رشته حقوق | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار

رشته حقوق یکی از رشته‌های پرطرفدار علوم انسانی است و فارغ‌التحصیلان آن نسبت به سایر رشته‌های علوم انسانی در وضعیت شغلی مناسب‌تری قرار دارند. همین مسئله سبب شده است که پذیرش در این رشته نیز به نسبت سایر رشته‌ها سخت‌تر باشد. برای فعالیت در شغل‌های مرتبط با این رشته معمولاً علاوه بر تحصیلات دانشگاهی نیاز به شرکت در آزمون‌های تخصصی مانند وکالت و قضاوت است. در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته حقوق پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

رشته حقوق مناسب چه کسانی است؟

این رشته برای افرادی مناسب است که علاقه‌مند به یادگیری موضوعات حقوقی هستند. افرادی که می‌‌خواهند رشته حقوق را به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب کنند، باید برای موفق شدن، قدرت استدلال، خلاقیت ذهنی و فن بیان خوبی داشته باشند. شاید افراد زیادی بتوانند مدرک کارشناسی حقوق را دریافت کنند، اما در فعالیت‌های حقوقی موفق نباشند؛ زیرا افراد موفق در علم حقوق، نباید صرفا به مباحثی که در دانشگاه تدریس می‌‌شود اکتفا کنند.

مهارت‌های ضروری برای موفقیت در رشته حقوق را در فهرست زیر آورده‌ایم.

• تسلط بر ادبیات فارسی: یک دانشجوی حقوق برای این‌که در رشته خود موفق باشد، باید به ادبیات فارسی مسلط باشد، چون منطق حقوق علاوه بر این‌که شباهت زیادی به منطق ریاضی دارد، یک منطق اقناعی و خطابی نیز هست؛ بنابراین یک حقوقدان باید بتواند کسانی را که مورد خطاب او قرار می‌‌گیرند، با زبانی رسا قانع کند.
• داشتن ذهن منطقی و ساختارمند: توانایی تفکر منطقی برای گذراندن واحدهای درسی این رشته لازم است.
• توانایی مدیریت فشارهای روانی: از آنجا که اکثر مشاغل حقوقی، پر از استرس است، اشخاصی که توانایی تحمل فشارهای روحی و روانی را ندارند، در فعالیت‌‌های حقوقی معمولا موفق نیستند.
• آشنایی با زبان عربی: برای درک متون حقوقی داشتن پیش‌زمینه مناسب در زبان عربی و علوم قرآنی نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. بیشتر واژگان و اصطلاحات استفاده شده در دروس این رشته عربی هستند و عدم شناخت لازم از این زبان می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
• توانایی درک مفاهیم فقهی: مباحث حقوقی، آمیخته با مباحث فقهی است و لذا کسانی که به فقه و اصول فقه علاقه‌مند هستند، راحت‌‌تر مباحث حقوقی را می‌‌آموزند.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته حقوق بیشتر کاربرد دارند؟

دروس ذیل از بین دروس دبیرستان برای موفقیت در رشته حقوق کاربرد بیشتری دارد:

• منطق و فلسفه
• ریاضی و آمار
• عربی
• ادبیات فارسی
• دین و زندگی

گرایش‌های رشته حقوق برای ادامه تحصیل چه هستند؟

رشته حقوق گرایش‌‌های متعددی دارد که در حال حاضر امکان ادامه تحصیل در بسیاری از این گرایش‌‌ها در داخل کشور فراهم است. این رشته در بیشتر دانشگاه‌های معتبر دولتی تا مقطع دکتری وجود دارد و علاقمندان می‌توانند بسیاری از زیرشاخه‌های این رشته را در داخل کشور مطالعه کنند. در فهرست زیر، گرایش های رشته حقوق در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری را آورده‌ایم.

• حقوق خصوصی
• حقوق جزا و جرم شناسی
• حقوق عمومی
• حقوق بین‌الملل
• حقوق بشر
• حقوق مالکیت فکری
• گرایش‌های نوین مانند محیط زیست، نفت و گاز، اقتصادی و...

در ادامه همین بخش، هرکدام از این گرایش‌ها را توضیح داده‌ایم.

«فرادرس» مجموعه آموزش‌های ویدیویی در زمینه مبانی رشته حقوق تدوین کرده که فهرست آن‌ها در ادامه آمده است.

• (+) آموزش اصول فقه ۱
• (+) آموزش قواعد فقه ۲ - بخش جزایی
• (+) آموزش آشنایی با لایحه نویسی و داوری حقوقی
• (+) آموزش قواعد فقه مدنی
• (+) آموزش منطق قدیم ۱ – منطق ارسطویی
• (+) آموزش مروری بر نحو ۱

در ادامه به بررسی گرایش‌های اصلی این رشته می‌پردازیم. پیش از آن، خوب است به برخی دیگر از رشته‌های مرتبط به علوم انسانی مانند رشته «حسابداری»، رشته «مدیریت دولتی»، رشته «جغرافیا» و رشته «علوم تربیتی» اشاره کنیم.

