ماندالا چیست و چگونه نقاشی ماندالا بکشیم؟ – راهنمای کامل

واژه ماندالا در زبان سانسکریت به‌معنی «دایره» یا «مرکز» است و هنر ماندالا به خلق یک طرح دایره‌ای با اشکال هندسی و نقش‌ونگارهای متقارن برای ایجاد طرح‌های پیچیده‌تر گفته می‌شود. طرح های ماندالا که به‌صورت منظم از مرکز دایره به اطراف آن گسترش پیدا می‌کنند نمادی از نظم، تعادل و هماهنگی در جهان هستند. این هنر خود را بیشتر در قالب نقاشی ماندالا، دات ماندالا و ماندالا بافی نشان می‌دهد و انجام آن علاوه بر خلق زیبایی و سرگرمی، در تقویت تمرکز، هنردرمانی و آرامش ذهن کاربرد دارد. در این مطلب از مجله فرادرس، یاد می‌گیریم ماندالا چیست و نقاشی ماندالا چه ویژگی‌هایی دارد. در گام بعدی، نحوه رسم یک طرح ماندالا ساده و یک طرح ماندالای پیچیده‌تر را به‌صورت گام‌به‌گام آموزش می‌دهیم. پس از آشنایی با اصول رسم نقاشی ماندالا، با دیگر رشته‌های هنر ماندالا یعنی ماندالا بافی و دات ماندالا و در نهایت با تاریخچه و فلسفه این هنر در عرفان و روانشناسی به‌طور کامل آشنا می‌‌شویم و انواع ماندالا و طرح‌های آن را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.

ماندالا چیست؟

ماندالا یک طرح هندسی دایره‌ای است که با شکل‌ها و الگوهای تکراری در اطراف محور مرکزی دایره رسم می‌شود. نماد معنوی و آیینی ماندالا از گذشته‌های دور در آیین‌های سنتی بودا و هندو برای نشان دادن جهان هستی، خدایان یا تفکر عمیق به کار می‌رفته است. هنر ماندالا در حال حاضر اهمیت و کاربرد‌های زیادی در فرهنگ، روانشناسی و هنر دارد که می‌توان آن‌ها را در موارد زیر خلاصه کرد:

• استفاده در مراسم‌های آیینی و مذهبی: در بودیسم تبتی، ماندالا‌ها را از شن‌های رنگی در مراسم‌های سنتی می‌سازند و برای نشان دادن ناپایداری زندگی آن را نابود می‌کنند.
• ابزاری برای هنردرمانی و تراپی: در روانشناسی یونگ، خلق ماندالا به یکپارچگی وجود انسان و خودشناسی کمک می‌کند و فرصتی برای مواجهه با احساسات و رسیدن به آرامش درونی است.
• ابزاری برای مدیتیشن: رسم و رنگ‌آمیز ماندالا به تقویت تمرکز و قدرت حافظه کمک می‌کند و به‌عنوان یکی از روش‌های ذهن‌آگاهی از آن استفاده می‌شود.
• کاربرد‌‌های ماندالا در هنر: رسم ماندالا نوعی هنر تجسمی است و از آن برای بیان احساسات و بروز خلاقیت استفاده می‌شود چون ذهن ما از تماشا کردن الگوهای تکراری لذت می‌برد.

برای آشنایی با اصول نقاشی ماندالا، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش نقاشی ماندالا و هنر طراحی ماندالا به زبان ساده از فرادرس را مشاهده کنید که لینک آن در زیر قرار گرفته است.

نقاشی ماندالا یکی از متداول‌ترین اشکال بصری هنر ماندالا است که طراحی و رنگ‌آمیزی آن جذابیت بسیار زیادی برای افراد دارد. طرح‌ها و نقاشی‌های ماندالا از خطوط و اشکال متقارن ساده و پیچیده تشکیل می‌شوند و می‌توان رسم آن‌ها را از طرح‌های ساده شروع کرد و کم‌کم جزییات را به آن اضافه کرد.

آموزش گام به گام طراحی و نقاشی ماندالا

حالا که ويژگی‌ها و مفاهیم اصلی نقاشی ماندالا را می‌دانیم، وقت آن رسیده که خودمان دست به کار شویم و یک نقاشی ساده ماندالا طراحی کنیم. رسم ماندالا اغلب به‌عنوان یک تمرین ذهن‌آگاهی و مدیتیشن شناخته می‌شود و شروع آن بسیار آسان است. آنقدر آسان که برای انجام آن به هیچ تخصص و مهارت خاصی ندارید و فقط می‌توانید با کمی ذوق و سلیقه و رسم چند دایره و الگوی ساده، اولین نقاشی ماندالا را برای خودتان رسم کنید.

روش طراحی نقاشی ماندالای بسیار ساده

کار طراحی را با یک طرح بسیار ساده ماندالا شروع می‌کنیم. برای این رسم این طرح، به هیچ ابزار خاصی نیاز ندارید و فقط باید موارد زیر را آماده کنید:

• کاغذ
• مداد
• خط‌کش
• پاک‌کن
• مدادرنگی یا ماژیک برای رنگ‌آمیزی

در ادامه در مورد مراحل این کار توضیح می‌دهیم.

۱. آماده کردن کاغذ مربعی و مشخص کردن نقطه مرکزی آن

اولین قدم برای کشیدن نقاشی ماندالا، آماده کردن یک کاغذ مربعی است. اندازه این مربع می‌تواند بزرگ، کوچک یا متوسط باشد. واضح است که در کاغذ‌های بزرگ‌تر، فضای بیشتری برای رسم جزییات و رنگ‌آمیزی ماندالا دارید. در تصویر زیر، یک کاغذ مربعی با ابعاد ۸×۸ اینچ برای رسم ماندالا انتخاب کرده‌ایم.

