تک لپه ای ها چه هستند و خصوصیات گیاهان تک لپه ای چیست؟ — به زبان ساده

قسمتی از گیاه پیاز که ما می‌خوریم گروهی از برگ‌های فشرده است. اگر از نزدیک به آن‌ها نگاه کنید، خواهید دید که رگبرگ‌های برگ‌ها همه موازی هستند و نشان می‌دهد که پیاز یک گیاه تک لپه ای است. سیر نیز تک لپه است و با شرایط مناسب گیاه شروع به رشد می‌کند. چقدر گیاهان تک لپه ای را می‌شناسید؟ در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم گیاهان تک لپه و خصوصیات آن‌ها، مثال‌هایی از آن‌ها و همچنین تفاوت‌های آن‌ها با دو لپه‌ای ها را معرفی کنیم.

گیاهان تک لپه ای چه هستند؟

تک لپه ای ها یا Monocotyledon، با نام Monocot، یکی از دو گروه بزرگ گیاهان گلدار، یا آنژیوسپرم‌ها (نهان‌دانگان) است که فقط یک لپه یا برگ جنینی دارند. گیاهان را می‌توان به طور گسترده به گیاهان گلدار و بدون گل طبقه بندی کرد. گیاهان گلدار را آنژیوسپرم می‌نامند در حالی که گیاهان بدون گل را ژیمنوسپرم (بازدانگان) می‌نامند. بر اساس ماهیت جنین موجود در بذر، گیاهان آنژیوسپرم به گیاهان تک لپه ای و دو لپه ای طبقه بندی می‌شوند.

فیلم آموزش علوم تجربی پایه نهم – بخش زیست و زمین شناسی در فرادرس

کلیک کنید

تک لپه ای ها گیاهانی هستند که دارای دانه‌های یک لپه ای هستند و بنابراین آن‌ها را گیاهان تک لپه می‌نامند. برنج، گندم، ذرت، بامبو، نخل، موز، زنجبیل، پیاز، سیر، نیلوفرها، گل نرگس، زنبق و لاله نمونه‌هایی از گیاهان تک لپه ای هستند. آن‌ها همچنین دارای ویژگی‌های دیگری هستند، مانند قطعات گل مضرب سه. این بدان معناست که آن‌ها می‌توانند سه، شش یا نه گلبرگ داشته باشند یا می‌توانند کاسبرگ‌هایی داشته باشند که گل آن‌ها را تشکیل می‌دهد.

تک لپه ای ها (به عنوان عضوی از آنژیوسپرم‌ها یا گیاهان گلدار) اندام‌های تولید مثل خود را در ساختاری به نام گل حمل می‌کنند و با قرار دادن آن‌ها در یک میوه واقعی، دانه‌های خود را می‌پوشانند (تخمک در داخل یک ناقل، اندام تناسلی ماده گل قرار دارد، که منجر به میوه می‌شود). تک لپه ای ها حدود ۶۷۰۰۰ گونه یا یک چهارم جمعیت گیاهان گلدار را شامل می‌شوند. آن‌ها شامل خانواده بزرگ بسیاری از جمله خانواده چمن‌ها (Poaceae) با ۹۰۰۰ گونه، خانواده زنبق (Cyperacea) با ۵۰۰۰ گونه، نخل‌ها، نیلوفرها و بروملیادها شامل آناناس و همچنین خانواده ارکیداسه (Orchidaceae) با ۲۰۰۰۰ گونه که بزرگ‌ترین خانواده این گروه دارای گل‌های بسیار پیچیده و چشمگیری بوده که برای گرده افشانی حشرات بسیار خاص و مناسب هستند.

مهم‌ترین خانواده از نظر اقتصادی در این گروه (و در گیاهان گلدار) علف‌ها، خانواده Poaceae (Gramineae) هستند که شامل تمام غلات واقعی (برنج، گندم، ذرت و غیره) علف‌های مرتعی و بامبوها می‌شود. این خانواده از علف‌های واقعی در جهت دیگری تکامل یافته است و برای گرده افشانی به کمک باد بسیار تخصصی شده است. چمن‌ها گل‌های بسیار کوچک‌تری تولید می‌کنند که در توده‌های بسیار قابل مشاهده (گل آذین) جمع شده اند.

