تولید ناخالص ملی چیست؟ – توضیح GNP به زبان ساده

رشد و شکوفایی اقتصادی کشورها به عوامل زیادی همانند سیاست‌گذاری‌های  مناسب اقتصادی، مدیریت بهینه منابع و میزان تعاملات اقتصادی با کشورهای دیگر  بستگی دارد. سیاست‌گذاران حوزه‌های اقتصادی با توجه به این عوامل همواره می‌کوشند تا اقتصاد جامعه را در وضعیت مناسبی نگه دارند. برای این منظور لازم است تا از شاخص‌های اقتصادی مهمی برای اندازه‌گیری وضعیت اقتصادی جامعه استفاده کنند. یکی از این ابزارهای اندازه‌گیری وضعیت اقتصادی کشورها، شاخص تولید ناخالص ملی است که مقدار تولیدات و خدمات ارائه شده توسط افراد یک ملت را محاسبه می‌کند. با توجه به اهمیت این شاخص در انواع تحلیل‌های اقتصادی در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که تولید ناخالص ملی چیست و نحوه محاسبه آن را بیان می‌کنیم. برای این منظور پس از ارائه تعریفی از این شاخص، نقش عوامل مختلفی همانند سرمایه‌گذاری، میزان مصرف، هزینه‌های دولتی، صادرات و واردات و میزان درآمد خالص ورودی از خارج از کشور را بر روی تغییرات این شاخص شرح می‌دهیم.

تولید ناخالص ملی چیست؟

به ارزش ریالی کلیه تولیدات و خدمات در بازه‌ زمانی مشخصی که توسط ملت ایران در کل دنیا ایجاد می‌شود، «تولید ناخالص ملی» (Gross National Product | GNP) ایران می‌گویند. این تعریف را می‌توانیم برای کشورهای دیگر نیز با در نظر گرفتن واحد پول کشور مربوطه بسط دهیم. بنابراین افرادی که ملیت یک کشور را دارند در صورتی که خدمات و تولیداتی ارائه کنند، ارزش آن بر مبنای واحد پول کشور مربوطه، برای محاسبه میزان تولید ناخالص ملی در نظر گرفته می‌شود.

فیلم آموزش مقدماتی اقتصاد کلان Macroeconomics در فرادرس

کلیک کنید

برای مثال ارزش ریالی تولید کالا و خدمات تمامی افراد ایرانی که در سراسر جهان هستند را می‌توانیم به‌ عنوان تولید ناخالص ملی محسوب کنیم. در این مثال ممکن است فردی ایرانی در کشور فرانسه یا کشورهای دیگری در سراسر جهان کالا و خدماتی ارائه کند که ارزش ریالی آن‌ها در محاسبه تولید ناخالص ملی ایران استفاده می‌شود.

در مثالی دیگر نیز می‌توان گفت اگر فردی آلمانی در ایران کالا و خدماتی تولید کند، ارزش کالا و خدمات ارائه شده در محاسبه تولید ناخالص ملی کشور آلمان لحاظ می‌شود. در ادامه این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که اهمیت تولید ناخالص ملی چیست و اهمیت آن را در ارتباط با میزان رفاه اقتصادی شرح می‌دهیم.

فرمول تولید ناخالص ملی چیست؟

برای این که بتوانیم تولید ناخالص ملی را محاسبه کنیم، می‌توانیم از فرمول زیر استفاده کنیم.

$$GNP=C+ G + I + X + Z$$

در رابطه بالا:

• «C»: مصرف کل
• «I»: سرمایه‌گذاری
• «G»: هزینه‌های دولت
• «X»: خالص صادرات (صادرات منهای واردت)
• «Z»: خالص ورودی درآمد از خارج کشور منهای خالص خروجی درآمد به کشورهای خارجی (درآمد خالص ورودی از خارج از کشور)

یادگیری مباحث اقتصادی با فرادرس

تولید ناخالص ملی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که کشورها برای تحلیل رفاه اقتصادی کشور مربوطه آن را محاسبه می‌کنند. با استفاده از ارقام مربوط به تولید ناخالص ملی سیاست‌گذاران و مسئولان صنایع مختلف می‌توانند تصمیم‌گیری‌های بهتری برای پیشبرد اهداف اقتصادی و برنامه‌ریزی‌های آتی در حوزه اقتصاد داشته باشند.

