پروتکل های اپلیکیشن در شبکه های کامپیوتری – راهنمای کاربردی

چند پروتکل برای کاربران در لایه اپلیکیشن شبکه‌های کامپیوتری وجود دارند. پروتکل های اپلیکیشن را می‌توان به طور عمده به دو دسته تقسیم کرد:

• پروتکل‌هایی که از سوی کاربران استفاده می‌شوند. برای نمونه برای ایمیل از پروتکل eMail استفاده می‌شود.
• پروتکل‌هایی مانند DNS که به پروتکل‌های استفاده شده از سوی کاربران کمک و پشتیبانی می‌کند.

در این مقاله به بررسی برخی از پروتکل‌های لایه اپلیکیشن می‌پردازیم. برای مطالعه بخش قبلی این سری مقالات روی لینک زیر کلیک کنید:

• مدل کلاینت-سرور در شبکه های کامپیوتری --- راهنمای جامع

سیستم نام دامنه

سیستم نام دامنه (DNS) روی مدل کلاینت سرور عمل می‌کند. این پروتکل از پروتکل UDP برای ارتباط‌های لایه انتقال بهره می‌گیرد. DNS از طرح نام‌گذاری مبتنی بر دامنه سلسله‌مراتبی استفاده می‌کند. سرور DNS با نام‌های دامنه جامع‌الشرایط (FQDN) و نشانی‌های ایمیل پیکربندی می‌شود که به نشانی‌های پروتکل اینترنتی متناظر نگاشت شده‌اند.

از سرور DNS تقاضای FQDN می‌شود و این سرور نشانی IP نگاشت شده به آن را بازگشت می‌دهد. DNS از پورت 53 UDP استفاده می‌کند.

پروتکل ساده انتقال نامه

«پروتکل ساده انتقال نامه» (Simple Mail Transfer Protocol) یا به اختصار SMTP برای انتقال نامه‌های الکترونیکی از یک کاربر به کاربر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این وظیفه به وسیله نرم‌افزار کلاینت ایمیل که کاربر مورد استفاده قرار می‌دهد اجرا می‌شود. این نرم‌افزارها به کاربر کمک می‌کنند که ایمیل خود را تایپ و قالب‌بندی کند و آن را تا زمانی که به اینترنت دسترسی پیدا می‌کند ذخیره سازد. زمانی که یک ایمیل آماده ارسال می‌شود، فرایند ارسال به وسیله «عامل انتقال پیام» (Message Transfer Agent) مدیریت می‌شود که به طور معمول در نرم‌افزار کلاینت ایمیل جاسازی شده است.

عامل انتقال پیام از پروتکل STMP برای ارسال ایمیل به عامل انتقال پیام دیگر (سمت سرور) استفاده می‌کند. با این که SMTP از سوی کاربر نهایی صرفاً برای ارسال ایمیل استفاده می‌شود، سرورها به طور معمول از SMTP برای ارسال و همچنین دریافت ایمیل‌ها استفاده می‌کنند. SMTP از پورت TCP شماره‌های 25 و 587 استفاده می‌کند.

نرم‌افزار کلاینت از «پروتکل دسترسی پیام اینترنتی» (Internet Message Access Protocol) یا به اختصار IMAP یا پروتکل‌های POP برای دریافت ایمیل‌ها استفاده می‌کند.

پروتکل انتقال فایل

«پروتکل انتقال فایل» (The File Transfer Protocol) یا به اختصار FTP به طور گسترده برای انتقال فایل روی شبکه استفاده می‌شود. FTP از ارتباط TCP/IP استفاده و روی پورت 21 TCP کار می‌کند.

کلاینت از سرور یک فایل تقاضا می‌کند. زمانی که سرور یک درخواست برای فایل دریافت می‌کند، یک اتصال TCP برای کلاینت باز می‌کند و فایل را انتقال می‌دهد. پس از این که انتقال فایل پایان یافت، سرور اتصال را می‌بندد. کلاینت برای فایل دوم دوباره تقاضا می‌فرستد و سرور یک اتصال جدید TCP باز می‌کند.

پروتکل پست آفیس (POP)

پروتکل پست آفیس نسخه 3 یا POP3 یک پروتکل ساده بازیابی ایمیل است که از سوی عوامل کاربر (نرم‌افزار ایمیل کلاینت) برای بازیابی ایمیل‌ها از سرور ایمیل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

زمانی که کلاینت به بازیابی ایمیل‌ها از سرور نیاز پیدا می‌کند، یک اتصال با سرور روی پورت 100 TCP باز می‌کند. سپس کاربر می‌تواند به ایمیل‌های خود دسترسی یافته و آن‌ها را روی رایانه لوکال خود دانلود کند. POP3 در دو حالت کار می‌کند. رایج‌ترین حالت، «حالت حذف» (delete mode) است که برای حذف ایمیل‌ها از سرور ریموت پس از دانلود شدن روی ماشین محلی استفاده می‌شود. حالت دوم «حالت حفظ» (Keep Mode) است که در آن ایمیل‌ها از سرور حذف نمی‌شوند و گزینه‌ای در اختیار کاربر قرار می‌گیرد که می‌تواند در ادامه به ایمیل‌ها روی سرور ایمیل دسترسی پیدا کند.

پروتکل انتقال ابرمتن

«پروتکل انتقال ابرمتن» (Hyper Text Transfer Protocol) یا به اختصار HTTP مبنای وب جهان‌گستر را تشکیل داده است. ابرمتن یا هایپرتکست یک سیستم مستندسازی کاملاً سازمان‌یافته است که از هایپرلینک‌ها برای اتصال صفحه‌های مختلف در اسناد متنی استفاده می‌کند. HTTP در مدل کلاینت/سرور عمل می‌کند. زمانی که کاربری درخواست دسترسی به یک صفحه HTTP را روی اینترنت می‌کند، ماشین کلاینت در سمت کاربر یک اتصال TCP روی پورت 80 با سرور باز می‌کند. زمانی که سرور درخواست کلاینت را بپذیرد، کلاینت اجازه دسترسی به صفحه‌های وب را پیدا می‌کند.

کلاینت برای دسترسی به صفحه‌های وب به طور معمول از مرورگرهای وب استفاده می‌کند که مسئول آغاز، نگهداری و بستن اتصال‌های TCP هستند. HTTP یک پروتکل بی‌حالت (Stateless) است، یعنی سرور هیچ اطلاعاتی در مورد درخواست‌های قبلی کلاینت‌ها نگهداری نمی‌کند.

نسخه‌های مختلف HTTP به صورت زیر هستند:

• HTTP 1.0 از HTTP غیردائمی استفاده می‌کند. بدین ترتیب حداکثر یک شیء می‌تواند روی یک اتصال TCP منفرد ارسال شود.
• HTTP 1.1 از HTTP دائمی استفاده می‌کند. در این نسخه اشیای چندگانه را می‌توان روی یک اتصال TCP منفرد ارسال کرد.
• HTTP 2 موجب بهبود قابل توجهی در سرعت و امنیت اتصال‌های TCP شده است.

برای مطالعه بخش بعدی این سری مقالات روی لینک زیر کلیک کنید:

• انواع سرویس های شبکه --- راهنمای جامع

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

• مجموعه آموزش‌های دروس علوم و مهندسی کامپیوتر
• گنجینه آموزش‌های شبکه‌های کامپیوتری
• مجموعه آموزش‌های شبکه‌های کامپیوتری
• لایه شبکه چیست؟ — به زبان ساده
• انواع شبکه‌های کامپیوتری — راهنمای جامع

==