چگونه باید برای ورود به بازار کار آماده شد؟

هر سال افراد زیادی از دانشگاه‌های مختلف کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند و به صف متقاضیان کار می‌پیوندند؛ اما در فضای کسب و کار، جایگاه حقیقی خود را پیدا نمی‌کنند؛ این افراد در چنین شرایطی، معمولا با به خاطر آوردن سال‌های طولانی تلاش و تحصیل خود، دلسرد و ناامید می‌شوند. مساله مهمی که نباید از آن چشم پوشید آن است که ورود به فضای کسب و کار، نیازمند آشنایی با آن و رعایت قواعدی است. در این مطلب، گام‌هایی ساده اما کاربردی برای ورود به بازار کار ارائه شده تا افراد را در این مسیر یاری کند.

* این مطلب با قلم نویسنده مهمان، «صبا ساکی»، نگارش و توسط تحریریه مجله فرادرس بازنگری شده است.

گام اول: تدوین و ارائه یک رزومه مناسب

«رزومه» (Resume)، به معنای چکیده‌ای از پیشینه و تجربیات تحصیلی، شغلی و مهارت‌های فردی است. رزومه اولین راه ارتباطی بین کارجو و کارفرما است. بنابراین، همان‌قدر که یک رزومه خوب و حرفه‌ای می‌تواند راه‌گشای مراحل بعدی استخدام فرد باشد، یک رزومه غیر حرفه‌ای، می‌تواند او را در گام‌های ابتدایی استخدام متوقف کند. افرادی که قصد طراحی یک رزومه حرفه‌ای و یا استفاده از قالب‌های استاندارد موجود در سایت‌های کاریابی را دارند، باید به نکاتی که در ادامه آمده توجه کنند.

رعایت نظم و ترتیب در تدوین رزومه بسیار مهم است. پیشنهاد می‌شود در رزومه، موارد زیر به ترتیب تکمیل شود:

• اطلاعات شخصی: اطلاعات شخصی ضروری فرد شامل نام و نام‌خانوادگی، آدرس ایمیل، شماره تماس، تاریخ تولد، محدوده محل سکونت و وضعیت سربازی می‌شوند. وارد کردن اطلاعاتی مانند نام پدر، شماره شناسنامه، کدملی و گروه خونی ضرورتی ندارد. توجه داشته باشید که کارفرما برای بررسی هر رزومه، زمان کوتاهی را صرف می‌کند. پس بهتر است رزومه به گونه‌ای تنظیم شود که مفیدترین اطلاعات را در کمترین زمان ارائه کند.
• تحصیلات و توانایی‌های علمی: میزان تحصیلات، رشته تحصیلی، دانشگاه و تاریخ شروع و پایان تحصیلات (ترجیحا با ترتیب تاریخی) از دیگر اطلاعاتی است که باید در رزومه وارد شود.
• تجریبات کاری: در سوابق شغلی، سمت، نام شرکت، تاریخ شروع و پایان همکاری باید درج شود. همچنین، شرح مختصری از نوع فعالیت شرکت و وظایف کلیدی که توسط فرد انجام شده، نشان دهنده چالش‌هایی که با آن‌ها مواجه شده و مهارت‌هایی است که کسب کرده. اگر فرد در یک بازه زمانی کوتاه، تغییرات شغلی متعددی داشته، بهتر است که علت ترک کارهای خود را بیان کند.
• مهارت‌های نرم‌افزاری: افرادی که قصد دارند به تازگی وارد فضای کسب‌و‌کار شوند، نباید نگران خالی بودن قسمت «تجربیات کاری» در رزومه خود باشند. مهارت‌های نرم‌افزاری فرد، تا حد زیادی عدم تجربه کافی را پوشش خواهند داد. میزان حرفه‌ای بودن در مهارت‌های نرم‌افزاری و ارتباط با کامپیوتر، فرد را از سایر رقبا متمایز می‌کند.
• قرار دادن تصویر در رزومه: افرادی که تمایل دارند تصویر خود را در رزومه قرار دهند، باید به این نکته توجه داشته باشند که حتما از یک عکس مناسب و رسمی استفاده کنند.