بعد از آماده کردن کاغذ، با استفاده از خط‌کش و مداد، مرکز مربع را مشخص کنید و علامت بزنید. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید:

۲. مشخص کردن نقاط اطراف دایره مرکزی

در مرحله بعدی، باید چند نقطه در اطراف این نقطه مرکزی بکشید. ساده‌ترین روش برای این کار، استفاده از پرگار است اما اگر پرگار ندارید این کار با خط‌کش هم انجام‌شدنی است. فقط لازم است ۱٫۲ اینچ (بیشتر یا کمتر بسته سلیقه‌تان) با خط‌کش از نقطه مرکزی در بالا، پایین، چپ و راست را علامت بزنید و مانند تصویر زیر، ۴ نقطه در اطراف نقطه مرکزی بکشید:

۳. رسم نقاط با فاصله‌های مساوی از مرکز مربع

در گام بعدی، دوباره با خط‌کش نقاط جدیدی را در چهار جهت نقطه مرکزی مربع علامت بزنید. در تصویر زیر، این کار سه بار انجام شده است. بار اول با فاصله ۱٫۲ اینچی، بار دوم با فاصله ۲٫۲ اینچی از نقطه مرکزی و بار سوم با فاصله ۱٫۵ اینچی از نقطه دوم سه نقطه را در هر چهار جهت مرکز مربع رسم کرده‌ایم:

۴. وصل کردن نقاط با خط‌کش

پس از رسم نقاط، باید آن‌ها را با خط‌کش به هم وصل کنید. ابتدا یک خط عمودی بکشید تا نقاط بالا و پایین مرکز مربع را به هم وصل کنید و سپس با یک خط افقی، نقاط چپ و راست مرکز مربع را به هم متصل کنید تا در نهایت به طرحی شبیه به طرح زیر برسید.

۵. رسم نقاط جدید روی قطرهای مربع

در گام بعدی، نیاز است دوباره نقاطی را در همان فاصله نقاط قبلی از مرکز دایره ولی این بار روی قطرهای مربع رسم کنید. در حقیقت نیاز است با این نقاط، زوایای ۹۰ درجه هر یک از چهار بخش را به ۴۵ درجه تقسیم کنید. فلش‌های زردرنگ تصویر زیر، به شما نشان می‌دهند این نقاط را دقیقا باید در چه محلی رسم کنید:

اگر نتیجه عالی نشد، نگران نباشید و فقط سعی کنید بدون وسواس از مسیر کشیدن نقاشی ماندالا لذت ببرید.

۶. وصل کردن خطوط روی قطرها به یکدیگر

در مرحله بعدی، با خط کش خطوط جدید را به هم وصل کنید تا به تصویر زیر برسید:

۷. وصل کردن نقاط به یکدیگر به شکل دایره

حالا همه نقاطی را که کشیده‌اید، به شکل دایره به هم وصل کنید. برای این کار، از یکی از نقاط شروع کنید و یک خط منحنی به نقطه بعدی بکشید و همین روند را تا زمانی که تمام نقاط روی محیط دایره‌ها به هم مرتبط شده باشند، ادامه دهید.

نگران کامل و بی‌نقص بودن دایره‌ها نباشید. اگر هم اشتباهی کردید، مشکلی نیست. حتی در تصویر زیر هم اشتباه وجود دارد. نگران نباشید و به این فکر کنید که این اولین تجربه شما برای ساخت ماندالا است. فقط خطوط را آرام و کمرنگ بکشید تا بتوانید به‌راحتی اشتباهات را با پاک‌کن پاک کنید.

۸. شروع رسم الگوها از مرکز دایره

تا اینجای کار، طرح اولیه نقاشی ماندالای خود را رسم کرده‌اید و حالا وقت آن رسیده که کار طراحی در دایره‌ها را شروع کنید. برای این کار می‌توانید از مداد، مدادرنگی، مداد شمعی و ... استفاده کنید. در اینجا از دو رنگ متفاوت مداد رنگی استفاده کردیم.

ابتدا یک دایره ساده در مرکز بکشید و سپس اشکال گلبرگ‌مانند را اطراف آن اضافه کنید. اگر حس کردید شروع از جای دیگری برای شما راحت‌تر است، می‌توانید از همان نقطه شروع کنید.

۹. پر کردن فضای دایره با اشکال و طرح‌های بیشتر

از دایره‌ها و خط‌ها کمک بگیرید و اشکال بیشتری بکشید. دایره، مثلث، قطره باران، منحنی یا هر شکل دیگری را رسم کنید. نکته مهم این است که اشکال را به‌صورت منظم و در مکان‌های مشابه تکرار کنید. برای مثال، اگر یک دایره روی یکی از خطوط می‌کشید، همین دایره در همان نقطه روی خطوط دیگر هم رسم کنید. فراموش نکنید که عنصر اصلی نقاشی ماندالا، تکرار است.

در تصویر زیر طرح‌های بیشتری را رسم کرده‌ایم:

۱۰. ادامه رسم طرح‌ها تا دایره‌های اطراف

هرچه طرح‌های بیشتری را رسم می‌کنید، نقاشی شما پیچیده‌تر و زیباتر می‌شود. نکته کلیدی این است که آرام و با‌دقت پیش بروید، هر بار یک شکل را انتخاب کنید و آن را به‌صورت منظم و در جای مناسب در اطراف دایره تکرار کنید.

سپس به همین ترتیب، شکل‌های جدیدی را دور دایره اضافه کنید و لایه لایه جلو بروید و طرح ماندالا را بزرگ و بزرگ‌تر کنید. مانند آنچه در تصویر زیر می‌بینید:

۱۱. رسیدن به شکل نهایی و رنگ‌آمیزی ماندالا

در نهایت، به شکل بزرگ‌تری مانند شکل زیر می‌رسید. می‌توانید ماندالا را در همین حالت رها کنید یا فضاهای خالی داخل طرح را با مداد رنگی، آبرنگ یا ماژیک، رنگ‌آمیزی کنید.

نقاشی ماندالای ساده ولی زیبای شما آماده است. در بخش بعدی، توضیح می‌‌دهیم روش طراحی ماندالا با پرگار و نقاله چیست و چگونه می‌توانید نقاشی حرفه‌ای‌تری داشته باشید.

طراحی ماندالا با پرگار و نقاله

نقاشی ماندالا را می‌توان به کمک پرگار و نقاله، به شکل دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تری انجام داد. در این بخش رسم یک طراحی پیچیده‌تر ماندالا را توضیح می‌دهیم که برای انجام آن به ابزارهای زیر نیاز دارید:

• کاغذ
• مداد مشکی کمرنگ
• پاک‌کن
• پرگار
• نقاله
• خط‌کش
• مدادرنگی، ماژیک و ...

