رشته زراعت و اصلاح نباتات | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار + فیلم

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته زراعت و اصلاح نباتات پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

فیلم آموزشی معرفی رشته زراعت و اصلاح نباتات

رشته زراعت و اصلاح نباتات مناسب چه کسانی است؟

رشته زراعت و اصلاح نباتات یکی از رشته‏‌های مهندسی کشاورزی است و همان طور که از نام آن مشخص است با امور کشاورزی ارتباط دارد. رشته زراعت و اصلاح نباتات برای افرادی مناسب است که در مقطع دبیرستان به درس زیست‌‏شناسی و به طور کل علوم گیاهی علاقه دارند. این رشته بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که به کار در عرصه‌‏های کشاورزی و انجام تحقیقات در این زمینه علاقه‌مند هستند. از طرف دیگر می‌‏توان گفت مناسب‌‏ترین افراد برای این رشته، افرادی هستند که بتوانند در آینده در احداث مزارع کشاورزی فعالیت کنند. همچنین افراد علاقه‌مند به فعالیت در آزمایشگاه و کارهای آزمایشگاهی نیز برای رشته زراعت و اصلاح نباتات مناسب هستند.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته زراعت و اصلاح نباتات بیشتر کاربرد دارند؟

رشته زراعت و اصلاح نباتات زیرمجموعه رشته علوم تجربی در مقطع دبیرستان است و به‌طور کلی داشتن پایه قوی در درس‌‏های زیست‌‏شناسی، شیمی، ریاضی (آمار و احتمالات) و در مواردی فیزیک می‌‏تواند به موفقیت دانشجویان کمک کند. فصل‏‌های مربوط به ژنتیک و علوم گیاهی در کتاب زیست‏‌شناسی دبیرستان در آینده بیشترین کاربرد را برای دانشجویان رشته زراعت و اصلاح نباتات دارد. همچنین درس شیمی دبیرستان در درک بهتر مفاهیم بیوشیمی به دانشجویان کمک می‏‌کند. آمار و احتمالات دبیرستان نیز اطلاعات پایه‌‏ای در اختیار دانشجویان قرار می‌‏دهد تا درس‏‌های آمار و احتمالات و طرح آزمایش‏‌های کشاورزی را بهتر درک کنند. مباحث فیزیک دبیرستان نیز به درس ماشین‌آلات کشاورزی کمک می‏‌کند.

گرایش‌های رشته زراعت و اصلاح نباتات برای ادامه تحصیل چه هستند؟

در دفترچه انتخاب رشته کارشناسی ارشد در مجموعه زراعت و اصلاح نباتات 6 گرایش ارائه می‏‌شود که عبارتند از:

1. ژنتیک و به‏نژادی گیاهی (اصلاح نباتات)
   • (+) فیلم آموزش اصلاح نباتات
2. اگروتکنولوژی گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی
   • (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی کشاورزی و زراعت | مقدماتی تا پیشرفته
3. اگروتکنولوژی گرایش اکولوژی گیاهان زراعی
   • (+) فیلم آموزش فیزیولوژی گیاهان زراعی 
4. اگروتکنولوژی گرایش علوم و تکنولوژی بذر
   • فیلم آموزش اکولوژی بذر – ویژگی ها، مراحل و شرایط رشد بذر
5. اگروتکنولوژی گرایش علوم علف‌های هرز
   • فیلم آموزش شناسایی و مدیریت علف های هرز 
6. اگرواكولوژی
   • (+) فیلم آموزش بوم شناسی کشاورزی (اگرواکولوژی – Agroecology)

از نظر موضوعی و دروس مرتبط با گرایش‌‏های فوق، ژنتیک و به‌‏نژادی گیاهی با شاخه اصلاح نباتات ارتباط دارد و گرایش‌‏های فیزیولوژی گیاهان زراعی، اکولوژی گیاهان زراعی، علوم و تکنولوژی بذر، علوم علف‌های هرز و اگرواكولوژی با شاخه زراعت ارتباط دارد. لازم به ذکر است که نام قدیم گرایش ژنتیک و به‏‌نژادی گیاهی اصلاح نباتات بوده است و در برخی منابع و سایت‌‏ها با این نام معرفی شده است.

