دیسک‌ایمیج (Disk Image) چیست؟

آیا تا کنون با اصطلاح «دیسک‌ایمیج» (Disk Image)، یا «تصویر ایزو» (ISO Image) مواجه شده‌اید؟ شاید این اصطلاح را از یکی از دوستانتان که خوره تکنولوژی است و یک کتابخانه بزرگ شامل انواع «سی‌دی» (CD)، «دی‌وی‌دی» (DVD) یا «صفحات بلوری» (Blueray Disk) دارد، شنیده باشید. ولی احتمالا او هرگز از آن‌ها استفاده نمی‌کند؛ حداقل نه به صورت منظم! احتمالا این دوست شما از همه صفحات نوری‌اش (یا حداقل از آن‌هایی که بیشتر استفاده می‌کند) یک دیسک‌ایمیج درست کرده است.

حال می‌خواهیم بدانیم دیسک‌ایمیج چیست و چرا از آن استفاده می‌کنیم؟ در ادامه, پاسخ این سوال‌ها را خواهیم یافت.

دیسک‌ایمیج چیست؟

دیسک‌ایمیج فایلی است که محتوا و ساختار تمام دیسک را ذخیره می‌کند. دیسک می‌تواند یک هارددیسک، فلش، نوار یا یک صفحه نوری مثل سی‌دی، دی‌وی‌دی، صفحه بلوری و غیره باشد. دیسک‌ایمیج یک فایل است که کپی حجم دیسک یا درایو است. این کپی تمام ویژگی‌های منبع مثل فایل‌ها، پوشه‌ها، ویژگی‌ها و نام دیسک. دیسک‌ایمیج‌ها را حفظ می کند. آن‌ها راهی سودمند برای ذخیره نسخه پشتیبان از دیسک هستند. مثلا، شما تعدادی سی‌دی صوتی دارید که به طور منظم پخش می‌کنید؛ احتمالا نمی‌خواهید آن‌ها سریع از بین بروند. راه خوبی که برای گوش دادن و هم سالم نگه‌داشتن آ‌ن‌ها وجود دارد ایجاد دیسک‌ایمیج است، چرا که با این روش شما در واقع از آن‌ها استفاده نمی‌کنید. دیسک‌ایمیج‌ها می‌توانند بر روی کامپیوتر شما ذخیره شوند و شما  آن‌ها را در زمانی که می‌خواهید به راحتی نصب کنید. بدیهی است، می‌توانید محتویات را به فرمت دیگری تبدیل کنید، اما بحث این موضوع جداست.

چرا دیسک‌ایمیج مفید است؟

فایده ایجاد دیسک‌ایمیج برای سی‌دی های صوتی فقط یک نمونه است، اما مثال‌های زیادی وجود دارد که در آن دیسک‌ایمیج‌ها ارزش خود را ثابت می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از فروشندگان نرم‌افزار برنامه‌های خود را به صورت دیسک‌ایمیج ارائه می‌دهند و شما می‌توانید آن‌ها را از اینترنت دانلود کنید. نمونه بسیار خوبی از آن سیستم‌عامل‌ها است که اغلب به صورت دیسک‌ایمیج و به صورت آنلاین ارائه می شود، چراکه دیسک‌ ایمیج‌ها نسخه کپی کاملا همسان دی‌وی‌دی و دیسک‌های فیزیکی هستند. دلیل دیگر هم این است که نصب یک سیستم‌عامل باید روی یک دیسک قابل بوت کردن باشد. اگر شما سیستم‌عامل را به صورت یک دیسک‌ایمیج دریافت کنید که یعنی یک فایل تنهاست که باید از اینترنت دانلود کنید، می‌توانید آن را روی یک سی‌دی یا دی‌وی‌دی رایت کنید. در پایان می‌توانید برای نصب و یا بوت سیستمعامل از آن استفاده کنید.

به‌طور خلاصه در این‌جا به برخی از مزایای برجسته دیسک‌ایمیج اشاره می‌کنیم:

• دیسک‌ایمیج‌ها کپی دقیقی از درایوها و دیسک‌ها هستند. بنابراین آن‌ها به درستی تمام جزئیات مربوط به محتوا ، ساختار پوشه‌ها و فایل‌های اصلی را حفظ می‌کند.
• هنگامی که می‌خواهید از یک دیسک نوری چند کپی بگیرید، دیسک‌ایمیج آن بسیار مفید خواهد بود.
• دیسک‌ایمیج درایوی که حاوی سیستم‌عامل ویندوز است، می تواند برای نصب مجدد و سریع آن استفاده شود.
• بزرگترین نقطه قوت دیسک‌ایمیج یک درایو یا صفحه نوری قابل حمل بودن آن است. برای مثال یک فایلی بودن آن باعث می‌شود به راحتی آ‌ن را به صورت آنلاین برای دیگران فرستاد یا بر روی یک هارد خارجی ذخیره کرد.

