آموزش تصویری آکورد گیتار – رایگان، کامل و گام به گام
اگر به تازگی یادگیری موسیقی و بویژه گیتار را شروع کرده باشید، به احتمال زیاد با آکوردهای مختلف و تصویرهای گوناگونی روبرو شدهاید. یادگیری این آکوردها با استفاده از تصویر ممکن است در ابتدا قدری دشوار به نظر برسد. به همین دلیل باید به صورت تصویری و گام به گام نحوه گرفتن آکورد گیتار را یاد بگیرید و دیاگرامهای مختلف آکوردهای گیتار را به راحتی بسازید یا از آنها استفاده کنید. در این مطلب، آموزش تصویری آکورد گیتار از مبتدی تا پیشرفته آموزش داده میشود و هنرجویان در هر سطح میتوانند از آن بهره ببرند.
آشنایی با آکورد گیتار
آموختن گیتار با تجربههایی لذتبخش همراه است اما آکوردنوازی یا به بیان سادهتر، گرفتن آکورد گیتار در ابتدا دشوار به نظر میرسد. البته تفاوت چندانی بین نتنوازی و آکوردنوازی وجود ندارد. در حقیقت، در زمان نواختن آکورد، تمامی نتها همزمان نواخته میشوند. در ابتدای این مطلب، آکوردهای گیتار را به زبانی ساده بیان میکنیم و در ادامه، آکوردنوازی را به صورت پیشرفته نیز بررسی خواهیم کرد. به همین دلیل، اگر مطلب را از ابتدا مطالعه کنید، آشنایی خوبی با آکوردهای گیتار پیدا میکنید.
آکورد گیتار چیست ؟
در تعریف بسیار ساده، آکورد گیتار به نواخته شدن همزمان سیمهای گیتار بر اساس شکلها و قالبهای از پیش تعریف شده دست چپ میگویند. این آکوردها بر اساس قوانین تئوری موسیقی ساخته میشوند که بر اساس آنها، صدای چند نت به طور همزمان شنیده میشود و در ادامه مطلب با این آکوردها آشنا میشویم.
آشنایی با سیم های گیتار
بهترین راه برای شروع آموزش تصویری آکورد گیتار این است که سیمهای گیتار و نحوه ارتباط آنها با انگشتان گیتار را بیان کنیم. برای سادهتر شدن کار، هم دست و هم سیمهای گیتار، شمارهگذاری میشوند.
سیمهای گیتار از پایین به بالا (از زیر به بم) به صورت ۱ تا ۶ شمارهگذاری میشوند.
«دسته گیتار» (Fretboard) نیز به بخشهای مختلفی به نام Fret تقسیم شده است. در حال حاضر قصد بررسی فرتهای گیتار را نداریم اما این فرتها نیز شمارهگذاری میشوند.
شمارهگذاری انگشتان
انگشتان دست چپ و راست هردو شمارهگذاری (نامگذاری) میشوند اما در آموزش تصویری آکورد گیتار شمارهگذاری دست چپ را بررسی میکنیم که به خوبی در تصویر زیر نشان داده شده است.
پیش از ادامه باید اشاره کنیم اگر میخواهید مبحث آکورد را به شکل اصولی یاد بگیرید، میتوانید از مجموعه آموزش آکورد فرادرس استفاده کنید.
نحوه خوانش آکوردهای گیتار
قبل از اینکه به نامهای معمول آکوردهای گیتار بپردازیم که قطعا در این متن آنها را یاد میگیریم، باید با نحوه نمایش آکوردهای گیتار به صورت دیاگرام آشنا شویم. با یادگیری این بخش، هر دیاگرام آکوردی که نمایش داده شود را میتوان بدون آموزش خاصی یاد گرفت. در حقیقت، از جمله اولین مهارتهایی که تمامی نوزاندگان گیتار باید آن را یاد بگیرند، نحوه خوانش دیاگرام آکورد گیتار است. در ادامه این آموزش، به طور کامل نحوه خوانش دیاگرامهای آکورد گیتار آموزش داده میشود.