البته همه اشکال را می‌توانید بدون پرگار و نقاله هم رسم کنید ولی این دو ابزار کار شما را سریع‌تر و دقیق‌تر پیش می‌برند. در ادامه، مراحل رسم یک ماندالای حرفه‌ای را بررسی می‌کنیم.

۱. روش رسم طرح هندسی اصلی دایره‌ای در نقاشی ماندالا چیست؟

در اولین گام، مانند مراحل شکل قبلی، به یک کاغذ مربعی نیاز دارید و باید طر‌ح‌های دایره‌ای راهنما را با مداد کمرنگ روی آن رسم کنید. به این طرح راهنما که نقاط و خطوط روی آن مشخص شده‌اند، «طرح هندسی مرکزی یا کانونی» (Polar Graph) می‌گوییم.

این طرح را می‌توانید مطابق مراحل زیر رسم کنید:

• کاغذ را آماده کنید و با مداد و خط‌کش، نقطه مرکزی تقارن آن را تعیین و علامت‌گذاری کنید. در واقع باید کاغذ را با یک خط عمودی و یک خط افقی، به ۴ بخش مساوی به‌نحوی تقسیم کنید که نقطه تلاقی خطوط، دقیقا وسط مربع باشد. می‌توانید با خط‌کش، گوشه‌های کاغذ را اندازه بگیرید و وسط هر ضلع را علامت بزنید. سپس علامت‌ها را به هم وصل کنید.
• در گام بعدی، سوزن پرگار را روی مرکز مربع قرار دهید و به اندازه یک اینچ از مرکز مربع، باز و با آن یک دایره رسم کنید. این کار را با چرخاندن کاغذ زیر پرگار یا چرخاندن پرگار روی کاغذ انجام دهید (چرخاندن کاغذ آسان‌تر است.)
• پرگار را دوباره روی اندازه‌های بزرگ‌تر از یک اینچ تنظیم کنید و دایره‌های بزرگ‌تری را حول محور مربع رسم کنید. این کار را تا رسم چند دایره تکرار کنید.
• در گام بعدی، ۴ زاویه ۹۰ درجه در اختیار دارید که با تقسیم آن‌ها به زوایای کوچک‌تر، می‌توانید نواحی کمتر و در نتیجه طراحی آسان‌تری داشته باشید.
• سوراخ نقاله را روی مرکز مربع قرار دهید و هر ناحیه ۹۰ درجه را به ۴۵ درجه تقسیم کنید. این کار را برای هر ۴ ناحیه تکرار کنید.
• در مرحله بعدی، این بار هر ناحیه ۴۵ درجه را نصف و روی ۲۲٫۵ درجه تنظیم و علامت‌گذاری کنید و خط موربی را از یک ناحیه به ناحیه روبه‌روی آن با خط‌کش به هم وصل کنید. در تصویر زیر، زوایایی را که لازم دارید، مشخص کرده‌ایم.
• در پایان طرح کلی ماندالا آماده شده است و شما فضای دایره‌ها را به ۱۶ ناحیه مساوی تقسیم کرده‌اید.

همه مراحل بالا را می‌توانید خیلی سریع در تصویر زیر مشاهده کنید:

۲. رسم نقش‌ها و طرح‌های روی الگوی پایه ماندالا

حالا یک طرح هندسی خام در اختیار دارید که می‌‌توانید نقش‌های ماندالا را روی آن بکشید. از اینجا به بعد همه چیز به خلاقیت و نظم شما در تکرار نقش‌ها بستگی دارد. برای ایده‌پردازی بهتر، می‌توانید از طرح‌‌های «برآمدگی» (‌Humps)، «برآمدگی نوک‌تیز» (Pointy Humps)، «گلبرگ» (Petal) و دایره‌‌های کوچک و بزرگ (Circles) استفاده کنید.

نکته مهم در نقاشی ماندالا این است که وقتی طرح‌های ساده اصلی را می‌کشید، می‌توانید جزییات کوچکی را به آن‌ها اضافه کنید تا طرح‌‌های شلوغ‌تر و پیچیده‌تری داشته باشید. به تصویر زیر دقت کنید:

بهتر است طراحی اشکال را ابتدا با مداد انجام دهید تا در صورت بروز هرگونه اشتباه، به‌راحتی بتوانید آن را اصلاح کنید. در ادامه مسیر می‌توانید با خودکار طرح نهایی را پررنگ کنید.

۴. شروع طراحی از مرکز دایره و ادامه نقش‌ها به سمت بیرون

کار را از مرکز مربع و با رسم یک دایره کوچک شروع می‌کنیم. اطراف دایره گلبرگ رسم کنید و با استفاده از نواحی راهنما، دایره اول را پر از گلبرگ کنید. حالا می‌توانید روی گلبرگ‌ها یک دایره کوچک رسم کنید و فضای بین آن‌ها را با شکل بیضی پر کنید. اینجا هم از خطوط راهنما کمک بگیرید تا بیضی‌ها دقیقا در جای درست رسم شوند.

در مرحله بعدی، چند گلبرگ بزرگ‌تر بین دایره‌ها و بیضی‌ها بکشید تا ماندالای شما بزرگ‌تر شود. حالا روی گلبرگ‌ها را با برآمدگی پوشش دهید تا فضای دایره‌ای که در آن هستید، به‌طور کامل پر شود. اگر طبق توضیحات پیش بروید، می‌توانید به طرح زیر برسید:

۵. پر کردن فضاهای خالی با اشکال بزرگ و کوچک به‌طور همزمان

حالا فرورفتگی‌‌هایی را که در تصویر می‌بینید، با دایره‌های کوچک و گلبرگ به‌صورت یکی در میان پر کنید.

اشکالی که در این لایه رسم کردیم، کمی کوچک هستند به‌همین دلیل سعی می‌کنیم با چند شکل بزرگ‌تر، نوعی تضاد در طرح ایجاد کنیم. به این منظور، بالای هر دایره کوچک، یک دایره بزرگ طوری رسم می‌کنیم که قطر دایره‌های راهنما، دقیقا از وسط دایره‌های جدید عبور کند.

حالا می‌توانید در دایره‌های بزرگ، دایره‌های کوچک‌تری رسم کنید تا جزییات بیشتری به طراحی ماندالای خود بدهید. همه چیز به خلاقیت شما و چیزی که در لحظه نقاشی به ذهنتان می‌رسد بستگی دارد پس ذهنتان را رها کنید و اجازه دهید در مورد شکل‌ها ایده‌پردازی کند.

