مقاله ISI چیست و چگونه مقاله آی اس ای بنویسیم؟ – هر آنچه باید بدانید


اگر بهعنوان یک پژوهشگر یا دانشجو مشغول فعالیت علمی هستید، احتمالا تا به حال به این فکر کردهاید که مقاله آی اس آی چیست و چگونه نتایج تحقیقات خود را در قالب یک مقاله ISI منتشر کنید. به هر مقالهای که در یک ژورنال یا مجله ISI منتشر شود، مقاله ISI گفته میشود. برای انتشار یک مقاله ISI، ابتدا باید بدانیم کدام ژورنالها ISI محسوب میشوند. به هر ژورنالی که در فهرست پایگاه داده «Web of Science» نمایه شده است، ژورنال ISI گفته میشود. ISI مخفف عبارت Institute for Scientific Information به معنای «موسسه اطلاعات علمی» است. این موسسه سه فهرست یا نمایه با عناوین «نمایه استنادی علوم» (SCI)، «نمایه استنادی علوم اجتماعی» (SSCI) و «نمایه استنادی علوم انسانی و هنر» (AHCI) دارد.
در این نوشته از مجله فرادرس ابتدا توضیح میدهیم که یک مقاله آی اس آی چیست و سه نمایه پایگاه داده ISI چه هستند. همچنین به این نکته اشاره میکنیم که چرا انتشار نتایج مطالعات ما در مجلهای که جزء یکی از پایگاههای داده مانند ISI یا Scopus باشد، مهم است. در ادامه ابتدا به بیان تفاوتهای مهمترین پایگاههای داده در زمینه تحلیل و بررسی نمایه استنادی یعنی ISI و Scopus میپردازیم. سپس مراحل انتشار یک مقاله ISI را از صفر تا صد معرفی کرده و در بخشهای بعد هر کدام را توضیح میدهیم، به این صورت که ابتدا با بررسی ساختار یک مقاله ISI، جزئیاتی که در انتخاب عنوان، نوشتن بخش چکیده، بحث و نتیجهگیری یا رفرنسدهی باید رعایت شوند را بهطور خلاصه بیان میکنیم. سپس نشان میدهیم چگونه یک ژورنال ISI متناسب با موضوع نوشته خود را انتخاب کنید یا چگونه ISI بودن ژورنال انتخابی خود را بررسی کنید. در بخشهای انتهایی، فرآیند ارسال مقاله ISI به ژورنال، نکات داوری و انتشار آن را نیز به اختصار شرح میدهیم.
مقاله آی اس آی چیست؟
هر مجلهای که در فهرست پایگاه داده «Web of Science» قرار دارد، یک مجله یا ژورنال ISI است. در نتیجه، هر مقالهای که در چنین مجلهای منتشر شود، یک مقاله ISI محسوب خواهد شد. عبارت ISI در مقاله ISI از حروف ابتدایی سه کلمه در عبارت Institute for Scientific Information به معنای «موسسه اطلاعات علمی» گرفته شده است.
موسسه اطلاعات علمی در سال ۱۹۵۶ توسط یک دانشمند آمریکایی به نام «یوجین گارفیلد» (Eugene Garfield) در آمریکا تاسیس شد. هدف از تاسیس این موسسه علاوه بر انتشار نتایج مطالعات و تحقیقات در قالب مقالات علمی استاندارد، ارائه سرویسهایی مانند «علمسنجی» (Scientometric)، «پایگاه داده کتابشناختی» (Bibliographic Database) و «نمایهسازی استنادی» (Citation Indexing) بود تا بتوانیم مقایسه منطقی و تحلیل درستی از نتایج حاصل از انتشار مقالات داشته باشیم. به همین منظور، موسسه اطلاعات علمی سه فهرست یا نمایه را ایجاد کرد که عبارتاند از:
- «نمایه استنادی علوم» (Science Citation Index) یا SCI
- «نمایه استنادی علوم اجتماعی» (Social Sciences Citation Index) یا SSCI
- «نمایه استنادی علوم انسانی و هنر» (Arts and Humanities Citation Index) یا AHCI
اگر دانشجو، محقق یا پژوهشگر هستید، احتمالا یکی از دغدغههای شما این است که چگونه مجله مناسب برای انتشار مقاله ISI خود را پیدا کنید. برای اینکه مجله یا ژورنال مناسب را پیدا کنید، باید چند نکته را در نظر بگیرید:
- حوزه موضوعاتی که آن مجله پوشش میدهد باید با کار شما مطابقت داشته باشد.
- اگر برای شما مهم است نتایج کارتان دیده شود و محققین دیگر به کار شما رجوع یا استناد کنند، مهم است که مجله انتخابی شما جزء مجلات نمایه شده در یکی از پایگاههای داده مانند ISI و Scopus باشد.
در ادامه برای اینکه بتوانید تصمیم بگیرید چرا و در چه شرایطی بهتر است یک مقاله ISI منتشر کنید، ابتدا باید بدانیم تفاوت مجلات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس با مجلات نمایه شده در پایگاه ISI چیست. در بخش بعد به این مبحث میپردازیم.
مسیر یادگیری نحوه نگارش و انتشار مقاله ISI با فرادرس
پیش از اینکه به توضیح بخشهای بعد بپردازیم و دقیقتر متوجه شویم که یک مقاله آی اس آی چیست، ابتدا میخواهیم چند فیلم آموزشی از مجموعه فرادرس را به شما معرفی کنیم تا با مشاهده آنها با روند نگارش یک مقاله علمی آشنا شوید:

- فیلم آموزش نگارش مقاله علمی فرادرس
- فیلم آموزش بانک اطلاعاتی «Web of Science» فرادرس
- فیلم آموزش انتخاب نشریه معتبر علمی و نحوه ارسال مقالات فرادرس
- فیلم آموزش انتشار مقاله علمی – از انتخاب مجله تا فرایند داوری فرادرس
- فیلم آموزش شیوه های ارجاع، استناد یا رفرنس دهی به منابع علمی فرادرس
- فیلم آموزش نگارش مقاله علمی به زبان انگلیسی فرادرس
- فیلم آموزش دسترسی آزاد و رایگان به منابع علمی (کتب، مقالات و پایان نامه ها) فرادرس
- فیلم آموزش راهکارهای عملی تدوین پایان نامه و نگارش مقالات آکادمیک فرادرس
- فیلم آموزش رایگان تدوین متد مقاله و قالب های نگارش به زبان انگلیسی فرادرس
- فیلم آموزش رایگان کلیدواژگان مهم در مقاله نویسی (وبینار ضبط شده) فرادرس
- فیلم آموزش رایگان آشنایی با نشریات معتبر جهت چاپ مقاله (وبینار ضبط شده) فرادرس
تفاوت دو پایگاه داده ISI و Scopus چیست؟
مهمترین پایگاههای داده در زمینه تحلیل و بررسی نمایه استنادی، ISI و Scopus هستند و هر دو خدمات متنوعی را به کاربر ارائه میدهند. با اینکه ISI به محاسبه و ارائه شاخصی به نام «ضریب تاثیر» (Impact Factor) یا IF معروف است، مزیت اسکوپوس در داشتن یک پایگاه داده استنادی جامعتر است که موضوعات گستردهتری را پوشش میدهد. به همین علت در این پایگاه مجلات بیشتری نمایه یا فهرست شدهاند.
همچنین در هر دو پایگاه امکان این وجود دارد که بتوانیم وضعیت ارجاعات به مقاله چاپ شده خود را بررسی و تحلیل کنیم. اما امکانات و معیارها یا متریکهایی که برای این هدف در اسکوپوس وجود دارد، نسبت به ISI بیشتر است. به همین دلیل میتوانیم بگوییم اسکوپوس نسبت به ISI کاملتر است. اما مشکل جدی اسکوپوس در گرانتر بودن اشتراک آن است که دسترسی به آن را برای موسسات تحقیقاتی کوچک و محققانی که بهتنهایی کار میکنند، محدود کرده است. بنابراین انتخاب بین این دو پایگاه کاملا به این بستگی دارد که موضوع، شرایط، هدف و نیاز محقق یا پژوهشگر چیست و آیا بهتنهایی کار میکند یا در یک موسسه تحقیقاتی بزرگ با امکان دسترسی به اسکوپوس در حال فعالیت است.

