Cloud چیست؟ | همه چیز در مورد کلاود یا فضای ابری

Cloud چیست ؟ Cloud یک اصطلاح نسبتاً جدید در حوزه علوم محاسبات و اینترنت محسوب می‌شود. در این نوشته به توضیح مفهوم «ابر» (Cloud)، «رایانش ابری» (Cloud Computing) و کاربردها و مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.

آنچه Cloud نیست

رایانش ابری در ساده‌ترین مفهوم خود به معنی ذخیره‌سازی و دسترسی به داده‌ها و برنامه‌ها روی اینترنت به جای هارد درایو رایانه است. در واقع کلود یا ابر یک استعاره برای اینترنت محسوب می‌شود. ریشه این استعاره مفهومی به سال‌های دور باز می‌گردد که در فلوچارت‌ها و ارائه‌ها برای نمایش زیرساخت عظیم اینترنت از یک ابر پفی استفاده می‌شد که اتصال‌هایی را قبول کرده و اطلاعات را مانند قطرات باران به کاربران ارائه می‌کرد.

بدین ترتیب رایانش ابری هیچ ارتباطی با هارد درایو رایانه شما ندارد. زمانی که داده‌هایتان را روی هارد دیسک ذخیره می‌کنید یا برنامه‌ها را از روی آن اجرا می‌نمایید، این کار «ذخیره‌سازی محلی» (Local Storage) و «رایانش» (Computing) نامیده می‌شود. بنابراین هر آن چه نیاز دارید در نزدیکی شما قرار دارد و از این رو دسترسی به داده‌ها برای همان رایانه یا دیگر رایانه‌ها روی شبکه لوکال سریع و آسان است. صنعت کامپیوتر دهه‌های متمادی است که از این روش کار کردن روی هارد دیسک بهره می‌گیرد و برخی افراد استدلال می‌کند که این روش نسبت به رایانش ابری مزیت‌های زیادی دارد که در ادامه به بحث و بررسی این نظرات نیز خواهیم پرداخت.

از سوی دیگر کلود به معنی داشتن یک «فضای ذخیره‌سازی متصل به شبکه» (NAS) در منزل هم نیست. ذخیره‌سازی داده‌ها در شبکه خانگی یا اداری به معنی بهره‌گیری از کلود نیست. البته برخی دستگاه‌های NAS به شما امکان می‌دهند که به صورت ریموت به چیزهای روی اینترنت دسترسی پیدا کنید.

Cloud چیست ؟

بنابراین برای این که چیزی واقعاً «رایانش ابری» محسوب شود، باید به داده‌ها و برنامه‌های خود روی اینترنت دسترسی پیدا کنید یا دست کم آن داده‌ها را با داده‌های دیگر روی وب همگام‌سازی کنید.

فیلم آموزش رایانش ابری یا کلود کامپیوتینگ – مبانی و مفاهیم در فرادرس

کلیک کنید

در یک کسب‌وکار بزرگ، شما ممکن است تنها لازم باشد فقط در مورد سمت دیگر اتصال خود اطلاعات داشته باشید. در واقع شما به عنوان یک کاربر منفرد، ممکن است هرگز هیچ ایده‌ای در مورد حجم عظیمی از پردازش نداشته باشید که در سمت دیگر ارتباط و در دیتاسنتری رخ‌ می‌دهد که مصرف برق روزانه‌اش از کل مصرف برق سالانه یک شهر بیشتر است. با این حال نتیجه نهایی یکسان است، رایانش ابری با استفاده از یک اتصال آنلاین می‌تواند در هر جا و هر زمان اجرا شود.

مصرف‌کننده در برابر کسب و کار

در این مقاله برای توضیح Cloud چیست بیشتر روی تأثیری متمرکز می‌شویم که رایانش ابری بر مصرف‌کنندگان منفرد می‌گذارد، یعنی کسانی که در خانه پشت رایانه خود می‌نشینند یا در شرکت‌های کوچک تا متوسط کار می‌کنند و از اینترنت به طور روزمره استفاده می‌کنند.

اما زمانی که از کسب‌وکارها صحبت می‌کنیم، کلود کاملاً متفاوتی وجود دارد. برخی کسب‌وکارها گزینه «نرم‌افزار به عنوان سرویس» (SaaS) را انتخاب کرده‌اند که مشترکان کسب‌وکار می‌توانند به اپلیکیشن مربوطه روی اینترنت دسترسی داشته باشند. همچنین گزینه «پلتفرم به عنوان سرویس» (PaaS) نیز وجود دارد که کسب‌وکارها در آن می‌توانند اپلیکیشن‌های خاص خود را برای استفاده در سراسر شرکت ایجاد کنند. همچنین نباید گزینه «زیرساخت به عنوان سرویس» (IaaS) را فراموش کنیم که بازیگرانی مانند آمازون، مایکروسافت، گوگل و Rackspace امکانات اساسی مورد نیاز شرکت‌ها را ارائه می‌کنند تا آن‌ها این سرویس‌ها را کرایه کنند. برای نمونه نتفلکیس یک مشتری سرویس‌های ابری آمازون است.

