کسب و کار چیست؟ – توضیح بیزنس و انواع آن به زبان ساده

در طول روز بارها به واژه کسب و کار یا بیزنس برخورد می‌کنیم. اما آیا با ریشه و مفهوم آن آشنا هستیم؟ در حقیقت برای بسیاری از افراد ارائه تعریفی دقیق از اینکه کسب و کار چیست یا بیان ویژگی‌های آن، ممکن است دشوار باشد. از طرفی، به‌عنوان یک کارآفرین و علاقه‌مند به راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی یا حتی خیرخواهانه، داشتن اطلاعات کافی در مورد ساختار و انواع کسب و کار می‌تواند دید مناسبی برای شروعی آگاهانه را در اختیار قرار دهد. در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم ضمن بیان تعریفی جامع از کسب و کار، به بررسی انواع آن بر حسب دسته‌بندی‌های مختلف و متداول در سطح جهان بپردازیم. در انتهای مطلب نیز راهنمایی برای انتخاب بهترین نوع را ارائه می‌دهیم.

تعریف کسب و کار چیست؟

اصطلاح کسب و کار (Business) به سازمان یا نهادی گفته می‌شود که در آن افراد به فعالیت‌های اقتصادی، صنعتی یا حرفه‌ای می‌پردازند. هدف از یک بیزنس، سازماندهی تولید یک کالا یا خدمت است. کسب و کارها می‌توانند به منظور به‌دست آوردن سود یا حتی پیشبرد هدفی اجتماعی بدون انتظار بازگشت سرمایه و سودآوری در قالب سازمان‌های خیریه یا غیرانتفاعی فعالیت کنند.

فیلم مجموعه آموزش کسب و کار و استارتاپ – جامع و کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

اما از لحاظ واژه‌شناسی، ریشه Business به نجوه گویش آن در زبان انگلیسی قدیم بر می‌گردد. این لغت در گذشته به نام «Bisignes» خوانده می‌شد که ترکیبی از کلمه «bisig» به معنای «مشغول» و پسوند «ness» به‌عنوان نشان‌دهنده وضعیت و حالت فعالیت است. با گذشت زمان این ترکیب در قرن چهاردهم میلادی به شکل کنونی یعنی بیزنس یا Business تبدیل شد.

اما شکل‌گیری هر کسب و کاری با تولد یک ایده آغاز می‌شود و به منظور بررسی امکان‌پذیر بودن تبدیل آن به فعالیتی پایدار و موفق نیاز به تحقیقات گسترده بازار است. کسب و کارها اغلب در مرحله راه‌اندازی طرح‌ کسب و کار یا بیزنس پلن مربوط در حوزه کاری خود را تدوین می‌کنند. این طرح، سندی است که با مشخص کردن اهداف شرکت، استراتژی‌ها و برنامه‌های لازم برای دستیابی به آن‌ را فهرست می‌کند. این موضوع به‌خصوص در زمانی‌که جذب سرمایه‌ خارجی در اولویت قرار دارد، ضروری است. یکی دیگر از موارد مهم در شروع هر کسب و کاری، تعیین ساختار قانونی آن است. زیرا در بیشتر موارد، بنیان‌گذاران برای انجام برخی فعالیت‌ها نیاز به دریافت مجوزهای لازم از مراجع مربوط دارند و برای این منظور باید ساختار حقوقی کاملا مشخص باشد.

ویژگی‌های یک کسب و کار چیست؟

هر چند کسب و کارها از بسیاری جهات با یکدیگر تفاوت دارند، با این حال همه آن‌ها پنج ویژگی مشترک به شرح زیر دارند.

فیلم آموزش راه اندازی کسب و کار نوپا یا استارتاپ در فرادرس

کلیک کنید

۱. انگیزه اقتصادی

در حالت کلی، بیشتر کسب و کارها، به‌جز انواع خیرخواهانه، فعالیت تجاری سازمان یافته‌ای هستند که حول کسب درآمد و سود راه‌اندازی می‌شوند. این موضوع عامل اصلی پایداری در درازمدت است. البته کسب و کارهای خیرخواهانه نیز به نوعی، در صورت عدم کسب درآمد، محکوم به شکست هستند. با این حال این دسته، سود حاصله را در چرخه خیر و اهداف اجتماعی مورد استفاده قرار می‌دهند.

۲. ایجاد ارزش افزوده برای مشتری

برخی کسب و کارها با هدف تولید کالا یا خدمت و برخی به منظور توزیع محصولات خریداری شده از سایرین راه‌اندازی می‌شوند. در هر حالت، هدف اصلی ایجاد ارزش بیشتر برای مشتری و مخاطب است.

۳. کسب رضایت مخاطب

هر نوع فعالیت بیزنسی با هدف برآوردن نیازهای دسته‌ای از مخاطبان آغاز می‌شود. بنابراین مصرف‌کننده نهایی، همواره به‌عنوان منبع کسب سود، نقشی محوری دارد. به همین دلیل جلب رضایت مشتری بسیار اهمیت دارد.

۴. ریسک و عدم قطعیت

حتی در صورت برنامه‌ریزی و تدوین استراتژی نیز، آغاز و ادامه هر کسب و کاری با ریسک و عدم اطمینان همراه است. زیرا دنیای پویا و همیشه در حال تغییر امروزی، عوامل پیش‌بینی نشده‌ای دارد که باید با آن روبرو شد.