سیر تکاملی گیاهان تک لپه ای

تک لپه ای ها یک گروه هم ریشه تشکیل می‌دهند، به این معنی که آن‌ها دارای یک تاریخ تکاملی مشترک هستند. به طور گسترده اعتقاد بر این است که تک لپه ای ها از Eudicots اولیه گرفته شده اند. دولپه‌ای های نو یا Eudicotyledons دسته‌ای از گیاهان گلدار هستند که عمدتا با داشتن دو برگ دانه در هنگام جوانه زنی مشخص می‌شوند. با توجه به این که ویژگی‌های فیزیکی مختلف تک لپه ای ها به عنوان ویژگی‌های مشتق شده در آنژیوسپرم‌ها در نظر گرفته می‌شوند، هر گیاهی ابتدایی‌تر از تک لپه ای ها در این جنبه‌های متعدد مطمئناً یک Eudicots خواهد بود. برخی از اولین فسیل‌های تک لپه شناخته شده دانه‌های گرده هستند که مربوط به عصر آپتیان در دوران اولیه کرتاسه (125 میلیون تا 113 میلیون سال پیش) هستند. مطالعات ساعت مولکولی (از تفاوت‌های DNA برای برآورد زمان جدایی گروه از اجداد خود استفاده می‌کند) نشان می‌دهد که تک لپه ای ها ممکن است در 140 میلیون سال پیش منشاء گرفته باشند.

به نظر می‌رسد تنوع تکاملی در بین تک لپه ای ها توسط تعدادی از ویژگی‌های اساسی گروه محدود شده است، که مهم‌ترین آن‌ها عدم وجود یک کامبیوم (کامبیوم یک بافت مریستمی در گیاهان دانه‌دار دولپه ای است که در رشد قطری گیاهان نقش دارد) آوندساز معمولی بوده و برگ‌های آن دارای رگ‌برگ موازی و غیر منشعب است. در این محدودیت‌ها، تک لپه ها طیف گسترده‌ای از تنوع ساختار و زیستگاه را نشان می‌دهند، آن‌ها در تمام کره زمین پراکنده شده اند و همچنین در دریاچه‌ها، مرداب‌ها و رودخانه‌ها رشد می‌کنند، گاهی اوقات شناور آزاد هستند اما اغلب به پایین ریشه دارند. برخی از آن‌ها در ناحیه جزر و مدی در امتداد ساحل رشد می‌کنند و تعدادی از آن‌ها گیاهان دریایی غوطه ور هستند که در قسمت پایین آب در امتداد ساحل ریشه دارند.

آیا کاج تک لپه ای است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت خیر زیرا دسته بندی تک لپه و دو لپه مخصوص گیاهان گلدار یا نهان دانگان بوده اما کاج و سایر گیاهان هم خانواده آن از گروه بازدانگان هستند و دسته بندی تک لپه و دو لپه برای آن‌ها وجود ندارد بنابراین کاج تک لپه ای نیست.

زیستگاه تک لپه ای ها کجاست؟

تک لپه ای ها به استثنای Liliales ، Asparagales و Glumiflorae در درجه اول گرمسیری هستند. در حقیقت بیشتر گونه‌ها قبل از شروع گیاه شناسی گرمسیری شدید در این قرن کاملاً ناشناخته بودند. با وجود بیشترین تعداد آن‌ها در مناطق گرمسیری، بسیاری از تک لپه ای ها در محیط‌های دیگری مانند در امتداد و در داخل نهرها و مرداب‌ها، در محیط‌های دریایی ساحلی، در بیابان‌ها و حتی در تاندرای قطبی نیز وجود دارند. بیشتر گیاهان بزرگ آبزی شناور و غوطه ور بیشتر در Alismatiflorae تک لپه ای هستند. سنبل‌های آبی، نیلوفر آبی، عدس آبی و آبکوه همه تک لپه ای های آبی هستند.

شاید مهم‌ترین این تک لپه‌های آبی چمن‌های دریایی باشند که برای طیف وسیعی از موجودات دریایی غذا و زیستگاه فراهم می‌کنند. یکی از جدیدترین زیستگاه‌هایی که گیاهان اشغال می‌کنند، سطح درختان و سایر گیاهان بزرگ است. این گیاهان «اپی فیت‌ها» (Epiphytes) نامیده می‌شوند و در بین تک لپه ای ها رایج هستند. بروملیادها، آروئیدها و ارکیده‌ها همگی دارای گونه‌های متعددی هستند که در قله درختان گرمسیری زندگی می‌کنند.

