انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی چیست؟ – به زبان ساده

انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی به دو دسته کلی «نظیر به نظیر» (Peer-to-Peer | P2P) و «کلاینت-سرور» (Client-Server) تقسیم می‌شوند. این مدل‌های اصلی بیشترین کاربرد را در سازماندهی ساختارهای مربوط به تبادل داده و اشتراک‌گذاری منابع دارند. هر مدلی نقاط قوت و ضعف و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. با توجه به این ویژگی‌ها تصمیم‌ می‌گیریم از کدام نوع شبکه استفاده کنیم. البته قبل از انتخاب معماری مناسب برای راه‌اندازی شبکه‌های رایانه‌ای باید با تمام نیاز‌های شبکه آشنا شویم. سپس بر اساس ویژگی‌ شبکه‌های کلاینت-سرور و نظیر به نظیر، معماری مورد نظر را انتخاب می‌کنیم.

در این مطلب از مجله فرادرس، انواع شبکه را بر اساس مدل سرویس دهی معرفی می‌کنیم. ابتدا شبکه‌های نظیر‌ به نظیر را همراه با ویژگی‌هایشان به شکل کامل توضیح می‌دهیم. سپس درباره شبکه کلاینت-سرور صحبت می‌کنیم. در پایان هم با کمک جدول ساده و شفافی ویژگی‌های مهم این دو نوع شبکه را به شکل خلاصه مقایسه می‌کنیم.

انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی چیست؟

در فهرست پایین، انواع شبکه را بر اساس مدل سرویس دهی معرفی کرده‌ایم.

• شبکه‌های نظیر به نظیر:‌ اعضای این شبکه به صورت مستقیم با همدیگر در ارتباط هستند.
• شبکه‌های کلاینت-سرور: تمام گره‌های این شبکه با کمک سرور مرکزی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

در این تقسیم‌بندی، شبکه‌ها بر اساس روش ارائه خدمات به کاربران شناخته می‌شوند. یعنی اینکه عناصر یا کاربران شبکه چطور با همدیگر در ارتباط هستند.

«+Network» یکی از مهارت‌های بسیار خوب برای راه‌اندازی شبکه‌های کامپیوتری است. این مدرک، دانش و مهارت‌های ضروری برای راه‌اندازی، پیکربندی، مدیریت و عیب‌یابی شبکه‌های کامپیوتری کوچک تا متوسط را به داوطلبان آموزش می‌دهد. برای یادگیری مهارت‌های نتورک پلاس پیشنهاد می‌کنیم که فیلم آموزش «نتورک پلاس» (+‎Network) و اصول شبکه به صورت کاربردی و عملی را از فرادرس مشاهده کنید. لینک مربوط به این فیلم را در پایین نیز قرار داده‌‌ایم.

شبکه نظیر به نظیر چیست؟

شبکه‌ «نظیر به نظیر» (Peer-to-Peer | P2P)، شبکه ساده‌ای از کامپیوتر‌های مختلف است. این نوع از شبکه‌ها اولین بار در سال ۱۹۷۰ معرفی شدند. در این ساختار، هر کامپیوتر به عنوان گره مستقل کار می‌کند. یعنی اینکه می‌تواند فایل‌های خود را با دیگر گره‌های شبکه به اشتراک بگذارد. در واقع هر کامپیوتر همزمان نقش کلاینت و سرور را بازی می‌کند. بنابراین هیچ سرور مرکزی در شبکه وجود ندارد. این روش برای به اشتراک‌گذاری حجم عظیمی از داده‌ها مفید است.

فیلم شبکه‌ همتا به همتا Peer-to-Peer چیست؟ + روش اشتراک‌گذاری داده‌ها (رایگان) در فرادرس

کلیک کنید

در این نوع شبکه، اجرای وظایف به صورت مساوی بین تمام گره‌ها تقسیم می‌شود. هر کدام از گره‌های متصل به شبکه حجم کاری یکسانی با دیگر گره‌ها دارند. برای توقف کار شبکه، لازم است که تمام گره‌های آن تک به تک متوقف شوند. این مسئله بخاطر آن است که تمام گره‌ها به شکل مستقل از دیگران کار می‌کنند.

