فرمول شاخص کل بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟ — به زبان ساده
برای تمایز و تشخیص بین پدیدههای مختلف نیاز به ابزاری برای سنجش و مقایسه است. «شاخص» (Index) پارامتری است که میزان تغییرات را نشان میدهد و مقایسه پدیدههای مختلف را آسانتر میکند. مفهوم شاخص در بورس به تغییر حرکت و جهت بازار سهام اشاره دارد. تشخیص روند شاخص کل برای پیگیری روند اوراق قرضه و داراییهای مختلف بسیار مهم است. در این شاخص، نسبتی تشکیل میشود که در صورت آن، مجموع ارزش بازاری شرکتهای بورس و در مخرج آن عدد پایه شاخص قرار میگیرد. از مهمترین معیارهای سنجش عملکرد سرمایهگذاری در بورس و حتی سرمایهگذاریهای غیر مالی، «شاخص کل بورس» (Total Stock Index) است. در این نوشتار فرمول شاخص کل بورس و شیوه محاسبه آن ارائه خواهد شد.
شاخص چیست ؟
شاخص از جمله مفاهیمی است که تعاریف زیادی در مورد آن وجود دارد. تعریف شاخص تا حد زیادی بستگی به ماهیت موضوع، زمینه مطالعاتی یا متغیر مورد بررسی دارد. در ادامه برخی از مهمترین تعاریف شاخص ارائه شده است.
- شاخص فهرستی است که معمولاً به ترتیب حروف الفبا از برخی از دادههای مشخص مرتب شده است.
- شاخص فهرستی از آیتمها (مانند موضوعات یا نامها) است که در یک اثر چاپی مورد بررسی قرار میگیرند و برای هر مورد شماره صفحهای را میدهد که ممکن است در آن صفحه پیدا شود.
- شاخص فهرستی از شرکتهای سهامی عام و قیمت سهام آنها است.
- شاخص تجزیه و تحلیل کتابشناختی است و گروههای نشریات که معمولاً به صورت دورهای منتشر میشوند را در برمیگیرد.
- شاخص نسبت یک بعد از یک چیز به بعد دیگر.
- شاخص ابزاری برای نشان دادن یک مقدار یا کمیت است.
- شاخص چیزی است که فرد را به یک واقعیت یا نتیجه خاص هدایت میکند.
- شاخص نسبت یک متغیر به یک متغیر دیگر است.
- شاخص ترکیب چند متغیر برای ساخت یک متغیر دیگر با وزنهای مختلف است.
همانطور که مشاهده میشود، تعاریف زیادی شاخص در زمینههای مختلف وجود دارد. این تعریفها تا حد زیادی به ماهیت موضوع مورد بررسی، روششناسی پژوهش و موضوع مورد مطالعه بستگی دارد.
شاخص کل بورس چیست ؟
همانطور که بیان شد، شاخص بورس معیاری برای اندازهگیری یا سنجش وضعیت عمومی بازار بورس است. شاخص کل بورس از مهمترین نماگرهای اقتصادی در تمامی کشورهای جهان است. حتی افرادی که در بازارهای مالی فعالیت ندارند، تحولات این شاخص را دنبال میکنند. افت و خیزهای شاخص کل بورس حاوی اطلاعات بسیار مفیدی برای معاملهگران، سرمایهگذاران و همچنین سیاستگذاران است. تحولات مثبت اقتصاد کلان میتواند اثرات مثبتی بر شاخص کل بورس داشته باشد. شاخص کلی نقشی برجسته در تشخیص روند بازار دارد.
شاخص کل بورس یکی از پرکاربردترین شاخصها در بین فعالین بازار و سرمایهگذاران است که بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.
فرمول محاسبه شاخص کل بورس
شاخص کل قیمت سهام نماگری است که بیانگر سطح عمومی قیمت شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. بورس تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار فرمول شاخص کل بورس به نام «تپیکس» (Tipex) (با عدد مبنای 100) کرده است. این شاخص در مرکز تحقیقات بازار سرمایه محاسبه میشود. فرمول شاخص کل بورس به صورت زیر است.
$$TEPIX_{i} =\frac{\sum_n^ip_{it}q_{it}}{D_{i}}\times100$$
در فرمول بالا تعریف متغیرها به صور زیر است.