شکل نهایی به صورت زیر است:

۶. رسم شکل‌های بزرگ‌تر برای تنوع بخشیدن به طرح ماندالا

در گام بعدی، شکل‌های بزرگ‌تری رسم می‌کنیم تا تنوع بیشتری به نقاشی ماندالا بدهیم. یک قطره باران بزرگ را به‌صورت برعکس طوری روی کاغذ رسم کنید که نوک قطره با دایره بزرگ لایه پایینی نقاشی، برخورد کند.

مجددا روی این نکته تاکید می‌کنیم که نگران تفاوت جزیی شکل‌های رسم‌شده نباشید چون با وجود این تفاوت‌های ظریف است که نقاشی ماندالای شما شخصیت منحصربه‌‌فرد‌تری پیدا می‌کند. داخل قطره‌های باران را با قطره باران کوچک‌‌تر پر کنید. تکنیک تکرار اشکال یکی از روش‌های کاربردی برای رسم ماندالا است.

حالا به سراغ فضاهای خالی می‌رویم و آن‌ها را با قطره‌های باران ولی این بار در جهت مخالف قطره‌های قبلی، پر می‌‌کنیم. به داخل قطره‌های باران جدید، دایره اضافه کنید تا طرح شلوغ‌تری داشته باشید. فضاهای خالی را مطابق شکل پر کنید.

حالا کمی فضای خالی در میانه ماندالا مانده است که قصد داریم آن را چند منحنی پر کنیم. به این منظور، مطابق با تصویر زیر گلبرگ‌های میانی را با یک خط منحنی پیچ‌دار، به انتهای ابتدای قطره‌های باران وصل کنید. رسم این منحنی‌ها کمی دشوارتر از مراحل قبلی است پس باید صبر و حوصله بیشتری به خرج دهید.

به بالای قطره‌های باران برعکس، یک دایره کوچک اضافه کنید. شکل در نهایت شبیه به تصویر زیر می‌شود:

۹. پاک کردن خطوط طرح ابتدایی و رنگ‌آمیزی ماندالا

در ادامه با پاک‌کن، تمام بخش‌ها و خطوط اضافی راهنما را پاک کنید. بعد از این مرحله و نهایی شدن طرح، نوبت به رنگ‌آمیزی نقاشی ماندالا می‌رسد. رنگ‌‌آمیزی نقش‌ها را با سلیقه خودتان پیش ببرید. در زیر، نسخه رنگ‌شده این نقاشی ماندالا را قرار داده‌ایم:

بعد از رنگ کردن شکل‌‌ها، می‌توانید خطوطی را که با مداد رسم کرده‌اید از روی کاغذ پاک کنید و این بار فضای داخل شکل‌ها را رنگ‌آمیزی کنید. با کمی صبر و حوصله و خلاقیت، نقاشی ماندالای شما آماده است.

فراموش نکنید که ماندالا در حقیقت بیانگر ارتباط بین واقعیت بیرونی دنیا و جهان درون شما است و طراحی آن هم می‌تواند هم الهام‌بخش و هم درمان‌کننده باشد و به خودشناسی و ذهن‌آگاهی بیشتر شما کمک کند.

چگونه با فرادرس نقاشی ماندالا را بهتر یاد بگیریم؟

در بخش‌های قبلی این مطلب یاد گرفتیم هنر ماندالا چیست و چگونه نقاشی ماندالا بکشیم. ماندالا به‌عنوان یک هنر باستانی نه‌فقط جنبه زیبایی دارد بلکه به تقویت خلاقیت و بهبود سلامت روان نیز کمک می‌کند تا حدی که طراحی و رنگ‌آمیزی ماندالا به‌عنوان یکی از شیوه‌های هنردرمانی شناخته می‌شود. برای یادگیری ماندالا می‌توانید از نمونه‌ها و طرح‌های ساده شروع کنید و کم‌کم و با گذشت زمان طرح‌های پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر را امتحان کنید. نکته مهم در طراحی ماندالا این است که کمال‌گرایی را کنار بذارید و به‌دنبال رسم اشکال بی‌نقص و کاملا شبیه به هم نباشید. در واقع همین تفاوت‌های جزئی بین ماندالای شما و نمونه‌های آماده است که در نهایت باعث می‌شود یک اثر هنری منحصربه‌فرد خلق کنید.

در فهرست زیر یک مسیر و نقشه راه ساده برای درک فلسفه هنر ماندالا و آشنایی کامل با نقاشی ماندالا بیان کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن را دنبال کنید:

1. درک مفهوم و فلسفه ماندالا
2. آشنایی با ساختار و ویژگی‌های ماندالا
3. آشنایی با ابزارهای مختلف در هنر ماندالا
4. یادگیری طراحی و رنگ‌آمیزی ماندالا
5. ایجاد ماندالا‌های ساده
6. ترکیب سبک‌های مختلف و ایجاد ماندالاهای پیشرفته
7. استفاده از هنر ماندالا در زندگی روزمره
8. الهام گرفتن از آثار هنرمندان و ماندالا آرتیست‌ها

این مسیر یادگیری به شما کمک می‌کند هنر ماندالا را نه‌فقط به‌عنوان راهی برای خودشناسی، مدیتیشن و تقویت خلاقیت، بلکه به‌عنوان یک مهارت هنری برای خلق آثار هنری مجذوب‌کننده یاد بگیرید. در فهرست زیر به چند فیلم آموزش کاربردی حوزه هنر نقاشی اشاره کرده‌‌ایم که با مشاهده آن‌ها می‌توانید این مسیر یادگیری را سریع‌تر طی کنید:

• فیلم آموزش رایگان نقاشی، هنر و فلسفه طرح‌های ماندالا از فرادرس
• فیلم آموزش نقاشی‌های ماندالا و هنر طراحی ماندالا به زبان ساده از فرادرس

علاوه بر این دو آموزش، پیشنهاد می‌کنیم از آموزش‌های زیر برای یادگیری اصولی نقاشی و طراحی با ابزارهای مختلف نهایت استفاده را ببرید:

• فیلم آموزش رایگان نقاشی فانتزی با مداد رنگی از فرادرس
• فیلم آموزش تکنیک‌های طراحی با بیان نکات کاربردی از فرادرس
• فیلم آموزش طراحی ساده اشیا به‌صورت عملی و به زبان ساده از فرادرس
• فیلم آموزش مقدماتی تکنیک مداد رنگی در نقاشی از فرادرس
• فیلم آموزش تکمیلی تکنیک مداد رنگی در نقاشی از فرادرس
• فیلم آموزش مقدماتی نقاشی با آبرنگ از فرادرس
• فیلم آموزش تکمیلی نقاشی با آبرنگ از فرادرس
• فیلم آموزش نقاشی با پاستل گچی و تکنیک‌های آن از فرادرس
• فیلم آموزش مقدماتی نقاشی با خودکار از فرادرس

برای دسترسی به آموزش‌های بیشتر مرتبط با نقاشی و طراحی، پیشنهاد می‌کنیم به صفحات زیر مراجعه کنید:

• مجموعه فیلم آموزش نقاشی اکریلیک به‌صورت عملی و گام‌به‌گام از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش نقاشی و طراحی از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش هنر از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش صنایع دستی و هنرهای تزیینی به‌صورت عملی و گام‌به‌گام از فرادرس

ویژگی‌‌های اصلی نقاشی ماندالا چیست؟

از مهم‌ترین خصوصیات نقاشی ماندالا که اغلب با استفاده از مداد رنگی، آبرنگ یا ماژیک‌های اکریلیک رسم می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هندسی بودن طرح‌ها: ماندالا‌‌ها اغلب در قالب دایره طراحی می‌شوند. هر ماندالا یک نقطه تقارن مرکزی دارد که الگو‌های و نقش‌های ساده و پیچیده پیرامون آن به سمت بیرون رسم می‌شوند. دایره نماد کلیت، وحدت و پیوستگی عناصر زندگی است.
• متقارن بودن نقش‌ها: اشکال هندسی و نقش‌های ماندالا به‌صورت متقارن روی قطرهای دایره و بر اساس یک الگوی تکراری رسم می‌شوند. طرح‌ها و الگوهای اصلی به‌کار رفته در ماندالا شامل مثلث، مربع، دایره، گل‌ها و خطوط منحنی هستند که در یک ترتیب مشخص یکی از پس دیگری تکرار می‌شوند.
• نمادگرایی: در نقاشی‌‌های ماندالا از نماد‌های مختلفی مانند خورشید (نماد جهان، زندگی و انرژی)، گل نیلوفر آبی یا لوتوس (نماد بیداری معنوی و روشنفکری)، چرخ (نماد رهایی)، خط افقی (نماد تفکیک آسمان و زمین) و خط عمودی (نماد ارتباط بین دنیاها) استفاده می‌شود تا احساسات مختلفی را به ذهن بیننده متبادر کند.
• رنگ‌های نمادین ماندالا: در نقاشی ماندالا به‌عمد از رنگ‌های شاد و پررنگ استفاده می‌شود تا احساسات و ویژگی‌های خاصی به چشم بیننده منتقل شوند. قرمز برای نشان دادن قدرت و اشتیاق، نارنجی برای گرما و انرژی، زرد برای دانش و یادگیری، آبی برای آرامش، سبز برای طبیعت، آرامش و سلامتی و سفید و مشکی به‌ترتیب برای پاکی و رمز و راز در نقاشی ماندالا به کار برده می‌شوند.
• وجود شکل‌های طبیعی و انتزاعی: در نقاشی ماندالا علاوه بر اشکال هندسی، از اشکال طبیعی مانند برگ‌ها، قطره آب و گل‌ها برای اشاره به طبیعت و زندگی و اشکال انتزاعی برای بیان مفاهیم معنوی یا روانشناختی استفاده می‌شود.

حالا که می‌دانید ماندالا چیست و چگونه می‌توان یک نقاشی ماندالا رسم کرد، در ادامه، فواید این هنر و انواع آن را بررسی می‌کنیم.

فواید هنر و نقاشی ماندالا چیست؟

نقاشی‌های ماندالا کاربرد‌های مخلتفی دارند و با اهداف مختلفی خلق می‌شوند که در فهرست زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• ابراز خلاقیت: رسم و رنگ‌آمیز ماندالا فضایی آزاد برای بروز خلاقیت و بیان هنری منحصربه‌فرد افراد فراهم می‌کند.
• یادگیری طراحی و نقاشی و تقارن: در فرایند رسم و رنگ‌آمیزی ماندالا با روشی سرگرم‌کننده درباره تقارن، رنگ‌ها و الگو‌ها یاد می‌گیرید.
• تمرین ذهن‌آگاهی و تمرکز: در زمان خلق ماندانا روی طرح‌های آن تمرکز می‌کنید و فقط در لحظه حضور دارید. تمرکز روی حواس پنج‌‌گانه به تقویت مهارت حضور در لحظه کمک می‌کند که در مطلب مجله فرادرس در مورد تکنیک‌های آن به‌طور دقیق توضیح داده‌ایم.
• آرام کردن ذهن: طرح‌های ماندالا از الگوهای ثابت و تکراری پیروی می‌کنند و مغز ما از غرق شدن در این الگوهای پر از جزییات و ظریف و دنبال کردن آن‌ها لدت می‌برد.
• بهبود مهارت‌های شناختی: رسم طرح‌های متقارن و متعادل، به درک هندسی، تمرکز و توجه بالایی نیاز دارد که همه این موارد به تقویت مهارت‌های شناختی کمک می‌کنند.
• ابراز و تنظیم احساسات: ماندالا مانند دیگر آثار هنر‌های تجسمی، فرصتی برای ابراز آزادانه احساسات از طریق انتخاب طرح‌‌ها، رنگ‌ها و شکل‌ها است و به تعدیل و تنظیم احساسات نیز کمک می‌کند.
• کاهش استرس: ماهیت تکراری و پیش‌بینی‌پذیر نقاشی ماندالا نوعی حس مدیتیشن و آرام‌بخشی برای ذهن به همراه می‌آورد و روشی برای کاهش استرس‌های روزمره است.
• حس دستاورد داشتن با تکمیل نقاشی: کامل شدن یک نقاشی ماندالا، هم یک دستاورد هنری و هم یک گام مهم در رشد شخصی فرد است چراکه نشان‌دهنده صبر، دقت و بیان خلاقانه احساسات هنرمند است.
• تقویت مهارت‌های حرکتی در کودکان: رسم و رنگ آمیزی ماندالا به هماهنگی بیشتر دست و چشم، تقویت دقت و تمرکز، یادگیری حرکات ظریف و سرگرمی کودکان کمک می‌کند.