گرایش حقوق خصوصی

این گرایش شامل مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر روابط افراد با یکدیگر است. در این گرایش، از قواعد حقوقی حاکم بر موضوعاتی همچون قراردادها، ازدواج و طلاق، ارث و وصیت و... بحث می‌‌شود. حقوق خصوصی قدیمی‌‌ترین و پرطرفدارترین گرایش حقوق محسوب می‌‌شود. بازار کار این شاخه نیز با توجه به گستره خدمات آن نسبت به سایر گرایش‌ها بهتر است. «فرادرس» مجموعه آموزش‌هایی در این زمینه تدوین کرده که فهرست آن‌ها در ادامه آمده است.

• (+) مجموعه آموزش‌های حقوق
• (+) آموزش قوانین چک - از صدور چک تا دعاوی حقوقی و کیفری
• (+) آموزش حقوق تجارت ۳ - اسناد تجاری چک، سفته، برات
• (+) آموزش حقوق تجارت ۴ - ورشکستگی
• (+) آموزش آشنایی با حقوق خانواده
• (+) آموزش آشنایی با قوانین موجر و مستاجر
• (+) آموزش قوانین و مقررات جهانگردی
• (+) آموزش حقوق ورزشی
• (+) آموزش حقوق کار
• (+) آموزش حقوق تطبیقی

گرایش حقوق جزا و جرم‌‌شناسی

این گرایش مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر جرایم و مجازات‌‌هاست. در این گرایش، قواعد حقوقی حاکم بر جرایمی همچون قتل، ضرب و جرح، توهین، سرقت و... و همچنین و مجازات‌‌های این جرایم همچون اعدام، شلاق، زندان، جزای نقدی و... بررسی می‌‌شود.

«فرادرس» مجموعه آموزش‌های ویدیویی در این زمینه تدوین کرده که فهرست آن‌ها در ادامه آمده است.

• (+) آموزش جرم شناسی
• (+) آموزش کلیات حقوق جزا
• (+) آموزش حقوق جزای عمومی ۱
• (+) آموزش حقوق جزای عمومی ۲
• (+) آموزش حقوق جزای عمومی ۳
• (+) آموزش حقوق جزای اختصاصی ۴ - جرائم علیه شخصیت معنوی اشخاص
• (+) آموزش آیین دادرسی کیفری ۱
• (+) آموزش آیین دادرسی کیفری ۲
• (+) آموزش جرم شناسی کودکان و نوجوانان
• (+) آموزش آشنایی با جرائم مالی و اقتصادی
• (+) آموزش آشنایی با قوانین مجازات قاچاق کالا

گرایش حقوق عمومی

این گرایش شامل مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر روابط مردم و حکومت با یکدیگر و همچنین روابط نهادهای عمومی با یکدیگر است. در این گرایش از موضوعاتی همچون وظایف سازمان‌‌ها و نهادهای حکومتی، قواعد حقوقی مربوط به اداره حکومت، انتخابات و غیره بحث می‌‌شود. «فرادرس» فیلم‌های آموزشی در این زمینه تدوین کرده که فهرست آن‌ها در ادامه آمده است.

• (+) آموزش حقوق اساسی
• (+) آموزش حقوق اساسی ۲ - ساختار حكومت و نهادهای اساسی
• (+) آموزش حقوق مدنی ۳ - کلیات قراردادها
• (+) آموزش حقوق مدنی ۵ - حقوق خانواده
• (+) آموزش حقوق مدنی ۶ - عقود معین - قسمت الف
• (+) آموزش حقوق مدنی ۷ - عقود معین - قسمت ب
• (+) آموزش بررسی جرائم اینترنتی و فضای مجازی و راه های پیشگیری از آن

گرایش حقوق بین‌الملل

این گرایش مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر روابط بین کشورها است. در این گرایش از موضوعاتی همچون قراردادهای بین الملل و سازمان‌‌های بین المللی بحث می‌‌شود. «فرادرس» چندین فیلم آموزشی مرتبط با حقوق بین‌الملل تدوین کرده که فهرست آن‌ها در ادامه آمده است.

• (+) فیلم آموزش آموزش حقوق بین الملل عمومی ۱
• (+) آموزش حقوق بین‌ الملل عمومی ۲
• (+) فیلم آموزش حقوق جزای بین الملل
• (+) آموزش اصول و فنون مذاکرات تجاری بین الملل یا دیپلماسی تجاری - مقدماتی

گرایش حقوق بشر

این گرایش شامل مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر انسان‌‌ها به دلیل انسان بودنشان و فارغ از احوال متغیر اجتماعی یا میزان قابلیت‌‌های فردی ایشان است. در این گرایش از موضوعاتی همچون حق انسان‌‌ها بر سلامتی، حق انسان‌‌ها بر آزادی، ممنوعیت شکنجه و... بحث می‌‌شود.