«اسکوپوس» (Scopus) یک پایگاه داده استنادی پرکاربرد است که در آن دسترسی به چکیدهها و دادههای استنادی مجلات علمی، کتابها، و مجموعه مقالات کنفرانسی وجود دارد. این پایگاه داده متعلق به Elsevier است و موضوعات گستردهای از علم و تکنولوژی تا پزشکی، علوم اجتماعی و انسانی را پوشش میدهد. اسکوپوس بیش از ۲۵۰۰۰ مجله نمایه شده دارد و مهمترین «معیارها» (Metrics) آن برای بررسی و تحلیل مقالات عبارتاند از:
- تعداد استنادها یا Citation Counts
- شاخص اچ یا h-index
- SJR
همچنین اسکوپوس امکانات دیگری نظیر تحلیل استنادها و ساخت پروفایل برای نویسنده را فراهم میکند. از طرفی، پایگاه داده ISI همانطور که گفتیم، از نام موسسه اطلاعات علمی گرفته شده است. ISI یک پایگاه داده کتابشناختی محسوب میشود که در مقایسه با اسکوپوس سرویسهای متعددی مانند نمایهسازی مقالات علمی، تحلیل دادههای استنادی و محاسبه ضریب تاثیر یا Impact Factor مجله را ارائه میدهد. همچنین ISI به کاربر اجازه دسترسی به مجموعه «Web of Science» را میدهد. این مجموعه شامل نمایه استنادی علوم، نمایه استنادی علوم اجتماعی و نمایه استنادی علوم انسانی و هنر است.
پس از اینکه ویژگیهای این دو پایگاه داده و خدماتی که میدهند را مرور کردیم، حالا میتوانیم مقایسه بهتری داشته باشیم. شما میتوانید با توجه به هدف خود از انتشار یک مقاله، تصمیم بگیرید کدام پایگاه داده برای شما بهتر است. به همین علت مقایسه خود را با در نظر گرفتن هر کدام از موارد زیر به پایان میرسانیم:
- تحلیل استنادی یا ارجاعی یا Citation Analysis
- ضریب تاثیر (IF)
- نمایهسازی یا Indexing
- دسترسی
تحلیل استنادی
تحلیل استنادی به معنای مطالعه و بررسی میزان ارجاعات به مقاله منتشر شده شما است. این فرآیند با شمارش تعداد دفعاتی که مقاله شما بهعنوان مرجع در یک مقاله تحقیقاتی دیگر درج شده است، انجام میشود. اگر این مسئله برای شما مهم است باید بدانید هر دو پایگاه ISI و Scopus این سرویس را ارائه میدهند. اما یک تفاوت کوچکی در اینجا بین این دو پایگاه وجود دارد.
با توجه به اینکه گفتیم اسکوپوس در مقایسه با ISI موضوعات گستردهتری را پوشش میدهد، در نتیجه مجلات بیشتری در آن نمایه شدهاند و همین مسئله باعث میشود اسکوپوس در مقایسه با ISI، یک پایگاه داده استنادی جامعتر محسوب شود. همچنین همانطور که گفتیم تعداد معیارها یا متریکهایی که در اسکوپوس ارائه میشوند نسبت به ISI بیشتر است. برای مثال SJR و h-index. این نکته موجب میشود که تصویر کاملتری از تاثیر کار تحقیقاتی خود بهدست آورید.
ضریب تاثیر (IF)
ضریب تاثیر یا ایمپکت فکتور که آن را به اختصار با IF نشان میدهیم، یکی از متریکهایی است که به منظور ارزیابی اهمیت و سطح یک مجله علمی بکار میرود. اندازهگیری این ضریب بر این اساس انجام میشود که تعداد ارجاعات به مقالات مختلف در آن مجله در هر سال (گاهی هر دو سال) بهطور متوسط چقدر بوده است. پایگاه داده ISI به محاسبه ضریب تاثیر یا IF مجلات علمی شناخته شده است.
اندازه IF یک مجله هنگام انتخاب ژورنال مناسب برای انتشار یک پژوهش علمی بسیار مهم است. بنابراین اگر IF برای شما مهم است، بیدرنگ باید ISI را برای انتشار کار خود انتخاب کنید. البته همانطور که اشاره کردیم، اسکوپوس هم متریکهای جایگزینی مانند SJR و سایتاسکور یا CiteScore را ارائه میدهد.
نمایهسازی
از نظر نمایهسازی هر دو پایگاه ISI و Scopus مجلات علمی و دانشگاهی، کتابها و مقالات کنفرانسی را نمایه یا فهرستسازی میکنند. با این وجود، اسکوپوس بازه گستردهتری از موضوعات را پوشش میدهد و به همین دلیل، تعداد مجلاتی که در آن فهرست شدهاند نسبت به ISI بیشتر است. به همین ترتیب، انتظار داریم اسکوپوس مقالات کنفرانسی بیشتری را نیز در نمایه خود پوشش داده باشد. این نکات باعث شدهاند در اسکوپوس امکانات جستجوی پیشرفتهتری نیز فراهم باشد. بهویژه برای کسانی که در موضوعات بینرشتهای کار میکنند، احتمالا اسکوپوس انتخاب مناسبتری باشد.
دسترسی
شیوه دسترسی به هر دو پایگاه تهیه اشتراک است و تفاوت مهمی که از این نظر وجود دارد این است که اشتراک اسکوپوس نسبت به ISI گرانتر است. همین مسئله باعث شده است که امکان دسترسی به اسکوپوس برای اغلب موسسات تحقیقاتی کوچکتر یا محققانی که در موسسه یا دانشگاه خاصی فعالیت نمیکنند، فراهم نباشد.
مراحل انتشار یک مقاله ISI از صفر تا صد
در بخش قبل توضیح دادیم که تفاوت مقالات منتشر شده در اسکوپوس با یک مقاله آی اس آی چیست. در این بخش با فرض اینکه تصمیم گرفتهاید یک مقاله ISI چاپ کنید، میخواهیم توضیح دهیم مراحل انتشار آن از صفر تا صد چیست. یکی از مهمترین فاکتورهایی که باید پیش از شروع پژوهش و در واقع در مرحله انتخاب موضوع مد نظر داشته باشید، میزان نوآوری یا به عبارتی Novelty موضوع شما است.
اگر موضوع شما این ویژگی را داشته باشد، به این معنا که چنین پژوهشی قبلا انجام نشده باشد و در عین حال، نتایج آن به سایر محققین کمک موثری کند، در این صورت پژوهش شما در صورت به نتیجه رسیدن، کاملا برای انتشار در یک مقاله ISI مناسب است. هرچه میزان نوآوری یا خلاقیت در روش کار شما جدیدتر باشد، احتمال اینکه بتوانید مقاله ISI خود را در یک ژورنال بهتر منتشر کنید بیشتر است.