ویژگی های ظاهری تک لپه ای ها چگونه است؟

گیاهان تک لپه ای با دانه‌های تک لپه، برگ‌های با رگ‌برگ موازی، دسته‌های آوندی پراکنده در ساقه، عدم وجود کامبیوم معمولی و سیستم ریشه‌ای افشان یا پراکنده مشخص می‌شوند. قطعات گل معمولاً مضرب سه عدد هستند و دانه‌های گرده به طور مشخص دارای یک دهانه (یا شیار) هستند.

فیلم آموزش زیست شناسی تکوینی گیاهی در فرادرس

کلیک کنید

ریشه‌های گیاهان تک لپه فاقد کامبیوم آوندی (ناحیه زایلم و آبکش ثانویه یا بافت اوندساز ثانویه) است و بنابراین هیچ وسیله‌ای برای ضخیم شدن ثانویه ندارند. در سایر جنبه‌های ساختاری، ریشه‌های تک لپه شبیه ریشه‌های Eudicots هستند. بسیاری از Eudicots ها دارای ریشه اصلی یا چند ریشه قوی هستند با چندین ردیف شاخه، که همه آن‌ها سرانجام از ریشه جنینی (ریشه) نشأت می‌گیرند.

ریشه‌های عمودی اصلی یا اولیه در چنین سیستمی دارای کامبیوم عروقی بوده و با رشد ثانویه ضخیم می‌شوند. این نوع سیستم ریشه در دسترس تک لپه ای ها نیست. در عوض، ریشه اولیه که از جنین سرچشمه می‌گیرد به زودی سقط می‌شود یا توسعه نمی‌یابد به طوری که هیچ ریشه اولیه ای تولید نمی‌شود. بنابراین سیستم ریشه تک لپه ای ها کاملاً افشان است یعنی ریشه‌ها به صورت جانبی از ساقه یا از هیپوکوتیل (منطقه انتقال بین ریشه و ساقه در جنین) سرچشمه می‌گیرند. ریشه‌ها همه باریک هستند و گفته می‌شود که این گیاهان ریشه‌ای رشته‌ای و پراکنده دارند.

جنین بذرهای تک لپه دارای یک لپه بزرگ هستند و آن را Scutellum می‌نامند. این اسکلتوم سپری شکل است و به سمت محور جنین واقع شده است. در دانه‌های تک لپه ای، آندوسپرم از یک لایه پروتئینی به نام لایه آلئورون پوشیده شده است. محور جنین تک لپه ای ها از نوک ساقه است، آن‌ها در یک غلاف به نام Coleoptile و یک ریشه که در Coleorhiza محصور شده اند قرار دارند. بیشتر دانه‌های تک لپه برای تغذیه آندوسپرم‌ها ضخیم و متورم هستند، آن‌ها همچنین آلبومین نامیده می‌شوند. در طول رشد جنین، آندوسپرم‌ها به طور کامل توسعه نیافته اند و بافت‌های تغذیه کننده دانه‌ها هستند.

گل‌های تک لپه ای با گل‌های دو لپه ای تفاوت عمده‌ای در تعداد قسمت‌های هر بخش دارند. گل‌های تک لپه اغلب قسمت‌های سه تایی دارند، گاهی اوقات چهار، اما تقریبا هرگز پنج نیستند. اعداد به ویژه برای کاسبرگ و گلبرگ مشخص است. پرچم ها و مادگی‌ها ممکن است حتی زمانی که «گلپوش» (Perianth) سه بخشی است (در مجموعه‌های سه تایی) متعدد باشند، یا یک تخمدان ممکن است فقط دو برچه به جای ۳ عدد داشته باشد. اغلب شش پرچم وجود دارد که نمایان‌گر دو حلقه سه تایی است. در ادامه ویژگی‌های گیاهان تک لپه ای را در بخش‌های ساختاری مختلف به طور خلاصه بیان می‌کنیم.

ریشه تک لپه ای ها

• آن‌ها دارای سیستم ریشه افشان هستند.
• مغز ریشه آشکار است.
• تعداد آوندهای چوبی ریشه (زایلم) ۶ عدد یا بیشتر است.
• رشد ثانویه در تک لپه ای ها به دلیل عدم وجود کامبیوم وجود ندارد.