بیشتر دیاگرامهای آکورد، تصویری مشابه تصویر زیر دارند.
پیش از آنکه بخواهیم به توضیح اعداد و نقطهها و حروف داخل تصویر بالا بپردازیم باید در ابتدا یک دیاگرام خالی را نمایش دهیم و به توضیح بخشهای مختلف آن بپردازیم.
اگر از بالا شروع کنیم، خط پر رنگ در بالای دیاگرام نشاندهنده سردسته گیتار است. البته در زبان فارسی به این بخش «شیطانک» (Nut) یا «تیغه سردسته» گفته میشود که به طور معمول سفیدرنگ یا شیریرنگ است.
خانههایی که پایین Nut قراردارند، نشاندهنده فرتها هستند. ردیف اول، فرت اول و به همین ترتیب، ردیفهای بعدی، فرتهای بعدی را نشان میدهند.
خطوط عمودی دیاگرام نیز نشاندهنده شش سیم گیتار است. شمارهگذاری این سیمها از راست به چپ خواهد بود یعنی سمت راست، سیم ۱ (پایینترین سیم گیتار) و سمت چپ، سیم ۶ (بالاترین سیم گیتار).
تا این مرحله از آموزش تصویری آکورد گیتار با دیاگرام خالی آکورد آشنا شدیم. در ادامه، به بررسی اعداد میپردازیم.
اعداد دیاگرام آکورد گیتار
اعداد روی دیاگرام آکورد، انگشتان دست چپ را نشان میدهند. این اعداد و حرف «T» را بالاتر نشان دادیم. بنابراین، اگر هریک از انگشتان دست چپ در تصویر نشان داده شوند باید همان انگشت، در آن سیم مورد استفاده قرار بگیرد. اما اینکه انگشت کدام فرت را باید بگیرد به کمک اعداد بیان میشود.
نقطهها در دیاگرام آکورد گیتار
نقطههای سیاه روی دیاگرام گیتار، شماره فرت را نشان میدهند. بنابراین با دیدن این نقطهها میدانیم که کدام فرت از کدام سیم را باید فشار دهیم (بگیریم). به کمک اعداد هم میدانیم که با کدام انگشت دست چپ باید این فرتها گرفته شوند. علاوه بر موارد گفته شده، گاهی اوقات دایرههای سفید (توخالی) در بالای دیاگرام دیده میشوند. این دایرهها نشان میدهند که باید سیمهای مربوطه به صورت آزاد (Open) نواخته شوند.
برای آموزش تصویری آکورد گیتار میتوانیم از تصویر بالا کمک بگیریم. این تصویر نشان میدهد که انگشتها بر اساس چینش زیر بر روی فرتها قرار میگیرند.
- انگشت شماره ۲ بر روی فرت دوم از سیم پنجم
- انگشت شماره ۳ بر روی فرت دوم از سیم چهارم
- انگشت شماره ۱ بر روی فرت اول از سیم دوم
اگر به طور دقیق و مطابق با تصویر بالا دست چپ خود را تنظیم کنیم، آکورد «E» یا «میماژور» را گرفتهایم. در این تصویر، انگشت شست در بالای دسته گیتار دیده میشود که به طور معمول در پشت دسته گیتار قرار دارد. در ادامه همین متن مطالبی را پیرامون اهمیت انگشت شست در گرفتن آکورد بیان میکنیم.
پیش از ادامه مطلب، باید به این نکته اشاره کنیم که اگر میخواهید با ساز گیتار به شکل مناسبی آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم از مجموعه آموزش گیتار فرادرس کمک بگیرید.
نام گذاری ساده آکوردهای گیتار
در بحث تئوری موسیقی شاید نامگذاری و استفاده از آکوردها به توضیح بیشتری نیاز داشته باشد. اما در ابتدای کار تنها آشنایی با نام آکوردها کافی است و برای همین در ادامه تنها به نحوه خوانش نام آکوردهای ساده گیتار میپردازیم.
نتهای موسیقی بر اساس سلفژ به شکل زیر خوانده میشودند.
