کتاب های زبان انگلیسی به ترتیب سطح – راهنمای انتخاب کتاب مناسب یادگیری زبان

گاهی فردی تصمیم می‌گیرد زبان انگلیسی بیاموزد، اما درست مانند کسی است که در میان قفسه‌های یک کتاب‌فروشی بزرگ ایستاده و نمی‌داند از کدام قفسه باید شروع کند. روی هر جلد نوشته شده است «آموزش زبان انگلیسی»، اما هیچ‌کس توضیح نداده دقیقاً از کدام نقطه باید شروع کرد، کدام کتاب برای کدام سطح است و اصلاً ترتیب درست مطالعه چیست.

من این مسیر را پنجاه سال پیش و زمانی آغاز کردم که نه اینترنتی وجود داشت، نه اپلیکیشنی و نه کسی که گام‌به‌گام مسیر را نشان دهد. اکنون می‌خواهم همان مسیر را برای شما به صورت مرحله به مرحله و بر پایه یک عمر تدریس و مشاهده هزاران زبان‌آموز روشن کنم.

قدم اول: اشتباه هم بخشی از مسیر است

در آغاز باید حقیقتی را پذیرفت: یادگیری زبان، مسابقه نیست، مسیر است.

بسیاری از زبان‌آموزان در ابتدای راه دچار «ترس از اشتباه» می‌شوند. برای مثال، به سراغ کتاب‌های پیشرفته می‌روند زیرا تصور می‌کنند زودتر به هدف می‌رسند، اما نتیجه معمولاً برعکس است، انگیزه آن‌ها کاهش پیدا می‌کند زیرا هنوز پایه لازم را ندارند.

من همیشه به شاگردانم گفته‌ام اگر از سطح Beginner شروع می‌کنید، به آن افتخار کنید زیرا در حال حرکت در مسیر درست هستید. درست مانند بنایی که از فونداسیون آغاز می‌کند، نه از سقف.

اکنون بیایید مسیر منطقی انتخاب کتاب‌های زبان انگلیسی را به ترتیب سطح بررسی کنیم.

سطح مقدماتی (Beginner) برای ساختن پایه‌ای محکم

در این مرحله، باید با واژگان ساده آشنا شوید و یادگیری را از کلمات روزمره‌ای مانند hello, name ,book و coffee شروع کنید.

کتاب‌هایی مانند «Oxford Word Skills Basic» یا مجموعه «Top Notch Fundamentals» دقیقاً برای این سطح طراحی شده‌اند. به یاد دارم نخستین باری که در کلاس واژه pencil را آموزش دادم، یکی از شاگردان گفت: «استاد!این‌ها که بچه‌گانه است!» اما چند ماه بعد، هنگامی که خواست درباره کار روزانه‌اش صحبت کند، متوجه شد بدون دانستن همین لغات ساده نمی‌تواند حرف بزند.

در سطح مقدماتی باید بیاموزید:

• چگونه جمله‌های ساده بسازید.
• چگونه با اطمینان سلام کرده و خود را معرفی کنید.
• چگونه از زمان حال ساده استفاده کنید، بدون آن‌که درگیر زمان‌های پیچیده شوید.

بهترین گزینه در این سطح، کتاب‌هایی است که تمرین‌های شنیداری و گفتاری متنوعی دارند. در این مرحله باید زیاد بخوانید، زیاد گوش دهید و حتی جلوی آینه با خود تمرین گفت‌وگو کنید.

پیشنهاد ما برای این سطح، کتاب زبان پایه‌ای مانند «American English File Starter» یا Top» «Notch Fundamentals است که تمرکز ویژه‌ای بر مهارت شنیداری و مکالمه‌های واقعی دارند.

سطح ابتدایی (Elementary) برای یادگیری از دل زندگی روزمره

در این مرحله ذهن شما به تدریج شروع به «فکر کردن به انگلیسی» می‌کند. اکنون باید دایره لغات خود را گسترش دهید، اما مهم‌تر از آن، یاد بگیرید چگونه واژگان را در جمله به‌کار برید.