ساقه تک لپه ای ها

• بدون کامبیوم و بنابراین بدون رشد ثانویه در ساقه
• ساقه معمولاً توخالی است
• پارانشیم آبکش وجود ندارد.
• دسته‌های آوندی توسط غلاف اسکلرانشیمی احاطه شده اند.
• پریسیکل (لایه‌ای است پارانشیمی که معمولا از پروکامبیوم منشا و استوانه مرکزی آوندی را دربر می‌گیرد) وجود ندارد.

برگ تک لپه ای ها

• برگ‌ها بدون پایه هستند یعنی مستقیماً به ساقه اصلی خود وصل می‌شوند (مانند برگ‌های ذرت).
• رگ برگ‌های موازی
• مزوفیل به سلول‌های اسفنجی تقسیم نمی‌شود.

گل و دانه تک لپه ای ها

• جوانه زنی دانه زیر زمینی (Hypogeal)
• دانه یک لپه تک دارند.
• گل‌ها ناقص و سه گانه هستند (قسمت‌های گل به تعداد سه و ضریب سه است).
• دانه‌های گرده دارای یک شیار یا منفذ منفرد هستند.

رشد و تکثیر گیاهان تک لپه ای

هنگامی که دانه‌های علفی مانند ذرت یا جو دوسر (در تصویر زیر نشان داده شده) جوانه می‌زنند، ریشه اولیه، پوشش بذر (و میوه) را سوراخ کرده و رشد می‌کند. برگچه اولیه گیاه رشد می‌کند و هنگامی که از طریق کلئوپتایل (یک ساختار توخالی و استوانه‌ای) در سطح خاک عبور می‌کند، محافظت می‌شود. پس از رشد نهال در سطح، رشد کلئوپتایل متوقف می‌شود و برگ اولیه آن را سوراخ می‌کند.

مهم‌ترین تمایز گیاهان تک لپه ای الگوی رشد آن‌ها است، نبود یک مریستم جانبی (کامبیوم) که امکان رشد مداوم قطر همراه با ارتفاع (رشد ثانویه) را فراهم می‌کند و بنابراین این ویژگی یک محدودیت اساسی در ساخت ساقه است. اگرچه این گیاهان تا حد زیادی علفی هستند، برخی از تک لپه‌های درختی مانند آگاو، نخل، پاندان و بامبو به ارتفاع، طول و جرم زیادی می‌رسند. این حالت مشکلاتی را در حمل و نقل آب و مواد معدنی ایجاد می‌کند که تک لپه‌ها به طرق مختلف با آن کنار می‌آیند. برخی از آن‌ها، مانند گونه‌های یوکا، رشد ثانویه غیرعادی ایجاد می‌کنند، در حالی که نخل‌ها از یک فرم رشد اولیه غیر عادی که به عنوان «رشد استقرار» (establishment growth) توصیف می‌شود استفاده می‌کنند. محور ساقه تحت ضخیم شدن اولیه قرار می‌گیرد که از بند به بند بعدی پیشرفت می‌کند و منجر به شکل مخروط وارونه محور اولیه می‌شود.

هدایت محدود مواد همچنین به انشعاب اندک ساقه‌ها کمک می‌کند. علیرغم این محدودیت‌ها، انواع مختلفی از اشکال رشد تطبیقی ​​ایجاد شده است. انواع دیگر سازگاری شامل انگورهای صعود کننده Araceae (Alismatales) است که از فوتوتروپیسم منفی (Skototropism) برای مکان یابی درختان میزبان استفاده می‌کند. در حالی که برخی از نخل‌ها مانند Calamus manan (Arecales) طولانی ترین شاخه‌ها را در قلمرو گیاهان به طول 185 متر تولید می‌کنند. سایر تک لپه ای ها به ویژه گیاهان گلدار به صورت تروفیت (یکساله) زندگی می‌کنند.

گیاهان تک لپه ای به دو روش تولید بذر و انتشار کلونال تکثیر می‌یابند که در ادامه درباره آن‌ها صحبت کرده ایم.

