رشته طراحی پارچه و لباس | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته طراحی پارچه و لباس پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

رشته طراحی پارچه و لباس مناسب چه کسانی است؟

رشته طراحی پارچه و لباس، عنوان کاملی برای این رشته کاربردی و پرطرفدار نیست. در این رشته دانشجویان می‌‌توانند مهارت‌‌های ابتدایی برای طراحی انواع سطوح نقش‌‌دار را پیدا کنند و در شاخه‌‌ انتخابی خود مشغول به کار شوند. از جمله مهارت‌‌هایی که کسب می‌‌شود می‌‌توان به طراحی پارچه، لباس، شال و روسری، کاغذ دیواری، کاشی و... اشاره کرد.

علاوه بر مهارت طراحی، دانشجویان آموزش‌‌هایی در زمینه روش‌‌های مختلف چاپ‌‌های دستی و صنعتی می‌‌بینند که آن‌‌ها را برای ورود به بازر کار و در صورت تمایل، راه‌‌اندازی یک برند شخصی آماده می‌‌کند.

این رشته که در کشورهای دیگر نیز جزو رشته‌‌های پرطرفدار با سابقه‌‌ای طولانی است و در ایران در چند سال اخیر بیش از گذشته محبوب شده است. شاید 10 سال پیش این رشته کمی مهجور و ناشناخته بود، ولی امروزه این رشته جزو رشته‌‌های رقابتی است که دانشگاه‌‌های معتبر کشور در زمره رشته‌‌های تحصیلی خود برای پذیرش دانشجو، قرار داده‌‌اند.

این رشته مانند تمام رشته‌‌های هنر مناسب کسانی است که علاقه و استعدادی در این زمینه داشته باشند یا بهتر است بگوییم زمینه فعالیت و مطالعه در این حوزه را پیش از ورود به دانشگاه و حتی کنکور دارند. چرا که آزمون عملی ورود به این رشته ضریب بالاتری نسبت به نمره تئوری کنکور آن دارد و این بدین معناست که اگر متقاضی فقط نمره خوبی در رتبه کنکور خود داشته باشد، نمی‌‌تواند اطمینان داشته باشد که حتماً در یک دانشگاه طراز اول و دوره روزانه در این رشته پذیرفته شود.

رتبه کنکور در واقع صدور مجوز برای داوطلبان است که به مرحله دوم و امتحان عملی ورود پیدا کنند. پس از تلاش برای کسب یک رتبه عالی در کنکور داوطلبان باید خود را برای آزمون عملی آماده کنند که یک فاصله کوتاه بین اعلام نتایج کنکور و برگزاری آزمون عملی وجود دارد. به همین دلیل است که تاکید می‌‌شود که افراد پیش از کنکور زمینه فعالیت در این رشته را داشته باشند که در این زمان کوتاه تنها مهارت‌‌های خود را تقویت و کامل کنند.

به عقیده برخی کارشناسان، تنها آزمون عملی برای ورود به این رشته کافی نیست، چون در مواردی دیده شده است که داوطلبان بدون آگاهی واقعی از آینده کاری و حتی واحدهای تحصیلی وارد این رشته می‌‌شوند. پیشنهاد می‌‌شود که مانند رشته‌‌هایی چون تئاتر، داوطلبان مرحله مصاحبه را نیز با کارشناسان این رشته بگذرانند تا با آگاهی کامل وارد این رشته پرطرفدار شوند و تنها اشخاصی به تحصیل و هنرآموزی مشغول شوند که بتوانند پرچم‌‌دار این رشته در ایران و جهان باشند؛ چرا که دانشگاه‌‌های محدودی این رشته را ارائه می‌‌کنند و از طرفی متقاضیان نیز بسیار هستند.

این رشته دنیای بسیار وسیعی از هنر، دانش و خلاقیت و آشنایی با صنعت را به روی هنرجویان باز می‌‌کند که می‌‌تواند آینده حرفه‌‌ای افراد را به طور کامل تغییر دهد. گاهی افراد کاملاً به سمت شاخه‌‌های هنری و خلاقانه این رشته جلب می‌‌شوند، گاهی صنعت و تجارت را در این حوزه پیش می‌‌گیرند و گاهی هم شاخه‌‌های دوستدار محیط زیست را انتخاب می‌‌کنند که امروزه در بین کشورهای پیشرفته در حال اجرا و بررسی است.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته طراحی پارچه و لباس بیشتر کاربرد دارند؟