نکات و جزئیاتی وجود دارند که باید حتما به آن‌ها توجه کرد. اصول زیر باید در تدوین یک رزومه خوب و اثرگذار، لحاظ شوند:

• شماره‌گذاری صفحات: اگر رزومه فرد چند صفحه است، توصیه می‌شود تمام صفحات را شماره‌گذاری کند.
• رعایت اصول نگارشی: غلط‌های املایی، بیان محاوره‌ای، عدم توجه به علائم نگارشی و نام صحیح نرم‌افزارها، اعتبار و ارزش رزومه فرد را به شدت خدشه‌دار می‌کند. با توجه به جزئیات، می‌توان مانع از این امر شد که کارفرما، یک سهل‌انگاری غیرعمدی را حمل بر فقدان دانش یا دقت کند.
• اجتناب از توضیحات اضافه: اغلب، بیان ویژگی‌های مثبت رفتاری مانند «با انگیزه هستم»، «زود یاد می‌گیرم» و موارد مشابه که در بسیاری از رزومه‌ها تکرار می‌شود، مورد توجه کارفرما قرار نمی‌گیرد. در نتیجه، استفاده از چنین عباراتی، احتمال دعوت از فرد برای مصاحبه حضوری را افزایش نخواهد داد و بنابراین، وارد کردن آن‌ها در رزومه زائد است. توصیه می‌شود بیان چنین مواردی به جلسه مصاحبه حضوری موکول شود.

پس از تدوین روزمه با رعایت نکات بالا، می‌توان گفت که رزومه استاندارد فرد آماده است. اکنون می‌توان برای فرصت‌های شغلی گوناگون درخواست همکاری ارسال کرد. توصیه می‌شود پیش از ارسال رزومه نکات زیر را مد نظر قرار داد:

• رزومه حتما باید در قالب pdf ارسال شود.
• در صورت ارسال رزومه برای شرکت‌ها و سازمان‌های گوناگون، با استفاده از ایمیل، باید به این نکته توجه داشت که پیوست کردن رزومه به ایمیل و ارسال آن بدون رعایت اصول نگارش ایمیل، چیزی از ارسال یک رزومه بد کم ندارد. بنابرین، افراد نباید به پیوست کردن رزومه و ارسال آن اکتفا کنند. استفاده از «عنوان» (Subject) مناسب، یک متن کوتاه رسمی و در نهایت قدردانی و البته پیوست کردن رزومه، اولین نشانه‌های فرهنگ سازمانی و میزان حرفه‌ای بودن فرد برای کارفرما است.
• اگر در یک سازمان برای فرصت‌های شغلی گوناگون امکان همکاری وجود دارد، از ارسال رزومه برای همه آن‌ها باید اجتناب کرد. ارسال رزومه برای موقعیت‌های شغلی بی ارتباط با هم، در کارفرما این برداشت ذهنی را ایجاد می‌کند که فرد برای شغل مورد علاقه خود ارزش قائل نیست و یا در انتخاب آن سردرگم است. چنین کاری، به نوعی منعکس کننده این موضوع است که فرد، هیچ مسیر حرفه‌ای برای خود ترسیم نکرده است و تنها می‌خواهد شغلی برای کسب درآمد داشته باشد. اگرچه کسب درآمد یکی از دلایل اصلی کار کردن و شاید مهم‌ترین دلیل آن باشد، اما شرکت‌های استارتاپی و پویا، کسب درآمد را به عنوان تنها هدف کار کردن نمی‌پذیرند. از سوی دیگر، باید به این نکته نیز توجه داشت که سازمان‌ها علاقمند به استخدام افرادی نیستند که مهارت، انگیزه و یا علاقه خاصی برای یک حوزه مشخص ندارند.
• پیش از ارسال رزومه، باید به دقت شرح شغل و جزئیات درج شده در آگهی استخدام را مطالعه کرد. اگر رزومه فرد با ویژگی‌های نیروی مورد نظر کارفرما تناسبی ندارد بهتر است از ارسال رزومه اجتناب شود. برای مثال، فردی که به تازگی از رشته حسابداری فارغ التحصیل شده است، نباید رزومه خود را برای موقعیت شغلی مدیر مالی ارسال کند.

گام دوم: آشنایی با سایت‌های کاریابی

با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت، می توان به یک لیست طولانی از سایت‌های کاریابی دست یافت. به افرادی جویای کار پیشنهاد می‌شود تا با ایجاد یک حساب کاربری و بارگذاری رزومه در کاریابی‌های آنلاین، خود را به سازمان‌ها و شرکت‌های گوناگون، معرفی کنند. بسیاری از سایت‌های کاریابی، از طریق «بانک رزومه»، امکان دسترسی کارفرمایان به رزومه‌های موجود را فراهم می‌کنند. اگر فردی در تنظیمات حساب کاربری خود، دسترسی به رزومه را باز بگذارد، کارفرما در صورت جست و جوی افراد با کلیدواژه‌های توانمندی‌های درج شده در رزومه آن فرد، می‌تواند به رزومه او دسترسی پیدا کند.

