طراح محصول کیست و چیست؟ – وظایف و مهارت ها + منابع یادگیری

سمت طراح طی ۲۰ سال اخیر تغییرات شگرفی به خود دیده است. آنچه قبلا شغلی عمدتا راجع به سر و کله زدن با رنگ‌ها، فونت‌ها و تصاویر بود، اکنون انشعابات فراوان دارد و اکثر آن‌ها نیز بر طراحی تعاملی تمرکز می‌کنند. در این بین گرچه ممکن است ایده‌هایی کلی راجع به نقش‌های طراح وب یا طراح بصری داشته باشید، یک نوع طراح دیگر هم داریم که تعریف آن معمولا باعث سردرگمی می‌شود: طراح محصول.

این سردرگمی بدان خاطر است که اگر ۱۰ سال پیش می‌پرسیدید طراح محصول کیست، پاسخی کاملا متفاوت دریافت می‌کردند. این روزها ظاهرا هیچکس نمی‌تواند توضیح دهد طراح محصول چیست. برخی طراحان محصول خودشان را معمار اطلاعات (Information Architect یا به اختصار IA) به حساب می‌آورند، برخی هم خود را طراح تجربه کاربری (User Experience یا UX) یا طراح رابط کاربری (User Interface یا UI) می‌دانند. این لیست می‌تواند همینطور ادامه پیدا کند.

اگر تمام این‌ها به اندازه کافی گیج‌کننده نبوده، باید بگوییم که هرکدام از این سمت‌های شغلی، دیسیپلین‌ها و مشخصه‌های خودشان را دارند. بنابراین طراح محصول ممکن است در برخی یا حتی تمام زمینه‌ها، با طراحی دیگر در شغلی دیگر هم‌پوشانی کند. هنوز هم گیج شده‌اید؟ بیایید ابعاد مختلف ماجرا را بیشتر بررسی کنیم و ببینیم طراح محصول واقعا چه می‌کند. پیش از اینکه این مطلب را ادامه دهیم، اگر تمایل دارید که بدانید مدیریت محصول چیست و مدیر محصول کیست، توصیه می‌کنیم سری به مطالب مرتبطی که در این زمینه در مجله فرادرس منتشر شده‌اند بزنید.

فیلم آموزش مدیریت محصول – به زبان ساده و کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

تفاوت میان طراح UX و UI با طراح محصول چیست؟

پیش از هر چیز، قبل از اینکه راجع به تفاوت‌ها صحبت کنیم، اشاره به این لازم است که در هر دو حرفه‌ مسئولیت‌هایی مشابه داریم.

شباهت‌ها

هدف اصلی طراح محصول و طراح رابط کاربری یا تجربه کاربری این است که مشکلات محصول را تعریف کنند و سپس راهکاری برای طراحی صحیح آن بیابند. برای دستیابی به این هدف، هر دو طراح فرایند طراحی محصول یکسان را طی می‌کنند. آن‌ها به پژوهش روی بازار و مخاطبان مشغول می‌شوند، با کاربران حرف می‌زنند، اطلاعات دریافتی را تحلیل می‌کنند، مفهوم اولیه می‌سازند، نسخه آزمایشی یا پروتوتایپ می‌سازند و فرایند تست را آغاز می‌کنند تا محصولی ساده و قابل استفاده به دست آید.

علاوه بر این، طراحان UI و UX و محصول، همگی از ابزارهایی یکسان بهره می‌گیرند: Adobe XD ،InVision یا Framer برای ساخت پروتوتایپ، MIRO برای ساخت جریان‌های کاربر و بارش فکری، Sketch یا Figma برای طراحی و به همین ترتیب تا آخر.

حالا بیایید تفاوت‌های میان این دو شغل را بررسی کنیم.

تفاوت‌ها

طراحان محصول و طراحان UI و UX اولویت‌هایی کاملا متفاوت دارند.

طراح محصول در واقع یک تاجر طراحی است. چنین متخصصی در فرایندهای تجاری نقش موثری ایفا می‌کند. حضور یافتن آن‌ها در فرایندهای هر دو طرف (شرکت و مشتری) باعث می‌شود هنگام همکاری با مشتریان ارتباطاتی سازنده‌تر برقرار شوند، هزینه‌ها کاهش یابند و درآمد بالا برود. طراح محصول کاری می‌کند که طراحی، زبانی یکسان با کسب‌وکار داشته باشد. طراح UX یا UI مسئولیت‌های مشخص‌تری از نظر طراحی دارد. او به نحوه تعامل کاربران با محصول دقت کرده و میزان رضایت آن‌ها از تجربه‌ای که به دست آورده‌اند را می‌سنجد. طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری در صدد تولید محصولی ساده و کارآمد برمی‌آید که نیازهای مشتریان را برطرف خواهد کرد.

