مطالعه منظم را تنها در سه مرحله بیاموزید

مطالعه منظم چیزی نیست که به‌صورت طبیعی برای همه اتفاق بیفتد، درواقع رسیدن به یک برنامه منظم برای مطالعه کار آسانی نیست. ولی همیشه راه‌حلی برای دستیابی به آن وجود دارد. در این مقاله راه‌کارهایی ارائه می‌دهیم که از نحوه برنامه‌ریزی تا رسیدن به یک برنامه روتین برای مطالعه شما را راهنمایی خواهند کرد.

تابه‌حال برای‌تان اتفاق افتاده است که برای یادگیری چیزهای جدید، ازلحاظ زمان دچار مشکل شوید؟ یا این‌که با انرژی زیادی شروع به مطالعه کرده باشید، ولی بعد از گذشت یک هفته کم‌کم انرژی‌تان را از دست بدهید؟

رسیدن به یک برنامه‌ی منظم در مطالعه، برای خیلی از افراد چالش‌برانگیز است. به همین جهت است که در این مقاله به یک راه‌حل سه قدمی، برای عادت کردن به مطالعه منظم و ماندگار پرداخته‌ایم.

قدم اول: برنامه ریزی و ثبت آن در یک تقویم

مطالعه منظم و بابرنامه برای خیلی از ما به یک آرزو تبدیل شده است، که احتمالاً تنها دلیلش هم کاهلی خودمان است. به همین علت خیلی از افراد معتقدند که:

«اگر در برنامه‌ریزی کوتاهی کنیم، درواقع درحال آماده‌سازی خودمان برای شکست هستیم.»

برنامه‌ریزی و آمادگی، کلید موفقیت در مطالعه است. زمانی که قدم‌های بعدی خودتان را برنامه‌ریزی می‌کنید، مطالعه بسیار ساده‌تر می‌شود. برای مثال، در برنامه‌نویسی، داشتن برنامه به راحت‌تر شدن مراحل توسعه‌ی نرم‌افزار کمک می‌کند. یا اگر نویسنده باشید، داشتن قالب کلی و موضوع مشخص به سهولت در نوشتن کتاب مدنظرتان کمک می‌کند. همین قانون در یادگیری نیز صدق می‌کند.

تقویم گوگل

یکی از تغییرات تأثیرگذاری که می‌توان در زندگی انجام داد، به‌کارگیری تقویم گوگل (Google Calendar) است. شاید اول نگران فشار‌های وارده احتمالی بر‌روی خودتان باشید. ولی می‌توانید با شروع برنامه‌ریزی‌های کوچک این فشار را کم کنید. سپس با برنامه‌ریزی‌های مهم‌تری مثل برنامه‌ریزی برای ساعات ورزش، خودتان را به این تقویم عادت دهید.

پس‌ازاینکه استفاده از تقویم برایتان عادت شود، به یک حس آزادی خواهید رسید. وقتی کسی از شما می‌پرسد که آیا آخر هفته وقت دارید یا خیر، می‌توانید با اطمینان پاسخش را بدهید. حس سبکی که این برنامه‌ریزی به انسان می‌دهد، حیرت‌آور است.

با انتخاب هرکدام از گزینه‌ها در این تقویم، می‌توانید برنامه‌ی دقیقتان را مشاهده کنید. فرض کنید می‌خواهید کتابی را مطالعه کنید. کافی است که تنها اطلاعات دقیق کتاب موردنظرتان و هدفتان از مطالعه آن را را در تقویم گوگل وارد کنید.

سایت اورنوت

یکی دیگر از کارهایی که می‌توانید انجام دهید، استفاده از سایت اورنوت (Evernote) برای برنامه‌ریزی و نگهداری منابع آموزشی است. فرض کنید در حال گشت‌وگذار در دنیای اینترنت باشید، و یک مقاله نظر شما را جلب کند. به‌راحتی می‌توانید آن را در اورنوت ثبت کنید تا بعداً در زمان مناسب به مطالعه‌ی آن بپردازید. پس از مطالعه نیز می‌توانید آن را حذف کنید، و یا به‌عنوان کار انجام شده علامت بزنید.

نکاتی مهم درباره مطالعه

درنتیجه، برنامه‌ریزی و ثبت آن در یک تقویم، اولین قدم برای رسیدن به یک روتین در مطالعه است. شاید این کار به نظر ساده بیاید، ولی چند نکته هست که دربرداشتن این قدم توصیه می‌شود:

• زمان بیش‌ازحد برای مطالعه نگذارید. نمی‌شود راه صد ساله را یک شبه طی کرد. تنها به‌اندازه‌ای زمان به مطالعه اختصاص دهید که واقع‌بینانه باشد و در دیگر برنامه‌هایتان تداخل ایجاد نکند.
• سعی کنید که برنامه‌تان را با افراد مهم زندگی‌تان به اشتراک بگذارید که بدانند چه زمانی برای ارتباط با شما مناسب است. این امر جلوی مزاحمت‌های بی‌دلیل را می‌گیرد.
• فراموش نکنید که مطالعه، یک هدف بلندمدت است، پس خوب برای آینده‌ی آن برنامه‌ریزی کنید.
• سعی نکنید یک دفعه تمام زندگی‌تان را برنامه‌ریزی کنید. با یک برنامه در هفته شروع کنید و ذره‌ذره آن را گسترش دهید.