البته رایانش ابری کسب‌وکار بزرگی است. بر اساس آمارها، آمازون یک کسب‌وکار 100 میلیارد دلاری را اداره می‌کند. با بروز پاندمی کووید-19 که منجر به بسته شدن کسب‌وکارهای زیادی شده است، بخش زیادی از محاسبات به سمت کاربرانی روانه شده است که از رایانش ابری در خانه‌هایشان بهره می‌گیرند.

آماری که در تصویر فوق مشاهده می‌کنید، صرفاً مربوط به ایالات متحده است و تنها بخشی از کل موضوع را نمایش می‌دهد. اگر بخواهیم آمار کل دنیا را در نظر بگیریم، ارزش این بازار بسیار بالاتر می‌رود. در سال 2018 ارزش این بازار 272 میلیارد دلار برآورد شده است و انتظار می‌رود که تا سال 2023 به 623.3 میلیارد دلار برسد.

نمونه‌های رایج کلاود

زمانی که به بررسی سوال Cloud چیست و کاربردهای رایانش ابری در خانه می‌پردازیم، مرزهای رایانش محلی و رایانش ابری گاهی اوقات تار می‌شود. دلیل این مسئله آن است که کلود امروزه بخشی از تقریباً همه چیز روی رایانه‌های ما است. شما می‌توانید به سادگی یک نرم‌افزار مانند مایکروسافت آفیس داشته باشید که از نوعی رایانش ابری برای ذخیره‌سازی (Microsoft OneDrive) بهره بگیرد. مایکروسافت همچنین یک مجموعه از اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب به نام Office نیز ارائه می‌کند که نسخه تحت وب ورد، اکسل، پاورپوینت و version است که از طریق مرورگر وب و بدون نصب هیچ چیز دیگر قابل دسترسی است. به این ترتیب آفیس به یک نسخه رایانش ابری یعنی تحت وب تبدیل می‌شود.

در ادامه این مقاله با عنوان Cloud چیست برخی نمونه‌های عمده دیگر رایانش ابری که ممکن است استفاده کنید، به شرح زیر هستند:

گوگل درایو

این (+) یک سرویس خالص ابری است و با توجه به این که همه داده‌ها روی کلود ذخیره می‌شوند، می‌توان از اپلیکیشن‌های بهره‌وری کلود مانند گوگل داک، گوگل شیت و گوگل اسلاید بهره گرفت. گوگل درایو فقط برای رایانه‌های دسکتاپ عرضه نشده است، بلکه شما می‌توانید از آن روی تبلت‌هایی مانند آیپد یا گوشی‌های هوشمند نیز استفاده کنید که اپلیکیشن‌های مستقلی برای Docs و Sheets نیز ارائه شده است. در واقع اغلب سرویس‌های گوگل از قبیل Gmail، Google Calendar، Google Maps و غیره را می‌توان رایانش ابری در نظر گرفت.

فیلم آموزش گوگل درایو – ذخیره فایل در فضای ابری Google Drive در فرادرس

کلیک کنید

اپل آی کلاود (Apple iCloud)

سرویس کلود اپل (+) به طور عمده برای ذخیره‌سازی آنلاین، پشتیبان‌گیری و همگام‌سازی ایمیل‌ها، مخاطبان، تقویم و موارد دیگر استفاده می‌شود. به این ترتیب همه داده‌هایی که روی iOS، iPadOS، macOS یا دستگاه‌های ویندوز نیاز دارید، در اختیار شما خواهد بود. به طور طبیعی اپل تیز این مسیر را طی می‌کند و نسخه‌های تحت کلود از پردازشگر واژه (Pages)، اسپردشیت (Numbers) و ارائه (Keynote) را برای استفاده از سوی همه مشترکان آیکلاود عرضه کرده است. آیکلاود مکانی است که کاربران آیفون برای استفاده از قابلیت Find My iPhone در زمان گم شدن گوشی مراجعه می‌کنند.

دراپ باکس (Dropbox)

این سرویس (+) یک سرویس ساده و پایدار همگام‌سازی فایل و ذخیره‌سازی است که اخیراً با قابلیت‌های مختلفی برای کار تیمی بهبود یافته است.

اسلک (Slack)

اگر جامعه‌ای از کاربران دارید که روی دستگاه‌های مختلف کار می‌کنند و به پیام‌رسانی/ ارتباط بی‌درنگ نیاز داشته باشید، می‌توانید از سرویس کلود اسلک (+) بهره بگیرید. یکی از نمونه‌های برجسته چنین سرویس اسلک است، اما Microsoft Teams از مایکروسافت، Workplace از سوی فیسبوک و موارد دیگر نیز وجود دارند.

سرویس همگام‌سازی/پشتیبان‌گیری فایل که اشاره کردیم و موارد دیگر مانند Box ، IDrive و SugarSync همگی در کلود کار می‌کنند، زیرا یک نسخه همگام‌سازی‌شده از فایل‌های شما به صورت آنلاین عرضه می‌کند و همچنینان فایل‌ها را با نسخه لوکال همگام‌سازی می‌کند. همگام‌سازی یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تجربه رایانش ابری محسوب می‌شود، که حتی در صورت دسترسی به فایل‌های لوکال حائز اهمیت است. در ادامه مقاله Cloud چیست به بررسی سخت‌افزارهای کلود می‌پردازیم.