۵. ساختار قانونی مشخص

صرف‌نظر از مقیاس یا نوع کسب و کار، هر فعالیت اقتصادی دارای ساختار قانونی مشخص مطابق قوانین آن کشور است که نیاز به کسب مجوز و ثبت رسمی شرکت دارد.

انواع کسب و کار چیست؟

پیش از شروع کسب و کار، مشخص کردن ساختار فعالیت از اصول اولیه و مهم آن است. این ساختار مواردی مانند مالیات‌ها، مسئولیت مالی در قبال سهامداران و سرمایه‌گذاران یا هر نوع بدهی به سازمان‌ها و افراد را در حین کار مشخص می‌کند. بر همین اساس، کسب و کارها بر حسب نحوه مالکیت، اندازه و نوع فعالیت به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر یک زیر مجموعه‌های مخصوص به خود را دارد.

فیلم آموزش ثبت شرکت + نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

انواع کسب و کار بر حسب نوع فعالیت چیست؟

کسب و کارها را بر اساس نوع فعالیت خود به چهار دسته کلی به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌کنند.

• خدماتی
• تولیدی
• خرده‌فروشی
• ترکیبی

۱. کسب و کارهای خدماتی

در این نوع، مدیر کسب و کار کالاهایی غیر فیزیکی مانند مشاوره یا آموزش را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. شرکت‌های حمل و نقل، مشاوران صنعتی، حقوقی یا مالیاتی، موسسات خیریه، بانک‌ها، بیمه‌ها، موسسات مالی، مراکز آموزشی دسته‌هایی از این نوع کسب و کار هستند. در اینجا با توجه به عدم نیاز به انبار محصول، تامین فضای فعالیت محدودتر و در نتیجه مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.

۲. کسب و کارهای تولیدی

این نوع کسب و کار از طریق تولید و فروش محصول فیزیکی به مشتریان خود فعالیت می‌کند. خودروسازان، کلیه کارخانجات تولیدی و حتی صاحبان حرفه مانند خیاطان و هنرمندان از دسته کسب و کارهای تولیدی به حساب می‌آیند. باید توجه داشت که این نوع، تنها کالای تولیدی خود را به فروش می‌رسانند و به عنوان توزیع‌کننده محصولات سایر کسب و کارها به حساب نمی‌آیند.

۳. کسب و کارهای خرده‌فروشی

این دسته، واسط خرید و فروش کالاهای تولیدکنندگان هستند. به این شکل که خرده‌فروشان با خرید محصولات به شکل محدود بعد از لحاظ کردن سود خود، کالا را به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسانند. فروشگاه‌ها و سوپر مارکت‌ها از دسته کسب و کارهای خرده‌فروشی هستند.

۴. کسب و کارهای ترکیبی

کسب و کارهای ترکیبی، حداقل دو نوع از سایر دسته‌های اشاره شده یعنی خدماتی، تولیدی و خرده‌فروشی را در بر می‌گیرند. رستوران‌ها نمونه خوبی از این نوع به حساب می‌آیند. آن‌ها در عین اینکه مواد اولیه مورد نیاز را از تولیدکننده آن خریداری می‌کنند، به صورت مستقیم، محصول خود را در قالب غذا به فروش می‌رسانند. یعنی به شکل هم‌زمان، تولید کننده و خرده‌فروش هستند. ضمن اینکه آن‌ها به عنوان کسب و کاری خدماتی، پیشنهاداتی را نیز به مشتریان خود برای تجربه چشیدن بهترین طعم‌ها ارائه می‌دهند.

انواع کسب و کار بر اساس مقیاس چیست؟

کسب و کارها بر اساس تعداد کارمندان و میزان گردش مالی سالیانه، به سه دسته کلی به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.

• شرکت های کوچک
• شرکت‌های متوسط
• شرکت‌های بزرگ

۱. شرکت‌های کوچک

این کسب و کارها معمولا توسط یک فرد یا گروه کوچکی از افراد مدیریت می‌شوند و معمولا کمتر از ۵۰ نفر کارمند دارند. اکثر این شرکت‌ها خانوادگی هستند.

۲. شرکت‌های متوسط

کسب و کارها بین ۵۰ تا ۲۵۰ کارمند با گردش مالی بیشتر به نسبت نوع کوچک، جزو شرکت‌های متوسط تقسیم‌بندی می‌شوند.

۳. شرکت‌های بزرگ

کسب و کارهای با بیش از ۲۵۰ کارمند و گردش مالی سالیانه بسیار بالا، در دسته شرکت‌های بزرگ حساب می‌شوند. این نوع، می‌تواند شرکت‌های معتبر در سطح ملی یا بین‌المللی را شامل شود.

انواع کسب و کار بر اساس مالکیت چیست؟

اما در دسته‌بندی بزرگتر، کسب و کارها بر پایه فعالیت همراه شراکت با صاحبان سهام یا استفاده از سرمایه شخصی به هشت نوع مختلف به شرح زیر تقسیم‌‌بندی می‌شوند. پیش‌تر در مطلبی جامع از مجله فرادرس، راجع به سهام توضیحات کامل دادیم و می‌توانید مطلب مربوطه را مطالعه کنید.