صرف فعل ماضی استمراری در عربی – راهنمای ساده + مثال و تمرین
فعل ماضی استمراری فعلی است که نشان میدهد یک کاری در گذشته انجام شده اما انجام شدن آن به یک باره نبودهاست. بلکه کامل شدن آن کار به مرور و آرام آرام اتفاق افتادهاست. برای بیان چنین عملی به استفاده از زمان ماضی استمراری نیازمندیم. آموختن صرف فعل ماضی استمراری در عربی از جهت اینکه کمک میکند شکل صحیح آن را به کار ببریم، مهم و کاربردی است. در این نوشته درباره شیوه صحیح صرف فعل ماضی استمراری در عربی و اهمیت آن در ترجمه متون به زبان فارسی با مثال توضیح میدهیم. در انتهای متن، تمرینهایی در رابطه با این مبحث هست که میتوانیم با کمک آن میزان یادگیریمان را محک بزنیم.
ماضی استمراری چیست ؟
فرض کنید در طول تابستان گذشته هر روز به گلدانهایتان آب میدادید و به آنها رسیدگی میکردید. در فصل پاییز، یکی از دوستان درباره چگونه سپری شدن روزهایتان در فصل پیشین میپرسد و شما در جواب این دوست میگویید :«هر روز صبح به گلدانهایم آب میدادم.»
آب دادن به این گیاهان کاری است که شما در گذشته هر روز و به صورت مستمر انجام میدادید. در نتیجه، برای صحبت کردن از آن نیاز دارید تا از فعلی استفاده کنید که این استمرار را نشان دهد. در زبان فارسی، با استفاده از فعل «آب میدادم» و زمان ماضی استمراری، این واقعیت را به دیگری نشان میدهیم. در زبان عربی نیز همین الگو برقرار است. یعنی نشان دادن استمرار و تکرار در انجام دادن کاری در گذشته با استفاده از فعل ماضی استمراری اتفاق میافتد. در ادامه این متن درباره چگونگی ساخت و صرف فعل ماضی استمراری در عربی توضیحات بیشتری میخوانید.
ماضی استمراری عربی چگونه ساخته میشود؟
در مبحث مربوط به صرف فعل ماضی عربی درباره انواع ماضی صحبت کردیم و شیوه ساخت هر یک از آنها را توضیح دادیم. فهمیدیم که برای ساخت ماضی استمراری به دو نوع فعل نیاز داریم. یک نوع از آن که بخش اول ماضی استمراری عربی را میسازد، فعل ناقصه کان است و رکن دوم آن را فعل مضارع عربی تشکیل میدهد. در باکس رنگی زیر فرمول ساخت ماضی استمراری به صورت خلاصه نشان داده شده است.
فعل ناقصه کان + فعل مضارع = ماضی استمراری
آشنایی کامل هر یک از این دو بخش لازمه ساخت فعل ماضی استمراری است. به همین خاطر، توضیح مختصر فعل ناقصه و مضارع را در ادامه میخوانید.
فعل ناقصه چیست؟
در زبان عربی مبحثی داریم به نام «نواسخ» که فعل ناقصه در زیر مجموعه آن قرار میگیرد. کلمه نواسخ جمع مکسر «ناسخه» است. ناسخه در معنای لفظی به چیزی گفته میشود که میتواند روند معمول امور را باطل کند و از نو بسازد. حروف مشبهه بالفعل، افعال ناقصه و لای نفی جنس از جمله نواسخ هستند.
فعل ناقص در عربی به فعلی میگویند که بر سر جملههای اسمیه وارد میشود و مبتدا و خبر عربی را به اسم و خبر خودش تبدیل میکند. در حقیقت، این افعال برای به دست آوردن معنای کامل نیاز به مبتدا و خبر دارند، از این رو به آنها فعل ناقص میگویند.
دلیل نواسخ بودن فعل ناقصه چیست؟ وقتی فعل ناقصه بر سر جملات اسمیه عربی وارد میشود مبتدا را به اسم خود تبدیل و اعراب آن را مرفوع میکند. از سوی دیگر، خبر را به خبر فعل ناقصه تبدیل میکند و اعراب آن را به منصوب تغییر میدهد. در نتیجه، در تحلیل جملاتی که فعل ناقصه دارند باید بگوییم «اسم فعل ناقصه و مرفوع» و «خبر فعل ناقصه و منصوب».