بسیاری از افراد جویای کار، هنگامی که انتظار آن را نداشته‌اند از طریق سایت‌های کاریابی، به موقعیت شغلی دلخواه خود رسیده‌اند. به افراد جویای کار توصیه می‌شود، از بخش وبلاگ سایت‌های کاریابی گوناگون بازدید کنند. مطالعه محتوای وبلاگ، می‌تواند اطلاعات و تجربیات مفیدی جهت موفقیت در مصاحبه‌های شغلی در اختیار فرد قرار بدهد. در ادامه، به برخی از سایت‌های مطرح کاریابی در ایران و ویژگی‌های برجسته آن‌ها پرداخته شده است.

• جابینجا [+]: سایت کاریابی جابینجا در بین کارجویان و کارفرمایان، از محبوبیت زیادی برخوردار است. فرد می‌تواند با استفاده از قالب‌های آماده جابینجا، یک رزومه استاندارد برای خود بسازد؛ موقعیت‌های شغلی دلخواه خود را انتخاب کند و هر روز منتظر ایمیل‌های جدیدی باشد که فرصت‌های شغلی مورد نظر او را اطلاع‌رسانی می‌کنند.
• جاب‌ویژن [+]: بسیاری از کارجویان، جاب‌ویژن را از نمایشگاه‌های کاری که هر سال در دانشگاه صنعتی شریف برگزار می‌شود می‌شناسند. در این نمایشگاه، سازمان‌ها به دنبال ارتقا برند کارفرمایی و جذب بهترین استعدادهای بازار کار هستند و کارجویان تلاش می‌کنند توانایی خود را برای کارفرمایان به تصویر بکشند. جاب‌ویژن امکانات دیگری را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است. «سیستم هوشمند انطباق» از ویژگی‌های برجسته جاب‌ویژن محسوب می‌شود که با استفاده از آن، کارفرما هنگام ثبت فرصت شغلی، شرایط مد نظر خود را در ۱۱ شاخص مختلف، مشخص می‌کند و به هریک از این شاخص‌ها وزن دلخواه می‌دهد. بنابراین، کارجو قبل از ارسال رزومه، متوجه می‌شود رزومه او تا چه حد با موقعیت شغلی فرد تناسب دارد. «امکان ضبط صدا» از دیگر ویژگی‌های جاب‌ویژن است که کاربر با بهره‌گیری از آن می‌تواند به مدت حداکثر دو دقیقه، در مورد ویژگی‌ها، تحصیلات و تجربیات کاری خود به کارفرما توضیحات شفاهی ارائه کند.
• ایران‌تَلِنت [+]:  از دیگر سایت‌های کاریابی محبوب در ایران، می‌توان به ایران‌تلنت اشاره کرد. افرادی که به تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اند، با بهره‌گیری از قسمت «راهنمای مسیر شغلی از تحصیل تا کار» که در سایت ایران‌تلنت موجود است، می‌توانند اطلاعات مفیدی در مورد شغل‌های گوناگون، ارتباط بین آن‌ها با رشته‌های تحصیلی، آینده مشاغل و درآمد آن‌ها کسب کنند. همچنین، افراد می‌توانند در فرصت‌های کارآموزی ایران‌تلنت ثبت‌نام و یا در تور شرکت‌های آن حضور پیدا کنند. بدین شکل، متقاضیان کار می‌توانند از نزدیک با محیط‌های سازمانی آشنا شوند، علایق خود را بهتر بشناسند و مسیر شغلی آینده خود را انتخاب کنند.
• کاربوم [+]: قسمت «تست‌های خودشناسی» سایت کاربوم، فرد را با ابعاد جدیدی از شخصیت خود آشنا می‌سازد که شاید تاکنون آن‌ها را کشف نکرده و یا به آن‌ها بی‌توجه بوده است.. بسیاری از سازمان‌های بزرگ، پیش از مصاحبه‌های استخدام، متقاضیان را با آزمون‌های روانشناسی مختلف ارزیابی می‌کنند. تست شخصیت شناسی مایرز بریگز، تست هوش هیجانی و تست شخصیت شناسی هارتمن مثال‌هایی از معروف‌ترین آزمون‌های روانشناسی هستند. به افراد پیشنهاد می‌شود برای اینکه به شناخت و درک بهتری نسبت به خودشان برسند، حتما در تعدادی از آزمون‌های روانشناسی شرکت کنند.

گام سوم: مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار

افراد در هر سنی و با هر میزان تحصیلات و تجربیات کاری، همواره می‌توانند با کسب یک دانش و مهارت جدید، در مسیر رشد و شکوفایی، گام بردارند. این مسیر، هرگز پایان نخواهد داشت. آموزش، در تسهیل روند اشتغال و حتی خوداشتغالی افراد نقش مهمی دارد. افرادی که به تازگی فارغ التحصیل شده‌اند، با یادگیری دانش به روز و کاربردی، می‌توانند عدم تجربه کافی خود را پوشش دهند و کارفرما را متقاعد کنند که شرایط احراز فرصت شغلی مورد نظر را دارند. کسانی که سال‌ها تجربه کاری دارند، با کسب دانش به روز، می‌توانند وارد دنیای جدیدی شوند که آن‌ها را از چرخه تکرار، عادت و فرسودگی شغلی دور می‌سازد.