این کاربرد‌ها و فواید باعث شده است بسیاری از افراد از هنر نقاشی ماندالا، برای خلق آثار هنری و کسب درآمد استفاده کنند. یک ماندالا آرتیست حرفه‌ای با مهارت‌های طراحی، نقاشی و خلاقیت بی‌انتهای خود، طرح‌های متنوع ماندالا را رسم می‌کند. کتاب ماندالا نیز با طرح‌های خام ساده و پیچیده ماندالا چاپ می‌شوند که از کودکان گرفته تا بزرگسالان از آن برای تمرین نقاشی، سرگرمی و آرامش بیشتر استفاده می‌کنند.

انواع ماندالا چیست؟

پس از آشنایی با اینکه ماندالا چیست و نقاشی ماندالا چه فوایدی دارد، نوبت به آن می‌رسد که با انواع متداول ماندالا آشنا شویم. در فرهنگ‌ها و کشور‌های مختلف انواع متنوعی از ماندالا برای هدف‌ها و کاربرد‌های هنری یا معنوی ایجاد شده است. در ادامه، به اصلی‌ترین انواع ماندالا بر اساس اهداف و کاربرد‌ها اشاره کرده‌ایم.

ماندالای آموزشی

«ماندالای آموزشی» (Teaching Mandala) پر از نماد است و هر شکل، خط و رنگ در آن نشان‌دهنده یک مفهوم فلسفی، مذهبی یا معنوی و آیینی است. هدف از خلق ماندالای آموزشی، آموزش مفاهیم عمیق به شیوه‌ای بصری و سمبولیک است.

ماندالای درمانی چیست؟

«ماندالای درمانی» (Healing Mandala) در مقایسه با ماندالای آموزشی شهودی‌تر و بیشتر به خلاقیت فرد وابسته هستند و هدف از طراحی آن‌ها، مدیتیشن و ذهن‌آگاهی و کاهش استرس است. ماندالاهای درمانی به فرد احساس آرامش می‌دهند و تمرکز او را تقویت می‌کنند.

طرح‌های ماندالا‌های خامی که در کتاب ماندالا می‌بینید، نمونه‌هایی از ماندالا‌های با اهداف درمانی هستند. این طرح‌ها توسط یک ماندالا آرتیست به‌صورت دستی یا با نرم‌افزار‌های طراحی گرافیک ایجاد می‌شوند و ترکیبی از عناصر طبیعی و نقش‌و‌نگار‌های منحصربه‌فرد هستند که هر فرد با رنگ کردن آن‌ها بر اساس سلیقه خود می‌تواند تنوع بیشتری به آن‌ها بدهد.

ماندالای شنی

«ماندالای شنی» (Sand Mandala) در آیین بودایی و فرهنگ‌های ناواهو (سرخ‌پوست‌های آمریکا)، از رنگ‌های مختلف شن به‌عنوان عنصری مذهبی و سنتی برای ساخت ماندالا استفاده می‌کردند. هدف از ساخت ماندالای شنی، نشان دادن ناپایداری طبیعت زندگی انسان بوده است.

نکته: انواع طرح‌ها در ماندالا می‌توانند به‌صورت طرح ماندالای «متقارن» (Symmetrical) و طرح ماندالای «مارپیچی» (Spiral) باشند که تصویر آن‌ها را در زیر مشاهده می‌کنید:

پس از دانستن اینکه انواع نقاشی ماندالا چیست، بد نیست با دیگر هنر‌های تزیینی مرتبط با ماندالا آشنا شویم.

ماندالا بافی چیست؟

طرح‌های ماندالا خود را در قالب هنر‌های دستی و تزیینی نیز نشان می‌‌دهند. یکی از هنر‌های محبوب این روز‌ها، ماندالا بافی است که در آن افراد طرح‌های ماندالا را با قلاب و نخ یا کاموای مخصوص قلاب‌بافی روی یک چهارچوب اغلب چوبی اجرا می‌کنند.

برای آشنایی با انواع هنرهای دستی و بافندگی، پیشنهاد می‌کنیم به صفحه مجموعه فیلم آموزش صنایع دستی و هنرهای تزیینی به‌صورت عملی و گام‌به‌گام از فرادرس مراجعه کنید. لینک این مجموعه آموزشی را در ادامه آورده‌ایم:

وسایل مورد نیاز برای ماندالا بافی چیست؟

به‌طور کلی، ماندالا بافی را می‌توانید به کمک وسایل زیر انجام دهید:

• یک چارچوب مخصوص: معمولا ۶ تا ۸ میله چوبی را از مرکز به هم وصل می‌کنند تا نخ‌های ماندالا را پیرامون این چوب‌ها به هم بپیچند. اندازه این چارچوب به اندازه قطعه نهایی ماندالایی که قصد بافت آن را دارید، بستگی دارد.
• ابزارهای مورد نیاز برای ماندالا بافی: قلاب با ضخامت متناسب با نخ، قیچی، خط‌کش و متر اصلی‌ترین ابزارهای برش و اندازه‌گیری دقیق نخ‌ها هستند.
• نخ یا کاموا: در ماندالا بافی به‌جای آنکه طرح را با مداد روی کاغذ بکشید و بعد رنگ‌آمیز کنید باید با نخ یا کاموا پیرامون یک چهارچوب، طرح‌های خلاقانه ایجاد کنید.