انواع شبکه نظیر به نظیر

شبکه‌های نظیر به نظیر را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد. در فهرست پایین این دسته‌ها را معرفی کرده‌ایم.

• «شبکه‌های P2P بدون ساختار» (Unstructured P2P Networks): در این نوع از شبکه «P2P»، هر دستگاهی می‌‌تواند به شکل برابر در شبکه مشارکت کند. همچنین عناصر شبکه می‌توانند با ترتیب‌های مختلفی با همدیگر ارتباط برقرار کنند. بنابراین راه‌اندازی این شبکه‌ها ساده است. اما بدون ساختار بودن شبکه باعث شده است، پیدا کردن محتوا‌ مورد نظر در آن مشکل شود. به عنوان نمونه‌هایی از این شبکه می‌توانیم به «Napster» و «Gnutella» اشاره کنیم.
• «شبکه‌های P2P ساختاریافته» (Structured P2P Networks): این نوع از شبکه توسط نرم‌افزارهای مخصوص ساخته می‌شود. وظیفه آن نرم‌افزارها ایجاد کردن «لایه مجازی» (Virtual Layer) است. این لایه تمام گره‌ها را در ساختار شفاف و واضحی قرار می‌دهد. راه‌اندازی این شبکه‌ها ساده نیست. اما وقتی ساخته شد، تمام کاربران به راحتی به محتواهای موجود در شبکه دسترسی پیدا می‌کنند. به عنوان نمونه‌هایی از شبکه‌های P2P ساختاریافته می‌توانیم از «P-Grid» و «Kademlia» نام ببریم.
• «شبکه‌های P2P ترکیبی» (Hybrid P2P Networks): این نوع شبکه، ترکیبی از معماری‌های P2P و نظیر به نظیر است. در این شبکه‌ها می‌توان برای پیدا کردن گره‌ها از سرور مرکزی کمک گرفت.

ویژگی‌‌های شبکه P2P

در فهرست پایین، مهم‌ترین ویژگی‌های شبکه‌ نظیر به نظیر را توضیح داده‌ایم.

• محدودیت اندازه: این نوع شبکه از تعداد زیادی گره تشکیل نمی‌شود. به طور معمول، تعداد گره‌های شبکه کمتر از ۱۲ عدد است. هر کدام از کامپیوتر‌های درون شبکه، داده‌های مربوط به خود را ذخیره می‌کنند. اما سایر اعضای شبکه هم می‌توانند به این داده‌ها دسترسی داشته باشند.
• انجام وظایف کلاینت و سرور به صورت همزمان: برعکس معماری کلاینت-سرور، عناصر شبکه نظیر‌ به نظیر هم از منابع استفاده می‌کنند و هم آن‌ها را در اختیار دیگران قرار می‌دهند. با زیاد شدن تعداد گره‌ها میزان منابع در دسترس شبکه هم افزایش پیدا می‌کند. برای مدیریت این شبکه‌ها به نرم‌افزار مخصوصی نیاز داریم. این نرم‌افزار برای به‌ اشتراک‌گذاری منابع در میان تمام گره‌های موجود در شبکه به کاربرده می‌شود.
• امنیت پایین: از آن‌جا که تمام گره‌ها همزمان به عنوان کلاینت و سرور کار می‌کنند، همیشه خطر حمله وجود دارد.
• نصب و راه‌اندازی راحت: تقریبا تمام سیستم عامل‌های مدرن امروزی از شبکه‌های P2P یا نظیر‌ به نظیر پشتیبانی می‌کنند.

معماری شبکه نظیر به نظیر

در معماری شبکه‌ نظیر‌ به نظیر کامپیوتر‌ها برای به اشتراک‌گذاری فایل و دسترسی به منابعی مانند اینترنت و پرینتر‌ به شکل گروهی به همدیگر متصل می‌شوند. در این بخش، اصول پیاده‌سازی معماری مورد استفاده در این کارگروه را توضیح داده‌ایم.