از منظر دیگر، شکاف عمیقی که امروزه میان اکثر فضاهای دانشگاهی و فضای کسب و کار وجود دارد، تنها با آموزش‌های به روز و کاربردی از بین خواهد رفت. افرادی که به هر دلیل، تمایل به حضور در کلاس‌های آموزشی یا کارگاه‌های مرتبط با نیاز شغلی خود ندارند، می‌توانند از وبینارها و دوره‌های آموزشی آنلاین استفاده کنند. به طور کلی، مهارت‌های مورد نیاز برای فرصت‌های شغلی گوناگون، در دو دسته «مهارت‌های نرم» (Soft Skills) و «مهارت‌های سخت» (Hard Skills) قرار می‌گیرند.

مهارت‌های سخت

منظور از مهارت‌های سخت، آن دسته از مهارت‌های علمی و فنی هستند که فرد برای کسب شغل در یک زمینه مشخص به آن‌ها نیاز دارد. برای مثال، یک «دانشمند داده» (Data Scientist) نیاز به تسلط بر الگوریتم‌های «یادگیری ماشین» (Machine Learning)، آمار و احتمال، ریاضیات و جبر خطی،‌ و آشنایی با مباحث «برنامه‌نویسی» (Programming) و «سیستم‌های پایگاه داده» (Database Management System | DBMS) دارد. کلیه مهارت‌های بیان شده، جزو مهارت‌های سخت مورد نیاز برای کسب یک فرصت شغلی ویژه دانشمند داده، محسوب می‌شوند. به طور کلی، مهارت‌های سخت مورد نیاز برای هر فرصت شغلی، در یکی از دو دسته مهارت‌های تخصصی و عمومی قرار می‌گیرند.

• مهارت‌های تخصصی: عصر حاضر را می‌توان به نوعی، عصر مهارت‌های نرم‌افزاری دانست. همین موضوع کافی است تا اهمیت کسب تخصص و مهارت در نرم‌افزارهای تخصصی زمینه‌های گوناگون و مرتبط با زمینه کاری هر فرد، تبیین شود. بنابراین، به افراد توصیه می‌شود، متناسب با زمینه فعالیت مورد علاقه خود، به یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی و کسب مهارت و تجربه در کار با آن‌ها بپردازند. هر گروه از نرم‌افزارها، برای یک زمینه شغلی و حرفه‌ای خاص مورد نیاز هستند و یادگیری نرم‌افزارهای متعدد در حوزه‌های علمی و مهارتی گوناگون، الزاما ویژگی مثبتی محسوب نمی‌شود. برای مثال، آموزش فتوشاپ برای یک گرافیست، تخصصی محسوب می‌شود و نیاز نیست که یک حسابدار هم آن را فرا بگیرد.
• مهارت‌های عمومی: فراگیری این دسته از مهارت‌ها، تقریبا برای همه موقعیت‌های شغلی توصیه می‌شود. در حال حاضر، کلیه کارجویان باید مهارت‌های عمومی کامپیوتر را بدانند و تنها به یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی بسنده نکنند. برخی از مهارت‌های کاربردی که فراگیری آن‌ها به افراد توصیه می‌شود، کار با مجموعه نرم‌افزارهای آفیس، سیستم‌عامل ویندوز، گوگل درایو، اینترنت و تایپ ده انگشتی است.

مهارت‌های نرم

مهارت‌های نرم، آن دسته از مهارت‌هایی هستند که افراد کمتر به آن‌ها توجه می‌کنند. حال آنکه، احتمال گزینش افرادی که دارای چنین مهارت‌هایی هستند بسیار بالاتر از سایر افراد است. از جمله مهارت‌های نرم می‌توان به اصول مذاکره و فنون بیان، کار گروهی، رهبری و مدیریت، حل مساله، انعطاف‌پذیری، تفکر انتقادی و مدیریت زمان اشاره کرد.

اگر نوشته بالا برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

• مجموعه آموزش‌های مهارتی برای بازار کار
• آموزش‌های مجموعه نرم‌افزاری آفیس
• آموزش مهارت‌‌های اساسی کامپیوتر
• مهارت های لازم برای فرصت های شغلی برجسته 2۰1۹
• فرصت های شغلی پر تقاضا در سال 2۰1۹
• کمرنگ شدن نقش مدرک در فرایند استخدامی شرکت‌های بزرگ

^^