فرادرستهاتر چیست؟ | قوانین، انواع، شرایط و سایر دانستنی ها — به زبان ساده
ممکن است قبلاً کلمه تهاتر را شنیده باشید. امکان دارد در خبر‌ها به عبارت تهاتر املاک یا تهاتر نفت در ازای کالا، برخورد کرده باشید. در این نوشتار، به تعریف مفهوم تهاتر یا بارتر می‌پردازیم و انواع آن را معرفی می‌کنیم.
مفهوم تهاتر چیست؟
«تهاتر» (Barter) یا بارتر سیستم مبادلهای است که طرفین انجامدهنده تراکنش به صورت مستقیم به تبادل کالاها و خدمات میپردازند. در این نوع از تراکنش از وسیله مبادلهای مانند پول استفاده نمی‌شود. تهاتر عموماً به صورت دو طرفه انجام می‌شود اما ممکن است چندین شخصیت حقوقی یا حقیقی در آن شرکت کنند. در اغلب کشورهای توسعه‌یافته، تهاتر به صورت محدودی در موازات با سیستم‌های پولی پیشرفته قرار دارد. بنگاه‌های اقتصادی از بارتر به عنوان جایگزینی به جای پول و وسیله مبادله در زمان بحران‌های مالی مانند زمان بی‌ثبات شدن واحد پولی (ابرتورم و مارپیچ تورم‌زدایی) یا در دسترس نبودن آن به علت تجارت بهره می‌گیرد.
کاربرد تهاتر چیست؟
از آنجاییکه، تهاتر مستقیم نیازی به پرداخت پول ندارد، میتواند در زمانهای عرضه اندک پول استفاده شود. زمانی که اطلاعات اندکی در رابطه با ارزش اعتباری شرکای تجاری موجود است، یا اعتماد کمی بین طرفین وجود دارد، تهاتر مفید به شمار میرود.
تهاتر همچنین گزینهٰ‌‌ای مطلوب برای افرادی به شمار میرود که نمی‌توانند منبع مالی اندک خود را به صورت نقدی نگهداری کنند. مخصوصا در شرایط ابرتورمی که ارزش پول به سرعت کاهش می‌یابد. در اقتصاد دهم انسانی، تهاتر یا مبادله پایاپای به عنوان روشی برای کسب کالاها و خدمات مورد نیاز قبل از ظهور پول یا «وسیله مبادله» (Medium of Exchange) اشاره شده است.
تهاتر به چند روش انجام می‌شود؟
در اینجا، به روش‌های انجام تهاتر از دیدگاه مورد مبادله شده توجه می‌کنیم. تهاتر ممکن است به ۳ روش زیر انجام شود.
- تهاتر کالا با کالا
- تهاتر خدمت با کالا
- تهاتر خدمت با خدمت
آیا در بارتر از پول استفاده می‌شود؟
عموماً، در بارتر از پول استفاده نمی‌شود و کالاها و خدمات با یکدیگر مبادله میشوند. با این حال، ممکن است در صورت وجود تفاوت قابل ملاحظه در ارزش کالاهای مبادلهای، یکی از طرفین، پیشنهاد عرضه پول را نیز ارائه کند.
چه زمانی از بارتر استفاده می‌شود؟
بارتر عموماً در فضایی غیررسمی و بین افرادی که از قبل با یکدیگر آشنا هستند، انجام می‌شود. با این حال، ممکن است بعضی افراد برای انجام بارتر به مراکز حرفه‌ای مبادلات یا شبکه‌های تهاتری رجوع کنند تا این عمل را در سطحی گسترده‌تر و کلان‌تر، با شرکت‌ها انجام دهند. این مراکز بارتری عموماً مانند اقتصادهایی هستند که واحد پولی مخصوص خود را داشته باشند. بکارگیری بارتر برای حل کردن نزاع قانونی نیز رایج به شمار میرود. برای مثال، در توافق‌‌های صورت گرفته خارج از دادگاه، مدعی علیه ممکن است برای جبران خسارات وارده، بجای پرداخت پول به ارائه کالاها و خدمات بپردازد.
