فرادرسجدول ضمایر عربی – کامل و کاربردی + مثال و تمرین
جدول ضمایر عربی یکی از راه‌های آسان برای یاد گرفتن و به خاطر سپردن کاربرد انواع ضمیر در این زبان است. از آنجا که مبحث ضمایر عربی، به خاطر تفکیک جنسیت و تعداد، مبحثی گسترده است، می‌توان جدول‌های متنوعی برای هر دسته از ضمیرها طراحی کرد. در این نوشته ضمیرهای عربی را با استفاده از جدول انواع آنها یاد می‌گیریم. همچنین برای فهمیدن شیوه به کار بردن آنها به مثال‌های متنوعی می‌پردازیم و در آخر با استفاده از تمرین‌های انتهایی متن می‌توانیم به نقاط ضعف‌مان در زمینه مبحث ضمایر در عربی پی ببریم.
کاربردهای ضمایر در عربی
آموختن یک زبان تازه بدون یاد گرفتن ضمایر آن امکان‌پذیر نیست. چرا که فهمیدن معنا و مفهوم یک مکالمه یا متن در هر زبانی، به فهمیدن ضمایر و کاربردهای آن ارتباط مستقیمی دارد. از این رو یاد گرفتن ضمیرها در عربی، جزو دروس اولیه آموزش این زبان است.
از آنجا که تعداد و جنسیت در این زبان تفکیک و با ترکیب این دو عامل ۱۴ صیغه عربی ساخته شده، در نتیجه، همانند افعال در هر صیغه، ضمیر منحصر به همان صیغه وجود دارد. نکته در این است که این ضمایر و صیغه‌های آن را به خاطر بسپاریم تا در جای درست خود برای جلوگیری از تکرار اسم در متن و مکالمه روزانه از آن استفاده کنیم.
ضمیرهای عربی به دو دسته ضمیر منفصل عربی و ضمیر متصل عربی تقسیم‌بندی میشوند. هر کدام از این دسته‌ها زیر مجموعه‌های خودشان را دارند که در ادامه جدول ضمایر عربی را همراه با مثال بررسی می‌کنیم.
جدول ضمایر منفصل در عربی
منفصل در لغت به معنای «جدا از هم» است. در نتیجه ضمایر منفصل به ضمایری گفته میشود که در کاربرد مستقل هستند و به فعل عربی و اسم عربی و حرف عربی نمی‌چسبند. تنها اعرابی که این دسته از ضمایر در جملات عربی به دست می‌آورند، اعراب مرفوعی و منصوبی است. با توجه به این اعراب‌های عربی نقش آنها نیز در جملات متفاوت میشود. برای درک بهتر این ضمایر بهتر است به مثال‌های فارسی آن توجه کنیم. ما فارسی زبان‌ها در صحبت و نوشتار برای جلوگیری از تکرار اسم از ۶ ضمیر «من، تو، او، ما، شما و آنها» استفاده می‌کنیم. به مثال زیر توجه کنید.
من و دوستانم مریم و زهرا به دانشگاه می‌رویم.
ما به دانشگاه می‌رویم.
(جمله دوم به لحاظ کاربردی کوتاه‌تر است چرا که از به کاربردن اسم‌ها جلوگیری کرده‌است.)
حالا به مثال‌های عربی زیر توجه کنید.
فاطِمَةٌ تَذهَبُ إِلی المَدرِسَةِ. فاطِمَةُ تُحِبُّ الدَرسَ. فاطِمَةُ تُریدُ أَنْ تَکونَ المُعَلِّمَةْ في المُستَقًبَلْ.
فاطِمَةٌ تَذهبُ إِلی المَدرِسةْ. هِی‌َ تُحِبُّ الدَرسْ و تُریدُ أَنْ تَکونَ المُعَلِّمَةْ في المُستَقبَلْ.
(همانطور که پیداست در جمله اول، تکرار اسم خوانش جمله را مشکل و دارای حشو و زوائد کرده است. اما در جمله دوم با به کار رفتن ضمیر، جمله کوتاه‌تر و کاربری راحت‌تری پیدا کرده است.)
برای درک بهتر و عمیق‌تر این دسته از ضمایر به توضیحاتی که در ادامه آمده توجه کنید.
جدول ضمایر منفصل مرفوعی
وقتی بخواهیم جمله‌ای را با ضمیری شروع کنیم که نقش مرفوعی مبتدا را داشته باشد، باید به سراغ ضمایر منفصل مرفوعی برویم. پیش از ادامه هر توضیحی باید به این نکته توجه داشته باشیم که در عربی، علاوه بر جنسیت و تعداد، «غايب» و مخاطب» بودن نیز در انتخاب نوع ضمیر دخالت دارد. بر اساس همین تقسیم‌بندی‌ها ۱۴ نوع ضمیر داریم که میتوانند در ابتدای جمله به صورت مستقل ظاهر شوند و نقش مبتدای و محلا مرفوع را به دست بیاورند.