مراحل ماندالا بافی

برای ماندالا بافی، اغلب سه مرحله زیر دنبال می‌شوند:

• ساخت چارچوب راهنما: همان‌طور که برای نقاشی ماندالا، ابتدا یک طرح راهنما دایره‌ای روی کاغذ ایجاد می‌کردیم، برای ماندالابافی ابتدا به یک چارچوب نیاز داریم. این چارچوب مانند یک راهنما عمل می‌کند و می‌توانید نخ را به هر شکلی که خواستید، پیرامون آن بپیچید.
• شروع بافت ماندالا از مرکز: مانند آنچه در بخش نقاشی ماندالا گفتیم، کار بافت این طرح‌‌ها را نیز باید از سمت مرکز چارچوب به سمت بیرون شروع کنید. متداول‌ترین تکنیک‌ها شامل پیچیدن، گره زدن و لایه‌بندی کردن نخ‌ها در رنگ‌های مختلف است که از طریق آن‌ها می‌توانید طرح‌های زیبا‌تر و متنوع‌تری خلق کنید.
• اضافه کردن تزیینات به شکل: بعد از نهایی شدن طرح ماندالا، باید انتهای نخ‌ها را محکم کنید. می‌توانید تزییات اضافی و آویز ماندالای بافته‌شده اضافه کنید.

کاربرد‌های ماندالا بافی چیست؟

ماندالا بافی نیز کاربرد‌های زیادی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساخت وسایل دکوری خانه: بسیاری از ماندالاهای بافته شده به‌صورت آویز‌های دیواری یا قطعات تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• تمرینات آرامش‌بخش: انجام حرکات تکراری و به‌‌‌کارگیری خلاقیت باعث می‌شود افراد قوه تمرکز خود را تقویت کنند و به آرامش ذهنی برسند.
• بیان هنری احساسات: بسیاری از افراد از ماندالا برای ابراز احساسات و نشان دادن سلیقه و خلاقیت خود استفاده می‌کنند.

در بخش بعدی یاد می‌گیریم یکی دیگر از کاربرد‌های نقاشی ماندالا چیست و برای انجام آن به ابزارهایی نیاز دارید.

دات ماندالا چیست؟

نقاشی نقطه‌ای ماندالا یا «دات ماندالا» (Dot Mandala) یکی دیگر از انواع نقاشی‌های ماندالا است. در نقاشی نقطه‌ای ماندالا، طرح‌های دایره‌ای و الگو‌های متقارن ماندالا به‌وسیله نقاط رنگی شکل می‌گیرند. در حقیقت دات ماندالا، ترکیبی آرامش‌بخش و جذاب از دو هنر زیر است:

• نقاشی نقطه‌ای: این نوع نقاشی را اولین بار بومیان استرالیا برای تعریف کردن داستان‌ها و مراسمات مذهبی خود ابداع کردند و در آن به‌جای خطوط پیوسته، از نقاط رنگی برای رسم الگو‌ها استفاده می‌کردند.
• نقاشی ماندالا: نقاشی ماندالا ترکیبی از اشکال متقارن با مرکزیت اغلب دایره‌ای هستند که همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفتیم، نماد به هم‌پیوستگی دنیا و هماهنگ بودن عناصر جهان هستی هستند.

از ترکیب این دو هنر، به نقاشی دات ماندالا می‌رسیم که می‌توان آن را روی تقریبا هر سطحی رسم کرد. که ازجمله آن‌ها می‌توان به قطعات سنگ، چوب، فنجان و لیوان، کاسه، شیشه و بوم نقاشی اشاره کرد. در دات ماندالا هنرمندان تلاش می‌کنند با صبر و حوصله و تمرکز بالا دایره‌های ماندالا را با نقاط رنگی و هماهنگ رسم کنند. کاربرد اصلی دات ماندالا نیز در خلق آثار هنری، ساخت وسایل تزیینی و مدیتیشن است چراکه خلق آن به تمرکز بسیار بالایی نیاز دارد.

وسایل مورد نیاز برای دات ماندالا چیست؟

برای رسم نقاط در سطح مبتدی می‌توانید از رنگ‌های اکریلیک، خلال دندان یا نوک مداد استفاده کنید و به وسیله خاصی نیاز ندارید. در سطوح حرفه‌ای، علاوه بر رنگ‌های حرفه‌ای‌تر و توانایی نقاشی باظرافت روی سطوح مختلف، به شابلون‌های مخصوص، میله‌های مخصوص نقطه‌زنی با قطر‌های مختلف، قلم‌های با نوک گرد و ... استفاده می‌‌شود. برای آشنایی بیشتر با هدف نقطه‌کوبی، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش نقطه‌کوی روی سفال با اکریلیک با توضیح ابزار‌ها و تکنیک‌ها از فرادرس را مشاهده کنید.

حالا که یاد گرفته‌ایم ماندالا چیست، ، چه انواعی دارد و برای کشیدن نقاشی ماندالا چه اصولی را باید رعایت کنیم، بد نیست مرور مختصری بر تاریخچه این هنر داشته باشیم.

نگاهی به پیشینه و تاریخچه هنر ماندالا در عرفان و روانشناسی

تاریخچه ماندالا بسیار غنی و متنوع است و نمی‌توان منشا آن را به یک قوم، آیین یا فرهنگ خاص نسبت داد. در حقیقت، مردم کشورهای مختلف بدون آنکه از هم باخبر باشند، برای اهداف مختلفی انواع متنوعی از طرح‌های ماندالا را با ابزارها و روی سطوح مختلف خلق می‌کرده‌اند. برای درک بهتر سر منشا این هنر باستانی، باید به حدود ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح سفر کنیم.

اولین تصویر ماندالا در متون باستانی هندو

اولین تصویر ماندالا در یکی از متون باستانی آیین هندو که به نام «Rig Veda» شناخته می‌شود، دیده شده است با این وجود ولی نمی‌توان با اطمینان گفت منشا ماندالا دقیقا همین متن است. در واقع Rig Veda اولین بیان بصری و نمود بیرونی ماندالا است. این ایده اولیه رسم طرح‌هایی دایره‌ای با الگوهای تکراری، با گذشت زمان وارد فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف شده است.

با وجود تنوع طرح‌ها، هدف اصلی همه این طرح‌ها در مرکزیت قرار دادن یک فرد یا جامعه برای ترغیب افراد به درون‌نگری و نمایش جایگاه فرد در جهان هستی بوده است.