قدم دوم: برای خودتان یک عادت مثبت درست کنید

بدن انسان مانند یک کامپیوتر فوق‌العاده است که در هر لحظه چندین پروسه را اجرا می‌کند. یکی از دلایلی که بدن انسان به این خوبی می‌تواند از انرژی استفاده کند، قدرت ذخیره‌ی انرژی به وسیله‌ی عادت کردن است. بدن ما دوست دارد تا جایی که می‌تواند از عادت استفاده کند. برای مثال به رانندگی نگاه کنید.

رانندگی یک مهارت خیلی پیشرفته است که اکثر ما هر روز انجام می‌دهیم. هنگامی که یک نفر به صورت دنده عقب از پارک خارج می‌شود، در واقع دارد چندین کار کوچک را همزمان انجام می‌دهد. حتما مسیر خودش را توسط آینه‌ها بررسی کرده‌اند، پاهایشان را روی پدال‌ها تنظیم کرده‌اند، با دستشان فرمان را هدایت کرده‌اند، و درصورتی که دنده اتوماتیک نباشد، از کلاچ نیز برای تغییر دنده استفاده کرده‌اند.

رانندگی مراحل بسیار زیادی دارد، درواقع، اصلاً همین‌که همه می‌توانیم از پس آن بربیاییم یک معجزه است. نکته‌ی جالب راجع به رانندگی این است که تمام کارهای آن را اتوماتیک انجام می‌دهیم. عادت‌ها به‌طور روزانه میلیون‌ها نفر را صبح به سرکار می‌رسانند و عصر برمی‌گردانند.

عادت‌های این‌گونه بسیار مفید هستند، ولی آیا می‌دانستید از همین حالت «خودکار» بدن می‌توانید برای کارهای دیگری که در زندگی دارید استفاده کنید؟ برای این کار باید یک قدم به‌عقب برگردیم و ببینیم اصلاً یک عادت چگونه به وجود می‌آید.

هر عادتی از 3 بخش تشکیل شده است:

• آغازگر: لحظه‌ای که ناخودآگاه باعث می‌شود یک کاری را انجام دهید.
• کار روتین: کاری که می‌خواهید در آن لحظه انجام دهید.
• دستاورد: یک نتیجه‌ی مثبت که شما را تشویق به ادامه دادن آن کار کند.

کشیدن سیگار می‌تواند یک مثال ساده برای این سه قدم باشد. یک فرد سیگاری معمولاً هنگامی‌که تلویزیون را روشن می‌کند، دلش برای سیگار لک می‌زند. درواقع اینجا، تلویزیون آغازگر است. روشن کردن و کشیدن سیگار کار روتین است. و دستاورد این عادت حس سبکی مغز است که در هنگام دم و بازدم سیگار به فرد دست می‌دهد.

این عادت تکراری سیگار کشیدن در میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا وجود دارد. البته این عادت را تمرین نکنید! ولی می‌توانیم از همین قوانین برای ساخت یک برنامه‌ی منظم برای مطالعه استفاده کنیم.

تا اینجا راجع به برنامه‌ریزی برای زمان‌های مطالعه صحبت کردیم. حالا می‌خواهیم ذهن را طوری گول بزنیم که این روتین را بخشی از عادت‌های خود قرار دهد.

اولین کار، ایجاد آغازگری است که این روتین را شروع می‌کند. می‌توانید از گوشی‌های همراه خودتان استفاده کنید تا زمان مطالعه بهتان پیغام دهد. این‌گونه، زمانی که صدای گوشی را بشنوید، می‌دانید که وقت مطالعه شده است.

پس‌ازآن، می‌توانید از تکنیک پومودورو (Pomodoro) استفاده کنید تا بر روی کار موردنظر تمرکز کنید.

تکنیک پومودورو

• تایمر را روی ۲۵ دقیقه تنظیم کنید.
• در آن ۲۵ دقیقه تنها بر روی یک کار تمرکز کنید.
• پس از پایان ۲۵ دقیقه، پنج دقیقه به استراحت پردازید.
• در این مدت اگر فکری غیر‌مرتبط با کاری که در حال انجام آن هستید به ذهن‌تان رسید، یادداشت کنید تا بعداً بر‌روی آن تمرکز کنید.
• تا چهار دفعه این روند را تکرار کنید (یا حتی بیشتر).