علاوه بر این با توجه به اینکه تولید ناخالص ملی میزان رونق اقتصادی کشور را تا حدود زیادی مشخص می‌کند بنابراین با تحلیل این شاخص مهم اقتصادی دولت‌ها می‌توانند تغییرات احتمالی در تجارت بین‌المللی را راحت‌تر پیش‌بینی کنند و برنامه‌ریزی‌های لازم را برای کاهش ریسک‌های مربوط به تجارت خارجی انجام دهند. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که فرمول تولید ناخالص ملی چیست و اجزای فرمول تولید ناخالص ملی را توضیح می‌دهیم.

در صورتی که به مسائل مربوط به حوزه اقتصاد علاقه‌مند هستید می‌توانید از فیلم‌های آموزشی فرادرس که لینک‌ آن‌ها را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید برای افزایش دانش و مهارت‌های خود در این حوزه‌های اقتصادی استفاده کنید.

• فیلم آموزش مروری بر پول و بانکداری فرادرس
• فیلم آموزش کلیات علم اقتصاد فرادرس
• فیلم آموزش نظام های اقتصادی فرادرس
• فیلم آموزش اقتصاد منطقه ای فرادرس
• فیلم آموزش اقتصاد انرژی فرادرس
• فیلم آموزش اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست فرادرس
• فیلم آموزش اقتصاد کار و نیروی انسانی فرادرس

همچنین برای دسترسی به فیلم‌های آموزشی بیشتر در حوزه اقتصادی می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.

• مجموعه فیلم‌های آموزش علوم اقتصادی فرادرس

تفاوت GNP و GDP چیست؟

با توجه به تعاریفی که برای انواع تولیدات ناخالص داخلی و ملی ارائه شد می‌توان تفاوت این دو شاخص کلیدی را این‌گونه بیان کرد که در محاسبه تولید ناخالص ملی، ملیت افراد مهم است و برای محاسبه آن، ارزش تولیدات و خدمات همه افراد با ملیتی واحد در سراسر دنیا محاسبه می‌شود.

در این حالت ممکن است افرادی با یک ملیت در کشورهای مختلفی وجود داشته باشند که ارزش تولید محصولات و خدمات آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود. از سویی دیگر برای محاسبه تولید ناخالص داخلی ارزش تمامی تولیدات و خدمات برای کشور موردنظر صرف‌نظر از ملیت تولید‌کنندگان آن محاسبه می‌شود.

برای مثال ممکن است افرادی با ملیت‌های مختلف در داخل ایران تولیدات و خدماتی ارائه کنند که ارزش تمامی این فعالیت‌های اقتصادی در محاسبه تولید ناخالص داخلی ایران لحاظ می‌شود.

تولید ناخالص داخلی چیست؟

تولید ناخالص داخلی بیان‌گر ارزش تولیدات و خدمات مربوط به داخل یک کشور است. بنابراین برای محاسبه تولید ناخالص داخلی تمامی کالاها و خدماتی که در داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور ارائه می‌شوند را می‌بایست در نظر گرفت. برای مثال برای محاسبه تولید ناخالص داخلی کشور ایران میزان تولیدات و ارائه خدمات افراد با ملیت‌های دیگری که در داخل ایران فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند نیز می‌بایست در نظر گرفته شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تولید ناخالص داخلی می‌توانید مطلبی با همین عنوان را در مجله فرادرس مطالعه کنید.