برای فهم بهتر ضمایر منفصل مرفوعی بهتر است به جدول زیر و معانی آنها توجه کنید.
| جدول ضمایر منفصل مرفوعی غائب | |
| صیغه | ضمیر - معنی |
| للغائب - مفرد مذکر | هو - او |
| للغائبَینِ - مثنی مذکر | هما - آنها (دو تا) |
| للغائبینَ - جمع مذکر | هم- آنها (جمع) |
| للغائبة - مفرد مونث | هی - او |
| للغائبتینِ - مثنی مونث | هما - آنها (دو تا) |
| للغائبات - جمع مونث | هنَّ- آنها (جمع) |
این جدول ضمایر منفصل مرفوعی غایب را به ما نشان می‌دهد. غائب بودن آنها به این خاطر است که مورد خطاب واقع نشده‌اند و در زمان صحبت حضور ندارند. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
هُوَ ذکّيٌ.
او باهوش است.
(گوینده این جمله هنگام صحبت از فردی یاد می‌کند که حضور ندارند و می‌خواهد به وسیله این جمله، خبری را به فرد دیگری انتقال دهد. در نتیجه «هو» مبتدای عربی و محلا مرفوع و کلمه «ذکّي» خبر عربی و مرفوع است.)
هُن‌َّ في البیتِ.
آنها در خانه هستند.
(در این جمله هم هنَّ اشاره به چند زنی دارند که هنگام صحبت حاضر نیستند و مورد خطاب قرار نگرفته‌اند.)
آنچه که بررسی کردیم متعلق به صیغه‌های غائب در زبان عربی بود. برای صیغه‌های عربی مخاطب از انواع دیگری از ضمایر استفاده می‌کنیم که هر یک از آنها را به صورت تفکیک شده در جدول زیر می‌بینید.
| جدول ضمایر منفصل مرفوعی مخاطب | |
| صیغه | ضمیر |
| للمخاطب - مفرد مذکر | أنتَ - تو |
| للمخاطبینِ - مثنی مذکر | أنتما - شما (دو نفر) |
| للمخاطبین - جمع مذکر | أنتم - شما (چند نفر) |
| للمخاطبة - مفرد مونث | أنتِ - تو |
| للمخاطبتینِ - مثنی مونث | أنتما - شما (دو نفر) |
| للمخاطبات - جمع مونث | أنتنَّ - شما (چند نفر) |
ضمایر منفصل مرفوعی مخاطب نشان می‌دهد که هرگاه بخواهیم شخصی را به جای اسمش با ضمیر مورد خطاب قرار دهیم باید به سراغ کدام‌یک از ضمایر مرفوعی برویم. این دسته از ضمیرها نیز همانند دسته غائب، در ابتدای جمله به کار می‌روند و نقش مبتدا و محلا مرفوع را می‌پذیرند. برای فهم بهتر این دسته از ضمیرها به مثال‌هایی که در ادامه آمده توجه کنید.
أَنتُمْ مُهَندِسونْ.
شما مهندس هستید.
أَنتِ رَبَّةُ البیتْ.
تو خانه‌دار هستی.
أَنتُما تَتَحَدِّثانِ اللُّغَةَ العَربیَةَ.
شما به زبان عربی صحبت می‌کنید.
صیغه‌های متکلم برای اشاره گوینده یا گویندگان یک جمله به خودشان است. جنسیت در این صیغه‌ها تاثیری ندارد. تنها تعداد است که باید مورد توجه قرار بگیرد. به جدول زیر توجه کنید.
| جدول ضمایر منفصل مرفوعی متکلم | |
| صیغه | ضمیر |
| للمتکلم‌الوحده - مفرد | أنا - من (مفرد) |
| للمتکلم مع‌الغیر - جمع | نحن - ما (جمع) |
بر اساس جدول هرگاه گوینده جمله یک نفر باشد برای اشاره به خودش از «أنا» استفاده می‌کند و هر وقت که گوینده به نمایندگی از چند نفر بخواهد درباره خودشان صحبت کنند، باید از ضمیر «نحن» در جملات استفاده کند.
نکته: ضمایر منفصل مرفوعی به‌عنوان ضمیر فصل یا عماد نیز به کار می‌روند.
جدول ضمایر منفصل منصوبی
سلام شما مکالمه عربی متداول به یکی از گویشهای عراقی یا خوزستانی یالبنانی در آموزشهایتان را هم دارید لطفا اگر دارید به آدرس آن اشاره کنید
با سلام؛
پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش زیر را از فرادرس برای این منظور مشاهده کنید.
آموزش زبان عربی با لهجه عراقی برای مکالمه
با تشکر از همراهی شما با مجله فرادرس
سلام
مطالب فوق‌العاده بود
خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی ممنونم
🙏🌹💖🌹🙏