حالا فرض میکنیم موضوع شما این ويژگیها را دارد و نتایج پژوهش یا کار تحقیقاتی شما نیز آماده است. اولین قدم برای نوشتن مقاله ISI این است که در نوشتن پیشنویس یا Draft، ساختار درست را رعایت کنید. این ساختار ممکن است برای ژورنالهای مختلف در جزئیات با هم متفاوت باشد، اما کلیات تقریبا مشابهی دارد. در بخش بعد این مرحله را کامل توضیح خواهیم داد.
پس از آماده شدن پیشنویس، باید ژورنال مناسب برای چاپ مقاله ISI خود را جستجو کنیم. در این مرحله هم لازم است نکات مهمی را رعایت کنیم، از جمله ISI بودن ژورنال انتخابی و در نظر گرفتن تطابق موضوع مقاله با Scope یا حوزه ژورنال. در گام بعد، ابتدا به دستورالعملهای ژورنال مراجعه میکنیم. همانطور که اشاره کردیم، ممکن است جزئیات ژورنالهای مختلف در مورد ساختار مقاله متفاوت باشد. بنابراین پیش از ارسال مقاله بهتر است تمام دستورالعملها را مطالعه کنیم و پیشنویس خود را بر اساس آنها تنظیم کنیم.
حالا میتوانیم وارد سامانه ارسال مقاله در ژورنال شویم. فرآیند ارسال مقاله به یک ژورنال مشخص را معمولا با عبارت سابمیت (Submit) میشناسند. سابمیت مقالات هم با توجه به سامانهای که در هر ژورنال وجود دارد، متفاوت است، اما کلیات یکسانی برای همه موارد وجود دارد. در بخشهای بعد جزئيات لازم در این زمینه را نیز کاملا توضیح خواهیم داد.
تا اینجا موفق شدید مقاله خود را به یک ژورنال ISI سابمیت کنید. در خیلی از موارد، پیش رفتن تا همین مرحله هم یک امتیاز نسبی محسوب میشود. اگر شما مقالهای دارید که تا این مرحله پیش رفته است، با توجه به گزارشهای دریافتی از ژورنال مبنی بر موفق بودن فرآیند سابمیت، میتوانید مقاله خود را با عنوان «مقاله سابمیت شده» در رزومه خود درج کنید. اما همه میدانیم که امتیاز اصلی یک مقاله ISI، در گرفتن پذیرش و چاپ آن است.
پس از اینکه فرآیند سابمیشن مقاله شما تمام شد و ایمیلهای مربوط به موفق بودن این فرآیند را دریافت کردید، مقاله ISI شما ابتدا وارد مرحله داوری یا Review خواهد شد. در بخش مربوط به این قسمت توضیحات لازم برای این بخش مهم را نیز عنوان کردهایم. نتیجه داوری و آنچه که در این فرآیند اتفاق میافتد، کاملا متغیر است. با این فرض که نتیجه داوری مقاله ISI شما مثبت است، آخرین مرحله بازبینی و آمادهسازی مقاله برای انتشار است.
بنابراین در این بخش سعی بر این بود که توضیح دهیم کلیات مراحل انتشار یک مقاله آی اس آی چیست. در مجموع میتوانیم پنج گام زیر را برای انتشار یک مقاله ISI در نظر بگیریم:
- تهیه پیشنویس با در نظر گرفتن ساختار مقاله ISI
- جستجو و انتخاب ژورنال ISI
- ارسال یا Submit مقاله ISI
- داوری یا Review مقاله ISI
- انتشار مقاله ISI
در بخشهای بعد جزئیات مهم این مراحل را با هم مرور میکنیم.
ساختار مقاله آی اس آی چیست؟
در این بخش میخواهیم ببینیم که اگر تصمیم گرفتهایم یک مقاله ISI منتشر کنیم، لازم است چه نکات و قواعدی را هنگام نوشتن آن رعایت کنیم تا مقاله ما با کمترین زمان داوری برای چاپ پذیرفته شود. نوشتن یک مقاله ISI با توجه به فضای رقابتی و پر چالشی که بین محققان وجود دارد، نیازمند تمرین و رعایت نکات مشخصی است.
بهویژه اینکه مقاله ISI توسط چند داور در مرحله Review بررسی میشود و به همین جهت لازم است تا حد امکان قالب و ساختار کلی را رعایت کنیم تا از این جهت زمان زیادی را در مرحله سابمیت و داوری از دست ندهیم.

معمولا فرمت کلی نوشتن مقاله مانند تعداد بخشها و سرفصلهایی که لازم است حتما ارائه شوند، برای هر ژورنال مشخص است. ما با این پیشفرض جلو رفتهایم که شما هنگام نوشتن مقاله دقیقا نمیدانید در کدام ژورنال میخواهید آن را چاپ کنید. حتی ممکن است مقاله شما در ژورنال موردنظر شما به مرحله پذیرش نرسد و در داوری رد (Reject) شود، بنابراین باید ژورنال دیگری را انتخاب کنید. به همین دلیل مهم است که ابتدا فرمت کلی را رعایت کنیم و سپس با توجه به شرایط، پیشنویس خود را با هر ژورنال تطبیق دهیم.
عموما هر مقاله علمی از جمله یک مقاله ISI، شامل بخشهای زیر است:
- عنوان
- چکیده
- کلمات کلیدی
- مقدمه
- مواد و روشها
- نتایج
- بحث
- نتیجهگیری
- قدردانیها
- مراجع
نکته مهم: گاهی ممکن است برخی از بخشهای بالا برای برخی مقالات با توجه به موضوع و روش کار با بخشهای دیگری جایگزین شوند. همچنین در موارد زیادی برخی بخشها مانند بحث و نتیجهگیری با هم یکی میشوند.
عنوان (Title)
ابتدا به این موضوع میپردازیم که عنوان یک مقاله آی اس آی چیست و چه ویژگیهایی دارد. عنوان مقاله اولین بخشی از مقاله است که توجه سایر محققان و خوانندگان را به خود جلب میکند. عنوان مقاله ISI باید تا حد امکان ساده نوشته شود و در عین حال دقیقا به این موضوع اشاره کند که در این مقاله چه کاری انجام شده است.
بنابراین Title یک مقاله ISI باید علاوه بر اینکه برای خواننده جذاب است، بهدرستی مهمترین بخشهای پژوهش انجام شده را نیز پوشش دهد. همچنین لازم است از درج عناوین طولانی یا «کلمات اختصاری» (Acronyms) نامعلوم که ممکن است عموم خوانندگان با معنای آنها آشنایی نداشته باشند، اجتناب شود.
چکیده (Abstract)
بلافاصله بعد از عنوان مقاله، دومین بخشی که نظر خوانندگان و داوران مقاله را به خود جلب میکند، چکیده مقاله ISI است. چکیده پس از عنوان، کوتاهترین بخش معرفیکننده مقاله است. اهمیت این بخش در این است که اغلب خوانندگان مقالات علمی به علت نداشتن وقت تمایل دارند خلاصهای مفید و کامل از آنچه که در یک کار علمی انجام شده است در اختیار داشته باشند. چکیده با این هدف نوشته میشود که دید کامل و جامعی از آنچه که در یک پژوهش انجام شده است را ارائه دهد. بنابراین مهم است که در چکیده، بلافاصله پس از بیان مقدمه بسیار کوتاه، به این بپردازیم که در این پژوهش چه کردهایم و به چه نتایجی رسیدهایم.
چکیده را میتوانیم به نوعی خلاصه مقاله در نظر بگیریم که لازم است نویسنده بهروشنی و با دقت، اهمیت موضوع و نتایج بهدست آمده را برجسته کند. همچنین نوشتن چکیده باید به گونهای باشد که خواننده را برای خواندن کل مقاله ترغیب و تشویق کند. نوشتن چکیده در عین حال که کوتاه است و بنظر میآید که ساده است، شاید سختترین بخش از نوشتن یک مقاله ISI بهشمار رود.
معمولا برای تعداد کلمات چکیده در ژورنالهای مختلف بسته به نوع ژورنال محدودیت تعیین میشود. بنابراین لازم است این مسئله را پیش از ارسال چک کنید تا بر اساس آن چکیده خود را تنظیم کنید. برای مثال عموما متوسط ۲۰۰ کلمه برای چکیده کافی است. نکته دیگر در مورد چکیده این است که اگر در مورد موضوعی در خود مقاله صحبتی نشده است، بهتر است در چکیده نیز به آن اشاره نشود. بهطور کلی نکاتی که برای نوشتن چکیده بهتر است رعایت کنید، به شرح زیر هستند:
- حتما در مرحله سابمیت محدودیت تعداد کلمات چکیده را چک کنید و مجددا چکیده خود را بر آن اساس تنظیم کنید.
- در چکیده رفرنسدهی نداریم.
- چکیده را معمولا به شکل مجهول و بدون تمرکز روی اشخاص مینویسیم تا یافتههای خود را گزارش دهیم.
- اگر در چکیده از عبارتهای اختصاری خاصی استفاده میکنید، بهتر است بلافاصله پس از آن عبارت اختصاری، معنای آن را داخل پرانتز درج کنید. به عبارت دیگر یا باید از عبارت اصلی در چکیده استفاده کنید و یا اگر عبارت اختصاری استفاده میکنید، باید حتما معادل آن را بلافاصله معرفی کنید.