دروس هنرستان طیف وسیعی از مهارت‌‌ها را در بر می‌‌گیرد تا هنرجویان برای ورود به رشته‌‌های مختلف هنر آمادگی لازم را داشته باشند، اما فاکتور تعیین کننده برای رتبه افراد، ضریب دروس برای رشته مورد نظر در کنکور است. کنکور هنر شامل 5 شاخه بوده که زیرشاخه‌‌های متفاوتی دارد و رشته طراحی پارچه و لباس از زیرشاخه‌‌ یک کنکور هنر است. از دروس مهم برای قبولی در رشته طراحی پارچه و لباس با ضریب 4، می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دروس مربوط به درک عمومی هنر: تاریخ هنر، آشنایی با رشته‌‌های هنری و صنایع‌‌دستی، آشنایی با بناهای تاریخی، عکاسی، آشنایی با نقوش سنتی.
2. خلاقیت تصویری و تجسمی: دورس مربوط به طراحی و تاریخ نقاشی و هنرمندان، حجم‌‌سازی، مبانی هنرهای تجسمی یک و دو، مبانی تصویرسازی، طراحی اندام و لباس.

از تفاوت‌‌های کنکور هنر با سایر کنکورها می‌‌توان به این موضوع اشاه کرد که برخی سوالات حالت تحلیلی دارد و تنها مطالعه منابع نمی‌‌تواند برای پاسخگویی کافی باشد. هنرجو و داوطلب باید قدرت خلاقیت و تجزیه و تحلیل را نیز در خود افزایش داده و مطالب مربوط به مبانی هنرهای تجسمی و کاربردی را به طور کامل درک کرده باشد.

گرایش‌های رشته طراحی پارچه و لباس برای ادامه تحصیل چه هستند؟

این رشته در سه گرایشِ طراحی و چاپ پارچه، بافت پارچه و طرحی لباس در دانشگاه‌‌های مختلف تدریس می‌‌شود. پیشنهاد می‌‌شود قبل از انتخاب رشته و دانشگاه مورد نظر از این مطمئن شوید که گرایش دلخواه شما در دانشگاه انتخابی، ارائه و تدریس می‌‌شود. به طور مثال در دانشگاه هنر تهران، در این رشته تنها گرایش طراحی و چاپ پارچه در دوره کارشناسی ارائه می‌‌شود که برای داوطلبانی که علاقه‌‌مند به طراحی بافت و طراحی لباس هستند انتخاب مناسبی نخواهد بود.

• گرایش طراحی و چاپ: در این گرایش بیشترین واحدهای درسی در زمینه طراحی سطوح نقش‌‌دار و انواع چاپ‌‌های دستی و صنعتی مربوط به کارخانه‌‌های چاپ پارچه آموزش داده می‌‌شود. هرچند که واحدهای آشنایی با طراحی بافت و طراحی لباس هم تدریس می‌‌شود اما واحدهای بیشتری در زمینه مورد نظر در گرایش طراحی و چاپ گذرانده می‌‌شود.
  • (+) فیلم آموزش طراحی پارچه با نرم ‌افزارهای فتوشاپ و ایلوستریتور
• گرایش بافت پارچه: در طراحی پارچه، دو نوع طراحی چاپ و طراحی بافت اجرا می‌‌شود که مکانیزم‌‌های کاملا متفاوتی با هم دارند و همچنین دستگاه‌‌های صنعتی و کارخانجات متفاوتی هم آن را اجرا می‌‌کنند. گرایش بافت در دانشگاه آزاد یزد به دلیل وجود کارخانجات بافندگی پارچه بیش از دو گرایش دیگر مورد توجه قرار گرفته است. در واقع طراحی بافت پارچه یک نوع دستور بافت یا فرمولی است برای دستگاه‌‌های بافندگی دستی و صنعتی.
• گرایش طراحی لباس: همان‌‌طور که از اسمش پیداست، افرادی که علاقه‌‌مند به طراحی لباس و ارائه کالکشن‌‌های فصلی لباس هستند باید این گرایش را انتخاب کنند. در این گرایش علاوه بر موارد کلی که لازم است است هنرجویان این رشته بدانند (صرف نظر از گرایش انتخابی) بیشترین واحدهای طراحی اندام، طراحی لباس و تکنیک‌‌های تصویرسازی لباس گذرانده می‌‌شود. نکته مورد نظر در این گرایش این است که واحدهای مربوط به دوخت لباس در آن تدریس نمی‌‌شود.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته طراحی پارچه و لباس چه هستند؟

در هر رشته‌‌ای دورس اصلی دروس تخصصی هستند، مخصوصاً دروس تخصصی که بعد از ترم چهار ارائه می‌‌شوند که دروس عمومی و پیش‌‌نیازها گذرانده شده باشند. در این رشته هم بنابر گرایش انتخابی دروس مهم متفاوت هستند. از دروس مهم مشترک می‌‌توان به این واحدها اشاره کرد.