نمونه‌های زیر را در نظر بگیرید:

• به جای حفظ لغت go، جمله I go to work every day را بیاموزید.
• به جای حفظ hungry، جمله I’m hungry, let’s eat something را تمرین کنید.

کتاب‌هایی مانند «English File Elementary» یا «Top Notch 1» برای این سطح بسیار مناسب‌اند. زیرا تمرین‌های آن‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده که دستور زبان را به‌صورت ناخودآگاه یاد می‌گیرید، بدون آنکه با قواعد خشک درگیری پیدا کنید. همیشه به یاد داشته باشید که باید دستور زبان را زندگی کنید، نه حفظ.

سطح پیش‌متوسط (Pre-Intermediate) برای تبدیل شدن از زبان‌آموز به سخنگو

در این سطح باید کمی جدی‌تر شوید. اگر تاکنون جمله‌های کوتاه می‌گفتید، اکنون باید بتوانید چند جمله را پشت سر هم بیان کنید. مثلاً درباره روز خود توضیح دهید یا فیلمی که دیده‌اید را خلاصه کنید.

کتاب‌هایی مانند «American English File 2» یا «Top Notch 2» در این مرحله بسیار مفید هستند. از اشتباه نترسید زیرا هر اشتباه مانند سنگ‌فرشی است که مسیر یادگیری را محکم‌تر می‌کند. توصیه طلایی در این مرحله این است که هر روز ۱۵ دقیقه با صدای بلند بخوانید، حتی اگر فقط یک صفحه باشد. صدای خود را ضبط کنید و بعدا دوباره به آن گوش دهید. این کار تأثیر شگفت‌انگیزی دارد.

سطح متوسط (Intermediate) در نقطه توقف یا ادامه مسیر

بیشتر زبان‌آموزان در این سطح متوقف می‌شوند زیرا دیگر اشتباه‌های آشکار ندارند، اما هنوز روان صحبت نمی‌کنند. این مرحله همان نقطه‌ای است که کوهنورد احساس می‌کند مسیر دشوار است اما قله هنوز دیده نمی‌شود.

در این سطح باید خود را در معرض زبان واقعی قرار دهید: فیلم، پادکست، رمان کوتاه و موسیقی از منابعی هستند که در این مرحله به شما کمک می‌کنند. کتاب‌هایی مانند «American English File 3» ،«Top Notch 3» و مجموعه «Inside Reading 1 & 2» گزینه‌های بسیار مناسبی هستند. همچنین پیشنهاد می‌شود برای گسترش دایره لغت از مجموعه «4000 Essential English Words» استفاده کنید.

برای انتخاب دقیق‌تر منابع، می‌توانید به صفحه کتاب‌های زبان انگلیسی به ترتیب سطح مراجعه کنید که در آن توضیحات تکمیلی درباره هر سطح و منابع مناسب آورده شده است.

سطح پیشرفته (Upper-Intermediate و Advanced) برای زندگی کردن زبان

در این مرحله، یادگیری صرف کافی نیست و باید با زبان زندگی کنید. کتاب‌های عمومی دیگر پاسخ‌گو نیستند و لازم است به سراغ متون تخصصی، مقالات و گفت‌وگوهای پیچیده بروید. کتاب‌هایی مانند «Inside Reading 3 & 4»، «English File Advanced» و منابعی بر پایه موضوعات واقعی مانند اخبار، فیلمنامه‌ها و پادکست‌های علمی در این مرحله کاربرد دارند.

در این سطح، به جای حفظ واژگان، از روش «کارت یادآوری شخصی» استفاده کنید. به بیان بهتر، هر واژه جدید را در جمله‌ای واقعی و مرتبط با زندگی خود بنویسید. برای مثال اگر در فیلمی، عبارت «!You nailed it» را شنیدید، بنویسید: «امروز بالاخره زمان حال ساده را درست گفتم. !You nailed it» این ارتباط احساسی و طنزآمیز باعث می‌شود واژه در ذهن ماندگار شود.