به طور معمول در اکثر دانشگاه‌‏ها و مراکز آموزش عالی دانشجویان رشته زراعت و اصلاح نباتات با توجه به انتخاب دروس اختیاری یکی از شاخه‌‏های زراعت یا اصلاح نباتات را انتخاب می‏‌کنند. به همین دلیل بهتر است در صورتی که قصد ادامه تحصیل در گرایش ژنتیک و به‌‏نژادی گیاهی را دارید، در سال آخر دوره کارشناسی درس‏‌های اختیاری اصلاح نباتات را انتخاب کنید و در صورتی که قصد انتخاب گرایش‌‏های زراعت را دارید، درس‌‏های اختیاری زراعت را انتخاب کنید.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته زراعت و اصلاح نباتات چه هستند؟

مهم‌ترین درس‏‌های اصلی و پایه رشته زراعت و اصلاح نباتات در زیر آورده شده‌اند.

• گياه‌شناسی (فيزيولوژی و تشريح)،
• تشريح و رده‌بندی گياهی
• (+) آمار و احتمالات
• (+) ژنتيک
• طرح آزمايش‌های كشاورزی
• (+) اصول زراعت
• (+) حشره‌شناسی و دفع آفات
• (+) بيماری‌های گياهی
• (+) باغبانی عمومی
• (+) ماشين‌های كشاورزی
• عمليات كشاورزی
• بيوشيمی گياهی
• دامپروری عمومی
• خاک‌شناسی عمومی

مهم‌ترین درس‏‌های الزامی در رشته زراعت و اصلاح نباتات در زیر آورده شده‌اند.

• زراعت غلات
• زراعت گياهان صنعتی
• زراعت گياهان علوفه‌ای
• عمليات زراعی
• ديم‌كاری
• (+) علف‌های هرز و كنترل آن‏‌ها
• (+) اصول اصلاح نباتات
• (+) فيزيولوژی گياهان زراعی
•  كنترل و گواهی بذر
• مبانی كشاورزی پايدار
• پروژه

درس‏‌های الزامی گرایش زراعت در رشته زراعت و اصلاح نباتات در سال پایانی کارشناسی نیز در فهرست زیر آورده شده‌اند.

• زراعت حبوبات
• گياهان منطقه‌ای
• زراعت گياهان دارويی و ادويه‌‌ای
• (+) زراعت در شرايط تنش‌های محيطی
• مرتع‌داری

درس‌‏های الزامی گرایش اصلاح نباتات در رشته زراعت و اصلاح نباتات در سال پایانی کارشناسی نیز به صورت زیر فهرست شده‌اند.

• اصلاح نباتات خصوصی
• طرح آزمايش‌های كشاورزی تكميلی
• (+) بيوتكنولوژی گياهی

لازم به ذکر است که دروس عملیات کشاورزی و عملیات زراعی مهارت‏‌های عملی دانشجویان را ارتقا می‌‏دهند.

فارغ التحصیل رشته زراعت و اصلاح نباتات در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

رشته زراعت و اصلاح نباتات این امکان را دارد تا افراد بتوانند به صورت آزاد و یا در بخش‌های دولتی فعالیت کنند. به عبارت دیگر، در صورتی که فارغ‌التحصیل رشته زراعت و اصلاح نباتات سرمایه کافی برای خرید یک زمین زراعی و سایر امکانات لازم را داشته باشد، می‌‏تواند یک مزرعه را به طور کامل اداره کند و از این طریق کسب درآمد داشته باشد.

در حالت دوم، فارغ‌التحصیل رشته زراعت و اصلاح نباتات می‌‏تواند در سازمان‌‏ها و اداره‌های دولتی مرتبط جذب شود. از جمله بخش‌‏های دولتی که فارغ‌التحصیلان این رشته می‏‌توانند جذب شوند می‌توان به وزارت جهاد کشاورزی، سازمان ترویج و آموزش کشاورزی، مراکز خدمات کشاورزی در استان‎ها، بخش‌‏های تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، برخی قسمت‌‏های سازمان حفظ نباتات اشاره کرد.

لازم به ذکر است که شرکت‏های خصوصی فعال در بخش کشاورزی نیز نیروهای خود را برای قسمت‌‏های فروش و بازاریابی محصولات، مشاور و کارشناس تولید و کارشناس بخش تحقیق و توسعه از بین فارغ‌التحصیلان رشته زراعت و اصلاح نباتات انتخاب می‌‏کنند.