گرایش مالکیت فکری

این گرایش شامل مجموعه قواعد حقوقی حاکم بر حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی، هنری و فکری است. در این گرایش از موضوعاتی همچون حق‌التألیف، حق معنوی، حق اختراع، سرقفلی، حق تاجران و صنعتگران بر علائم تجاری و اسرار تجاری و... بحث می‌‌شود. فیلم آموزشی زیر در ارتباط با این گرایش تدوین شده است.

• (+) آموزش حقوق مالکیت فکری

در کشور ایران، رشته حقوق گرایش‌‌های دیگری هم دارد، اما تعداد دانشگاه‌‌هایی که این گرایش‌‌ها را ارائه می‌‌دهند، بسیار کم است. از معروف‌ترین این گرایش‌ها می‌توان به حقوق خانواده، حقوق نفت و گاز، حقوق ارتباطات، حقوق اقتصادی و حقوق محیط زیست اشاره کرد. فیلم آموزشی زیر در ارتباط با این گرایش‌ها تدوین شده است.

• (+) آموزش آشنایی با حقوق خانواده

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته حقوق چه هستند؟

مهم‌ترین دروس رشته حقوق در مقطع کارشناسی عبارتند از:

• (+) حقوق اساسی  ۲ و ۳
• حقوق مدنی؛ حقوق مدنی (۱-۸) که همگی مهم و کاربردی است، اما در این میان، حقوق مدنی 3 اهمیت و کاربرد ویژه‌‌ای دارد. حقوق مدنی 3 به قواعد عمومی حاکم بر قراردادها می‌‌پردازد.
• حقوق جزای عمومی ۱و ۲
• حقوق جزای اختصاصی ۱ و ۲ و ۳ و ۴
• آیین دادرسی مدنی ۱و ۲
• (+) آیین دادرسی کیفری 1
• (+) آیین دادرسی کیفری 2
• (+) حقوق تجارت
• متون فقه و اصول فقه

فارغ التحصیل رشته حقوق در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

فارغ التحصیلان و دانش آموختگان رشته حقوق، به صورت تخصصی معمولا متصدی یکی از مشاغل و مناصب ذیل می‌‌شوند:

• قضاوت
• وکالت
• سردفتری
• مشاور حقوقی شرکت های خصوصی و دولتی
• نماینده حقوقی نهادهای دولتی
• کارشناس حقوقی سازمان‌‌ها و نهادهای مختلفی همچون دفاتر خدمات قضایی
• تدریس در دانشگاه‌‌ها، عضویت در هیات علمی دانشگاه‌‌ها و پژوهشگاه‌‌ها
• پژوهشگر در پژوهشگاه‌‌های حقوقی و سایر مراکز پژوهشی
• موقعیت‌های شغلی مختلف در سازمان‌‌ها و ادارات دولتی

نکته: توجه به این نکته مهم است که در برخی از این منصب‌ها مانند وکالت و قضاوت آزمون مخصوص خود را دارند و فارغ‌التحصیلان رشته حقوق برای فعالیت در این صنف باید در آزمون‌های مربوطه قبول شوند.

بازار کار رشته حقوق به چه صورت است؟

بازار کاری رشته حقوق نسبتا خوب است و فرصت شغلی گسترده‌‌ای پیش روی فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد. رشته حقوق در کشور ایران، نسبت به سایر رشته‌‌های علوم انسانی، بازار کار بهتری دارد و در آزمون‌‌های استخدامی که سالانه برگزار می‌‌شود، ظرفیت قابل توجهی برای فارغ‌التحصیلان این رشته در نظر گرفته می‌‌شود. کشور ما در حال حاضر نیاز مبرمی به فارغ‌التحصیلان برخی گرایش‌‌ها مانند حقوق نفت و حقوق ارتباطات دارد. به ندرت می‌‌توان کسی را یافت که فارغ‌التحصیل ارشد یا دکتری رشته حقوق باشد و هنوز شاغل نشده باشد.