سطح حرفه‌ای (Proficient): تدریس یا تفکر به انگلیسی

رسیدن به این مرحله جای تبریک دارد. در این سطح باید زبان را همچون ابزاری برای اندیشیدن و تولید محتوا ببینید. بخوانید، بنویسید و به انگلیسی فکر کنید. برای خود پروژه‌هایی مانند ترجمه مقاله، نگارش نقد فیلم یا حتی آموزش به دیگران تعریف کنید. همواره گفته‌ام: «زمانی که بتوانید احساسات خود را به انگلیسی بیان کنید، دیگر نیازی به ترجمه ندارید.»

نکته طلایی: ترتیب کتاب‌ها مهم‌تر از نام آن‌هاست

اشتباهی که بسیاری از زبان‌آموزان مرتکب می‌شوند، انتخاب کتاب بر اساس ظاهر یا شهرت آن‌ها و نه بر اساس سطح زبانی واقعی خودشان است. در‌حالی‌که ترتیب صحیح، مانند نقشه راه است. اگر فقط یک مرحله را جا بیندازید، در ادامه دچار «خلأ زبانی» خواهید شد. یعنی نه مبتدی خواهید بود و نه مسلط. پیشنهاد می‌شود پیش از خرید هر کتاب، با آزمون تعیین سطح، جایگاه واقعی خود را مشخص کنید و سپس از بین چندین کتاب انگلیسی مناسب، منبع مناسب را برگزینید.

چند اشتباه رایج در انتخاب کتاب

متداول‌ترین اشتباهات زبان‌آموزان عبارت‌اند از:

1. انتخاب کتاب‌های دشوار برای ایجاد حس «با‌کلاسی»: بسیاری تصور می‌کنند اگر از سطح Advanced آغاز کنند، سریع‌تر پیشرفت می‌کنند، در حالی‌که نتیجه معمولاً دلسردی است.
2. بی‌توجهی به مهارت‌های Listening و Speaking: برخی فقط به مطالعه گرامر می‌پردازند، در حالی‌که زبان یعنی شنیدن و صحبت کردن.
3. تغییر مداوم منابع: عده‌ای یک روز «English File»، روز بعد «Headway» و سپس «Grammar in Use» را برای مطالعه انتخاب می‌کنند. فراموش نکنید که استمرار و ثبات در مطالعه زبان، از تنوع مهم‌تر است.

تجربه شخصی: شاگردی که مسیر را برعکس رفت

به یاد دارم شاگردی داشتم که با اعتماد‌به‌نفس گفت: «استاد، من مستقیم سراغ «Inside Reading 3» رفتم!» چیزی نگفتم. سه هفته بعد بازگشت و گفت: «فکر می‌کنم باید از ابتدا شروع کنم.» همان شاگرد وقتی با نظم و صبر از سطح Beginner آغاز کرد، دو سال بعد خود به معلم زبان تبدیل شد.

با اعتمادبه‌نفس از امروز آغاز کنید. یادگیری زبان همانند کاشتن درخت است. اگر هر روز به آن رسیدگی کنید، حتی با ابزارهایی کوچک، درختی خواهد شد که سال‌ها سایه‌اش بر سرتان می‌ماند.

اما اگر فقط در آغاز هیجان داشته باشید و ادامه ندهید، جز زمینی شخم‌خورده چیزی نخواهد ماند. من می‌دانم شما به دنبال مسیر درست هستید، نه میان‌بُر. پس از امروز آغاز کنید، سطح خود را بشناسید، کتاب مناسب را برگزینید و هر روز بیست دقیقه با عشق مطالعه کنید. یکی از استادان قدیمی‌ام همیشه می‌گفت: «زبان مانند نفس کشیدن است. وقتی آن را به عادت تبدیل کنید، دیگر لازم نیست به آن فکر کنید.»