نحوه گرفتن فشار خون — آموزش تصویری و کامل

اندازه‌گیری فشار خون تنها راه برای تشخیص فشار خون بالا است. فشار خون بالا معمولاً هیچ علامت یا نشانه هشداردهنده‌ای ندارد و بسیاری از مردم نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. اگر نحوه گرفتن فشار خون را به وسیله دستگاه فشارسنج و گوشی پزشکی یاد بگیرید که بهترین و دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری فشارخون است، می‌توانید به طور منظم فشار خود یا اطرافیان نزدیک خود را اندازه‌گیری کنید، در هر زمانی که فشار خون خیلی بالا باشد، به کمک پزشک می‌توانید اقداماتی را برای کنترل فشار خون خود یا دیگران انجام دهید. در این مقاله به بررسی و آموزش قدم به قدم و تصویری نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه‌های مختلف می‌پردازیم و همچنین اقدامات لازم در شرایط بحرانی فشار خون را توضیح می‌دهیم.

اندازه گیری فشار خون چیست؟

هر بار که قلب شما می‌تپد، خون را به داخل شریان‌های شما پمپ می‌کند. اندازه‌گیری فشار خون آزمایشی است که نیروی (فشار) در شریان‌ها را هنگام پمپاژ قلب اندازه‌گیری می‌کند. فشار خون به دو عدد اندازه گیری می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد اول و بالاتر)، فشار داخل شریان‌های شما را هنگام تپش قلب اندازه‌گیری می‌کند. فشار خون دیاستولیک (عدد دوم و پایین‌تر)، فشار داخل شریان را زمان استراحت قلب بین ضربان‌ها اندازه‌گیری می‌کند.

فشار خون بالا، همچنین به عنوان «بیماری فشار خون بالا» (Hypertension) شناخته می‌شود و ده‌ها میلیون بزرگسال در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خطر ابتلا به بیماری‌های تهدیدکننده زندگی از جمله حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. اما فشار خون بالا به ندرت علائم ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری فشار خون به تشخیص زودهنگام فشار خون کمک می‌کند، بنابراین می‌تواند قبل از ایجاد عوارض جدی، درمان شود.

نحوه گرفتن فشار خون چگونه است؟

همیشه لازم نیست برای بررسی فشار خون خود به مطب دکتر بروید. شما می‌توانید فشار خون خود را در خانه کنترل کنید. انواع روش‌های اندازه‌گیری فشارخون مانند استفاده از دستگاه فشار خون جیوه‌ای یا اتوماتیک وجود دارند اگرچه معمولا دقت دستگاه‌های جیوه‌ای بیشتر از موارد اتوماتیک خانگی است که در بازار وجود دارد. گرفتن فشارخون در منزل به‌ویژه مهم است اگر پزشک توصیه کرده باشد که فشار خون خود را به طور منظم کنترل کنید. عوامل خاصی وجود دارند که می‌توانند باعث افزایش موقت فشار خون شوند. به عنوان مثال، فشار خون معمولاً در نتیجه موارد زیر افزایش می‌یابد:

• استرس
• سیگار کشیدن
• دمای پایین اتاق
• ورزش کردن
• مصرف کافئین (چای پر رنگ، قهوه، کوکا و سایر مواد کافئین‌دار)
• داروهای خاص
• مصرف نمک زیاد

سعی کنید قبل از گرفتن فشار خون از مواردی که باعث افزایش یا کاهش فشار خون شما می‌شوند پرهیز کنید (زیرا ممکن است فشار غیرواقعی را به شما نشان دهند). همچنین، سعی کنید فشار خون خود را هر روز تقریباً در یک زمان مشخص اندازه‌گیری کنید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که فشار خون خود را چندین بار در طول روز چک کنید تا ببیند آیا نوسان دارد یا خیر.

نکات لازم قبل از گرفتن فشار خون

قبل از اینکه اقدام به اندازه‌گیری فشار خون خود یا نزدیکان خود کنید بهتر است نکاتی را که در ادامه توضیح داده شده‌اند رعایت کنید.

• یک مکان آرام برای بررسی فشار خون خود پیدا کنید. شما باید به ضربان قلب خود گوش دهید.
• اطمینان حاصل کنید که با مثانه‌ای خالی و در حالت راحت و آرام هستید (مثانه پر ممکن است بر خوانش فشارخون شما تأثیر بگذارد).
• آستین بازوی خود را بالا بزنید یا هر لباس با آستین تنگ را در بیاورید.
• ۵ تا ۱۰ دقیقه روی صندلی کنار میز استراحت کنید. بازوی شما باید به راحتی در سطح قلب قرار گیرد. صاف بنشینید و پشت خود را روی صندلی قرار دهید و پاها را روی هم نگذارید. ساعد خود را طوری روی میز قرار دهید که کف دست به سمت بالا باشد.