قوانین و شرایط تهاتر چیست؟
قوانین بارتر میتوانند در کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت داشته باشند. امکان دارد توافقنامه تهاتر به منزله قرارداد قانونی و الزامی بارتر در نظر گرفته شود. در اغلب اوقات، یک توافقنامه تهاتری دارای پیشنیازهای قانونی «قرارداد الزامآور» (Binding Contract) مانند «ایجاب و قبول» (Offer and Acceptance)، «عوض» (Consideration) و ... است. در صورتی‌که این توافقنامه «ذمه» (Obligation) یا وظایف قانونی برای طرفین بوجود بیاورد، مورد بیان‌شده صحت بیشتری خواهد داشت.
جهت عقد قرارداد عموماً لازم است که هرکدام از طرفین در مبادله کالایی دارای ارزش را به دیگری تسلیم کنند. بنابراین، فرض کنید که طرفین بر سر مبادله یک دستگاه اتومبیل با یک فروند قایق توافق کنند. اگر یکی از طرفین، اتومبیل را تحویل دهد اما طرف دیگر قایق را تسلیم نکند، ممکن است این فرد طبق دادخواست قانونی مجبور به رعایت موارد درج شده در قرارداد شود.
در صورتی‌که توافق‌نامه‌ای کتبی موجود نباشد، دادگاه میتواند به توافقنامه شفاهی دست پیدا کند؛ البته، در صورتی که طرفین به صورت شفاهی، به توافق دست یافته باشند. به همین دلیل باید توافق‌نامه‌های بارتر مکتوب شوند و در صورتی که در مورد مسروقه بودن کالاها یا غیرقانونی بودن خدمات، شک دارید، بهتر است از انجام این تهاتر خودداری کنید.
تهاتر مستقیم چیست؟
در تهاتر مستقیم (کالاها و خدمات)، هیچ پولی منتقل نمی‌شود. برای مثال می‌توان به دندان‌پزشکی اشاره کرد که در ازای ترمیم دندان‌های مشتری خود - یک وکیل - از او خدمات مشاوره‌ای حقوقی با ارزش منصفانه دریافت میکند. این نوع از تهاتر، «مبادله مستقیم» (Direct Trade) نامیده می‌شود و تقریباً غیرقابل ردیابی به شمار میرود. این نوع از تهاتر برای هر دو طرف، منفعت به همراه دارد اما امکان ردیابی و کمی‌سازی دشوار خواهد بود. احتمال اینکه این تراکنش به عنوان درآمد گزارش و بر آن مالیات وضع شود، اندک است.
انواع دیگر تهاتر عموماً برپایه اعتبارات هستند تا مانده حساب و تراکنشهای بین طرفین قابل ردیابی باشد. این مورد، امکان، مبادله به صورت مداوم را میان تعداد نامحدود شرکت‌کنندگان با امکان ردیابی ساده‌تر بدهکار و بستانکار بوجود می‌آورد.
تهاتر مدیریت شده یا بارتر مدیریت شده چیست؟
این نوع از تهاتر از طریق مرکز مبادلهای تجاری بین کسب‌و‌کار‌های کوچک انجام می‌شود. این مرکز مبادله طرف سوم این نوع تراکنش است و به ثبت تراکنش‌ها می‌پردازد. وظیفه این مرکز، تخصیص و خلق اعتبار جهت بکارگرفتن اعضای جدید و مدیریت وضعیت کل شبکه است. این مراکز ممکن است شبکه‌هایی کوچک با نیروی کاری پاره‌وقت یا مجموعه‌هایی با دفاتر بزرگ در کشورهای متعددی باشند.
تهاتر مشترک چیست؟
به صورت کلی به معنی تهاتر انجام شده توسط شرکت‌های بزرگ است و میتواند به صورت مستقیم یا اعتباری انجام شود. این عبارت، به تراکنشهای کلان اجرا شده توسط سیستم‌های مبادلاتی و معامله بین شرکت‌های متعدد و یک کارگزاری دریافت‌کننده کارمزد در ازای تبادل کالاها و خدمات، اشاره میکند. یکی از رایج‌ترین مثال‌ها، تبلیغ ایستگاه‌‌های رادیویی در ازای دریافت کالاهای مصرفی در اداره‌های آن است.
مفهوم بارتر غیرمستقیم چیست؟
برای پیگیری تراکنش‌ها، کالاها و خدمات در تهاتر غیرمستقیم، با استفاده از اعتبارات مبادله میشوند.
محدودیت‌های تهاتر چیست؟
محدودیت‌های تهاتر به علت ناکارآمدی‌های آن در تسهیل مبادله در مقایسه با پول است. تهاتر به علت‌های زیر ناکارآمد به شمار میرود.