• مجموعه مسئولیت‌ها و توانایی‌های تمام کامپیوتر‌های موجود در شبکه با همدیگر برابر است.
• تمام دستگا‌ه‌های موجود در شبکه هر دو نقش کلاینت و سرور را به صورت همزمان با هم ایفا می‌کنند.
• این معماری شبکه برای فضاهای مسکونی، دفاتر اداری و شرکت‌های کوچک مناسب است. در چنین فضاهایی هر کامپیوتر به شکل مستقل از دیگران کار می‌کند.
• در ضمن هر کامپیوتر داده‌های مربوط به خودش را بر روی هارددیسک خودش ذخیره می‌کند.
• تمام کامپیوتر‌های درون شبکه می‌توانند داده‌های خود را با دیگر اعضای شبکه به اشتراک بگذارند.
• گروه‌هایی که از این معماری استفاده می‌کنند در بیشترین حالت از ۱۲ کامپیوتر تشکیل شده‌اند.

مزایا و معایب استفاده از شبکه های P2P

وقتی می‌خواهیم نوع شبکه را بر اساس مدل سرویس‌دهی انتخاب کنیم، باید به مزایا و معایب هر کدام توجه کنیم. در جدول پایین، نکات مثبت و منفی شبکه‌های نظیر به نظیر را بیان کرده‌ایم.

در ادامه تمام موارد جدول بالا را توضیح داده‌ایم.

مزیت‌های استفاده از شبکه‌های P2P

استفاده از این معماری - بخصوص برای شبکه‌های کوچک - مزیت‌های زیادی دارد. در این قسمت از مطلب، چند مورد از مهم‌ترین مزیت‌های شبکه‌های P2P را بیان می‌کنیم.

• نگهداری ساده: نگهداری از معماری P2P ساده است. زیرا هر گره‌ شبکه به شکل مستقل از دیگر گره‌های آن کار می‌کند.
• هزینه کمتر: از آنجا که هر گره به عنوان سرور هم فعالیت می‌کند، بنابراین لازم نیست برای تهیه سرور مرکزی هزینه کنیم. سرور‌های مرکزی معمولا نسبت به کامپیوتر‌های معمولی گرانتر هستند.
• بدون نیاز به مدیر شبکه: تمام گره‌های موجود در شبکه نظیر‌ به نظیر مسئول مدیریت کامپیوتر خودشان هستند. بنابراین هیچ نیازی به استفاده از سیستم خاصی برای مدیریت شبکه نداریم.
• مقیاس‌پذیری ساده: در این شبکه‌ها حذف، اضافه و تعمیر گره‌ها به سادگی انجام می‌شود.
• ترافیک شبکه کمتر:‌ حجم ترافیک شبکه‌های نظیر به نظیر نسبت به شبکه‌های کلاینت‌-سروری کمتر است.

معایب شبکه‌های P2P

این شبکه‌ها دارای محدودیت‌های مخصوص به خود هستند. این نقاط ضعف اجازه نمی‌دهند که در همه‌جا از معماری نظیر‌ به نظیر استفاده کنیم. در فهرست پایین، معایب استفاده از شبکه‌های P2P را نوشته‌ایم.

• آسیب‌پذیری داده‌ها: نبودن سرور مرکزی باعث شده است که داده‌ها همیشه در معرض آسیب باشند. به دلیل نبودن سیستم پشتیبان‌گیری حرفه‌ای امکان از دست دادن داده وجود دارد.
• امنیت پایین: از آن‌جا که هر گره‌ای به شکل مستقل از دیگران کار کرده و اداره می‌شود، حفظ امنیت تمام شبکه مشکل است.
• کارایی پایین: در معماری P2P هر کامپیوتر توسط دیگر گره‌ها قابل دسترسی است. همچنین به تمام آن‌ها هم دسترسی دارد. این مسئله باعث کند شدن عملکرد کاربران و کل شبکه می‌‌شود.
• پیدا کردن سخت‌تر فایل‌ها: در این نوع از شبکه‌ها فایل‌ها را به صورت مرکزی نگهداری نمی‌کنیم. بلکه فایل‌های مختلف را بر روی کامپیوتر‌های مجزا ذخیره می‌کنیم. این مسئله، فرایند پیدا کردن فایل‌ها را سخت‌تر می‌کند.