همچنین با توجه به موضوع مقاله، میتوانیم دو نوع چکیده بهصورت زیر تعریف کنیم:
- چکیده توصیفی
- چکیده آموزشی
چکیده توصیفی معمولا در مقالاتی با موضوعات علوم اجتماعی، علوم انسانی و روانشناسی بکار میرود. این نوع چکیدهها عموما شامل ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه هستند و بر اساس ساختار زیر نوشته میشوند:
- تاریخچه
- هدف
- حوزه پژوهش
اما چکیدههای آموزشی بیشتر در علوم پایه و مهندسی استفاده میشوند. البته در مقالات روانشناسی هم میتوان از این نوع چکیده استفاده کرد. در چکیده آموزشی بهتر است تمام نتایج و کار اصلی پژوهشگر ذکر شود. به همین دلیل معمولا تعداد کلمات این نوع چکیده بیشتر است (تقریبا ۲۰۰ کلمه). ساختار یک چکیده آموزشی عموما بهصورت زیر است:
- تاریخچه
- هدف
- روش
- نتایج یا یافتهها
- نتیجهگیری
دقت کنید تمام نکاتی که در این بخشها ذکر میشوند، قواعد کلی است و با توجه به اینکه امروزه اکثر علوم بینرشتهای و مشترک محسوب میشوند، ممکن است در موارد زیادی این نکات رعایت نشوند.
کلمات کلیدی (Keywords)
میخواهیم ببینیم سومین بخش از یک مقاله آی اس آی چیست و بهتر است چه نکاتی را در مورد آن رعایت کنیم. دقت کنید ترتیبی که در این نوشته برای بخشهای مختلف یک مقاله ISI بیان شده است، بر اساس ساختار مقالهای است که در نهایت در ژورنال منتشر میشود. بنابراین در هنگام نوشتن مقاله، قطعا با این ترتیب پیش نمیروید. برای مثال، ممکن است ابتدا بخشهایی مانند روش کار و نتایج نوشته شوند و در انتها به نوشتن چکیده و انتخاب کلمات کلیدی بپردازید.
بهتر است کلمات کلیدی یک مقاله ISI را بهصورت عبارتهایی شامل ۲ الی ۴ کلمه انتخاب کنیم که نشاندهنده موضوع اصلی مقاله هستند. البته کاربرد کلمات کلیدی شامل یک کلمه هم قابلقبول است، اما نکتهای که در مورد چنین کلمات کلیدی وجود دارد این است که کاربرانی که این تک کلمه را جستجو میکنند احتمالا با موضوعات گستردهتری مواجه خواهند شد. در نتیجه احتمال دیده شدن مقاله شما در نتایج جستجو شده برای کاربران کمتر است.
اما با انتخاب کلمات کلیدی شامل ۲ الی ۴ کلمه، موضوع مقاله خود را اختصاصیتر مشخص میکنید و اگر کسی این کلمات اختصاصی را جستجو کند، با احتمال بیشتری به مقاله شما خواهد رسید. بنابراین اهمیت انتخاب کلمات کلیدی مناسب و صحیح در این است که خوانندگان و محققان بیشتری به مقاله شما رجوع خواهند کرد.
مقدمه (Introduction)
مقدمه اولین بخش مفصل یک مقاله ISI است. در مقدمه باید به این سوال پاسخ دهید که چرا این موضوع را برای نوشتن مقاله انتخاب کردهاید. برای پاسخدهی میتوانید در مورد اهمیت موضوع، تفاوت روش شما با سایر روشهای بکار رفته یا دیدگاه متفاوت شما نسبت به آن موضوع صحبت کنید. برای مثال، اگر پژوهش شما کمک میکند تا بخش ناشناختهای از یک موضوع بیشتر شناخته شود، حتما لازم است در این قسمت به آن اشاره کنید.
بخش دیگری که در مقدمه لازم است به آن پرداخته شود، شرح مختصری از تاریخچه و اطلاعات زمینهای است، به گونهای که بتوانید چارچوب مشخصی برای تعریف و توصیف مسئله و سوالات خود بنا کنید. بنابراین اگر مقدمه را به سه بخش تقسیم کنیم، در اولین بخش بهتر است عبارتها و مفاهیم مهمی که در مقاله مطرح میشوند را توضیح دهیم. توضیح موضوع اصلی مقاله و پرداختن به جزئیات مهم نیز در این قسمت انجام میشود.
در بخش بعدی مقدمه لازم است حتما به بخشی از پژوهشها و نتایج بهدست آمده در مورد موضوع خود اشاره کنید. همچنین در انتهای این بخش با توجه به کمبودها و نقایصی که ممکن است در کارهای محققان قبلی وجود داشته باشد، میتوانید دیدگاه و هدف خود را از انجام این پژوهش و نوشتن مقاله بیان کنید و حتما به نوآوری و تفاوتهای کار خود با سایر کارهای مشابه اشاره کنید و آن را تا حد امکان توضیح دهید. در آخرین پاراگراف مقدمه لازم است ساختار کلی مقاله و آنچه در ادامه میخواهید بیان کنید را توضیح دهید. معمولا در این بخش زمان افعالی که استفاده میکنیم ترکیبی از زمان حال و گذشته است.
مواد و روشها (Materials and Methods)
در عنوان این بخش از کلمه مواد به معنای «مواد و ترکیبات شیمیایی» استفاده شده است که قطعا برای تمام موضوعات جامعیت ندارد. برای مثال، اگر پژوهش شما در حوره علوم انسانی است، عنوان این بخش بهصورت Methods خواهد بود. نکته مهم دیگری که در مورد این بخش وجود دارد این است که گاهی ممکن است بهعلت طولانی بودن مقاله، این بخش با عنوان Supporting Information و بهصورت یک فایل جداگانه منتشر شود.