تکثیر از طریق بذر

تکثیر از طریق بذر گسترده ترین روش تولید مثل در هر دو نوع گیاهان تک لپه ای و دو لپه ای است. با این حال، ساختار داخلی بذر بین این گروه‌ها بسیار متفاوت است. لپه به برگ جنینی درون دانه گفته می‌شود که همانطور که اشاره شد در تک لپه ها ۱ عدد و در دو لپه ها ۲ عدد است. علاوه بر این، لپه‌های موجود در دانه‌های دولپه حاوی آندوسپرم است که به عنوان ذخیره کننده مواد غذایی دانه عمل می‌کند، در حالی که در تک لپه آندوسپرم از لپه جدا می‌شود. تولید مثل از طریق بذر به طور معمول یک روش تولید مثل جنسی است، با این حال در برخی موارد افراد گیاه می‌توانند در روشی بدون گرده افشانی به نام آپومیکسیس، بذرهای بارور را به صورت غیرجنسی تولید کنند.

تکثیر از طریق انتشار کلونال

تک لپه ای ها بدون نیاز به دانه می‌توانند به صورت غیر جنسی تکثیر شوند. انتشار کلونال تولید یا تقسیم ساختارهای رویشی است که به افراد جدیدی تبدیل می‌شوند که از نظر ژنتیکی با مولد آن‌ها یکسان هستند. این ساختارهای رویشی همچنین می‌توانند غده‌های بزرگ شده را تشکیل دهند که به عنوان ذخیره مواد غذایی عمل می‌کنند. تک لپه‌ها اکثریت گیاهان با چنین ساختارهایی را عمدتا در خانواده‌های زنبق‌ها، نیلوفرها و آماریلیادها تشکیل می‌دهند. انواع مختلفی از انتشار کلونال وجود دارد که بر اساس نوع تکثیر بافت طبقه بندی می‌شوند:

• ریزوم‌ها ساقه‌های ریشه مانند هستند که معمولاً به صورت جانبی در زیر زمین رشد می‌کنند و افراد جدیدی جوانه می‌زنند. بیشتر گیاهانی که ریزوم تولید می‌کنند تک لپه بوده و شامل انواع گیاهان علف، بامبو، زنجبیل، گالانگال، زردچوبه، ارکیده، زنبق، نیلوفر آبی می‌شوند.
• استولون‌ها (ساقه‌های دونده‌ها) مانند ریزوم‌ها هستند، با این تفاوت که ممکن است در سطح زمین رشد کنند، شبیه ریشه نیستند و همیشه به صورت جانبی رشد می‌کنند. آن‌ها را می‌توان در علف، زنبق و ارکیده یافت.
• بنه‌ها ساقه‌های متورم زیرزمینی هستند که به عنوان ذخیره مواد غذایی عمل می‌کنند. آن‌ها شبیه پیازها هستند اما لایه‌ای از برگ ندارند. بنه‌های جدید در اطراف قاعده ساقه جوانه می‌زنند. بنه‌ها را می‌توان در زنبق، تارو، نوک پیکان، سنجد و موز یافت.

مثال گیاه تک لپه و دو لپه

آنژیوسپرم‌ها یا نهان‌دانگان یکی از متنوع ترین گروه‌های گیاهی در این جهان هستند. آنژیوسپرم‌ها به تنهایی دارای ۲ میلیون و ۶۰ هزار گیاه هستند. همانطور که بیان شد در بین آنژیوسپرم‌ها، گیاهان به عنوان تک لپه و دو لپه طبقه بندی می‌شوند. این طبقه بندی بر اساس تعداد لپه‌های موجود در جنین دانه‌ها است. لپه را می‌توان به عنوان قسمت مرکزی دانه که ریشه و اپیکوتیل به آن متصل شده اند، تعبیر کرد. یک دانه بردارید، اگر بتوان آن را مانند نخود به دو قسمت تقسیم کرد، پس دو لپه است اما اگر نمی‌توان آن را مانند برنج به دو قسمت تقسیم کرد، پس تک لپه است. گاهی اوقات ما نمونه گیاهان تک لپه و دو لپه را جستجو می‌کنیم اما نمی‌توانیم همه نام‌ها را همیشه به خاطر بسپاریم. در ادامه تعداد زیادی از گیاهان را با مشخص کردن تک لپه و دو لپه ای بودن آن‌ها نام برده ایم.