به صورت کلی، هم طراحان محصول و هم طراحان UX و UI چیزهای زیادی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. در عین حال طراح UX و UI روی دو بعد اصلی تمرکز می‌کند: پدید آوردن یک طراحی کاربرپسند و حصول اطمینان از سهولت استفاده از محصول. از سوی دیگر، طراحان محصول به ارزش‌سازی برای شرکت و همینطور سهولت و امنیت محصول با صرف کمترین هزینه اهمیت می‌دهند. تفاوت اصلی در این است.

اصلی‌ترین ویژگی‌های طراح محصول چیست؟

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، طراح محصول در اصل متخصصی با مهارت‌های گوناگون در حوزه فناوری اطلاعات است. با توجه به این موضوع، چنین متخصصی باید مجموعه کیفیت‌هایی که در ادامه آورده‌ایم را از خود به نمایش بگذارد.

فیلم آموزش مقدماتی ادوبی ایکس دی – طراحی رابط کاربری با Adobe XD

کلیک کنید

مهارت‌های بنیادین طراح محصول

• ترتیب دادن پژوهش‌های کاربر کمّی و کیفی
• آزمایش کردن نظریه‌های فعلی
• ساخت نقشه‌های سفر، جریان‌های کاربر و وایرفریم‌ها
• توسعه دادن پروتوتایپ محصول، هم‌سو با مفاهیم بنیادین
• طراحی و ساخت رابط‌های کاربری تحت وب و موبایل
• استفاده از ابزارهای طراحی و مهندسی مختلف مانند Adobe XD ،Sketch ،InVision ،balsamiq ،Miro و Figma

البته که برای ترکیب کردن چنین شماری از مهارت‌های تخصصی، طراح محصول باید مجموعه‌ای از مشخصه‌های فردی را هم داشته باشد.

فیلم آموزش شناسایی و حل مساله در سازمان ها

کلیک کنید

مشخصه‌های فردی

• تفکر سیستمی و مفهومی
• تفکر طراحی خلاق
• آینده‌نگری
• تمرکز بر مشتریان
• توجه به جزییات
• مدیریت فردی
• تصمیم‌گیری
• برقراری ارتباط
• برنامه‌ریزی استراتژیک

برای جمع‌بندی، علی‌رغم آنچه از فهرست بلند بالای کیفیت‌ها و مهارت‌های شغل طراحی محصول به نظر می‌رسد، چنین محصولی در نهایت وظیفه‌ای ساده دارد و آن، حل مساله است.

فیلم آموزش آشنایی با استارتاپ ها و محصول MVP

کلیک کنید

مسئولیت‌های طراح محصول

• برداشتن ایده‌های تازه و قرار دادن آن‌ها در مسیر پیاده‌سازی
• همکاری با مهندسان و مدیران محصول تا پیچیدگی‌های فنی درک شوند
• تعریف کردن حداقل محصول پذیرفتنی و حصول اطمینان از کیفیت بالای محصول به هنگام ساخت و عرضه
• شناسایی فرصت‌های آتی برای بهبود هرچه بیشتر محصول
• مشارکت در جلسات بازنگری طراحی و اشتراک‌گذاری کارها به صورت مداوم با رهبران شرکت
• پیاده‌سازی، سنجش و بهبود طراحی‌ها براساس بازخورد‌های کمّی و کیفی دریافتی

طراح محصول دقیقا چه می‌کند؟

حق دارید که فکر کنید طراح محصول کسی است که چیزهایی فیزیکی می‌سازد، زیرا تا ده سال پیش، اساسا همین اتفاق می‌افتاد. این روزها اما طراحان محصول را می‌توان حل‌کنندگان مسائل دیجیتال به حساب آورد. آن‌ها روی مشکلات کاربران پژوهش می‌کنند و با بهره‌گیری از مهارت‌های خود در طراحی، سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی می‌سازند که راهکاری برای آن مشکلات خواهند بود.

منظورمان از کلمه «مشکل» چیست؟ بیایید فرض کنیم هوای بیرون سرد است. مشکل کاربر این خواهد بود که سردش می‌شود. او می‌خواهد برای خود چند لباس زمستانی جدید بخرد و بنابراین به سراغ فروشگاه‌های اینترنتی می‌رود.