اما چیزی که در مرحله نوشتن یک مقاله ISI مهم است این است که در صورت استفاده از مواد شیمیایی در پژوهش خود، حتما لازم است تک تک مواد و ترکیبات استفاده شده را معرفی کنید. در این معرفی معمولا ذکر میشود که این مواد از چه شرکتی تهیه شدهاند یا چه خصوصیات مانند غلظت یا رسانایی و ... دارند که دانستن آنها در انجام پژوهش مهم است. در مرحله بعد باید روشهایی که برای تهیه ترکیبات خاص یا برای بررسی و تحلیل آماری یک مجموعه داده استفاده کردهاید را شرح دهید. اگر در پژوهش خود جامعه آماری خاصی را در نظر گرفتهاید، لازم است ویژگیهای شرکتکنندگان را بهدرستی در این قسمت توصیف کنید.
همچنین اگر از روشهای آماری، آزمونهای تست، دستگاهها و تجهیزات مشخصهیابی، نرمافزار، تکنیک یا پکیج خاصی در پژوهش خود استفاده کردهاید، بهتر است در این بخش حتما به آنها اشاره کنید و معرفی مختصری از ویژگیهای هر کدام داشته باشید. در این بخش معمولا ذکر میشود که برای مثال اگر از نرمافزار خاصی استفاده شده است، تنظیمات اولیه آن به چه صورت بوده است.
اینکه تا چه اندازه به جزئیات اشاره شود، انتخاب نویسنده است. اما اگر این بخش بهخوبی نوشته شود، نتیجهگیری قویتری خواهید داشت و در نتیجه امکان گرفتن پذیرش از ژورنال بهتری را خواهید داشت. نکته مهم این است که نیازی نیست در این بخش به مزایا یا معایب روش خود یا سایر روشها اشاره کنید. همچنین در این بخش راجعبه نتایج بهدست آمده اصلا صحبتی نمیشود.
نتایج (Results)
در این بخش از مطلب مقاله ISI توضیح میدهیم که محتوای مهمترین بخش از یک مقاله آی اس آی چیست. در بخش نتایج، تمام دستاوردها، یافتهها و مقادیر عددی بهدست آمده ابتدا در قالب متن و سپس در قالب جدول، نمودار یا شکل جمعبندی و ارائه میشوند. همچنین لازم است با توجه به موضوع پژوهش، بررسی صحت و درستی یا ویژگیهای آماری دادههای بهدست آمده نیز نشان داده شود. عموما در بخش نتایج یک مقاله ISI از زمان گذشته برای افعال استفاده میشود.
هدف این بخش این است که فقط نتایج بهدست آمده در کار خود را گزارش دهیم. تحلیل، تفسیر یا مقایسه این نتایج را در بخش بعد انجام میدهیم. البته همانطور که اشاره شد، ممکن است در برخی ژورنالها این دو بخش با هم ادغام شوند.
بحث (Discussion)
بلافاصله پس از گزارش نتایج، باید به تحلیل و بررسی و بحث در مورد آنها بپردازیم. این بخش کاملا در راستای بخش قبل نوشته میشود. گاهی برای راحتی و انتقال بهتر مفاهیم، انتخاب نویسندگان و ژورنالها این است که این دو بخش با هم نوشته شوند، به این شکل که با گزارش نتایج هر بخش از پژوهش، بلافاصله تفسیر یا مقایسههای لازم در مورد آنها نیز ارائه شود. دقت کنید پس از بحث روی نتایج بهدست آمده، لازم است به یک تفسیر و نتیجهگیری کلی برسیم که آن را هم در این بخش و هم در بخش بعد یعنی نتیجهگیری اعلام میکنیم. زمان افعال استفاده شده در این بخش نیز معمولا گذشته است.
در همین راستا توضیح مزایا و احیانا بخشهای نامشخص پژوهش انجام شده به همراه تطابق و پیوستگی آن با پژوهشهای قبلی باید با دقت انجام شود. در واقع یکی از نکاتی که میتوانید در این بخش مطرح کنید این است که نتایج سایر محققان و مقالات مرتبط با کار خود را مطرح کرده و روشها و نتایج نهایی خود را با آنها مقایسه کنید. البته برای نوشتن چنین مقایسهای باید شرایط مقایسه فراهم باشد و پژوهشها به هم نزدیک و مرتبط باشند. همچنین بهتر است زمانی این کار را انجام دهید که نتایج شما در تایید کار دیگران و بهويژه تکمیل کننده آن است. اینکه در انتها نتایج شما یافتههای جدیدی به کار دیگران اضافه کرده باشد، نکته مثبتی برای پذیرش و چاپ مقاله ISI شما در یک ژورنال بهتر محسوب میشود.
نتیجهگیری (Conclusion)
یکی دیگر از بخشهایی که اغلب خوانندگان به منظور بهدست آوردن یک دید کلی از مقاله ISI شما، پس از چکیده به آن مراجعه میکنند، بخش نتیجهگیری است. نتیجهگیری مروری مختصری بر کل مقاله است، با تمرکز بیشتر روی نتایج بهدست آمده. شباهت محتوای این بخش با چکیده زیاد است، اما در اغلب موارد برای تعداد کلمات بخش نتیجهگیری در یک مقاله ISI محدودیتی نداریم.

بهتر است بار دیگر در این بخش در مورد اهمیت پژوهش انجام شده و تمایز کار خود با دیگران (بدون اشاره به پژوهشهای قبلی) و همچنین در مورد نتایج بهدست آمده توضیح دهیم. همچنین بخش مهمی که میتوانیم به نتیجهگیری اضافه کنیم بیان پژوهشهایی است که میتوان در آینده در ادامه این کار انجام داد. بهويژه اگر در بخش قبل به کاستیها و مشکلات پژوهش خود اشاره کردهایم، لازم است در این بخش آنها را بهعنوان مواردی که بهتر است در آینده پیگیری شوند، در نظر بگیریم. با توجه به این نکته، زمان افعال بخش نتیجهگیری میتواند بهصورت ترکیبی از گذشته و آینده باشد.
قدردانیها (Acknowledgments)
بخش قدردانی لزوما در تمام مقالات وجود ندارد. در این قسمت توضیح میدهیم که منظور ما از قدردانی در ساختار یک مقاله آی اس آی چیست. چنانچه در طول پژوهش خود از امکانات آزمایشگاه خاصی استفاده کردهاید، یا شخص یا اشخاص خاصی به شما کمک کردهاند، بهتر است در این قسمت آنها را معرفی کرده و در قالب یک متن کوتاه و محترمانه از آنها تشکر کنید.
نکته مهم در این بخش این است که اشخاص معرفی شده در بخش قدردانی مقاله ISI نباید جزء اسامی نویسندگان مقاله باشند. در حقیقت اگر شخص یا اشخاصی به شما یا نویسندگان در حین انجام پژوهش کمک کرده است یا امکانات خاصی را در اختیار شما قرار داده است، اما جزء نویسندگان مقاله محسوب نمیشود، میتوانید در این بخش از او تشکر کنید.
همچنین اگر موسسه یا دانشگاه خاصی در زمینه تامین هزینهها یا ارائه تجهیزات لازم به شما کمک کرده است، حتما میتوانید نام آن موسسه / دانشگاه را در این بخش ذکر کنید. بهعلاوه اگر مقاله ISI شما فرآیند داوری را پشت سر گذاشته و در مرحله چاپ است، میتوانید پیش از تایید نسخه نهایی مراتب سپاسگزاری خود را از داوران مجله بهجهت بیان نظرات و اثری که در بهبود پژوهش شما داشتهاند، اعلام کنید.
تا اینجا تقریبا با بخشهای مختلف یک مقاله ISI آشنا شدیم و یاد گرفتیم ساختار یک مقاله آی اس آی چیست. اگر میخواهید به نوشتن قسمتهای مختلف مقاله ISI مانند چکیده، نتایج، بحث و نتیجهگیری و ... کاملا مسلط شوید، پیشنهاد میکنیم مطلب «رایجترین اشتباهات در ترجمه و ارائه مقاله ISI» از مجله فرادرس را در این زمینه مطالعه کنید تا با جلوگیری از اشتباهات رایج، بتوانید مقاله با کیفیتی ارائه دهید.
مراجع (References)
یکی دیگر از مهمترین بخشهای یک مقاله ISI، بخش مراجع آن است. عموما درج مراجع در متن اصلی مقاله یا رفرنسدهی با نرمافزار Word، کار راحتی نیست و بهتر است از نرمافزارهایی که با این هدف طراحی شدهاند، کمک بگیرید. یکی از این نرمافزارها «اندنوت» (Endnote) است که علاوه بر رفرنسدهی راحت، به شما در مدیریت مراجع و منابع نیز کمک میکند. به همین دلیل در ابتدای این بخش، فیلم آموزش اندنوت – رفرنس نویسی با EndNote همراه با مثالهای کاربردی فرادرس را معرفی میکنیم که لینک آن نیز در ادامه برای شما قرار داده شده است:
همچنین یکی دیگر از پرکاربردترین نرمافزارهای این حوزه، نرمافزار «مندلی» (Mendeley) است که لینک آموزش جامع این نرم افزار نیز در بخش معرفی دورههای فرادرس در همین نوشته درج شده است. اگر به خاطر داشته باشید گفتیم که در بخش مقدمه، ابتدا تاریخچه و اطلاعات پایهای لازم در زمینه موضوع خود را توضیح میدهیم. در واقع این قسمت، اولین بخشی از مقاله است که حتما به رفرنسدهی نیاز دارد. تمام منابعی که در سراسر مقاله به آنها ارجاع دادهایم یا در اصطلاح سایت شدهاند (Cited)، در بخش مراجع بهترتیب معرفی در متن نمایش داده میشوند.