مثال گیاهان تک لپه ای

فیلم آموزش علوم تجربی پایه نهم – بخش زیست و زمین شناسی

کلیک کنید

• پیاز. پیاز یکی از محبوب ترین گونه‌های گیاهی است که در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌توان از آن هنگام ساخت انواع وسایل و پخت انواع غذاها استفاده کرد.
• برنج. برنج یکی دیگر از نمونه‌های کامل و رایج گیاه تک لپه ای است. برنج یک گیاه آبی است که در فصل بارندگی رشد می‌کند. برنج غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان است و بعد از گندم (اول) و ذرت (دوم) سومین محصول تولید شده در جهان است.
• آلوئه ورا. آلوئه ورا یک گیاه آبدار با برگ‌های گوشتی است. این گیاه فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارد.
• بامبو. بامبو یک گیاه همیشه سبز است و یکی از نمونه‌های بارز گیاه تک لپه است. خیلی بلند می‌شود و به دلیل استفاده متنوع از آن در ساخت مواد مختلف، گیاه معجزه گر نیز نامیده می‌شود. از ساختمان سازی تا به عنوان گیاه آپارتمانی از آن استفاده می‌شود.
• موز. موز میوه‌ای رایج است که اکثر ما آن را دیده و مزه کرده ایم، این گیاه به خاطر میوه‌اش پرورش داده می‌شود. موز یک میوه گرمسیری است.
• گندم. گندم به عنوان مهم‌ترین محصول در جهان شناخته می‌شود و از نظر تولید رتبه یک را دارد. میلیاردها نفر در جهان گندم را به صورت نان مصرف می‌کنند.
• جو. جو در بسیاری از نقاط جهان به دلیل کشت کمتر به عنوان محصول کم استفاده در نظر گرفته می‌شود. جو فواید تغذیه‌ای بی نظیری دارد و همچنین باعث بهبود باروری و ساختار خاک می‌شود.
• نارگیل. نارگیل میوه ای است که هر قسمت از آن استفاده می‌شود. از میوه نارگیل به عنوان میوه خام، شیر، آب و روغن استفاده می‌شود.
• آناناس. آناناس همچنین میوه‌ای خوشمزه است که خوردن آن در تابستان بسیار عالی است. به دلیل ارزش بالای آن در بازار، به صورت تجاری کشت می‌شود.
• ذرت. ذرت یکی از انواع غلات است و دومین محصول مهم در جهان است. ذرت کاربردهای متعددی دارد. دانه‌های ذرت به شکل‌های مختلف پردازش می‌شوند. می‌توان آن را به صورت خام، کبابی، جوشانده یا با تهیه اقلام مختلف دیگر مانند نان و غیره مصرف کرد.
• نیشکر. نیشکر یک علف چند ساله بلند از گروه تک لپه ای و نمونه‌ای از محصولات تجاری است. این گیاه از نظر تجاری برای تولید شکر در سطح کارخانه کشت می‌شود.
• لاله. لاله یک گل نیست، این تیره حاوی تعداد زیادی گل قرمز، صورتی، سفید و زرد بوده که بسیار چشم نواز هستند و مناظر زیبایی را شکل می‌دهند. لاله‌ها نماد عشق هستند، یک عشق عمیق. آن‌ها می‌توانند در باغچه خانه رشد کنند و همچنین به طور طبیعی در طبیعت یافت می شوند.