فعل «کان» پر کاربردترین نوع افعال ناقصه است که برای ساخت ماضی استمراری به آن نیاز داریم. این فعل از جمله افعال ناقصه متصرف است که برای هر دو زمان ماضی و مضارع میتوانیم از اشکال صرف شده آن استفاده کنیم. اما به طور کلی، کاربرد ساده آن بیشتر به دلیل آن است که نشان دهیم یک کار در جمله در زمان خاصی از گذشته اتفاق افتادهاست. در زبان فارسی نیز آن را با فعل ربطی «بود» ترجمه میکنیم. در جدول زیر شکل صرف شده صحیح فعل کان در دو زمان ماضی و مضارع را مشاهده میکنید.
صرف فعل ناقص کان | |
ماضی | مضارع |
کان | یکون |
کانا | یکونان |
کانوا | یکونون |
کانتْ | تکون |
کانتا | تکونان |
کنَّ | یکنَّ |
کنتَ | تکون |
کنتما | تکونان |
کنتم | تکونون |
کنتِ | تکونین |
کنتما | تکونان |
کنتنَّ | تکنَّ |
کنتُ | أکون |
کنّآ | نکون |
برای ساخت ماضی استمراری، سر و کارمان با نوع ماضی فعل ناقص کان است. در نتیجه بر حسب تعداد و جنسیت باید بدانیم از کدام فعل ماضی کان باید برای ساخت ماضی استمراری استفاده کنیم.
فعل مضارع چیست؟
در هر زبانی در مقابل زمان گذشته، زمان حال و آینده قرار دارد. در زبان عربی نیز، در برابر فعل ماضی که مخصوص توصیف کارهای گذشته است، فعل مضارع داریم. از فعل ماضی ساده برای ساختن انواع ماضی مثل ماضی نقلی عربی و ماضی بعید عربی استفاده میکنیم. در مقابل، فعل مضارع نیز برای ساخت فعل امر عربی و فعل نهی عربی به کار میرود. به همین خاطر شناخت صحیح هر دوی آن زمانها در حالت سادهشان لازم و ضروری است.
فعل مضارع عربی از افعال معرب است و در حالت معلوم با اعراب مرفوع شناخته میشود. در صیغههای مفرد، این اعراب با استفاده از حرف ضمه در انتهای فعل و در صیغههای جمع عربی با استفاده از نون عوض رفع در انتهای آنها نشان داده میشود. علاوه بر حرکاتهای انتهایی فعل مضارع، وارد شدن دو حرف «ی» (برای صیغههای غائب) و «ت» (صیغههای مخاطب) به ابتدای فعل مضارع موجب میشود تا آنها را سریعا در جمله شناسایی کنیم. برای شناخت بهتر فعل مضارع به جدول صرف ذهب توجه کنید.
جدول صرف فعل مضارع از ریشه ذهب | |
صیغه | فعل مضارع |
۱- الغائب | یذهبُ |
۲- الغائبان | یذهبان |
۳- الغائبون | یذهبون |
۴- الغائبة | تذهبُ |
۵- الغائبتان | تذهبان |
۶- الغائبات | یذهبن |
۷- المخاطب | تذهب |
۸- المخاطبان | تذهبان |
۹- المخاطبون | تذهبون |
۱۰- المخاطبة | تذهیبن |
۱۱- المخاطبتان | تذهبان |
۱۲- المخاطبات | تذهبن |
۱۳- متکلم الوحده | أذهبُ |
۱۴- متکلم مع الغیر | نذهبُ |
صرف ماضی استمراری در عربی
حالا با در نظر گرفتن دو بخش سازنده ماضی استمراری در عربی میتوانیم به راحتی فعل مورد نظرمان را در صیغه خواسته شده بسازیم. برای این کار باید فعل ناقصه کان و فعل مضارع را در صیغههای صحیح به کار ببریم. برای درک بهتر به جدول زیر توجه کنید.