البته شیوه رفرنسدهی با توجه به موضوع مقاله متفاوت است. برای مثال ممکن است ارجاع به منابع در داخل متن با عدد یا هر نماد دیگری نشان داده شود و در انتهای مقاله، در بخشی به نام مراجع، اطلاعات هر منبع با جزئیات شرح داده شود. در عین حال این امکان وجود دارد که بهجای اعداد داخل متن، از پاورقی استفاده شود و در انتهای مقاله در بخشی به نام «کتابشناسی» (Bibliography) بهجای مراجع، اطلاعات منابع توضیح داده شود. عموما مقالاتی که در حوزه علوم پایه و علوم اجتماعی نوشته میشوند، از فرمت اول استفاده میکنند و روش دوم بیشتر برای مقالات در حوزه علوم انسانی بکار میرود. ما با این فرض که شیوه رفرنسدهی ما دارای بخش مراجع است، پیش میرویم.

سبک یا شیوه ارجاع یا Citation Style در متن مقاله (اینکه با اعداد داخل آکولاد نمایش داده شوند یا با حروف یا ...) و در بخش مراجع (اینکه اطلاعات مراجع با چه ترتیبی و در چه فرمتی نشان داده شوند) در دستورالعمل ژورنال انتخابی مشخص شده است. بنابراین بهتر است با یک سبک به انتخاب خود، ارجاعات را در مرحله نوشتن مقاله حتما انجام دهید. سپس با توجه به شرایط و بر حسب اینکه نیاز است مقاله خود را چند بار به ژورنالهای مختلف ارسال کنید، میتوانید استایل را تغییر دهید، فقط کافی است به یکی از نرمافزارهای گفته شده مسلط باشید.
شیوههای مختلفی برای ارجاع در داخل متن تعریف شده است که ژورنالها با توجه به حوزه و موضوعات مقالات خود معمولا یک کدام را انتخاب میکنند. مرسومترین آنها عبارتاند از:
- MLA
- APA
- Chicago
به تفاوت این استایلها در شکلهای این بخش توجه کنید. مرجع انتخابی در هر سه استایل یکی است، اما شیوه بیان اطلاعات نویسنده، سال انتشار، نام ژورنال، شماره صفحه و ... در هر استایل متفاوت است:

بررسی سرقت ادبی یا Plagiarism
یکی دیگر از نکاتی که در حین نوشتن مقاله ISI یا پس از آماده شدن پیشنویس، لازم است به آن توجه شود، بررسی سرقت ادبی یا پلاجریسم است. در این زمینه نرمافزارهای مختلفی وجود دارد که میتوانید با جستجو آنها را پیدا کنید. با این پیشفرض که هنگام نوشتن مقاله و بهویژه در نگارش بخشهایی مانند مقدمات و بیان تاریخچه سعی شده است برداشت شما از مقالات نوشته شود، باز هم بهتر است پیش از سابمیت متن بخشهای ابتدایی مقاله را با این نرم افزارها چک کنید.
به این ترتیب اولین و مهمترین بخش انتشار مقاله ISI که نوشتن آن است، به پایان رسید. به پیشنویس نهایی مقاله که برای ارسال آماده شده است، Manuscript هم گفته میشود. مرحله بعد این است که ژورنال مناسب پژوهش خود را انتخاب کنیم که در بخش بعد به آن میپردازیم.
نحوه جستجو و انتخاب ژورنال ISI
پس از اینکه نوشتن Manuscript مقاله ISI به اتمام رسید، نوبت به پیدا کردن ژورنال ISI مناسب جهت ارسال یا سابمیت Manuscript است. در ابتدای مطلب توضیح دادیم که ژورنالهای نمایه شده در «Web of Science» همگی ISI محسوب میشوند. بنابراین اگر ژورنال خاصی مدنظر شماست و میخواهید تشخیص دهید که آیا این ژورنال ISI محسوب میشود یا نه، کافی است به سایت «Web of Science» Master Journal List مراجعه کنید.

با ورود به این سایت، در همان ابتدا بخشی را مطابق کادر قرمز رنگ در تصویر زیر مشاهده میکنید که به شما اجازه میدهد ژورنالهای ISI مختلف را جستجو کنید. برای مثال، فرض کنید ژورنالی با عنوان Advanced Energy Materials مدنظر شما است و میخواهید ببینید اگر مقاله خود را برای این ژورنال ارسال کنید، در صورت پذیرش یک مقاله ISI محسوب میشود یا خیر.
با نوشتن اسم این ژورنال در کادر قرمز رنگ بالا و کلیک روی گزینه Search Journals، به نتیجه زیر میرسید:

مشاهده میکنید که بهعنوان اولین نتیجه، ژورنال موردنظر و اطلاعات آن داخل یک کادر آبی رنگ نشان داده شد. بنابراین مجله Advanced Energy Materials یک ژورنال ISI محسوب میشود، چون در لیست «Web of Science» قرار دارد. در این جستجو، اطلاعاتی مانند ناشر این مجله که انتشارات Wiley است، به همراه فهرست یا نمایه این ژورنال در پایگاه داده «Web of Science» نیز دیده میشود.
همچنین در ادامه میتوانید چند ژورنال ISI پیشنهادی «Web of Science» را که عنوانی نزدیک به نام این ژورنال ISI دارند، مشاهده کنید. بررسی ژورنالهای دیگر از این جهت میتواند مفید باشد که در صورت پذیرش نگرفتن از ژورنال موردنظر خود، میتوانید منوسکریپت خود را به یکی از این ژورنالها سابمیت کنید.
حالا فرض کنید عنوان دیگری به نام Optik برای ژورنال ISI مدنظر شما است. اگر این عنوان را در کارد بالا وارد کنیم، هیچ نتیجهای در جستجو ظاهر نمیشود. پس ژورنال Optik جزء مجلات نمایه شده در «Web of Science» نیست و مقالهای که در آن منتشر میشود نیز یک مقاله ISI محسوب نخواهد شد. اگر این عنوان را در گوگل جستجو کنید، میبینید که عنوان گستردهتر این ژورنال در حقیقت Optik: International Journal for Light and Electron است. اگر این عبارت را در موتور جستجوی «Web of Science» وارد کنیم، با اینکه چند پیشنهاد ارائه میشود اما هیچکدام عنوان دقیق این ژورنال را ندارند.
پس باز هم به این نتیجه رسیدیم که Optik: International Journal for Light and Electron یک ژورنال ISI نیست. در حقیقت با وارد کردن نام گستردهتر یک ژورنال که ISI هم نیست، «Web of Science» ژورنالهایی را به شما پیشنهاد داده است که به عنوان موردنظر شما تا حدی نزدیک هستند. پس میتوانید از این پیشنهادها استفاده کنید و آنها را بهعنوان مجلات ISI بررسی کنید.
بهطور کلی این نحوه جستجو زمانی برای شما مفید است که یک یا چند ژورنال مختلف را مدنظر دارید و میخواهید در مورد ISI بودن آنها مطمئن شوید. اما فرض کنید که ژورنال خاصی را در نظر ندارید و میخواهید ببینید با توجه به موضوع مقاله شما، پیشنهاد این سایت چیست. در این صورت میتوانید پس از ورود به سایت «Web of Science» Master Journal List، از کادر مشخص شده در تصویر زیر استفاده کنید:

جهت استفاده از این قسمت از سایت، ابتدا باید یک حساب کاربری در سایت ایجاد کنید. با کلیک روی بخش آبی رنگ گوشه سمت راست و بالای صفحه با عنوان Create Free Account، پس از وارد کردن ایمیل و در نظر گرفتن یک پسورد این فرآیند رایگان و به آسانی انجام میشود. پس از ساخت حساب کاربری، با کلیک روی گزینه Log in وارد حساب کاربری خود میشوید و حالا میتوانید از گزینه Match Manuscript استفاده کنید. با کلیک روی این گزینه، کادری بهصورت زیر را مشاهده خواهید کرد:

پیشنهاد ما این است که حتما در هر دو کادر بالا اطلاعات موردنیاز شامل بخشهای مهمی از عنوان و چکیده پیشنویس خود را وارد کنید تا به مناسبترین انتخابهای ممکن برسید. البته باید محدودیت تعداد کلمات را برای چنین جستجویی در نظر بگیرید. در مورد عنوان بهتر است حداقل از ۱۰ کلمه و در مورد چکیده بهتر است حداقل از ۱۰۰ استفاده کنید.
پس از کپی کردن این بخشها داخل کادرهای موردنظر، با کلیک روی گزینه Find Journals، لیستی از چند ژورنال کاملا مرتبط با حوزه درخواستی شما ارائه میشود. بنابراین با طی کردن مراحلی که تا اینجا توضیح داده شد، متوجه شدید که چگونه مجله ISI مناسب و مرتبط با موضوع کار خود را پیدا کنید. در بخشهای بعد به این میپردازیم که نحوه ارسال و انتشار مقاله آی اس آی چیست.
ارسال یا Submit مقاله ISI
فرض کنید پیشنویس مقاله ISI شما آماده است و ژورنال خود را برای انتشار مقاله ISI نیز انتخاب کردهاید. در بخش قبل توضیح دادیم که چگونه ISI بودن مقالات منتشر شده در یک ژورنال فرضی را بررسی کنیم. در این قسمت توضیح میدهیم که فرآیند ارسال مقاله به یک ژورنال ISI نوعی مانند Advanced Energy Materials چگونه است و گامهای سابمیت پیشنویس مقاله آی اس آی چیست.

اولین گام رفتن به وبسایت مجله موردنظر است. با سرچ عنوان مجله در گوگل، بهراحتی میتوانید وارد وبسایت ژورنال ISI موردنظر خود شوید. در تصویر زیر مشاهده میکنید که با وارد کردن عنوان ژورنال Advanced Energy Materials، لینک وبسایت آن به همراه لینک سایر بخشهای مهم مجله مانند «راهنمای نویسندگان» (Author Guidelines) و «نمای کلی» (Overview) و ... به شما نشان داده میشود:

در قدم بعدی بهتر است ابتدا بخش Overview مجله انتخابی خود را با کلیک روی Overview در تصویر بالا، حتما مطالعه کنید. در این قسمت با بررسی Aims and Scope مجله، به معنای اهداف و موضوعاتی که این مجله بهصورت اختصاصی در محتوای خود پوشش میدهد، دید بهتری نسبت به ژورنال پیدا میکنید. حتی ممکن است پس از مطالعه این قسمت به این نتیجه برسید که این ژورنال برای انتشار مقاله شما مناسب نیست و محتوای شما با Aims and Scope این مجله زیاد همپوشانی ندارد.

همچنین در همین صفحه اطلاعات دیگری مانند نوع مقالات چاپ شده در این ژورنال مشخص شده است. در کادر قرمز دوم در تصویر بالا، بیان شده است که مقالات ISI منتشر شده در این ژورنال میتوانند یکی از انواع زیر را داشته باشند:
- مقاله مروری یا Review
- مقاله پژوهشی یا علمی - پژوهشی یا Research Article
- مقاله علمی-ترویجی یا Perspective or Commentary Article
انتخاب دانشجویان اغلب دومین گزینه است. همچنین در ادامه همین صفحه از وبسایت این ژورنال، کلمات کلیدی پرکاربرد این ژورنال به شما نشان داده شده است که باز هم میتوانید از آن بهعنوان یک راهنمای دقیق جهت انتخاب این ژورنال و همخوانی آن با موضوع نوشته خود استفاده کنید. دقت کنید شکل بصری وبسایت یک ژورنال ISI و بخشهای مختلف آن، در ژورنالهای مختلف متفاوت است. اگر میخواهید اولین مقاله ISI خود را منتشر کنید، بدیهی است که در ابتدا کمی با ابهام روبرو شوید. اما پس از بررسی بخشهای مختلف چند ژورنال، بهتدریج به این فرآیند مسلط خواهید شد.
پس از اینکه در مورد تطابق موضوع مقاله ISI خود و بخش Aims and Scope ژورنال انتخابی مطمئن شدید، مرحله بعدی مطالعه و بررسی دقیق بخش راهنمای نویسندگان یا Guide for Authors است. برای مثال، در مورد ژورنال فرضی گفته شده چنین بخشی بهصورت تصویر زیر است:

در اولین کادر قرمز میتوانید ببینید که فایلهای لازم برای سابمیت یک مقاله آی اس آی چیست. در ادامه همین صفحه جزئیات مربوط به هر بخش توضیح داده شده است. معمولا در فرآیند سابمیت مقاله ISI ممکن است چند فایل دیگر علاوهبر بخشهایی که در ساختار مقاله عنوان کردیم از شما خواسته شود. برای مثال، بخشهایی با عنوان «تضاد یا تعارض منافع» (Conflict of Interest)، «نامه معرف» (Cover Letter) و «نکات برجسته» (Highlights) که عبارتاند از:
- Conflict of Interest: هدف از ارائه این بخش نشان دادن توافق نویسندگان در مورد بخشهای مختلف مقاله است.
- Cover Letter: نشاندهنده خلاصهای از مقاله شما به سردبیر ژورنال است.
- Highlights: در این بخش نتایج و یافتههای پژوهش خود را در قالب چند بولت و بهصورت کاملا خلاصه ارائه میدهید.
به تفاوت کاورلتر و چکیده دقت کنید. کارولتر با هدف برجسته کردن نکات مهم پژوهش شما و به جهت جلب رضایت «سردبیر ژورنال» (Journal Editor) نوشته میشود. در کاورلتر باید توضیح دهید چرا انتشار این مقاله و مطالعه آن برای خوانندگان این ژورنال مفید خواهد بود. همچنین در دومین کادر قرمز ملاحظه میکنید که در این ژورنال، دو نوع تمپلیت شامل Word و Latex بهعنوان تمپلیتهای نمونه قرار داده شده است که با دریافت آنها میتوانید با فرمت ژورنال شامل فونتهای بخشهای مختلف، پاراگرافبندیها، فاصله بین خطوط و ... آشنا شوید. بنابراین پس از مطالعه و بررسی دقیق این بخش، لازم است فایلهای خواسته شده را در قالب فرمت موردنظر ژورنال آماده کنید.
گام بعدی شروع فرآیند سابمیت مقاله ISI است. اگر مجددا روی لینک وبسایت خود ژورنال کلیک کنید، مشاهده میکنید که در نوار آبی رنگ بالای صفحه و با رفتن روی منوی CONTRIBUTE، میتوانید گزینه Submit a Manuscript را مشاهده کنید. باز هم تاکید میکنیم که نحوه تقسیمبندی یا وجود این منوها، برای ژورنالهای مختلف متفاوت است. در برخی ژورنالها همان ابتدای ورود به وبسایت میتوانید گزینه Submit a Manuscript را بهراحتی مشاهده کنید:

با کلیک روی بخش سابمیت، به بخش وارد کردن اطلاعات لازم جهت ورود به سامانه ارسال مقاله در این ژورنال میرسیم. نام کابری و کلمه عبوری که در این بخش وارد میکنیم، مهم است. در حقیقت ورود به سامانه سابمیت مقاله و مکاتبات بعدی با سردبیر ژورنال یا ادیتور و داوران تا زمان انتشار، توسط فردی به نام «نویسنده مسئول» (Corresponding Author) انجام میشود. به همین دلیل بهتر است فردی برای این عنوان انتخاب شود که تجربه بیشتری در برقراری ارتباط با مجلات مختلف داشته است.
نویسنده مسئول حتما باید جزء نویسندگان مقاله باشد، یعنی در بخشی که نام نویسندگان مقاله درج شده است، نویسنده مسئول هم قرار دارد. تمایز نویسنده مسئول با سایر نویسندگان مقاله در علامت خاصی است که در کنار نام او قرار میگیرد (معمولا علامت ستاره یا *). همچنین نویسنده مسئول لزوما نویسنده اول نیست. نویسنده اول عموما فردی است که چه در زمینه انجام پژوهش و چه در زمینه نوشتن پیشنویس مقاله و آمادهسازی نتایج، نمودارها یا جداول بیشترین همکاری را داشته است.