یادگیری شبکه با کمک فرادرس

کامپیوترها بخشی جدا‌ نشدنی از زندگی و کسب‌وکار مدرن هستند. شبکه‌های کامپیوتری هم یکی از مهم‌ترین بخش‌های این تکنولوژی‌‌اند. عملکرد این شبکه‌ها تقریباً همه جنبه‌های زندگی و تجارت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به اهمیت شبکه، بازار کار گسترده و رو‌به‌رشدی در این حوزه وجود دارد. به همین دلیل، افراد زیادی علاقه‌مند به یادگیری شبکه و اصول پیاده‌سازی و نگهداری آن هستند.

فرادرس نیز مجموعه‌ آموزشی را برای این رشته، جمع‌آوری کرده است. در دوره‌های تخصصی شبکه‌های کامپیوتری، موضوعاتی مانند مدیریت، معماری، زیرساخت و عیب‌یابی شبکه به شکل عملی آموزش داده می‌شوند. تمام این فیلم‌ها با کمک اساتید حرفه‌ای و با بالاترین کیفیت تولید شده‌اند. علاوه بر این، فرادرس تلاش کرده است تا جدیدترین موضوعات دنیای تکنولوژی را در این دوره‌ها تدریس کند. با گذراندن این دوره‌ها می‌توان مهارت‌های لازم برای ورود حرفه‌ای به صنعت IT و فعالیت در حوزه شبکه را کسب کرد.

در پایین چند مورد از فیلم‌های این مجموعه آموزشی را معرفی کرده‌ایم. برای تماشای فیلم‌های بیشتر بر روی تصویر بالا کلیک کنید.

• فیلم آموزش رایگان برنامه نویسی شبکه – مبانی و کاربردها
• فیلم آموزش کنترل ترافیک میکروتیک MTCTCE + گواهینامه
• فیلم آموزش شبکه کردن چند کامپیوتر و تنظیم کارت شبکه در ویندوز + گواهینامه
• فیلم آموزش شبیه سازی شبکه های «سیسکو با پکت تریسر» (Cisco Packet Tracer)
• فیلم آموزش شبیه سازی شبکه های کامپیوتری و مخابراتی با ns-3

در بخش بعدی مطلب، شبکه کلاینت-سرور را بررسی کرده‌ایم.

شبکه کلاینت-سرور چیست؟

گزینه بعدی در تقسیم بندی انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی، شبکه‌ کلاینت-سرور است. در معماری شبکه «کلاینت-سرور» (Client-Server)، کامپیوتری به عنوان سرور مرکزی وجود دارد. این سیستم مسئولیت ارائه خدمات و داده به تمام کلاینت‌ها را برعهده دارد. برای مثال، مرورگر‌های اینترنتی به عنوان برنامه‌های کلاینت کار می‌کنند. این کلاینت‌ها برای دسترسی به داده‌های وب‌سایت‌ها درخواست‌ را ارسال می‌کنند. این درخواست‌ها باید به سرور‌هایی برسند که میزبان اطلاعات وب‌سایت‌ها هستند. به این ترتیب، تمام دستگاه‌های متصل به اینترنت می‌توانند صفحات مورد نظر خود را مشاهده کنند.

در هر سازمانی می‌توان از معماری شبکه‌های کلاینت-سروری استفاده کرد. از کسب‌وکار‌های کوچک گرفته تا سازمان‌های بسیار بزرگ با میلیون‌ها کاربر، همه می‌توانند برای پیاده‌سازی شبکه‌های داخلی خود از این معماری، استفاده کنند. به طور معمول، سرور‌ها را در بخش دیتا سنتر راه‌اندازی می‌کنند. محیط دیتا سنتر‌ها از امنیت بالایی برخوردار است. در ضمن کارایی بیشتری هم داشته و پشتیبان‌گیری منظم و حرفه‌‌ای بر روی آن‌ها اعمال می‌شود. در نتیجه سرور‌ها همیشه به خوبی مدیریت و محافظت می‌شوند. نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مربوط به کلاینت هم می‌توانند در هر جایی قرار بگیرند که به شبکه دسترسی دارد.