- «$$p_{it}$$»: قیمت شرکت iام در زمان t
- «$$q_{it}$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
- «$$D_{i}$$»: عدد پایه در زمان t
- «$$p_{i0}$$»: قیمت شرکت iام در زمان مبداء
- «$$q_{i0}$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
- «n»: تعداد شرکتهای مشمول شاخص
شاخص قیمت بورس تهران کلیه شرکتهاي پذیرفته شده در بورس را در برمیگیرد. در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا براي مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ میشود. همانطور که فرمول بالا نشان میدهد، تعداد سهام منتشره شرکتها معیار وزندهی در شاخص است. این رویکرد سب میشود که شرکتهای بزرگ نقش بزرگتری در تغییرات شاخص داشته باشند.
ویژگی های شاخص قیمت سهام
مهمترین ویژگیهای شاخص کل بورس تهران را میتوان به صورت زیر فهرست کرد.
- جامعیت
- موزون بودن
- در دسترس بودن
در ادامه به صورت خلاصه در مورد این ویژگیها بحث خواهد شد.
جامعیت شاخص
مهمترین ویژگی شاخص بهای سهام بورس تهران، جامعیت آن است. این شاخص براساس تمامی سهام پذیرفته شده در بورس تهران محاسبه میشود و از جامعیت بالایی برخوردار است.
موزون بودن شاخص
دومین ویژگی شاخص قیمت سهام بورس تهران موزون بودن آن است، به این ترتیب که قیمت هر یک از سهام در تعداد سهام منتشره آن شرکت ضرب و در محاسبات شاخص منظور میشود، بنابراین تغییرات قیمت سهام براساس تعداد سهام منتشره آن در شاخص قیمت تأثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت. این موضوع نشان میدهد که هر چه تعداد سهام بیشتر باشد تأثیر تغییر ات بر روی روی شاخص بیشتر است و بالعکس.
در دسترس بودن شاخص
سومین ویژگی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران در دسترس بودن آن است. با استقرار سختافزار و نرمافزارهای مناسب امکان محاسبه شاخص قیمت سهام بهصورت لحظهای فراهم شده است و از طریق شبکه کامپیوتری در اختیار علاقهمندان بهصورت مستقیم قرار گرفته است.
معرفی فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس
شاخص کل نقشی بسیار مهم در بررسی کلیات بازار دارد. این شاخص، اطلاعات مفیدی در زمینه کلیات بازار و همچنین سمت و سوی آن در اختیار معاملهگران قرار میدهد تا براساس آن ثبت سفارش خرید یا فروش انجام دهند. با توجه به اهمیت شاخص کل در بورس، فرادرس اقدام به تهیه یک فیلم آموزشی ۵ ساعت و ۵۷ دقیقهای در زمینه آموزش تحلیل جریان سفارشها و نقدینگی در بورس کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.
این فیلم آموزشی در ۸ درس ارائه شده است. درس اول مقدماتی در زمینه سفارشگیری و جریان نقدینگی ارائه میکند. در درس دوم نسبت خریدار به فروشنده و قدرت خریدار و فروشنده بحث میشود. در درس سوم نسبت سرانه خرید و تفسیر آن تدریس میشود. درس چهارم در ارتباط با میزان ورود و خروج نقدینگی و پول هوشمند به بازار است. درس پنجم و ششم نیز به ترتیب قدرت خریدار و فروشنده و حجمهای غیرعادی را مورد بررسی قرار میدهد. درس هفتم داده های تفصیلی معاملات و درس پایانی تغییر مالکیت سهام را مورد بررسی قرار میدهد.
- برای مشاهده فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس + اینجا کلیک کنید.
جمعبندی
این نوشتار در زمینه فرمول شاخص کل بورس بود. در ابتدا مفهوم شاخص از رویکردهای مختلف بررسی شد و سپس مفهوم شاخص کل بورس ارائه شد. در پایان نیز فرمول شاخص بورس و ویژگیهای آن ارائه شد.