بنابراین اگر نویسنده مسئول نیستید، اما سابمیت مقاله به عهده شما است، لازم است با اطلاعات کاربری نویسنده مسئول به سامانه بالا وارد شوید. اصولا در مورد نام کاربری بهتر است از یک ایمیل دانشگاهی استفاده شود که نشاندهنده ارتباط شما با یک موسسه تحقیقاتی یا دانشگاه و در حقیقت Affiliation شما است. همچنین در مراحل سابمیت مقاله نیز، بخشی به عنوان وارد کردن اسامی نویسندگان وجود دارد که بهتر است نویسندگان دیگر نیز Affiliation مشخصی داشته باشند.
پس از اینکه وارد سامانه سابمیت مقاله شدید، لازم است مرحله به مرحله اطلاعات و فایلهای درخواست شده را بارگزاری و وارد کنید. در انتها با دریافت ایمیل از سمت ژورنال، باید مطمئن شوید که مقاله در مرحله پیشداوری یا Peer Review قرار دارد. در واقع اگر از سامانه سابمیت مقاله خارج شده و مجددا وارد شوید، باید در حساب کاربری، بخش جدیدی نشان داده شود که منطبق با اطلاعات مقاله سابمیت شده شما و در مرحله Peer Review است.
داوری یا Review مقاله ISI
در بخش قبل یاد گرفتیم که جزئیات و اطلاعات لازم برای سابمیت یک مقاله آی اس آی چیست. پس از اینکه پیشنویس مقاله خود را به ژورنال ارسال کردید، مقاله ISI شما ابتدا در دسترس ادیتور یا سردبیر ژورنال قرار میگیرد. معمولا سردبیر یک نگاه کلی به مقاله ارسالی دارد. برای مثال، اگر موضوع و محتوای مقاله با Aims and Scope ژورنال همخوانی نداشته باشد یا در زمینه نوآوری و ایده، حرف جدیدی در مقاله مطرح نشده باشد یا سطح پژوهش شما با استانداردهای ژورنال مطابقت نداشته باشد، ممکن است در این مرحله با پاسخ Reject از سوی نشریه روبرو شوید.

در غیر این صورت، ادیتور مقاله شما را برای داوران تعیین شده ارسال میکند. معمولا تعداد داوران ژورنالها متفاوت و اغلب بین ۲ تا ۴ نفر است. اکثر مقالات پس از بررسی داوران، وارد مرحله دیگری به نام «بازبینی یا تجدیدنظر» (Revision) میشوند. مقاله Revised شده، مقالهای است که برای ژورنال ارسال شده، ادیتور در اولین مرحله آن را تایید کرده و داوران پس از بررسی، در مورد آن مقاله نظراتی را ارسال کردهاند. در نتیجه ادامه فرآیند داوری منوط به پاسخدهی به نظرات داوران است.

فرآیند بازبینی با توجه به تعداد نظرات یا کامنتهای (Comments) دریافتی از سوی داوران ممکن است طولانی یا کوتاه باشد. گاهی ممکن است فقط یک داور یک نظر داشته باشد، در حالی که در مواردی ممکن است هر چهار داور روی مقاله شما تعداد زیادی کامنت قرار دهند. همچنین نوع کامنتها، پیشنهادات و سوالاتی که مطرح میشود نیز متفاوت است. برای مثال، ممکن است از شما خواسته شود برای اثبات درستی نتایج خود تست یا آزمایش دیگری انجام دهید. گاهی داوران از شما میخواهند در مورد مبحث خاصی محاسبات یا آزمون خاصی را انجام داده و نتایج را مقایسه کنید. در مواردی، کامنت داوران، سوال در مورد مفاهیم و ایده اصلی پژوهش شما است.

پس از اینکه توانستید پاسخهای مناسب را برای کامنت داوران تهیه کنید و در قالب متن یا پیشنویس اصلاح شده یا بازبینی شده (Revised Manuscript) آن را مجددا در سامانه بارگزاری کنید، فرآیند بالا دوباره تکرار میشود. ابتدا ادیتور پاسخهای شما را بررسی میکند و در صورت تایید، پاسخها برای داوران ارسال میشود. این چرخه در صورتی که داوران مجددا مرحله Revision را تشخیص دهند، ادامه پیدا میکند. اما اگر تایید داوران را کسب کنید، پس از تایید نهایی ادیتور مقاله شما پذیرفته شده است.
عموما پذیرش مقالات
انتشار مقاله ISI
پس از اینکه توانستید پذیرش مقاله ISI خود را برای انتشار در ژورنال بگیرید، مرحله بعدی تولید و انتشار آن در ژورنال است. در این مرحله ممکن است برای شما اطلاعات و فرمتهای خاصی ارسال میشود تا مقاله خود را برای انتشار طبق آن راهنما آماده کنید.

همچنین اسامی نویسندگان و برخی اطلاعات شما و همکارانتان مجددا با شما چک میشود. سپس نسخه پیش از چاپ یا Proof مقاله ISI برای شما ارسال میشود و پس از تایید شما، مقاله در تاریخ مقرر شده منتشر خواهد شد.

یادگیری نرمافزارهای کاربردی نگارش مقاله ISI با فرادرس
در این مطلب از مجله فرادرس آموختیم روند نگارش و انتشار یک مقاله آی اس آی چیست و اگر بهخاطر داشته باشید، در برخی از بخشها توضیح دادیم که برای نوشتن متن مقاله یا مدیریت منابع و رفرنسدهی، میتوانید از نرمافزارهای طراحی شده به این منظور استفاده کنید. در این بخش قصد داریم چند فیلم آموزشی از مجموعه فرادرس را به شما معرفی کنیم که با این هدف تهیه شدهاند. با مشاهده این دورههای آموزشی در قالب فیلم و تصویر، میتوانید بهراحتی به این نرمافزارها مسلط شوید:

- فیلم آموزش صفحه آرایی پایان نامه و مقاله در ورد Word فرادرس
- فیلم آموزش نگارش متون علمی در لتکس LaTeX فرادرس
- فیلم آموزش اندنوت – رفرنس نویسی با EndNote + مثال های کاربردی فرادرس
- فیلم آموزش مدیریت مراجع در نگارش مقالات علمی با اندنوت EndNote فرادرس
- فیلم آموزش مدیریت منابع و مراجع علمی با مندلی MENDELEY فرادرس
- فیلم آموزش تحلیل استنادی یا ارجاعی Citation Analysis با هیست سایت HistCite فرادرس
- فیلم آموزش نرم افزار پژوهیار برای مدیریت منابع پژوهشی و رفرنس نویسی مقالات فرادرس
مقاله ISI با دسترسی آزاد (Open Access) چیست؟
در بخشهای قبل کاملا توضیح دادیم که یک مقاله آی اس آی چیست و چه ویژگیها و ساختاری دارد. در این بخش و بخشهای بعد چند نکته تکمیلی را توضیح خواهیم داد. یکی از این نکات، تعریف مجلات با دسترسی آزاد یا Open Access است. مجلات با امکان دسترسی آزاد، بر اساس حمایت مالی اشخاص یا سازمانهای خاصی منشر میشوند و دسترسی به مقالات چاپ شده در این مجلات برای عموم بهصورت آنلاین آزاد است. این مجلات ممکن است ISI باشند یا نه. بنابراین اگر میخواهید این مسئله برای شما روشن شود، حتما زمانی که به وبسایت مجله مراجعه میکنید، در این زمینه نیز جستجوهای لازم را انجام دهید.
اغلب نشریات با امکان دسترسی آزاد، در همان صفحه ابتدای وبسایت مجله این مسئله را عنوان میکنند. همچنین نکته مهم دیگر این است که اگر مجله ISI انتخابی شما برای ارسال مقاله Open Access هم باشد، لازم است در مرحله انتشار مقاله هزینهای را پرداخت کنید. این در حالی است که برای انتشار مقاله ISI به ژورنالهایی که Open Access نیستند، نیازی به پرداخت هیچ هزینهای نیست.