• ارکیده. ارکیده‌ها بزرگ‌ترین خانواده در میان گل‌ها هستند. به آن‌ها گیاهان تقلیدی گفته می‌شود زیرا گل‌های آن‌ها شکل حیوانات و پرندگان مختلف را تقلید می‌کند. آن‌ها می‌توانند در طیف وسیعی از خاک و آب و هوا رشد کنند.
• گل عروس یا کالاس. کالاس نوعی زنبق است. این گیاه گل‌های شگفت انگیزی با رنگ‌های مختلف به ویژه زرد تولید می‌کند. این یکی از آسان‌ترین گل‌هایی است که توسط بسیاری از باغبانان برای کشت و تکثیر ترجیح داده می‌شود.
• گل نرگس. نرگس گل مقاوم چند ساله با شش گلبرگ و تاج مرکزی شیپوری است. این گیاه به عنوان گل ملی ولز و نماد خیریه سرطان شناخته شده است.
• خرما. نخل خرما یکی از نخل‌های تجاری موفق است. این درخت به دلیل میوه شیرین آن رشد داده می‌شود که می‌توان آن را به صورت تازه و خشک مصرف کرد. همچنین بهترین نمونه گیاه تک لپه ای است. این گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک رشد می‌کند.
• زنبق کوتوله. زنبق کوتوله که با نام‌های دیگرش شناخته می‌شود، گیاهی با برگ علفی و یک روزه کوچک است که گل‌های زرد زیبایی ایجاد می‌کند. آن‌ها دارای ارتفاع کمی هستند و می‌توانند به راحتی در گلدان و سبدهای آویزان رشد کنند.
• سیر. سیر گونه‌ای است که جزء جدایی ناپذیر آشپزخانه ما است و به هر سبزی یا غذایی اضافه می‌شود. سیر آنقدر فواید سلامتی دارد که شاید با همه آن‌ها آشنا باشید. سیر را می‌توان در طیف وسیعی از آب و هوا پرورش داد.
• سورگوم. سورگوم یا جوار یک گیاه شبه غلات محبوب است. به عنوان جایگزین برای تهیه آرد استفاده می‌شود. فاقد گلوتن است. اگرچه بومی آفریقا است، اما به دلیل مزایای تغذیه‌ای شگفت انگیز در نقاط مختلف جهان کشت می‌شود.
• نیلوفر. نیلوفرها گل‌های شناخته شده‌ای هستند که توسط بسیاری از مردم در جهان تحسین می‌شوند. آن‌ها به طرز شگفت انگیزی زیبا به نظر می‌رسند و قابل پرورش در باغ و گلدان پرورش هستند. آن‌ها نماد خلوص و باروری هستند.
• تاسوک سرخ. تاسوک سرخ که معمولاً به عنوان چمن توسکا قرمز شناخته می‌شود به دلیل زیبایی شاخ و برگ آن رشد داده می‌شود. این یک علف همیشه سبز با برگ‌های رنگی قرمز است و به ویژه در نیوزلند یافت می‌شود.
• گل‌های برفی. «گل‌های برفی» (Snowdrop) که با نام «گالانتوس» (Galanthus) نیز شناخته می‌شود از گیاهی علفی و چند ساله پیازدار است که گل‌های زیبا و زنگوله‌ای سفید رنگ تولید می‌کند. آن‌ها به عنوان اولین نشانه بهار در نظر گرفته می‌شوند.