پس از آنکه 25 دقیقه تمام شد، می‌توانید به خودتان یک جایزه‌ی کوچک بدهید. یک شکلات کافی است. این کار بدنتان را تمرین می‌دهد تا منتظر جایزه باشد. این راه حتی در مورد ورزش هم مؤثر است. اگر پس از هر بار ورزش کردن به خودتان یک شکلات بدهید، بدنتان از این سورپرایزی که به عادت تبدیل شده، استقبال خواهد کرد.

احتمالاً خوردن شکلات پس از تمرین یا مطالعه به نظرتان غیرعادی باشد. اما با این کار، بدن به‌سرعت  جایزه را تشخیص می‌دهد، و آن را با کاری که برای رسیدن به آن جایزه باید انجام دهد، شناسایی می‌کند. دراین‌صورت دیگر خیالتان از یافتن محرکی برای انجام کارهای روزانه راحت می‌شود.

اگر می‌خواهید درباره این روش بیشتر بدانید، می‌توانید کتاب «قدرت عادت» نوشته‌ی چارلز داهیگ را تهیه و مطالعه کنید. این کتاب پر از اطلاعات جالب و حیرت‌انگیز راجع به فعالیت‌های ناخودآگاه است.

قدم سوم: در از بین بردن مزاحمت‌ها بی‌رحم باشید و در کارتان غرق شوید

این روزها، سراسر دنیا به‌طور مجازی به هم متصل شده است. رسانه‌ها به‌طور 24 ساعته تلاش می‌کنند تا توجه شما را به خود جلب کنند. اما اینکه شما به چه چیزی توجه می‌کنید، می‌تواند آینده‌تان را رقم بزند!

عواملی که موجب حواس‌پرتی ما می‌شوند کم نیستند، همین باعث می‌شود که به فکر پیدا کردن راه‌حلی برای حلی این مشکل باشیم. راه‌حلی که این روزها به آن رژیم اطلاعاتی می‌گویند.

رژیم اطلاعاتی یعنی که اطلاعاتی که به دردتان نمی‌خورد را رد کنید. برای مثال، خیلی کم پیش می‌آید که رسانه‌های خبری اطلاعاتی داشته باشند که در زندگی عادی به درد شما بخورد. می‌توانید خیلی راحت این رسانه‌ها را از زندگی خودتان حذف کنید (بله، اخبار ورزشی هم جز آن‌ها حساب می‌شود). با این کار طی چند روز می‌توانید کاهش استرس را در خودتان حس کنید، علاوه بر آن، از زمان آزادتان بیشتر لذت خواهید برد.

وقتی‌که یاد بگیریم عوامل حواس‌پرتی را از زندگی‌مان حذف کنیم، وقت آن می‌رسد، که به یک مهارت جدید برای بخش آزادشده ذهنمان بیندیشم. بهترین گزینه برای این جای خالی، مهارت عمیق تمرکز کردن است.

مهارت تمرکز کردن

• انتخاب یک کار باارزش که فقط با مطالعه‌ بلندمدت ممکن است، مانند یادگیری برنامه‌نویسی، یا نویسندگی
• خاموش کردن اینترنت (مگر در مواقع نیاز)
• برنامه‌ریزی پیشاپیش برای مراحل موردنیاز انجام کار
• تمرکز کردن بر روی کار بدون توجه به مزاحمت‌ها

یادگیری این کار ممکن است کمی زمان ببرد، برای همین توصیه می‌شود که از قدم‌های کوچک آغاز کنید. می‌توانید در چند هفته‌ی اول فقط یک ساعت با تمرکز کار کنید، و پس‌ازآن کم‌کم این مقدار را زیاد کنید.

داشتن یک برنامه‌ منظم مطالعه فقط برای دانش‌آموزان نیست؛ حتی بزرگ‌سالان و افراد شاغل هم می‌توانند از این نظم برای پیشرفت در کارشان استفاده کنند.

خلاصه‌ای از مراحل رسیدن به مطالعه منظم

ابتدا یک برنامه‌ریزی برای زمان‌های مطالعه می‌کنیم. داشتن برنامه به ما کمک می‌کند که زمانمان را بشناسیم و به آن احترام بگذاریم.

سپس، با دادن جایزه به خودمان، به بدنمان آموزش می‌دهیم که مشتاق مطالعه باشد.

و درنهایت، با یک رژیم اطلاعاتی، از مزاحمت‌های روزمره دوری می‌کنیم و وارد کار عمیق می‌شویم. این کار باعث می‌شود راحت‌تر این تغییرات را در زندگی خودمان اعمال کنیم.

منبع