ویژگی‌های شبکه کلاینت سرور

شبکه‌های کلاینت-سروری با هدف افزایش عملکرد کلی سیستم در زمان به اشتراک‌گذاری منابع ساخته شده‌اند. این شبکه‌ها به تعداد زیادی کاربر کمک می‌کنند که به صورت همزمان به داده‌ها و سرویس‌های به اشتراک‌گذاشته شده بر روی شبکه، دسترسی داشته باشند. معماری جغرافیایی شبکه‌های کلاینت سروری می‌تواند هم از نوع «شبکه‌های ناحیه محلی» (Local Area Network | LAN) باشد و هم از نوع «شبکه‌های ناحیه گسترده» (Wide Area Network |‌ WAN) و مستقر بر روی اینترنت. برای آشنایی با این شبکه‌های می‌توانید مطلب مربوط به آن‌ها را در مجله فرادرس مطالعه کنید.

در فهرست پایین مهم‌ترین ویژگی‌های شبکه‌های کلاینت‌-سروری را نوشته‌ایم.

• راحتی در استفاده
• راه‌اندازی ساده
• دسترسی بهتر به منابع
• مدیریت ساده
• مقیاس‌پذیری - یعنی با افزایش کاربران به راحتی می‌توان آن‌ها را گسترش داد.

در شبکه کلاینت-سرور، سرور مرکزی درخواست‌ها را از کلاینت تحویل می‌گیرد. سپس می‌تواند یکی از دو کار پایین را انجام بدهد.

• مستقیما به درخواست دریافت شده پاسخ بدهد.
• آن درخواست را برای بررسی به سرور دیگری ارسال کند.

در فهرست پایین، چند مثال مختلف از شبکه‌هایی با معماری کلاینت‌-سرور را نام برده‌ایم.

• وب سرورها
• سرور‌های ایمیل
• سرور‌های مربوط به اپلیکیشن‌های آنلاین
• سرور‌های پایگاه‌های داده

در تمام موارد بالا، درخواست‌ها توسط کلاینت‌ها ارسال شده و سرور‌ها مسئول رسیدگی و پاسخ دادن به آن‌ها هستند.

شبکه کلاینت-سرور چطور کار می‌کند؟

در معماری‌ کلاینت-سرور هر دستگاهی ابتدا به شبکه LAN متصل شود. سپس شبکه LAN با استفاده از اترنت، دیتا را بین دستگاه‌های مختلف جابه‌جا می‌کند. این شبکه با هدف روانتر کردن ترافیک و کاهش تاخیر، ساخته شده است. منظور از تاخیر، زمان مصرف شده برای ارسال درخواست و دریافت پاسخ است. مسئولیت اتصال به سرور در هر دستگاه بر عهده سیستم عامل همان دستگاه است.

معماری شبکه‌ کلاینت-سرور از سه لایه مختلف تشکیل شده‌‌ است. هر لایه مانند طبقه یا سطح منحصر به فردی است که کارهای خاصی در سیستم انجام می‌دهند.

در فهرست پایین این لایه‌ها را معرفی کرده‌ایم.

• «لایه ارائه» (Presentation Tier): این لایه بالاترین لایه است. در اصطلاح به آن «لایه رابط کاربری» (User Interface Tier) هم گفته می‌شود. وظیفه لایه ارائه، نمایش اطلاعات به کاربران و دریافت داده‌های ورودی از آن‌هاست. این لایه شامل عناصر مربوط به رابط کاربری مانند مرورگرهای اینترنت و اپلیکیشن‌های موبایل یا دسکتاپ است. هدف اصلی لایه ارائه، ساده و شفاف کردن استفاده از سیستم است. در نتیجه، تجربه کاربری بسیار مناسبی به وجود می‌آید.
• «لایه اپلیکیشن» (Application Tier): لایه اپلیکیشن‌ با نام‌های «لایه منطق کسب‌وکار» (Business Logic Tier) یا «لایه میانی» (Middle Tier) هم شناخته می‌شود. وظیفه اصلی این لایه انجام محاسبات اصلی و مدیریت قوانین و وظایف کلی سیستم است. در واقع تمام عملکرد‌های مربوط به اپلیکیشن‌ها در این لایه مدیریت می‌شوند. این لایه در تعامل با لایه بالاتر - لایه ارائه - درخواست‌های کاربر را دریافت می‌کند. سپس آن‌ها را پردازش کرده و در نهایت پاسخ‌های بدست آمده را به کاربر یا سرور برمی‌گرداند. این لایه می‌تواند شامل سرور‌های اپلیکیشن‌های تحت وب، وب‌سرو‌رها و میکروسرویس‌هایی باشد که منطق اپلیکیشن را مدیریت کرده یا با سایر سیستم‌ها ارتباط برقرار می‌کنند.