فارغ‌التحصیلان گرایش اصلاح نباتات در آزمایشگاه‌‏های تشخیصی و بیوتکنولوژی نیز می‌‏توانند فعالیت کنند.

بازار کار رشته زراعت و اصلاح نباتات به چه صورت است؟

بازار کار رشته زراعت و اصلاح نباتات در بخش دولتی نسبت به بخش‌‏های خصوصی کمتر است و با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش قبل، زمینه‌‏های کاری این رشته در بخش خصوصی فراهم‌‏تر است. به همین دلیل، در صورتی که دولت اقدام به جذب نیرو در این رشته کند، زمینه‌‏های کاری در بخش دولتی نیز بهتر خواهد شد. یکی از بازارهای کاری رشته زراعت و اصلاح نباتات فعالیت فارغ‌التحصیلان به عنوان ناظر و مشاور در مزارع است که بعدها امکان جذب افراد در بخش دولتی راحت‌‏تر خواهد بود و احتمال جذب این افراد نسبت به سایر افراد بیشتر است.

لازم به ذکر است که یکی از بازارهای کاری در این رشته می‌‏تواند فروش بذر، سموم و کودهای شیمیایی باشد که افراد به صورت خصوصی می‏‌توانند راه‌اندازی کنند و در کنار فروش محصولات به ارائه خدمات مشاوره ای نیز بپردازند.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته زراعت و اصلاح نباتات در داخل ایران چگونه است؟

رشته زراعت و اصلاح نباتات در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران امکان ادامه تحصیل دارد و افراد در مقاطع تحصیلات تکمیلی یکی از گرایش‏‌های معرفی شده در بخش‌های قبل را انتخاب می‏‌کنند و به ادامه تحصیل می‌‏پردازند. آموزش‌‏ها در رشته زراعت و اصلاح نباتات در مقاطع بالاتر و تحصیلات تکمیلی کاملاً مستقل خواهد بود و دانشجویان گرایش‌‏های زراعت به صورت کاملاً تخصصی به مباحث امور زراعی می‌‏پردازند و دانشجویان گرایش ژنتیک و به‌نژادی به مباحث بیوتکنولوژی و اصلاح گیاهان زراعی به کمک روش‏‌های کلاسیک و نوین مشغول می‌شوند.

رشته زراعت و اصلاح نباتات به عنوان مادر رشته‌‏های مهندسی کشاورزی شناخته می‏‌شود و اکثر دانشگاه‏‌های ایران که رشته مهندسی کشاورزی دارند، گرایش‌‏های زراعت و اصلاح نباتات را در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می‌کنند. مهم‌ترین دانشگاه‌‏ها برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری عبارتند از: دانشگاه تهران (پردیس کرج)، دانشگاه تبریز، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشگاه بوعلی سینا همدان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشگاه زنجان، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شاهد و… .

امکان ادامه تحصیل در رشته زراعت و اصلاح نباتات در خارج از کشور به چه صورت است؟

دانشگاه‌‏های آمریکا و اروپا و برخی کشورهای آسیایی فرصت‏‌های خوبی برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته زراعت و اصلاح نباتات دارند. در کشورهای آمریکایی به دلیل اهمیت مباحث کشاورزی دانشگاه‏‌های برتر و معتبری برای ادامه تحصیل وجود دارد. همچنین برخی دانشجویان استرالیا را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌‏کنند.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته زراعت و اصلاح نباتات تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

دانش و اطلاعات علمی در رشته زراعت و اصلاح نباتات در دانشگاه‏‌ها محقق می‌‏شود، اما برای رسیدن به مهارت‌‏های عملی باید افراد در عرصه‌‏های مختلف فعالیت کنند.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

به عنوان مثال، فعالیت به عنوان کارآموز در کشت و صنعت‏‌های فعال و یا شرکت‌‏های خصوصی می‌‏تواند تجارب و مهارت‌‏های خوبی را برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم کند. به عبارت دیگر، فعالیت عملی به تکمیل مباحث نظری ارائه‌شده در دانشگاه‏‌ها کمک می‏‌کند.

نویسنده مهمان: علی اکبر اسدی

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «علی اکبر اسدی» نوشته شده است. اسدی، دارای کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی، گرایش اصلاح نباتات از دانشگاه تربیت مدرس تهران است. وی در زمینه روش‌های اصلاحی و آماری در حال فعالیت است.