نحوه اندازه گیری فشار خون به صورت قدم به قدم

در صورت خرید فشارسنج دستی یا دیجیتال (فشار سنج)، دفترچه راهنمای آن را به دقت مطالعه کنید. مراحل زیر یک نمای کلی از نحوه اندازه گیری فشار خون بازوی چپ خود را در یک دستگاه فشار خون دستی یا دیجیتال ارائه می‌دهد. برای اندازه‌گیری فشار خون در بازوی راست، کافی است جهت‌ها را برعکس کنید. مراحل زیر را برای اندازه گیری فشار خون با دقت دنبال کنید.

محل نبض خود را مشخص کنید

نبض خود را با فشار ملایم انگشتان اشاره و میانی به سمت مرکز داخلی خم آرنج خود (جایی که شریان بازویی قرار دارد) تعیین کنید. اگر نمی‌توانید نبض خود را تعیین کنید، سر گوشی پزشکی (روی مانیتور دستی) یا کاف بازو (روی مانیتور دیجیتال) را در همان ناحیه عمومی قرار دهید.

کاف را در محل نبض محکم کنید

کاف را روی بازوی خود بلغزانید، هنگامی که از یک مانیتور دستی استفاده می‌کنید مطمئن شوید که سر گوشی پزشکی روی شریان قرار دارد. کاف ممکن است با یک فلش مشخص شود تا محل سر گوشی پزشکی را نشان دهد. لبه پایینی کاف باید حدود ۳ سانتی‌متر بالاتر از خم آرنج شما باشد.

کاف را باد کرده و خالی کنید

اگر از نمایشگر غیر دیجیتال (عقربه‌ای) استفاده می‌کنید مراحل زیر را دنبال کنید:

• نشان‌گر عقربه‌ای فشارسنج را در دست چپ و حباب لاستیکی آن را در دست راست خود نگه دارید.
• دریچه جریان هوا روی حباب لاستیکی را با چرخاندن پیچ در جهت عقربه‌های ساعت ببندید.
• کاف را با فشار دادن حباب لاستیکی با دست راست خود باد کنید. ممکن است نبض خود را در گوشی پزشکی بشنوید.
• نشان‌گر عقربه‌ای فشارسنج را نگاه کنید و به باد کردن کاف ادامه دهید تا زمانی که عقربه حدود ۳۰ نقطه (میلی‌متر جیوه) بالاتر از فشار سیستولیک مورد انتظار شما باشد. در این مرحله، شما نباید نبض خود را در گوشی پزشکی بشنوید.
• در حالی که نگاه خود را روی نشان‌گر عقربه‌ای فشارسنج نگه داشته‌اید، با باز کردن دریچه جریان هوا در خلاف جهت عقربه‌های ساعت، به آرامی فشار را در کاف آزاد کنید. عقربه باید با هر ضربان قلب فقط ۲ تا ۳ نقطه سقوط کند. (شاید لازم باشد چرخاندن سوپاپ به آرامی را تمرین کنید.)
• با دقت به اولین ضربان نبض گوش دهید. به محض شنیدن آن، خوانش روی نشان‌گر عقربه‌ای فشارسنج را یادداشت کنید. این میزان فشار سیستولیک شما (نیروی خون به دیواره شریان در هنگام ضربان قلب شما) است.
• به آرامی شل کردن کاف را توسط پیچ حباب ادامه دهید.
• با دقت گوش کنید تا زمانی که صدا ناپدید شود. به محض اینکه متوجه شدید دیگر نمی‌توانید نبض خود را بشنوید، علامت را روی نشان‌گر عقربه‌ای فشارسنج یادداشت کنید.
• اجازه دهید کاف کاملا خالی شود.

اگر بازوی خود را صاف نگه دارید، دقیق‌ترین قرائت را دریافت خواهید کرد. اگر فشار را خیلی سریع کاهش دادید یا نبض خود را نمی‌شنیدید، فوراً کاف را دوباره باد نکنید. قبل از تکرار اندازه‌گیری یک دقیقه صبر کنید. با زدن مجدد کاف شروع کنید.