• «لایه داده» (Data Tier): لایه داده با نام‌های «لایه بک اند» (Back-End Tier) یا «لایه ذخیره‌سازی داده» (Data Storage Tier) نیز شناخته می‌شود. این لایه مسئولیت ذخیره‌سازی، فراخوانی و مدیریت داده‌های سیستم را بر عهده دارد. لایه داده برای تایید مجوز دسترسی کاربران به داده‌ها با لایه اپلیکیشن ارتباط برقرار می‌کند. وظیفه اصلی این لایه تضمین یکپارچگی، امنیت و مقیاس‌پذیری داده‌ها است.

انواع کلاینت ها و سرورها

در مدل کلاینت-سرور، وظایف مشخصی بر عهده هر دو عنصر کلاینت و سرور قرار دارد. برای اجرای این وظایف هم هر کدام به چند دسته مختلف تقسیم شده‌اند.

فیلم کلاینت چیست – انواع و کاربرد و مقایسه Client ها (رایگان) در فرادرس

کلیک کنید

در این بخش از مطلب، انواع کلاینت‌ها و وظایف سمت سرور‌ را معرفی می‌کنیم.

انواع کلاینت‌ها

کلاینت‌ها در معماری کلاینت-سرور به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. هر کدام از آن‌ها نوع خاصی از وظایف و توانایی‌های عنصر کلاینت را برعهده دارند. در فهرست پایین، انواع کلاینت را معرفی کرده‌ایم.

• «تین کلاینت» (Thin Client): این نوع از کلاینت‌ها کمترین توانایی‌ پردازشی را دارند. در نتیجه به طور کامل به سرور وابسته هستند.
• «تیک کلاینت» (Thick Client): این نوع از کلاینت بیشتر پردازش‌های خودش را به صورت محلی انجام می‌دهد. در نتیجه برای پایدار بودن کمترین وابستگی را به سرور دارد.
• «کلاینت‌ ترکیبی» (Hybrid Client): کلاینت‌های ترکیبی ویژگی‌های هر دو نوع کلاینت دیگر را دارند. بعضی از پردازش‌ها را به صورت محلی انجام می‌دهند. اما برای انجام وظایفی مانند ارسال داده یا مدیریت اطلاعات بیشتر بر روی سرور‌ها تکیه می‌کنند.

انواع وظایف سمت سرور

در معماری کلاینت-سرور، انواع مختلفی از سرور وجود دارند. هر کدام از آن‌ها بسته به نوع شبکه ممکن است وظایف مختلفی را برعهده بگیرند. برای مثال می‌توان به وب‌سرورها، سرور‌های مخصوص فایل و سرور‌های پایگاه داده اشاره کرد. البته با توجه به نحوه ساخت شبکه هم ممکن است وظایف سرور‌ها فرق کنند. در واقع نوع سرور‌ها با توجه به وظیفه گذاشته شده بر عهده آن‌ها تعیین می‌شود. در فهرست پایین انواع کارهای مربوط به سمت سرور را معرفی کرده‌ایم.