- باید همزمانی یا تصادف خواسته‌ها رخ دهد: برای رخ دادن تهاتر به این مورد نیاز است و باید هر یک از طرفین به کالای طرف مقابل احتیاج داشته باشد.
- معیار یکسانی برای سنجش وجود ندارد: در اقتصاد پولی، پول نقش معیار سنجش ارزش کالاها را بر عهده دارد. در نتیجه، می‌توان ارزش کالاها را نسبت به یکدیگر سنجید. در اقتصاد تهاتری این مورد وجود نخواهد داشت.
- بخش‌ناپذیری کالاهای معین: اگر شخصی تمایل به خرید مقدار معینی از کالای فردی دیگر را داشته باشد، ممکن است نتواند به میزان دلخواه و با ارزشی برابر، به ارائه کالا و خدمات به آن فرد بپردازد.
- کمبود معیار استاندارد برای خرید قسطی: این مورد به علت کمبود معیار رایج سنجش ارزش بوجود می‌آید. البته اگر بدهی در واحدهای قسمت‌بندی شده تخصیص داده شده باشد و در نهایت به صورت کالا پرداخت شود، این مورد مشکل در نظر گرفته نخواهد شد.
- دشواری جمع‌آوری ثروت: اگر جامعه‌ای به صورت انحصاری بر کالاهای فاسدشدنی تکیه کند، جمع‌آوری ثروت در آینده امری محال به شمار خواهد رفت. اگرچه، بعضی از اقتصاد‌های بارتری از کالاهای ماندگارتری مانند رئوس گوسفند و گاو برای این هدف استفاده می‌کنند.
تهاتر در حسابداری چیست؟
تهاتر در حسابداری به مواردی اشاره دارد که کسبوکاری کالا و خدماتی را در مقابل ملاحظاتی غیرنقدی مبادله میکند که عموماً کالاها و خدمات دیگری هستند. باتوجه به اینکه تراکنش حسابداری رخ داده این اتفاق باید در دفاتر حسابداری کسب و کار ثبت شود. عموماً تراکنشهای تهاتری با توجه به ارزش منصفانه کالاها و خدمات درنظر گرفته شده انجام میشوند.
سخن پایانی
در دنیای امروزه که مبادلات بر پایه نقدینگی در دسترس انجام میشوند، باید به روش‌های احتمالی دیگر برای انجام مبادله و کسب ارزش نیز توجه کرد. بارتر یکی از روش‌های برای مبادله کالاها و خدمات به شمار میرود. در گذشته، استفاده از بارتر رایج‌تر بوده است. بااین‌حال، در کشورهای مختلف، سازمان‌هایی وجود دارند که بارتر را در سطحی گسترده و کلان‌تر بین شرکت‌ها و نهاد‌های گوناگون برقرار و به نوعی آن‌را تسهیل می‌کنند. در این کشور‌ها عموماً بارتر رسمیت بیشتری دارد و در صورت‌حساب‌ها ثبت و گزارش آن به سازمان‌های مالیاتی ارائه می‌شود. بنابراین، شرکت‌ها باید در صورت کسب سود و درآمد از انجام معامله بارتری آن‌را نیز در اظهارنامه‌های مالیاتی ثبت کنند و مالیات بپردازند.
معرفی فیلم آموزش مقدماتی اقتصاد کلان
برای آشنایی بیشتر با مفاهیم و مباحث اقتصاد کلان می‌توانید به آموزش بالا مراجعه کنید. این آموزش ویدیویی توسط «فرادرس» و در قالب دوره‌ای ۶ ساعته و در ۷ درس تدوین شده است. در آموزش حاضر، درس اول به آشنایی با علم اقتصاد و نحوه انجام فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازد. در درس دوم و سوم به ترتیب حسابداری ملی و شاخص‌های اندازه‌گیری فعالیت‌های اقتصادی بررسی میشوند. درس چهارم به بازار پول و سیاست‌های پولی می‌پردازد. درس پنجم حاوی مباحث اقتصاد‌بین‌الملل است. در درس ششم و هفتم به ترتیب تئوری‌های تورم و بیکاری و تئوری مصرف و سرمایه‌گذاری را می‌آموزید.
- برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی اقتصاد کلان (Macroeconomics) + اینجا کلیک کنید.