«دو» (Do)، «رِ» (Re)، «می» (Mi)، «فا» (Fa)، «سل» (Sol)، «لا» (La)، «سی» (Si)
نتخوانی به شیوه بالا در کشورهایی مثل ایران، ایتالیا، فرانسه و ... کاربرد دارد اما در کشورهای انگلیسیزبان به طور معمول از حروف انگلیسی برای این کار کمک میگیرند. بنابراین، به ترتیب از نت «لا» تا نت «سل» از چپ به راست به صورت زیر نوشته میشوند.
A, B, C, D, E, F, G
بنابراین، نت «لا» معادل حرف «A» خواهد بود و این ترتیب تا نت «سل» (G) ادامه پیدا میکند.
حال که با نام نتها آشنا شدیم باید نام آکوردهای ساخته شده را هم یاد بگیریم. به بیان ساده، دو دسته بزرگ از آکوردها با نام «آکوردهای ماژور» (Major Chords) و «آکوردهای مینور» وجود دارند. نحوه خوانش و نامگذاری این آکوردها در فهرست زیر آورده شده است.
- آکوردهای مینور: نام نت اصلی آکورد به همراه حرف «m» آورده میشود. به این ترتیب، آکورد «Em» با نام «آکورد میمینور» خوانده میشود.
- آکوردهای ماژور: برای نامگذاری آکوردهای ماژور، نام نت اصلی به تنهایی آورده میشود. بنابراین، آکورد «A» با نام «آکورد لا ماژور» خوانده میشود.
تا اینجا به شکلی بسیار ساده نامگذاری و خوانش آکوردها را بیان کردیم. بنابراین، در آموزش تصویری آکورد گیتار هر نوع دیاگرام آکورد ماژور و مینور نمایش داده شود را میتوان به راحتی روی گیتار پیادهسازی کرد. البته اگر میخواهید آکوردها را به طور دقیق و بر مبنای تئوری موسیقی یاد بگیرید، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد میشود.
علامت X در دیاگرام آکورد به چه معناست؟
گاهی اوقات ممکن است علامتهایی مانند «X» در بالای دیاگرام نوشته شود. این علامت به این معناست که نباید به هنگام نواختن آکورد، سیمهای مورد نظر نواخته شوند. به عبارت دیگر، صدای این سیمها باید به شکلی مناسب «قطع» (Mute) شوند. در تصویر زیر، سیمهای پنجم و ششم نواخته نمیشوند.
در نهایت با توجه به نکات گفته شده، نام آکورد بالا «رِ ماژور» است و نحوه گرفتن آن در آموزش تصویری آکورد گیتار نمایش داده شده است و برای مشاهده آن به تصور زیر دقت کنید.
آکورد باره
آکورد باره در گیتار به آکوردی میگویند که کل یک فرت (باره) به کمک انگشت یا انگشتان دست چپ گرفته شود. در تصویر زیر، دیاگرامی از یک آکورد باره نشان داده شده است.
دیاگرام بالا آکورد باره «فا ماژور» را نشان داده است. خط مستقیم و ضخیم در فرت یکم و به دنبال آن، شمارههای ۱ در سیمهای اول، دوم و ششم نشاندهنده آن است که تمامی فرت اول باید با یک انگشت گرفته شود.
گرفتن آکوردهای باره در ابتدای کار قدری دشوار است. برای همین در انتهای این متن، تکنیکهایی برای گرفتن آکورد باره هم بیان میشود.
آموزش تصویری آکورد گیتار برای فرت های پنجم به بالا
تا اینجا برای آموزش تصویری آکورد گیتار به دیاگرامهایی اشاره کردیم که فرتهای اول تا چهارم را نشان میدادند. اما آکوردهای گیتار تنها محدود به فرتهای اول تا چهارم نیستند بلکه در تمامی طول دسته گیتار میتوان از آکوردها استفاده کرد. به آکورد زیر با نام «سیبمل مینور» نگاه کنید. در سمت راست دیاگرام آکورد، عبارت (6fr) را مشاهده میکنید. گاهی اوقات از اعداد یونانی (به طور مثال در اینجا VI) هم استفاده میشود. این اعداد نشان میدهند که شروع دیاگرام آکورد از فرت ششم است.