عوامل تاثیرگذار بر تولید ناخالص ملی

عوامل تاثیرگذار بر تولید ناخالص ملی را می‌توانیم با استفاده از فرمول مربوطه متوجه شویم که هریک از عوامل آن در زیر آورده شده است.

• میزان مصرف کل
• سرمایه‌گذاری
• هزینه‌های دولت
• میزان صادرات و واردات
• درآمد خالص ورودی از خارج از کشور

نقش مصرف داخلی بر تولید ناخالص ملی چیست؟

یکی از عوامل تاثیرگذار بر میزان افزایش یا کاهش تولید ناخالص ملی، میزان مصرف داخلی است. مقدار مصرف داخلی به میزان کالاها و خدمات استفاده شده در داخل کشور اشاره دارد. افزایش یا کاهش مقدار مصرف می‌تواند به اشکال مختلفی بر تولید ناخالص ملی تاثیرگذار باشد. افزایش میزان مصرف با افزایش میزان تقاضا برای محصول یا خدمات موردنظر باعث می‌شود تا محصول یا خدمات مربوطه بیشتر تولید شود که این موضوع در نهایت باعث افزایش تولید ناخالص ملی می‌شود.

فیلم آموزش مقدماتی اقتصاد کلان Macroeconomics در فرادرس

کلیک کنید

از سویی دیگر هر اندازه میزان مصرف برای محصول یا خدماتی بیشتر باشد، باعث می‌شود تا افراد و شرکت‌های بیشتری برای کسب سود در حوزه مربوطه سرمایه‌گذاری کنند. افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه مربوطه نیز باعث افزایش تولید یا ارائه خدمات و در نهایت افزایش تولید ناخالص ملی می‌شود.

دلایل تاثیر میزان مصرف داخلی بر تولید ناخالص ملی

مقدار مصرف داخلی به دلایل مختلفی بر روی میزان تولید ناخالص ملی تاثیرگذار است. که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

رشد اقتصادی

مقدار مصرف محرک اصلی رشد اقتصادی است. زمانی که مقدار مصرف بالا می‌رود، این افزایش مقدار مصرف باعث افزایش تقاضا برای کالا و خدمات می‌شود. این موضوع باعث می‌شود تا تولیدات و خدمات بیشتری عرضه شود. در این حالت هراندازه میزان مصرف بالاتر رود، شرکت‌ها خدمات و تولیدات بیشتری ارائه می‌دهند که این موضوع باعث افزایش رونق اقتصادی و رشد تولید ناخالص ملی می‌شود.

افزایش اشتغال

افزایش مصرف باعث افزایش میزان اشتغال نیز می‌‌شود. این موضوع به این دلیل است که با افزایش میزان مصرف و بالا رفتن میزان تقاضا، شرکت‌ها برای این‌که بتوانند پاسخگوی نیازهای رو به رشد جامعه باشند، افراد بیشتری را استخدام می‌کنند و تولیدات و خدمات خود را افزایش می‌دهند که این موضوع باعث افزایش اشتغال و تولید ناخالص ملی می‌شود.

افزایش درآمد بنگاه‌های اقتصادی

از دیگر تاثیراتی که افزایش مصرف در اقتصاد دارد، افزایش درآمد بنگاه‌های اقتصادی است. زمانی که افراد جامعه بیشتر مصرف می‌کنند در واقع از محصولات و خدمات شرکت‌ها بیشتر استفاده می‌‌‌کنند. بنابراین شرکت‌های تولیدی و خدماتی درآمد بیشتری از فعالیت‌ اقتصادی مربوطه پیدا می‌‌کنند.

این موضوع باعث می‌شود تا این بنگاه‌های اقتصادی بتوانند مقداری از درآمد حاصل را به گسترش بیشتر فعالیت‌های شرکت و افزایش تولیدات خود اختصاص دهند که این موضوع نیز در نهایت باعث افزایش تولید ناخالص ملی می‌شود.

افزایش درآمد دولت