاکسی، واکنش جدی فرد به ذرات آلرژی‌زاست. بیشتر افراد، آنافیلاکسی را با غذا مرتبط می‌دانند اما هرگونه ذرات حساسیت‌زایی می‌تواند موجب بروز علائم آلرژی شود. برای نمونه می‌تواند به طور ناگهانی، راه‌های تنفس را تنگ کند، ضربان قلب را بالا ببرد و یا باعث تورم‌های احتمالی در زبان و دهان شود.

آلرژی و بیماری‌های مشابه

علائم حساسیت می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند. با علائمی که بیمار دارد، پزشک تفاوت بین حساسیت‌ها را تشخیص داده و با درمانی که تجویز می‌کند مانع پیشرفت آلرژی خواهد شد. همچنین گاهی آلرژی موجب بروز علائمی می‌شود که ممکن است با بیماری‌های دیگر، هم‌پوشانی داشته باشند و موجب تشخیص اشتباه شوند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• آسم
• سرماخوردگی
• سرفه مزمن
• برونشیت

آسم و آلرژی

«آسم» (Asthma)، یک بیماری تنفسی شایع است که تنفس را دشوار کرده و می‌تواند مجاری تنفسی در ریه‌ها را تنگ کند. این بیماری، ارتباط نزدیکی با آلرژی‌ها دارد. در واقع آلرژی‌ها می‌توانند آسم را بدتر کنند و همچنین باعث ابتلای آسم در شخصی شوند که چنین شرایطی نداشته است.

وقتی آسم و آلرژی با هم به سراغ کسی بیاید، این وضعیت به نام آسم ناشی از آلرژی یا «آسم آلرژیک» (Allergic Asthma) نامیده می‌شود. حدوداً ۶۰ درصد افرادی که آسم دارند مبتلا به آسم آلرژیک می‌شوند. در واقع بسیاری از افرادی که مبتلا به آلرژی هستند ممکن است به آسم هم مبتلا شوند.

آلرژی و سرماخوردگی

آبریزش بینی، عطسه و سرفه علائم شایع آلرژی‌ها هستند. ضمن اینکه این علائم، نشانه‌های معمول سرماخوردگی و عفونت سینوس‌ها هستند. در حقیقت تمایز قائل شدن بین این علائم عمومی دشوار است.

اما علائم و نشانه‌های دیگری هم هستند که به تفکیک بین این سه یعنی آلرژی، سرماخوردگی و عفونت سینوس از هم کمک خواهند کرد. مثلاً آلرژی‌ها می‌توانند موجب تحریک پوست و یا خارش چشم‌ها شوند. سرماخوردگی می‌تواند منجر به بدن درد و حتی تب شود. عفونت سینوس هم به طور معمول موجب خارج شدن ترشحات زردرنگ از بینی می‌شود.

این را هم اضافه کنیم که آلرژی‌ها می‌توانند روی سیستم ایمنی بدن برای مدت طولانی تأثیر بگذارند. وقتی سیستم ایمنی‌تضعیف شود، ویروس‌هایی که معمولا با بدن فرد در تماس هستند، فرصت ورود به آن را پیدا می‌کنند. یکی از این ویروس‌ها، عامل آنفولانزا (سرماخوردگی) است. بنابراین، داشتن آلرژی به نوبه خود، خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش خواهد داد.

آلرژی و سرفه

تب یونجه می‌تواند علائمی مانند عطسه و سرفه مداوم داشته باشد. در واقع این نتیجه واکنش بیش از حد بدن به ذرات آلرژی‌زا است. این بیماری، مسری نیست اما می‌تواند عذاب‌آور باشد.

برخلاف سرفه مزمن، سرفه ناشی از آلرژی‌ها و تب یونجه موقتی است. ممکن است فرد تنها علائم این آلرژی فصلی را در مواقع خاصی از سال، مثلا در آغاز بهار، تجربه کند. به علاوه آلرژی‌های فصلی می‌توانند باعث آسم شوند که به نوبه خود، سرفه را در پی دارد. وقتی شخص مبتلا به آلرژی‌های معمول فصلی در معرض ذرات آلرژی‌زا قرار می‌گیرد، تنگ شدن مجاری تنفسی می‌تواند باعث سرفه کردن او شود. به همین ترتیب تنگی تنفس و سفت شدن قفسه سینه هم ممکن است رخ دهد.