آکوردهای ابتدایی و ضروری گیتار
تا اینجا به خوبی میدانیم که چطور آکورد گیتار را با استفاده از دیاگرامهای آن تشخیص دهیم. در ادامه، برخی از آکوردهای ساده و ابتدایی گیتار را با استفاده از تصویر و دیاگرام نشان میدهیم تا به مرور نواختن این آکوردها را تمرین کنید. در تصویر زیر، ۹ آکورد ضروری و ابتدایی گیتار آورده شده است.
این آکوردها به آن جهت که نیاز به گرفتن باره ندارند، آکوردهایی ساده به شمار میآیند. اگر یک کاپوی گیتار (Capo) یا بارهبند تهیه کنید، قطعات زیادی را به کمک این آکوردها مینوازید. از اینرو در ماه اول یادگیری گیتار، تمرکز خود را بر یادگیری این آکوردها قرار دهید.
مباحث پیشرفته در آموزش تصویری آکورد گیتار
تا اینجا به شکل مناسبی با آکوردهای گیتار آشنا شدهاید. اما ممکن است با این آکوردها از قبل آشنا باشید و بخواهید آموزش تصویری آکورد گیتار را به شکل پیشرفتهتری دنبال کنید. به همین دلیل، در ادامه قدری با مباحث پیشرفتهتری بررسی خواهیم کرد.
آموزش تصویری آکورد گیتار باید به گونهای باشد که تمامی دیاگرامها را به راحتی یاد بگیرید و نیازی به استفاده از «کتاب آکورد گیتار» یا کتابهای مشابه آن وجود نداشته باشد. این کتابها شاید برای استفاده به عنوان کتاب مرجع مفید باشند اما نمیتوانیم استفاده مناسبی را از آنها داشته باشیم. برای شروع کار، آکورد «ماژور ۷ | ماژور هفتم» (Major 7th) را در نظر میگیریم.
حال اگر بخواهیم این آکورد را به «آکورد نمایان هفتم» (Dominant 7th Chord) تبدیل کنیم تنها نیاز به تغییر یک نت داریم. البته این بحث تا حدی نیازمند آشنایی با تئوری موسیقی است اما در حال حاضر نیازی به یادگیری این تئوری نیست و تنها بررسی الگوهای آکوردی کفایت میکند. به این ترتیب، برای تبدیل آکورد ماژور هفتم به نمایان هفتم باید تغییر نت به صورت زیر انجام شود.
میبینید که برای این کار تنها باید نت سیم دوم را یک فرت عقبتر ببریم. علاوه بر این، برای اینکه بخواهیم از آکورد نمایان، آکورد مینور هفتم را بسازیم هم تنها نیاز به تغییر یک نت داریم که در زیر آورده شده است.
در آموزش تصویری آکورد گیتار تنها نیاز دارید که قالب کلی آکوردها و ارتباط آنها با یکدیگر را یاد بگیرید و از اینرو، در ادامه نیز توضیحاتی آورده میشود.
در تصاویر قبل دیدیم که کل فرتبرد (صفحه انگشتگذاری) گیتار را میتوان با استفاده از دیاگرامهای بالا مورد استفاده قرار داد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که علاوه بر نوازندگی آکوردها در حالت اصلی (Root) میتوان از معکوسهای مختلف آکورد نیز بهره برد.
در اینجا هم نیازی به تئوری معکوس آکوردها نداریم بلکه میخواهیم تنها دیاگرام و کاربرد آنها را یاد بگیریم. با توجه به گفتههای بالا، دیاگرامهای زیر، آکورد ماژور هفتم را در حالت اصلی و معکوسهای اول تا سوم نشان میدهند. دقت کنید که در اینجا، به جای دیاگرام آکورد، دسته گیتار نشان داده شده است و سیمهای ۱ تا ۶ به ترتیب از بالا به پایین مرتب شده است.