یکی از مشاغل اصلی که دانشجویان حقوق به آن علاقه‌مند هستند، وکالت است. در سال‌‌های گذشته، ظرفیت پذیرش وکیل از سوی کانون وکلا محدود شد، اما مرکز مشاوران قوه قضائیه این ضعف کانون وکلا را مرتفع نمود و سالانه اقدام به جذب تعداد قابل توجهی وکیل می‌‌کند. همچنین قوه قضائیه که با کمبود قاضی مواجه است، سالانه تعداد قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان رشته حقوق را برای تصدی منصب قضا جذب می‌‌کند.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته حقوق در داخل ایران چگونه است؟

فرصت و شرایط کافی برای این‌که دانشجویان کارشناسی حقوق بتوانند تحصیلات خود را در مقطع ارشد و پس از آن در مقطع دکتری ادامه دهند وجود دارد. ظرفیت پذیرش دانشجو برای مقطع ارشد و دکتری رشته حقوق بالاست و حتی این ظرفیت به صورت سالانه افزایش می‌‌یابد و تعداد قابل زیادی از متقاضیان وارد مقطع ارشد و دکتری حقوق می‌شوند.

تعداد زیادی از دانشگاه‌ها دارای مقطع ارشد و دکتری حقوق هستند و از این جهت ادامه تحصیل در رشته حقوق چندان با مشکلاتی همچون کمبود ظرفیت یا بُعد مسافت همراه نیست.

امکان ادامه تحصیل در رشته حقوق در خارج از کشور به چه صورت است؟

به دلیل پرهزینه بودن ادامه تحصیل در رشته حقوق در خارج از کشور، امکان این کار چندان فراهم نیست و تنها ادامه تحصیل در گرایش‌های نوین و دارای اعتبار بین‌المللی در خارج از کشور سودمند به نظر می‌رسد. سازمان‌‌ها و نهادهای دولتی به ندرت از دانشجویانی که می‌‌خواهند مقطع کارشناسی ارشد و دکتری خود را در خارج از ایران ادامه دهند حمایت می‌‌کنند. به دلیل افزایش سرسام‌آور نرخ دلار در سال‌های اخیر، ادامه تحصیل در خارج از کشور به صورت آزاد هزینه زیادی را بر دانشجو تحمیل می‌‌کند و لذا توجیه اقتصادی ندارد؛ به همین دلیل برخی از افرادی که خودشان از دانشگاه‌‌های خارجی و معتبر فارغ‌التحصیل شده‌‌اند، ادامه تحصیل در خارج از کشور را در رشته حقوق توصیه نمی‌‌کنند.

با توجه به این‌که در سال‌‌های اخیر گرایش‌های رشته حقوق توسعه و پیشرفت فراوانی داشته است، ادامه تحصیل در خارج از کشور در خصوص اکثر گرایش‌ها توصیه نمی‌‌شود. با این حال، با توجه به این‌که برخی از گرایش‌‌های نوین حقوق مانند حقوق فناوری اطلاعات، حقوق آی تی، حقوق تجارت الکترونیک و... بعضا در کشور ما وجود ندارد، یا قوت لازم را ندارد، به دانشجویان مستعدی که توان مالی کافی دارند و دغدغه اصلی آنان پیشرفت علمی کشور است، تحصیل در خارج از کشور توصیه می‌‌شود. اما به هر حال این امر با سختی‌‌های فراوانی همراه است.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.
• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته حقوق تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

سرفصل‌‌های کنونی رشته حقوق چندان با نیازهای روز جامعه مطابقت ندارد، زیرا چندین دهه از تنظیم اکثر این سرفصل ها گذشته، اما علیرغم تغییر و تحول جامعه این سرفصل ها همچنان ثابت مانده است. با وجود این، مباحثی که در مقطع کارشناسی برای دانشجویان تدریس می‌‌شود، اکثراً کاربردی هستند و به ‌‌وفور می‌‌توان اعمال و اجرای آن‌‌ها را در جامعه مشاهده کرد.

به طور کلی، نیازهای معمولی بازار کار را می‌‌توان با استفاده از دروس مقطع کارشناسی تأمین کرد، اما برای تأمین نیازهای جدید، مباحث دیگری نیز باید آموخته شود، اما این مباحث جدید نیز همگی بر اساس همان مباحث قبلی هستند.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی، اینجا کلیک کنید.

در این مطلب از مجله فرادرس با رشته حقوق آشنا شدیم. رشته حقوق از پرمخاطب‌ترین رشته‌های علوم انسانی است که فرصت‌های شغلی، جایگاه اجتماعی و درآمد مناسبی دارد. اگر به دنبال رشته‌ای با تنوع کاری، امکان رشد و تأثیرگذاری اجتماعی هستید و توانایی‌های لازم برای انجام چنین شغل‌هایی را دارید، رشته حقوق می‌تواند انتخاب هوشمندانه‌ای باشد.

نویسنده مهمان: مریم مهاجری

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «مریم مهاجری» نوشته شده است. مهاجری فارغ‌التحصیل مقطع دکتری حقوق از دانشگاه امام صادق (ع) و برگزیده بنیاد ملی نخبگان به عنوان مستعد برتر است. وی در حوزه‌های تدریس دانشگاهی، پژوهش و مشاور حقوقی خانواده به فعالیت می‌پردازد.