• مدیریت درخواست‌های کاربر: سرور‌ها وظیفه دریافت و پردازش درخواست‌های ارسال شده از سمت کامپیوتر‌های کلاینت را برعهده دارند. در خواست‌های کلاینت‌ها ممکن است شامل استفاده از منابع سرور یا خدمات خاصی باشد.
• ارائه منابع و خدمات: وظیفه دیگر سرور‌ها این است که منابع یا خدمات درخواست شده را در اختیار کلاینت‌ها قرار بدهند. برای مثال می‌توان به صفحات اینترنتی، فایل‌ها، داده و اپلیکیشن‌های مختلف اشاره کرد.
• مدیریت و نظارت بر دسترسی‌ها: سرور‌ها با بررسی اعتبار مشخصات کاربر - مثل نام کاربری و رمز عبور - دسترسی آن‌ها را به منابع و خدمات مختلف، مدیریت می‌کنند. آن‌ها با اجرای اقدامات امنیتی تضمین می‌کنند که فقط کاربران تایید شده به منابع، عملکرد‌ها و خدمات سرور دسترسی داشته باشند.
• ذخیره‌سازی و مدیریت داده: یکی دیگر از وظایف سرور‌های پایگاه داده آن است که فرایند‌های مربوط به ذخیره‌سازی و واکشی داده‌ها را مدیریت کنند. وظیفه بعدی آن‌ها تضمین یکپارچگی داده‌ها، امنیت و مقیاس‌پذیری آن‌هاست.
• پردازش و اجرای وظایف: سرور در شبکه کلاینت-سروری وظیفه دارد که داده‌ها را نیز پردازش کند. همچنین باید عملیات محاسباتی سنگین و تحلیلی مورد نیاز کلاینت‌ها را انجام بدهد.
• حفظ عملکرد و «زمان کار» (Uptime): یکی دیگر از کارهای سمت سرور اطمینان از برقراری زمان کار و حفظ عملکرد کلی خدمات و منابع شبکه است.

مزایا و معایب شبکه های کلاینت-سرور

شبکه‌های مختلف با مدل‌ها و معماری‌های متنوع، مزایا و معایب گوناگونی هم دارند. توسعه‌دهندگان قبل از تصمیم‌گیری درباره انتخاب معماری و راه‌اندازی شبکه باید با نقاط قوت و ضعف معماری‌های مختلف آشنا باشند.

در این بخش از مطلب هم نقاط مثبت و منفی شبکه‌های کلاینت-سرور را معرفی کرده‌ایم.

در ادامه تمام موارد جدول بالا را یک به یک توضیح داده‌ایم.

مزایای استفاده از شبکه کلاینت-سرور

شبکه‌های کلاینت-سروری مزیت‌های بسیار زیادی دارند. در فهرست پایین مهم‌ترین این موارد با بیان کرده‌ایم.

• عملکرد بهتر: سرور‌ها کامپیوتر‌های قوی‌تری هستند و برای اجرای وظایف بخصوصی ساخته شده‌اند. این مسئله باعث شده است سرور‌ها سریع‌تر، محکم‌تر، پایدارتر و بهتر از کامپیوتر‌های معمولی باشند.
• کنترل مرکزی:‌ سرور‌ها به صورت مرکزی مدیریت می‌شوند. چنین روشی از نظر امنیتی اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا با انجام آن به سادگی می‌توانیم به‌روز‌رسانی‌های امنیتی را بر روی تمام شبکه اعمال کنیم.
• مقیاس‌پذیری: بزرگتر کردن شبکه ساده است. اگر نیاز به قدرت بیشتری داشته باشیم، بدون ایجاد مشکل برای کلاینت‌ها می‌‌توانیم سرور دیگری را به شبکه اضافه کنیم.
• دسترسی راحت به داده‌ها: از آن‌جا که تمام داده‌ها توسط سرور ذخیره و مدیریت می‌شوند، کلاینت‌ها به راحتی می‌توانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

معایب استفاده از شبکه کلاینت-سرور

این نوع معماری شبکه، چند عیب هم دارد. در فهرست زیر، نقاط ضعف شبکه‌های کلاینت-سرور را نوشته‌ایم.

• هزینه بالا: سرور‌ها گران هستند. برای راه‌اندازی آن‌ها به سرمایه اولیه زیادی نیاز داریم. در ضمن برای نگهداری از سرور به کارمندان متخصص و سیستم‌های خنک‌سازی حرفه‌ای هم احتیاج داریم. وجود همان‌ موارد هم باعث افزایش هزینه‌های مربوط به بخش انرژی می‌شود.
• آسیب‌پذیری شدید: از نقطه نظر کارآیی، وجود تنها یک سرور بدون پشتیبانی کافی، آسیب‌پذیرترین بخش شبکه محسوب می‌شود. اگر این سرور خراب شود و نسخه پشتیبان از داده‌ها تهیه نشده باشد، ممکن است کل شبکه از کار بیفتد.