اینجاست که طراح محصول وارد میدان می‌شود. وظیفه او حصول اطمینان از این است که کاربر به سادگی از یک اپلیکیشن یا وب‌سایت برای یافتن لباس‌های زمستانی مد نظرش استفاده کند. اما فراهم آوردن یک خروجی خوب برای کاربر صرفا به سادگی ساخت یک محصول عاری از باگ و زیبا نیست. طراحی محصول عمقی بسیار بیشتر از این حرف‌ها دارد.

نخستین کاری که طراح محصول انجام می‌دهد، حصول اطمینان از منحصر به فرد بودن محصول و ارزشمندی کافی آن مشتریانی است که به هزاران وب‌سایت دیگر دسترسی دارند. بخشی از این فرایند شامل سنجش عملکرد رقبا نیز می‌شود. در این مثال، رقیب شما می‌تواند یک سایت، یک مال، یک سیستم حرارت مرکزی، یک حمام آب گرم یا هر چیز دیگری که انسان‌ها را گرم می‌کند باشد.

طراح محصول سعی می‌کند سایتی بهتر، تسهیل شده‌تر و لذت‌بخش‌تر از تمام این گزینه‌های دیگر طراحی کند. علاوه بر این، طراح محصول به ترسیم مسیری رایج می‌پردازد که کاربران احتمالا آن را برای رسیدن به راهکار مد نظر خود در پیش می‌گیرند. بنابراین او در تمام مسیر، روی «سفر مشتری» تاثیر می‌گذارد. البته که در این بین فاکتورهای دیگری هم داریم، اما رسیدگی به نیازهای کاربران، هدف غایی طراح محصول است.

طراحان محصول روی سه نوع طراحی تمرکز می‌کنند:

• طراحی سیستم به معنای چگونگی ساختارمندسازی محصول است تا بتوان به بیشینه تعامل دست یافت و نیازهای کاربر را برطرف کرد.
• طراحی فرایند به تحلیل‌، ساخت و بهبود کارهایی که درون سیستم انجام می‌شوند، ارتباط دارد. مانند رفتن به سبد خرید یا ثبت نام کردن برای دریافت خبرنامه ایمیلی.
• طراحی رابط کاربری راجع به ظاهر، استایل و احساس اپلیکیشن یا وب‌سایت بوده و هدف، دستیابی به بیشترین نوآوری و حس رضایت به هنگام استفاده است.

یک روز در زندگی طراح محصول

هر کسی که سمت طراح محصول را برعهده می‌گیرد ممکن است وظایفی اندک متفاوت از دیگری داشته باشد، اما به صورت معمول باید منتظر چنین چالش‌هایی باشد.

۱. پژوهش انبوه

بدون درک نیازهای کاربران، امکان ندارد بتوانید مشکلی را حل کنید. به همین خاطر است که طراحان محصول باید در این زمینه خبره باشند. طراحان لازم است نیازها، خواسته‌ها، اهداف و سردردهای مشتریان را درک کنند، عمدتا هم با استفاده از رویکردی روان‌شناختی تا بتوان بهتر فرایند ذهنی آن‌ها را به هنگام ناوبری در سایت درک کرد. همان‌طور که می‌توانید خودتان حدس بزنید، این کاری ضروری است. در نتیجه، طراحان محصول معمولا هم با محققان تجربه کاربری ارتباط می‌گیرند و هم با ذینفعان و مدیران محصول.

۲. طراحی راهکار

تا این لحظه متوجه شدیم که طراح محصول، در قلب خود یک حل‌کننده مساله است. او وقتی از مشکل باخبر می‌شود، شروع به بارش فکری برای یافتن راهکارهای گوناگون می‌شود و معمولا این فرایند را با یک نشست ایده‌پردازی کلید می‌زد. سپس او شروع به ساخت طراحی‌های اولیه می‌کند که می‌توانند شامل وایرفریم‌ها، اسکچ‌ها، ماکت‌ها و پروتوتایپ‌ها باشند.

۳. پشت سر گذاشتن دوباره و دوباره تست‌ها

تست کردن یک مرحله بسیار بزرگ و مهم را در بر می‌گیرد. در این مرحله است که می‌بینیم طراحی‌ها آن‌طور که باید کار می‌کنند یا خیر. تست‌های رایج می‌توانند شامل تست آ/ب، تست درختی، تست‌های کاربر، نظرسنجی، مصاحبه، گروه‌های تمرکز، بتاهای لایو و دیگر تست‌های داخلی باشند. در بسیاری از موارد، این فرایندی چند مرحله‌ای است که تمام گزینه‌های بالا را شامل می‌شود.