این تصاویر نشان میدهند که معکوسهای آکورد ماژور هفتم را میتوان به ترتیب از فرتهای ابتدایی بدست آورد. نت اصلی (ریشه) هر آکورد نیز بعد از معکوس سوم، در ادامه به آکورد اصلی میرسیم با این تفاوت که این بار، آکورد اصلی یک اکتاو زیرتر اجرا میشود (صدای آن یک اکتاو زیرتر است). با استفاده از این شکلها میتوان به آکوردهای نمایان و مینور هفتم هم دست پیدا کرد چراکه در این آکوردها تنها باید یک نت را جابجا کنیم.
دو راه برای تمرین آکوردهای بالا وجود دارد.
راه اول این است که آکوردها را به شکل افقی (فلشهای آبیرنگ) یاد بگیرید و هر بار یک ردیف را تمرین کنید. راه دوم هم این است که آکوردها را در هر ستون (فلشهای قرمزرنگ) دنبال کنید و یاد بگیرید.
نقش انگشت شست نوازندگی آکورد گیتار
زمانی که در رابطه با آموزش تصویری آکورد گیتار صحبت میکنیم باید به نقش انگشت شست هم اشاره کرد. بسیاری از نوازندگان از انگشت شست، تنها در پشت دسته گیتار استفاده میکنند. با این وجود، انگشت شست نیز در بسیاری از تکنیکهای نوازندگی گیتار مورد استفاده قرار میگیرد و گاهی اوقات برای «بیصدا» (Mute) کردن سیمهای بالای دسته نیز از آن استفاده میشود. علاوه بر این میتوان از انگشت شست هم برای آکوردنوازی بهره برد.
دلیل استفاده از انگشت شست این است که با بکارگیری آن میتوان آزادی بیشتری را برای انگشتهای دیگر فراهم کرد.
به طور مثال اگر آکورد باره Am را مانند تصویر زیر بگیریم، آزادی کمتری را برای انگشتان خواهیم داشت چراکه چرخش مچ دست به گونهای است که نمیتوان آزادی عمل زیادی را به دست آورد. اما اگر همین آکورد را با انگشت شست بگیریم، این آکورد به صورت زیر خواهد بود و چرخش مچ دست هم به شکلی است که میتوان از آنها به شکل سادهتری برای نوازندگی بهره برد.
برای اینکه آکوردها را با انگشت شست اجرا کنیم باید قدری مچ دست را بچرخانیم تا مطابق تصویر زیر، بالاتر بیاید.
با این کار، سایر انگشتان دست نیز روی دسته گیتار به شکلی زاویهدار قرار میگیرند. ممکن است در ابتدا این کار دشوار باشد اما با خم کردن انگشت شست و تکیه دادن آن به دسته گیتار تا حدی میتوان این کار را سادهتر کرد. به تصویر زیر نگاه کنید. در این تصویر، سیم ششم با انگشت شست، سیمم چهارم با انگشت ۳ و سیم سوم با انگشت ۱ نواخته میشوند. انگشت ۳ همچنین سیم پنجم را Mute کرده است و صدایی از این سیم نخواهیم داشت.
حال کل دست چپ را یک فرت عقبتر میبریم و این بار با استفاده از انگشت ۲، سیم دوم را در فرت پنجم میگیریم.
به این ترتیب، به هنگام نواختن آکوردها به راحتی میتوانید با استفاده از انگشت چهارم، نتهای تزئینی را استفاده کنید.
آموزش آکورد باره گیتار
از جمله مواردی که در آموزش تصویری آکورد گیتار به آن پرداخته میشود، آکوردهای باره است. نوازندگی این آکوردها در ابتدای کار قدری دشوار است و بسیاری از نوآموزان برای نواختن آکوردهای باره دچار مشکل میشوند.
آکوردهای باره، آکوردهایی هستند که شکل آنها در طول دسته گیتار ثابت است و به راحتی میتوان با یادگیری چند شکل پایه، از تمامی آنها را در طول دسته گیتار استفاده کرد. به طور مثال به آکورد F در تصویر زیر توجه کنید.