1. طراحی لباس
2. چاپ سیلک
3. چاپ باتیک
4. طراحی پارچه
5. آشنایی با ماشین‌‌آلات صنعتی
6. تاریخ پارچه و پوشاک
7. بافت پارچه
8. (+) بازاریابی و فروش

فارغ التحصیل رشته طراحی پارچه و لباس در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

فارغ التحصیل رشته طراحی پارچه و لباس در موارد زیر می‌تواند مشغول به کار شود:

1. طراح بافت پارچه در کارخانه نساجی
2. طراح چاپ پارچه در کارخانه نساجی
3. طراح چاپ پارچه در مزون و کارگاه‌‌های تولید لباس
4. طراح لباس در مزون و کارگاه‌‌های تولید لباس
5. مدرس دروس تخصصی در مجموعه‌‌های آموزشی
6. طراحی و تولید با برند شخصی
7. مدیریت و اجرای کارگاه‌‌های چاپ دستی (سیلک و باتیک)
8. طراح شال و روسری
9. طراح کیف و کفش در مجموعه‌‌های تولیدی این محصولات
10. طراح کاشی و کف‌‌پوش
11. طراح کاغذ دیواری و رومبلی و سایر موارد مربوط به دکوراسیون داخلی
12. مدیر و طراح مزون‌‌های لباس عروس و لباس‌‌های نامزدی
13. مدیریت کارگاه‌‌های چاپ دیجیتال و سابلیمیشن
14. ژورنالیست و روزنامه‌‌نگار در زمینه مد و لباس

سایر شغل‌‌های مربوط به پارچه و لباس و دکوراسیون داخلی و هر محصولی که نیازمند طراحی یک سطح نقش‌‌دار و چاپ و تولید آن است.

بازار کار رشته طراحی پارچه و لباس به چه صورت است؟

از آنجا که مد و لباس این روزها از موارد مورد توجه افراد جامعه است، بازار کار گسترده‌‌ای برای این رشته به وجود آمده است. مخصوصاً در بازار لباس شخصی‌‌دوزی و مزون‌‌ها این رشته بسیار نو و پر از فرصت‌‌های شغلی است.

در گذشته‌‌ای نه‌‌چندان دور هم کارخانه‌‌دارها مجبور به تهیه نقش چاپ و بافت پارچه از نمایشگاه‌‌های خارجی بودند که امروزه به دلیل وجود کارشناسان زبده در این رشته این نیاز نیز مرتفع گشته و صاحبان صنایع از طراحان داخلی برای تهیه طرح در تولیدات خود استفاده می‌‌کنند.

درآمد حاصل از این تخصص در مواردی مانند برندسازی و کار شخصی متغیر بوده و به تجربه و بازاریابی افراد بستگی دارد، اما حقوق دریافتی در کارخانجات و صنایع وابسته درآمدی مناسب و قابل توجه است.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته طراحی پارچه و لباس در داخل ایران چگونه است؟

این رشته در ایران تا دوره کارشناسی ارشد امکان ادامه تحصیل دارد و برای تحصیل در مقاطع بالاتر حتما نیاز به تحصیل در کشورهای دیگر وجود دارد. بهترین دانشگاه در گرایش طراحی و چاپ دانشگاه هنر است که به صورت اختصاصی در این گرایش فعالیت می‌‌کند. در گرایش لباس دانشگاه الزهرا و در گرایش بافت دانشگاه آزاد یزد از سایر دانشگاه‌‌ها سابقه‌‌دارتر هستند.

در دوره کارشناسی ارشد رشته طراحی پارچه و لباس که از سال 92 وارد دانشگاه‌‌های دولتی شد (پیش از آن تنها در دوره کارشناسی امکان تحصیل در این رشته وجود داشت) تاکنون گرایشی وجود ندارد و عنوان کلی رشته طراحی پارچه و لباس است.

امکان ادامه تحصیل در رشته طراحی پارچه و لباس در خارج از کشور به چه صورت است؟

نیاز به یادآوری نیست که مهد این رشته، اروپا و در درجه اول، پاریس است که تا سالیان سال سردمدار مد و لباس در سراسر دنیا بود. بعد از آن هم ایتالیا و آمریکا و ژاپن جای خود را در این رشته اثبات کردند. هم‌اکنون هم برای تحصیل در شاخه‌‌های هنری مد و لباس بهترین انتخاب می‌‌تواند پاریس و ایتالیا باشد. اما در رشته‌‌های مربوط به شاخه‌‌های زیست‌‌محیطی مد و لباس و مد پایدار آمریکا بیش از سایر کشورها تکنولوژی‌های مربوطه و رشته‌‌های دانشگاهی را حمایت و پشتیبانی می‌‌کند.