هرچه بیشتر تست کنید، محصول شما هنگام رسیدن به دست مشتریان کاربردی‌تر خواهد بود. طبیعتا زمان و بودجه می‌توانند اصلی‌ترین محدودیت‌های شما در این مرحله باشند، بنابراین طراح محصول معمولا با محققان تجربه کاربری مشورت می‌کند تا بهترین و موثرترین ترکیب تست‌ها تعیین و پیاده‌سازی شوند.

وقتی نتایج به دست آمد، طراح این بازخوردها را برداشته و یک برهه توسعه دیگر را آغاز می‌کند. در این برهه حتی از قبل هم صیقل‌خورده‌تر می‌شود و سازگاری بالاتری با نیازهای کاربران خواهد داشت.

در حین فاز عرضه، تیم توسعه از نزدیک با طراحان محصول همکاری می‌کند تا اسپرینت‌ها پشت سر گذاشته و محصول آماده شود. تست‌های اضافه هم در این مرحله از راه می‌رسند تا اطمینان حاصل شود محصول نهایی کاملا عاری از باگ است.

• مطالب پیشنهادی برای مطالعه:
  • معرفی کتاب مدیریت محصول — ۲۰ عنوانی که مدیران محصول باید بخوانند
  • مدیریت محصول چابک با اسکرام — راهنمای از صفر تا صد
  • مدیر محصول چه نوع رزومه و سوابق کاری باید داشته باشد؟
  • چگونه مدیر محصول شویم؟ — از صفر تا صد

۴. جستجو برای راه‌های بهبود محصول

بعد از عرضه محصول، روند تست به پایان نمی‌رسد، حداقل نه تا جایی که به طراحان محصول مربوط می‌شود. طی یک همکاری نزدیک با محققان تجربه کاربر، طراحان محصول به توسعه شاخص‌های عملکرد کلیدی مشغول می‌شوند که در واقع معیارهایی برای سنجش موفقیت هستند. سپس داده‌های مربوط به عملکرد، بازخوردها و نقدها جمع‌آوری می‌شوند تا مشخص گردد آیا باید در برهه توسعه بعدی، تغییراتی پدید آورد یا خیر.

حتی وقتی با محصولی شدیدا موفق روبه‌رو هستیم هم طراحان محصول به دنبال راه‌های بهبود مداوم می‌گردند. یک مثال عالی می‌تواند اپلیکیشنی در حوزه بانکداری باشد. این محصول در ابتدا احتمالا قابلیت‌هایی ساده دارد: مانند مشاهده موجودی حساب، واریز کردن قبوض و جابه‌جا کردن پول. اما با توجه به بازخوردهای دریافتی، بانک مورد نظر ممکن است امکان صدور چک و افزودن حساب‌های زیرمجموعه را نیز فراهم آورد.

طراحان محصول از چه ابزارهایی استفاده می‌کنند؟

همان‌طور که احتمالا خودتان هم حدس زده‌اید، طراح محصول دیجیتال عمدتا از ابزارهای دیجیتال بهره می‌گیرد، اما نه همیشه. وظیفه طراح محصول در برخی سازمان‌ها گسترده از دیگران است و بنابراین احتمال دارد در جنبه‌های بیشتری نسبت به آنچه در این مقاله می‌گوییم دخیل باشد. بسته به نوع محصول و تمایلات تیم طراحی، برخی از رایج‌ترین ابزارهای طراحان محصول را در ادامه مقاله آورده‌ایم.

• کاغذ و قلم برای طراحی و اسکچ
• وایت‌بردهای فیزیکی یا دیجیتال برای بارش فکری
• ابزارهای تحلیل داده برای پژوهش روی نیاز کاربران
• ابزارهای رسم نمودار برای تصویرسازی فرایندهای سیستمی، مسیرهای کاربر، نقشه راه محصول، معماری اطلاعات و موارد این چنینی
• ابزارهای وایرفریم و پروتوتایپ برای مدل‌سازی و تست طراحی‌ها
• نرم‌افزار طراحی گرافیکی یا CAD برای توسعه محصول
• نرم‌افزارهای مدیریت محصول و پروژه برای پایش فرایند طراحی

جمع‌بندی

اکنون به خوبی می‌دانید که طراح محصول کیست و چه شباهت با طراح UX یا UI دارد. هر دو این افراد یک فرایند طراحی پنج مرحله‌ای را دنبال می‌کنند، هر دو طراحی خود را با توجه به نیازهای کاربر پیش می‌برند و هر دو ابزارهایی یکسان برای طراحی محصول دارند. اما آنچه این دو را حقیقتا از یکدیگر متمایز می‌کند، اهداف‌شان است.