حال اگر همین شکل از آکورد را در فرت دوم اجرا کنیم، به آکورد F# میرسیم.
اما با توجه به مطالب گفته شده در آموزش تصویری آکورد گیتار میتوان گفت این یادگیری این دیاگرامها دشوار نیست بلکه آنچه که سبب دشواری این آکوردها میشود، سختی گرفتن تمامی فرت توسط یک انگشت است. نکته مهم در نوازندگی آکوردهای باره و فراتر از قدرت نوازندگی، تنظیمات گیتار است. اگر گیتاری در اختیار دارید که نواختن نتهای ساده نیز به نیروی زیادی نیاز دارد، در اینجا باید به اکشن گیتار یا فاصله سیم تا دسته گیتار توجه کنید چراکه فاصله زیاد (اکشن بالا) نوازندگی را دشوار میکند.
اشتباهی که بیشتر نوآموزان در نوازندگی آکوردهای باره دارند این است که فکر میکنند باید حتما نیروی زیادی وارد کنند. در ابتدا باید انگشتگذاری صحیح انجام بگیرد و در مرحله بعد باید نیروی مناسبی وارد شود. در ادامه، یکی از دشوارترین آکوردهای باره یعنی F را بررسی میکنیم و تمرین سایر آکوردها نیز به طور مشابه صورت میگیرد.
انگشت ۱ را به طور مستقیم روی فرت ۱ (روی فلز یا Fretwire) قرار دهید. در این مرحله نیازی به اعمال فشار نیست.
در ادامه انگشت ۱ رو به طرف دسته گیتار بچرخانید و سپس روی سیمها فشار دهید. با این کار دیگر انگشت شما روی فلز قرار ندارد. نکته مهم این است که سیمها را با بخش خارجی انگشت ۱ فشار دهید. البته نه اینکه فشار را به تمامی با گوشه انگشت خود اعمال کنید اما بخش زیادی از این فشار با گوشه انگشت وارد میشود.
انگشت شست باید در پشت دسته و در وسط آن قرار داشته باشد و راستای آن تقریبا با راستای انگشت ۱ برابر است. در اینجا، موقعیت انگشت شست و انگشت ۱ روی دسته گیتار شبیه گیره رومیزی است.
برخلاف تصور، فشار روی سیمهای گیتار نباید به کمک فشردن زیاد انگشتهای شست و اشاره تامین شود. در حقیقت، نیازی به تامین نیروی زیاد از طرف انگشت شست نیست. شاید در ابتدا تصور آن سخت باشد اما بیشتر نیروی مورد نیاز برای این کار به کمک سایر عضلهها مانند عضلات کمر و بازو تامین میشود چراکه این عضلات، بزرگتر و قویتر هستند.
تا اینجا با تلاش بسیار که شاید چند روز طول بکشد، صدای سیمهای گیتار به وضوح شنیده میشوند. در ادامه باید انگشت ۱ را قدری جابجا کنید (فرت به صورت زاویهدار گرفته شود) تا بتوانید سایر سیمها را با آن فشار دهید.
سوالات متداول آکورد گیتار
در ادامه به دو مورد از مهمترین سوالات متداول پیرامون آکورد گیتار میپردازیم.
آکورد باره چیست؟
در موسیقی، «آکورد باره» (Barre Chord) به نوعی از آکورد گیتار (یا سایر سازهای سیمی) گفته میشود که در آن، تمامی باره (فرت) به کمک فشار یک انگشت یا بیشتر ایجاد شود.
آیا نواختن آکورد باره سخت است؟
نواختن آکورد باره قدری دشوارتر از آکوردهای ابتدایی است و در این مطلب به تمرینها و تکنیکهای نواختن آکورد باره اشاره شد.
ممنون توضيحات ساده و كاربردي بود با تشكر
با سلام
توضیحات بسیار عالی و برای من مبتدی ۵۴ ساله مفید و آموزنده هست و امیدوار به پیگیری و رفتن به کلاس آموزش گیتار شدم!
بسیار از مطالب خوب و آموزش به زبان ساده از شما عزیز بزرگوار سپاسگزارم!