جدول صرف فعل ماضی استمراری در عربی | |
فعل | ترجمه فعل |
کان یذهبُ | میرفت |
کانا یذهبان | میرفتند |
کانوا یذهبون | میرفتند |
کانت تذهبُ | میرفت |
کانتا تذهبان | میرفتند |
کن یذهبن | میرفتند |
کنتَ تذهبُ | می رفتی |
کنتما تذهبان | میرفتید |
کنتم تذهبون | میرفتید |
کنتِ تذهیبن | میرفتی |
کنتما تذهبان | میرفتید |
کنتن تذهبن | میرفتید |
کنتُ أذهبُ | میرفتم |
کنّا نذهبُ | میرفتیم |
الطالباتُ کنَّ یذهبنَ.
کانتْ الطالباتُ یذهبنَ.
منفی کردن ماضی استمراری در عربی
مفنی کردن فعل ماضی استمراری در زبان عربی به دو روش انجام میشود. هر دوی این روشها به تاکیدی که بر روی فعل انجام میشود بستگی دارد. یعنی ممکن است این تاکید بر فعل ناقصه یا فعل مضارع انجام شود. در هر دو صورت میتوانیم از حروف منفیساز ماضی ساده و مضارع ساده استفاده کنیم. در کادر رنگی زیر فرمول هر دو روش منفی کردن فعل ماضی استمراری را مشاهده میکنید.
ما + کان + فعل مضارع
کان + لا + فعل مضارع
ماکان یذهبُ
کان لایذهبُ
سوالات متداول درباره صرف ماضی استمراری در عربی
در این قسمت به برخی از مهمترین سوالها درباره صرف ماضی استمراری در عربی به اختصار پاسخ میدهیم.
ماضی استمراری در عربی چگونه ساخته میشود؟
از ترکیب فعل ناقصه کان و فعل مضارع میتوانیم به ترکیب فعل ماضی استمراری در زبان عربی دست پیدا کنیم.
چه زمانی از ماضی استمراری استفاده میکنیم؟
وقتی هدف ما نشان دادن کاری در گذشته باشد که به مرور و آرام آرام انجام شده باشد باید به سراغ ماضی استمراری برویم.
تمرینهای مبحث صرف ماضی استمراری در عربی
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «صرف فعل ماضی استمراری در عربی»، میتوانید از تمرینهایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. این تمرین شامل ۱۰ سؤال است و پس از پاسخ دادن به تمامی پرسشها ومیتوانید با استفاده از بخش جواب، نحوه عملکردتان درباره این مبحث را بسنجید.
با توجه به مثال، زمان جملههای داده شده را به ماضی استمراری تبدیل کنید.
نُحبُّ أن نذهبَ إلی شاطیء البحر.
کنّا نحبُّ أن نذهبِ إلی شاطیء البحر.
جواب: کان الاولاد یلعبون علی الشاطی.
جواب: کان یشتري الناسُ الملابسَ من السوق.
جواب: صدیقي کان یعملُ في وزارة الصناعة.
جواب: کنّا نلبسُ الملابسَ القطنیة فی الصیفِ.
جواب: کنتُ أذهبُ لمشاهدة المباراة کلَّ أسبوع.
جواب: هم کانوا یشاهدون التلفزیون فی المساء.
جواب: کنتُ أستمعُ إلی الموسیقی.
جواب: کانت ترکبُ النبیلة الجملَ کلَّ یوم.
جواب: کان الطبیبُ یرکبُ سیارتَه کلَّ صباح.
جواب: کنتِ تسکنین في القاهرة.
جمعبندی
برای نشان دادن کاری که در زمان گذشته به صورت مستمر انجام شده، باید از فعل ماضی استمراری استفاده کنیم. در زبان عربی این فعل را با استفاده از فعل ناقصه کان و زمان مضارع میسازیم. برای ساخت این نوع فعل نیز همانند مابقی فعلها باید تعداد و جنسیت فاعل را در نظر داشتهباشیم. همچنین باید دقت کنیم در صورت به کار رفتن فعل ناقصه در ابتدای جمله، باید از شکل مفرد آن استفاده کنیم.