فرمت‌های رایج برای فایل‌های موجود روی دیسک‌ایمیج

همان‌طور که تاکنون متوجه شدیم، دیسک‌ ایمیج یک فایل است که بر روی دیسک شما ذخیره شده است. مثل هر فایلی، این فایل هم باید یک نام و یک پسوند داشته باشد. به عبارت دیگر، یک فایل باید یک فرمت داشته باشد. امروزه رایج‌ترین فرمت برای فایل دیسک‌ایمیج فرمت «ایزو» (ISO.) است، اما برخی فرمت‌های دیگر هم موجودند که به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. فرمت «ان. ار. جی.» (NRG.): برای سی‌دی و دی‌وی‌دی هستند که با نرم‌افزار «نرو» (Nero) ایجاد شده‌اند.
2. فرمت‌های «بین» (BIN.) و «سی. یو. ای.» (CUE.): برای سی‌دی و دی‌وی‌دی هستند که دو پوشه مجزا تولید می‌کنند؛ یکی فایل بین است که کپی دقیق دیسک است و یک فایل مکمل سی یو ای  که حاوی جزئیات چگونگی ساختار داد‌ه‌ها بر روی دیسک اصلی است.
3. فرمت‌های «ام. دی. اف.» (MDF) و «ام. دی. اس.» (MDS): دیسک ایمیج سی‌دی یا دی‌وی‌دی داخل فایل MDF ذخیره می‌شود و  سرتیتر و مسیر اطلاعات در فایل MDS ذخیره می‌شود.

چگونه روی ویندوز دیسک‌ایمیج ایجاد کنیم؟

برای ایجاد یک دیسک‌ایمیج شما باید از نرم‌افزاری استفاده کنید که این قابلیت را داشته باشد. متاسفانه ویندوز به‌تنهایی این قابلیت را ندارد و تنها راه برای انجام این کار استفاده از یک برنامه ثالث است. برنامه‌های این‌چنینی زیادی بر روی اینترنت وجود دارد که بیشترشان بر روی ایجاد  دیسک‌ایمیج برای صفحات نوری و یا هارددرایوها تمرکز دارند.

چگونه دیسک‌ایمیج را روی ویندوز نصب کنیم؟

ویندوز ۱۰ و ویندوز ۸.۱ به طور پیش‌فرض امکان کار با فرمت رایجی مثل ایزو را دارند. اگر شما می‌خواهید در ویندوز از دیسک‌ایمیج به عنوان یک سی‌دی، دی‌وی‌دی یا صفحه بلوری مجازی استفاده کنید، اگر پسوند آن ایزو باشد به راحتی می‌توانید آن را نصب کنید. دیسک مجازی کاملا مثل نسخه واقعی آن کار می‌کند.

اما اگر همچنان از ویندوز ۷، ویستا یا XP استفاده می‌کنید باید بدانید که برای خواندن فرمت‌های عجیب‌تر نیاز به یک ابزار ثالث و نصب دیسک‌ایمیج با فرمت ایزو دارید. نرم‌افزار ساده و رایگان Virtual CD-ROM Control Panel گزینه خوبی است.

اگر از فرمتهای متنوعی استفاده می‌کنید، Daemon Tool Lite هم ابزار مفیدی است. در همه نسخه‌های ویندوز بعد از ویندوز ۹۸ کار می‌کند، رایگان است، و فرمت‌های بسیاری را پشتیبانی می‌کند. فقط هنگام نصب آن توجه داشته باشید نرم‌افزار، ابزارهای تبلیغاتی مزاحمی دارد که پیش‌فرض صفحه مرورگر شما را می‌تواند تغییر دهد.

چگونه دیسک با فرمت ایزو را در ویندوز رایت کنیم؟

اگر شما فرمت‌های شما فرمت‌هایی غیر از ایزو ISO یا IMG دارید و می‌خواهید آن را روی یک سی‌دی، دی‌وی‌دی و یا صفحه نوری بلوری رایت کنید، و همچنان از ویندوز ۷ استفاده می‌کنید، باز هم باید از یک ابزار سومی استفاده کنید.

منبع