مقایسه انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی

در این بخش از مطلب، مهم‌ترین ویژگی‌های معماری‌های کلاینت-سرور و نظیر به نظیر را با کمک جدول ساده و شفافی مقایسه کرده‌ایم.

چگونه با فرادرس امنیت شبکه را بیاموزیم؟

فیلم‌های آموزشی بسیار خوبی توسط فرادرس برای کمک به یادگیری امنیت شبکه تولید و منتشر شده‌اند. شبکه‌های کامپیوتری به تمام جنبه‌های زندگی انسان نفوذ کرده‌اند. از شبکه‌های WiFi خانگی که برای امور عمومی و اشتراک‌گذاری اینترنت استفاده می‌شوند تا شبکه‌های گسترده‌ای مانند شبکه کارت‌خوان‌های بانکی همگی یک ویژگی مشترک دارند. آن هم لزوم حفظ امنیت شبکه است. در نتیجه فرصت‌های شغلی بسیار زیادی در مقابل متخصصان امنیت سایبری و شبکه قرار دارد.

با توجه به نیاز کشور به متخصصان حرفه‌ای در این حوزه‌، فرادرس، فیلم‌های آموزشی متنوع و خوبی را تهیه کرده است. در پایین چند مورد از فیلم‌های آموزش حفظ امنیت در شبکه‌های کامپیوتری را معرفی کرده‌ایم.

• فیلم آموزش امنیت زیر ساخت شبکه، امن سازی تجهیزات سیسکو
• فیلم آموزش امنیت «شبکه های بی سیم» (Wireless Networks)، بخش یکم
• فیلم آموزش فایروال «پی‌ اف‌ سنس»، مدیریت امنیت شبکه با PfSense Firewall + گواهینامه
• فیلم آموزش مانیتورینگ در لینوکس
• فیلم آموزش مقدماتی هک قانونمند CEH

برای مشاهده فیلم‌های بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کرده و به صفحه اصلی مجموعه آموزش امنیت شبکه هدایت شوید.

جمع‌بندی

در این مطلب از مجله فرادرس انواع شبکه بر اساس مدل سرویس دهی را معرفی کرده‌ایم. این شبکه‌ها از معماری‌های نظیر به نظیر و کلاینت-سرور تشکیل شده‌اند. در شبکه‌های نظیر به نظیر هر کامپیوتر همزمان نقش کلاینت و سرور را دارد. در این نوع شبکه‌ها هیچ کامپیوتر مرکزی مشخصی وجود ندارد. این ساختار ساده و کم هزینه است. به راحتی توسعه می‌یابد و نیاز به مدیر شبکه ندارد. از مواردی مانند امنیت پایین، کارایی کمتر و دشواری در یافتن فایل‌ها می‌توان به عنوان ضعف‌های شبکه نظیر به نظیر نام برد. معماری P2P شامل سه نوع اصلی است: شبکه‌های بدون ساختار، ساختاریافته و ترکیبی.

فیلم مجموعه آموزش شبکه های کامپیوتری – مقدماتی تا پیشرفته در فرادرس

کلیک کنید

شبکه‌های کلاینت-سرور از سرور مرکزی استفاده می‌کنند. مدیریت تمام داده‌ها و سرویس‌ها بر عهده سرور مرکزی است. مدل کلاینت-سرور امنیت و عملکرد بهتری ارائه می‌دهد. مقیاس‌پذیری بالایی دارد و دسترسی به داده‌ها در آن آسان‌تر از P2P است. با این حال، معایبی مانند هزینه بالاتر، نیاز به نیروی متخصص و آسیب‌پذیری در صورت خرابی سرور را هم دارد. در نهایت، قبل از انتخاب معماری مناسب باید به نیازها، اندازه و سطح امنیت مورد انتظار شبکه، توجه کرد.