برای تحصیل در کشورهای اروپایی ادامه تحصیل از دوره ارشد و پس از آن دکترا می‌‌تواند راحت‌‌تر از آن باشد که پس از دوره ارشد در ایران قصد ادامه تحصیل در کشور دیگری را داشته باشید. در واقع پذیرش دکترا برای کسانی که دوره ارشد خود را در یک کشور اروپایی گذردانده باشند بسیار راحت‌‌تر است. پس برای انتخاب دانشگاه و ادامه تحصیل پیش از هر چیز نیازمند آن هستید که رشته و گرایش مورد نظر خود را انتخاب کنید.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته طراحی پارچه و لباس تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

در بین تمامی دروس دانشگاهی معمولاً حلقه اتصال گمشده‌‌ای بین صنعت و دانشگاه (خصوصاً در رشته‌‌های هنری) وجود دارد که در شرح درس‌‌های جدید از سمت وزارت علوم سعی بر این بوده که با اضافه کردن دروس مربوط به صنعت و بازاریابی و فروش تا حد امکان این خلا پر شود.

واحدهای درسی چون فلسفه هنر و دروس تئوری از این دست می‌‌تواند نگاه منحصر به فرد و ویژه‌‌ای به هر کس بدهد که نه تنها در آینده شغلی، بلکه در زندگی شخصی افراد هم راهگشا باشد. هرچند که در دوره دانشگاه اگر فردی انتخاب خود را از شروع تحصیل انجام داده باشد و علاقه‌‌مندی خود را در این رشته بداند می‌‌تواند کارآموزی خود را از دوران دانشجویی با کار در مجموعه‌‌های تولیدی مربوط شروع کند و تا پایان سال‌‌های تحصیل یک فرد خبره در زمینه کاری خود باشد.

با تمامی این اوصاف، دروس دانشگاهی بیش از هر چیز خلاقیت افراد و مهارت‌‌های اولیه برای ورود به بازار کار را پوشش می‌‌دهد و برای ورود به بازار کار واقعی نیاز به یک دوره کارآموزی 3 تا 6 ماهه در رشته انتخابی وجود دارد که فوت و فن‌‌های نهایی آن رشته را به طور مستقیم تجربه کند.

به طور مثال، مبانی طراحی و راپورت‌‌بندی پارچه در دانشگاه هم به صورت دستی و هم نرم‌‌افزاری آموزش داده می‌‌شود، اما برای اجرای آن در یک کارخانه، فرد نیازمند آشنایی با ابزارآلات و تکنولوژی مربوط به همان مجموعه است که گاهی در هر کارگاه یا کارخانه‌‌ای متفاوت است. دوره کارآموزی نامبرده شده کاملاً توافقی است و بستگی به میزان دانش و مهارت فرد و پیچیدگی دستگاه‌‌های موجود دارد.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

قابل ذکر است که در واحدهای دانشگاهی هم 240 ساعت کارآموزی گنجانده شده است که در دانشگاه‌‌های مختلف به شیوه انتخابی مدیر گروه اجرا و گذرانده می‌‌شود. به طور مثال، در دانشگاه هنر این دوره به صورت آشنایی حضوری دانشجویان با صاحبان صنایع مربوط در حال اجرا است. هر هفته یکی از افراد فارغ‌‌التحصیل که در زمینه‌‌های کاری مرتبط در حال کار هستند، دعوت شده و درباره چگونگی جذب در آن حیطه کاری یا شروع فعالیت در آن حوزه تخصصی برای دانشجویان صحبت می‌‌کنند.

در میان این افراد، گاهی اشخاص موفقی یافت می‌‌شوند که تنها به واسطه تجربه وارد این رشته کاری شده‌‌اند و از تجربیات واقعی خود برای دانشجویان صحبت می‌‌کنند تا آن‌‌ها را با بازار کار واقعی آشنا کنند. پس از گذراندن ساعاتی به این شیوه آموزشی، افراد می‌‌توانند ساعات باقیمانده را به حضور در مراکز صنعتی و مزون‌‌ها و... بگذرانند و با فضای کار پس از تحصیل هم آشنا شوند.

نویسنده مهمان: سمیه شیخی

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «سمیه شیخی» نوشته شده است. شیخی، کارشناس ارشد طراحی پارچه و لباس از دانشگاه هنر تهران و مدرس دانشگاه است. وی در زمینه طراحی پارچه و لباس، در کشورهای ایران، ترکیه و چین فعالیت دارد.