مثال گیاهان دو لپه ای

• گوجه فرنگی. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که گوجه فرنگی که به طور مرتب از آن استفاده می‌کنید یک گیاه دوقطبی است؟ گوجه فرنگی یکی از صیفی‌جات چند منظوره است که میلیاردها نفر آن را مصرف می‌کنند. می‌توان آن را به صورت خام، پخته یا بو داده مصرف کرد.
• عدس. عدس یکی از حبوبات علفی سالانه و محبوب در فصل زمستان است. این محصول خود گرده افشان است. عدس سرشار از ساپونین است که کلسترول و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. عدس یکی از نمونه‌های گیاهان دو لپه ای است.
• لوبیا. لوبیا نمونه عالی گیاه دو لپه ای است. بذر آن‌ها را می‌توان به راحتی به دو قسمت حاوی دو لپه تقسیم کرد.
• بامیه. «بامیه» (Okra) یکی دیگر از سبزیجات محبوب است. دانه غلاف سبز بامیه منبع غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و فیبر است.
• بادمجان. از  انواع گیاهان دو لپه ای است. نمونه‌ای از انواع بادمجان به رنگ بنفش است و به طور گسترده در سراسر جهان مصرف می‌شود.
• شاه توت. شاه توت یک میوه کوچک شیرین است که در زمان رسیدن رنگ آن از سبز به قرمز و در نهایت به تیره تبدیل می‌شود. لاروهای کرم ابریشم که در تولید ابریشم برای تولید پنبه استفاده می‌شود از برگ‌های آن نیز تغذیه می‌کند.
• آفتابگردان. آفتابگردان یکی دیگر از گل‌های زیبا است که برای اهداف زیبایی و تجاری استفاده می‌شود. ما می‌توانیم روغن تخمه آفتابگردان را استخراج کنیم. گل این گیاه بزرگ است و به سمت خورشید می‌چرخد. بسیاری از زنبورها آفتابگردان را به عنوان منبع شهد یافته اند.
• آووکادو. آووکادو یکی دیگر از خوشمزه ترین میوه‌ها است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. این گیاه با نام‌های دیگر مانند میوه کره و گلابی تمساح شناخته می‌شود.
• یاسمن. یاسمن یک تیره است که حدود 200 گونه گلدار دارد. وقتی شکوفا می‌شود زیبا و جذاب به نظر می‌رسد. مردم عاشق عطرهای زیبایی هستند که از گیاه یاسمن می‌آید.
• باقالی. باقالی مانند سایر حبوبات دو لپه ای است. حبوبات منبع غنی از مواد مغذی و غذای روزانه میلیاردها نفر در سراسر جهان است.
• آلو. آلو دارای میوه‌هایی است که می‌توان آن‌ها را به صورت خام یا هنگام رسیدن مصرف کرد. آن‌ها آبدار هستند و میوه‌های سفت دارند.
• انبه. انبه محبوب ترین میوه در جهان است. به عنوان پادشاه میوه‌ها شناخته می‌شود. انبه نیز در گروه گیاهان دو لپه ای قرار می‌گیرد. طعم شیرین با عطر خوشایند این میوه همه را به خود جذب می‌کند.
• بادام. بادامی که ما مصرف می‌کنیم دانه‌های درخت بادام است. آن‌ها را می‌توان به صورت خام، سرخ شده یا شیر بادام میل کرد. بادام فواید بی نظیری برای سلامتی دارد. آن‌ها توسط گیاهخواران به عنوان منبع پروتئین خورده می‌شوند.
• پاپایا. پاپایا یک گیاه میوه دار و مزارع است. درختی با ارتفاع متوسط ​​است. این میوه گرمسیری است که در سراسر جهان رشد می‌کند. گوشت پاپایا هنگام رسیدن به رنگ زرد تا قرمز است و میوه آن یکی از میوه‌های تجاری است.
• رُز. همه مردم گل‌های رز را می‌شناسند، یکی از بهترین انواع گل است و به عنوان پادشاه گل‌ها شناخته می‌شود. انواع مختلف گل رز وجود دارد.
• ترب. ترب ریشه خوراکی سبزیجات است. انواع مختلف ترب و تربچه در دسترس است. آن‌ها عمدتا به عنوان سالاد مصرف می‌شوند.
• کاکتوس. کاکتوس همچنین یک گیاه دو لپه ای است. این گیاه بیابانی تاج دار دارای برگ‌های گوشتی است.
• چریش. چریش یک گیاه طبیعی است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. از برگ‌ها، پوست و دانه‌های درخت چریش برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود.
• بلوط. بلوط گروهی از درختان چوب سخت است. این گیاه تعداد زیادی برگ‌های سبز روشن تولید می‌کند.
• بابونه. «بابونه» (Daisy) یکی از زیباترین گل‌هایی است که به راحتی می‌توان از دانه آن را پرورش داد. گل شامل 15 تا 30 گلبرگ سفید با دیسک زرد روشن در مرکز آن است.
• خشخاش. خشخاش گیاه گلدار است. این یکی از پرطرفدارترین گل‌هایی است که در باغ‌ها پرورش داده می‌شود و منظره زیبایی می‌سازد. همه آن‌ها یک ساله، دو ساله و چند ساله هستند.
• فندق. فندق یک تیره از درختان مهم است که در گروه گیاهان دو لپه ای قرار می‌گیرد.

تفاوت گیاهان تک لپه ای و دو لپه ای

تک لپه ای ها در چهار ویژگی ساختاری متمایز برگ، ساقه، ریشه و گل با دو لپه ای ها تفاوت دارند. اما، تفاوت‌ها از همان ابتدای چرخه زندگی گیاه شروع می‌شود: دانه. درون بذر، جنین گیاه نهفته است. تفاوت‌های گیاهان تک لپه ای و دو لپه ای را در تصویر زیر به صورت خلاصه می‌توان دید.

فیلم آموزش علوم تجربی پایه نهم – بخش زیست و زمین شناسی در فرادرس

کلیک کنید

جدول تفاوت گیاهان تک لپه ای و دو لپه ای