اگر از مانیتور دیجیتال برای خوانش فشارخون استفاده می‌کنید:

• حباب لاستیکی را در دست راست خود نگه دارید.
• دکمه پاور را فشار دهید. همه نمادهای نمایش‌گر باید به طور خلاصه ظاهر شوند و به دنبال آن یک صفر نشان داده شود. این نشان می‌دهد که مانیتور آماده است.
• کاف را با فشار دادن حباب لاستیکی با دست راست خود باد کنید. اگر مانیتور با باد کردن خودکار کاف دارید، دکمه شروع را فشار دهید.
• نمایش‌گر را نگاه کنید و به باد کردن کاف ادامه دهید تا زمانی که گیج حدود ۳۰ نقطه (میلی‌متر جیوه) بالاتر از فشار سیستولیک مورد انتظار شما باشد.
• ساکت بنشینید و به مانیتور نگاه کنید. خوانش فشار روی صفحه نمایش داده می‌شود. برای برخی از دستگاه‌ها، مقادیر ممکن است در سمت چپ و سپس در سمت راست ظاهر شوند.
• منتظر یک بوق طولانی باشید. این بدان معنی است که اندازه‌گیری کامل شده است. به اعداد روی صفحه نمایش توجه کنید. فشار سیستولیک (نیروی خون به دیواره‌های شریان در هنگام ضربان قلب) در سمت چپ و فشار دیاستولیک (فشار خون بین ضربان‌های قلب) در سمت راست ظاهر می‌شود. ضربان نبض شما نیز ممکن است در بین یا بعد از این خواندن نمایش داده شود.
• اجازه دهید کاف خالی شود.

اگر خوانش دقیقی نداشتید، فوراً کاف را دوباره باد نکنید. قبل از تکرار اندازه‌گیری یک دقیقه صبر کنید. با زدن مجدد کاف شروع کنید. دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد زمان و هر چند وقت یک‌بار اندازه‌گیری فشارخون دنبال کنید. تاریخ، زمان، فشار سیستولیک و دیاستولیک را یادداشت کنید. همچنین باید شرایط خاص مانند ورزش، وعده غذایی یا رویداد استرس‌زا را ثبت کنید.

حداقل سالی یک بار و به خصوص پس از اولین خرید دستگاه فشار خون، آن را با خود به ملاقات پزشک ببرید تا دقت دستگاه را بررسی کنید. این کار با مقایسه فشار خون دستگاه شما با فشار خون دستگاه مطب پزشک انجام می‌شود.

اعداد فشار خون و انواع آن

نمودار فشار خون می‌تواند به شما کمک کند بفهمید که آیا فشار خون شما در سطح سالمی است یا باید اقداماتی را برای بهبود اعداد انجام دهید. اندازه‌گیری فشار خون کل با اندازه‌گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک تعیین می‌شود. فشار خون سیستولیک، عدد بالایی، نیرویی را که قلب در هر بار تپش بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند، اندازه‌گیری می‌کند. فشار خون دیاستولیک، عدد پایینی، نیرویی را که قلب در بین ضربان‌ها بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند، اندازه می‌گیرد.

کالج قلب و عروق آمریکا و انجمن قلب آمریکا فشار خون را به چهار دسته کلی تقسیم می‌کنند.

• فشار خون طبیعی افزایش
• فشارخون بالارفته،
• فشار خون بالای مرحله ۱
• فشار خون بالای مرحله ۲

برای اندازه‌گیری دقیق فشار خون، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما معمولاً میانگین دو یا چند فشار خون را از سه یا بیشتر بازدید از مطب در نظر می‌گیرد. اندازه‌گیری دقیق تعیین می‌کند که چه نوع درمانی ممکن است نیاز داشته باشید.

جدول اعداد فشار خون و معنی آن ها

در اینجا نگاهی به چهار دسته فشار خون و معنای آن‌ها می‌اندازیم. اگر قرائت سیستولیک و دیاستولیک شما به دو دسته مختلف تقسیم می‌شود، دسته‌بندی صحیح فشار خون شما دسته بالاتر است. به عنوان مثال، اگر فشار خون شما ۱۲۵/۸۵ میلی‌متر جیوه باشد، ممکن است مرحله ۱ فشار خون بالا داشته باشید.

محدوده‌های بیان شده ممکن است برای کودکان و نوجوانان کمتر باشد. اگر نگران هستید که فرزندتان فشار خون بالا داشته باشد، با متخصص کودکان صحبت کنید. اگر شما همچنین مبتلا به بیماری قلبی، دیابت، بیماری مزمن کلیوی یا برخی شرایط دیگر هستید، ممکن است لازم باشد فشار خون خود را با شدت بیشتری درمان کنید.