سخت‌افزار کلاود

یک نمونه برجسته از دستگاهی که کاملاً مبتنی بر کلود محسوب می‌شود، کروم‌بوک است. این لپ‌تاپ‌ها صرفاً فضا و قدرت کافی برای اجرای Chrome OS را دارد و در واقع مرورگر گوگل کروم را به یک سیستم عامل تبدیل کرده است. در زمان استفاده از یک کروم‌بوک تقریباً هر کاری که انجام می‌دهید آنلاین است، اپلیکیشن‌ها، مدیا و ذخیره‌سازی همگی در کلود قرار دارند. به همین دلیل دستگاه‌های ارزان قیمتی هستند و از این جهت برای آموزش بسیار مناسب محسوب می‌شوند. آخرین نسخه این لپ‌تاپ‌ها حتی امکان اجرای اندروید را نیز دارد.

فیلم آموزش وان درایو – ذخیره و ویرایش فایل ها در فضای ابری با Microsoft OneDrive در فرادرس

کلیک کنید

شما می‌توانید از یک ChromeBit استفاده کنید که یک درایو کوچک‌تر از چوب بستنی است و هر نمایشگری که دارای پورت HDMI باشد را به یک رایانه قابل استفاده تبدیل می‌کند که کروم‌او‌اس را اجرا می‌کند. با این حال مهم‌ترین سؤالی که در زمان استفاده از سرویس‌های رایانش ابری مطرح می‌شود این است که اگر در جایی باشیم که به اینترنت دسترسی نداشته باشیم، چه کار باید بکنیم؟ این یکی از بزرگ‌ترین معایب کروم‌اواس است هر چند کارکرد آفلاین آن اخیراً کمی بهبود یافته است.

البته کروم‌بوک نخستین محصولی نیست که این رویکرد را آزموده است. «ترمینال‌های دامب» (dumb terminals) مشهور که فاقد فضای ذخیره‌سازی بودند و به یک سرور لوکال یا مین‌فریم وصل می‌شدند، دهه‌ها پیش عرضه شده‌اند. نخستین تلاش برای عرضه محصول فقط اینترنتی شامل NIC، Netpliance iOpener، و 3Com Ergo Audrey می‌شود. البته باید توجه داشت که اینترنت‌های دایال‌آپ دهه 1990 در قیاس با اتصال‌های اینترنت پر سرعت پهن‌باند امروزی گام‌های نخستین در این مسیر محسوب می‌شده‌اند. امروز برای برخی از افراد، اتصال به اینترنت به اندازه اتصال به هارد دیسک سریع است.

استدلال‌هایی علیه کلاود

تا اینجای مقاله Cloud چیست به مزیت‌های این فناوری اشاره کردیم و اینک نوبت آن رسیده است که معایب آن را نیز مورد اشاره قرار دهیم. یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که به رایانش ابری می‌گیرند، هزینه اینترنت است. در واقع امروزه مهم نیست که اتصال پهن‌باند شما چه قدر قوی است، همچنان ارسال صدها گیگابایت داده از طریق سرویس‌های پستی ارزان‌تر از ارسال آن روی اتصال اینترنتی است.

یکی دیگر از اشکالاتی که به رایانش ابری گرفته می‌شود، این است که شرکت‌های اینترنتی، مخابراتی و رسانه‌ها دسترسی شما را کنترل می‌کنند. زمانی که همه اعتماد خود را به کلود می‌بندید، به این معنی است که همه اعتماد خود را به یک دسترسی مداوم و بدون وقفه بسته‌اید. گر چه این امر شدنی است، اما هر چه پهنای باند بیشتری داشته باشید، باید هزینه بالاتری پرداخت کنید.

همچنین باید مواردی را در نظر گرفت که مشکلاتی در شرکتی مانند آمازون رخ بدهد که زیرساخت ابری شرکت‌های بزرگی مانند نتفلیکس و پینترست را تأمین می‌کند و به این ترتیب همه این سرویس‌ها از کار می‌افتند. زمانی که سرویس S3 آمازون در سال 2017 دچار یک پیکربندی نادرست شده بود، موجب یک قطعی بزرگ اینترنتی در کل اینترنت دنیا شد. این دست از مشکلات معمولاً چند ساعت طول می‌کشند، اما مشکلات شدیدی بر جای می‌گذارند.

سخن پایانی

به این ترتیب به انتهای این مقاله با عنوان Cloud چیست می‌رسیم. اگر بخواهیم صادقانه به رایانش ابری نگاه کنیم، تا حدودی شبیه به محیطی نوپا محسوب می‌شود که قواعد با جلو رفتن تعیین می‌شوند و هر چند شما بهترین‌ها را انتظار دارید، اما باید فعلاً به همین مقدار موجود اکتفا کنید. اگر چه هزینه کلود ممکن است یک معضل محسوب شود، اما سهولت استفاده مزیت بزرگی به حساب می‌آید.