آلرژی و برونشیت

ویروس‌ها یا باکتری‌ها می‌توانند دلیل ایجاد برونشیت‌ها یا موجب به وجود آمدن آلرژی‌ها باشند. برونشیت‌ها به دو گروه عمده تقسیم می‌شود. نوع اول، برونشیت‌های حاد است که به طور معمول پس از چند روز یا چند هفته به پایان می‌رسند اما برونشیت‌های مزمن ممکن است برای ماه‌های طولانی یا حتی بیش از چندین ماه فرد را درگیر کنند و همین‌ طور امکان دارد تا به دفعات بازگردند.

قرار گرفتن در معرض ذرات آلرژی‌زا رایج متداول‌ترین و شایع‌ترین دلیل برونشیت‌های مزمن است. این ذرات آلرژی‌زا عبارتند از:

• دود سیگار
• آلودگی هوا
• گرد و غبار
• گرده افشانی
• دودهای شیمیایی

برخلاف آلرژی‌های فصلی، بسیاری از این ذرات آلرژی‌زا در محیط‌های خانه یا محل کار ماندگار می‌شوند، این امر موجب می‌شود تا برونشیت مزمن، پایدارتر شده و احتمال بازگشت آن هم بیشتر شود. سرفه، تنها علامت مشترک بین برونشیت مزمن و حاد است.

آلرژی کودکان

در مقایسه با دهه‌های پیش، امروزه آلرژی‌های پوستی در کودکان کم سن و سال‌تر، شایعتر شده است. با افزایش سن کودکان، آلرژی‌های پوستی آن‌ها نیز کاهش می‌یابند. اما آلرژی‌های تنفسی و غذایی با بالا رفتن سن، شایع‌تر می‌شوند.

آلرژی‌های پوستی معمول در کودکان شامل موارد ذیل است:

• اگزما: این بیماری التهابی پوستی است که موجب خارش بثورات قرمز می‌شود. این بثورات ممکن است به آرامی بیشتر شده و پایدار شوند.
• درماتیت تماسی آلرژیک: درماتیت تماسی به هر اختلال پوستی گفته می‌شود که با تماس با یک ماده خارجی و ایجاد یک واکنش آلرژیک یا پاسخی تحریکی ایجاد شود. این نوع آلرژی پوستی، اغلب بلافاصله پس از تماس کودک با ماده محرک، ظاهر می‌شود. درماتیت تماسی حادتر می‌تواند به تاول‌های دردناک تبدیل شود و موجب ترک‌خوردگی پوست شود.
• کهیرها: کهیرها برجستگی‌ها یا نواحی قرمزرنگی از پوست هستند که پس از قرار گرفتن در معرض ذرات آلرژی‌زا ایجاد می‌شوند. کهیرها پوست‌پوست نمی‌شوند اما خاراندن آن‌ها می‌تواند موجب خونریزی و زخم روی پوست شود. خارش‌ها یا کهیرهای غیرمعمول در بدن کودکان هشداری برای والدین محسوب به شمار می‌روند تا سریع‌تر راه چاره‌ای بیاندیشند.

زندگی با آلرژی

در پایان باید بگوییم که آلرژی‌ها شایع هستند و برای بیشتر افراد، پیامدهای خطرناکی ندارند و تنها می‌توانند در فصولی از سال مشکلاتی را به وجود بیاورند یا با خوردن ماده غذایی خاص یا وجود حیوان خانگی، معضلاتی را برای افراد ایجاد کنند. افرادی هم که در معرض آنافیلاکسی هستند باید یاد بگیرند که چگونه آلرژی خود را مدیریت کنند و در شرایط اضطراری چه راه حلی برگزینند.

در حقیقت بیشتر آلرژی‌ها با اجتناب از ذرات آلرژی‌زا، دارو و تغییرات در سبک زندگی قابل کنترل هستند. پس بهتر است تا با پزشک یا متخصص آلرژی در این ‌باره مشورت کنید تا با کمک آن‌ها بتوانید عوارض آلرژی را کاهش داده و از زندگی لذت ببرید.

این مطلب توسط نویسنده مهمان، «آزاده ارشدی»، نوشته شده است.