حضور طرح‌های ماندالا در هنر فارسی و هنر بومیان آمریکا

نماد ماندالا از گذشته‌های دور تا به امروز به‌عنوان ابزاری برای مدیتیشن و تمرینات آیین‌های روحانی آیین‌های «جَین» (Jainism)، «بودیسم» (Buddhism) و «شینتو» (Shintoism) استفاده می‌شود ولی می‌توانیم جلوه‌های آن را در هنر فارسی و در نشانه‌هایی مانند سمبل ستاره ایشتار (اینانا) در بین‌النهرین ببینیم. در هنر اسلامی نیز طرحی تزیینی با شکل خورشید به نام شمسه وجود دارد که به‌عنوان نماد گل رز شناخته می‌شود.

علامت ماندالا در معماری مایان و هنر بومیان آمریکا نیز دیده می‌شود و حتی توسط سلت‌ها در شمال اروپا به کار می‌رفته است که فقط چند مثال از فرهنگ‌هایی هستند که از این نماد چه در گذشته و چه در زمان حال استفاده می‌کرده‌اند.

تصویر اصلی ماندالا اغلب به‌صورت یک دایره مرکزی بوده است که پیرامون آن با اشکال متقارن و تکراری تزیین می‌‌شده است. در واقع فلسفه ماندالا این است که چشم بیننده با نگاه کردن به آن از لبه‌های بیرونی به سمت داخل حرکت کند تا از این طریق به دریافت معنا و هدف زندگی، طبیعت جهان هستی و کائنات، وجود و واقعیت خداوند و در نهایت ذات واقعی خود دست پیدا کند.

کاربرد ماندالا در روانشناسی یونگ چیست؟

در دنیای معاصر، گسترده‌ترین و نوآورانه‌ترین استفاده از معنا و هدف ماندالا توسط روانپزشک مطرح سوییسی، کارل گوستاو یونگ انجام شده است. خود یونگ نیز زمان زیادی را به طراحی ماندالا و نقاشی‌های خلاقانه از آن اختصاص می‌داده است.

از نظر یونگ، ماندالا کلیدی برای درک و پذیرش خود بود و هر فرد با رسم ماندالا، در واقع فرصتی برای شناخت بهتر خود خواهد داشت و می‌تواند افکار و رفتارهای مزاحم و ناسالم خود را از روی آن‌ها تشخیص دهد و به وجود واقعی خود نزدیک‌تر شود.

در واقع کار مهمی که یونگ انجام داد این بود که با وجود باور داشتن به قدرت و کاربرد روحانی ماندالا، استفاده غیرمذهبی و غیرآیینی از ماندالا را پایه‌گذاری کرد و استفاده از این نماد در جهان غرب نیز محبوبیت بخشید. در حال حاضر، ماندالا‌ها در سراسر جهان برای کاربرد‌های مذهبی و غیرمذهبی استفاده می‌شوند و افراد بسیاری از آن برای کاهش استرس خود استفاده می‌کنند.

طرح‌های ماندالا در زندگی واقعی

طرح‌های ماندالا فقط در ذهن انسان و زاییده خلاقیت او نیستند و اگر کمی به محیط اطراف نگاه کنید، می‌توانید آن‌ها را در اشیای پیرامون خود ببینید. گل‌ها، خورشید، دانه برف، قطره آب، چشم انسان، تار عنکبوت، میوه کیوی، سلول‌های بدن انسان و اتم‌های سازنده موجودات همه و همه شباهت‌هایی به طرح اصلی ماندالا دارند.

تقویت مهارت‌های هنری با فیلم‌های آموزشی فرادرس

در بخش‌های قبلی یاد گرفتیم ماندالا چیست و چطور می‌توانیم نقاشی ماندالا بکشیم. نقاشی ماندالا فقط یکی از فعالیت‌های هنری است که می‌توانید در اوقات فراغت انجام دهید. هنر علاوه بر آن که روش بسیار قدرتمندی برای بیان احساسات و ابراز خلاقیت است، پلی میان فرهنگ‌ها، ایده‌ها و گذشته و حال است. از دیوارنگاره‌های غارها تا شاهکارهای هنر مدرن، انواع هنر همیشه روشی برای بیان داستان‌ها به شیوه‌ای زیبا و ملموس هستند.

حتی اگر هنرمند نیستید و فکر می‌کنید که استعداد هنری ندارید، به چند دلیل باید هنر را وارد زندگی خود کنید:

• بیان بهتر احساسات و کاهش استرس
• تقویت قوه خلاقیت
• افزایش اعتمادبه‌نفس
• افزایش آگاهی و زیبایی‌شناسی
• لذت و سرگرمی

هنر زندگی شما را غنی‌تر، معنادارتر و زیباتر می‌کند و کمک می‌کند راحت‌تر بر چالش‌های زندگی غلبه کنید. برای تقویت مهارت‌های هنری نیز پیشنهاد می‌کنیم از مجموعه آموزش‌های هنر و خلاقیت فرادرس کمک بگیرید. این آموزش‌ها به زبانی ساده و کاربردی، اصول انواع تکنیک‌های هنری را در هر رسانه‌ای از نقاشی گرفته تا عکاسی و مجسمه‌سازی بیان می‌کنند.

• مجموعه فیلم آموزش هنر از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش نقاشی و طراحی از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش صنایع دستی و هنرهای تزیینی به‌صورت عملی و گام‌به‌گام از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش سفالگری به‌صورت عملی و گام‌به‌گام از فرادرس
• مجموعه فیلم آموزش عکاسی از مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس

جمع‌بندی

در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم ماندالا چیست و نقاشی ماندالا چه ویژگی‌‌هایی دارد. ماندالا یک هنر آیینی و معنوی است که از دیربار به‌عنوان نمادی برای جهان هستی و پیوستگی عناصر مختلف آن به یکدیگر به کار می‌رفته است. کاربرد اصلی این هنر در آیین‌ها و مراسم‌های مذهبی بوده است و راهبان معابد بودا و هندو از ماندالا برای تمرکز و تفکر عمیق استفاده می‌کرده‌اند. نقاشی ماندالا، ماندالا بافی و دات ماندالا از محبوب‌ترین نمود‌های طرح‌های ماندالا هستند که برای اهداف مختلف آیینی، مدیتیشن، بروز خلاقیت و کاهش اضطراب و استرس از آن‌ها استفاده می‌شود.

در جدول زیر خلاصه‌ای از نکات مهم این مبحث را آورده‌ایم تا در نهایت به درک بهتری از اینکه ماندالا چیست و نقاشی ماندالا چه کاربرد‌هایی دارد، برسید.