فرادرسانواع ما در عربی – به زبان ساده + مثال و تمرین
حدود ۱۰ نوع ما در زبان عربی وجود دارد. از این رو، آموختن انواع ما در عربی می‌تواند ما را در فهم بهتر متون و ارسال پیام به مخاطب عربی‌زبان کمک کند. برخی از انواع ما اسم هستند و برخی دیگر در خانواده انواع حروف قرار می‌گیرند. این نوشته، مربوط به بررسی انواع ما، عملکرد آنها در جملات و نکات پیرامون آنهاست. از طریق مثال‌های داخل متن می‌توانیم به تفاوت آنها پی ببریم و با استفاده از تمرین‌های پایانی متن، میزان دریافت‌مان از این مبحث را می‌سنجیم.
چند نوع ما در زبان عربی وجود دارد ؟
«ما» از جمله کلماتی است که نقش مهمی در زبان عربی بازی می‌کند. این کلمه دو حرفی با ظاهر شدن در قسمت‌های مختلف جمله می‌تواند معنای کلی آن را تغییر بدهد. با در نظر گرفتن کارکردهای مختلف کلمه در جمله، انواع ما در عربی شامل موارد زیر می‌شود:
- مای استفهام عربی
- مای موصول عربی
- مای نافیه عربی
- مای شبیه به لیس عربی
- مای کافه عربی
- مای مصدریه عربی
- مای نکره موصوفه عربی
- مای نکره تامه عربی
- مای شرطیه عربی
- مای زائده عربی
در این نوشته تنها تعدادی از انواع ما که در بالا نام برده شد از جمله مای استفهام، مای موصول، مای نافیه، مای شبیه به لیس، مای شرطیه، مای کافه و مای زائده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مای استفهام
مای استفهام اسمی است که از آن برای پرسش درباره چیستی استفاده می‌شود و معمولا آن را با کلمه «چه...» ترجمه می‌کنند. عموما به عنوان اولین کلمه در جملات پرسشی عربی ظاهر می‌شود اما ممکن است گاهی حرف عطف «و» قبل از آن قرار بگیرد. به مثال زیر توجه کنید.
وَ ما لي لا أَعْبُدُ اَلذي فَطَرَني؟
و مرا چه می‌شود که کسی که مرا خلق کرده نمی‌پرستم؟
مای استفهام عموما در ابتدای جملات اسمیه عربی ظاهر می‌شود. یعنی قبل از مبتدا و خبر می‌آید. اما گاهی هم در ابتدای جملات فعلیه می‌توان اثراتی از این نوع ما دید، یعنی در جملات پرسشی که بلافاصله پس از آنها فعل آمده‌باشد. در چنین جملاتی «ما» نقش مفعول مقدم بر فعل و فاعل را بازی می‌کند. به مثال زیر توجه کنید.
ما تَعبُدونَ مِنْ بَعدي؟
چه کسی را بعد از من پرستش می‌کنید؟
گاهی‌اوقات در برخی از جملات پرسشی میان مای استفهام و فعل، کلمه «ذا» قرار می‌گیرد و کلمه پرسشی «ماذا» را می‌سازد. در این جملات ما، مبتدای جمله محسوب می‌شود. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.
ماذا تَأْکُلُ الآن؟
الان چه چیزی می‌خوری؟
همچنین، ممکن است در برخی موقعیت‌ها حرف الف در کلمه مای استفهامی حذف و تلفظ میم آن به صورت مشدد انجام شود. این اتفاق بیشتر در برخورد ما با یکی از حروف یرملون (ی ر م ل و ن) و ایجاد قاعده ادغام اتفاق می‌افتد. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.
عمَّ (عن + ما) یَتَساءَلونْ؟
درباره چه چیز از یکدیگر می‌پرسند؟
در این آیه حرف نون در انتهای کلمه «عن» حذف شده و با افتادن الف، «ما» میم آن به صورت مشدد به عین چسبیده و تلفظ می‌شود.
مای موصول
فلسفه استفاده از کلمات موصول عربی این است که دو جمله را به وسیله این اسم‌ها به یکدیگر وصل کنیم. مای موصول از جمله حروف پرکاربرد موصول است که برای اشیاء و عوامل بی‌جان در جمله به کار گرفته می‌شود. مای موصول را معمولا به صورت حرف اضافه «که» یا «آنچه که» در فارسی ترجمه می‌کنند. به مثال زیر توجه کنید.
إتَّبِعْ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ.
از آنچه که بر تو وحی شده تبعیت کن.
به جمله‌ای که بعد از اسم موصول می‌آید «جمله صله» می‌گویند. این جمله، نقش خاصی در کلیت متن ندارد و تنها با همان عنوان جمله صله شناخته می‌شود. معمولا در جمله صله یک ضمیر عربی یافت می‌شود که مرجع آن اسم موصول است. با توجه به آن می‌توان به تفاوت مای موصول و مای استفهام پی برد و این دو را از یکدیگر تشخیص داد.
اگر بعد از کلمه «کلَّ» یک کلمه ما به آن اضافه شود، باید آن را به عنوان مای موصول در نظر بگیریم. مثال این نکته را نیز در ادامه می‌خوانید.
کُلَّ ما عَرَفتُهُ عَنکَ کانَ حَقیقَةْ.
همه آنچه را که درباره تو دانستم عین حقیقت بود.
هّلْ تَعَلَّمُ مَنْ نَجَحَ في الصَفِّ مِنْ بَینِنا؟
آیا می‌دانی چه کسی از کلاس، در بین ما موفق شده‌است؟
مای نافیه
مای نافیه قبل از فعل ماضی مطلق یا ماضی ساده عربی استفاده می‌شود. کاربردش برای این است که معنی فعل را منفی کنیم. همچنین حضور آن قبل از فعل ماضی تغییری در ساختار آن فعل ایجاد نمی‌کند. به مثال زیر توجه کنید.
ما رَأَیتُ إِلا جَمیلاً.
به جز زیبایی چیزی ندیدم.
اگر چه بعد از مای نافیه همیشه فعل می‌آید اما به این معنا نیست که هر مای قبل از فعل، مای نافیه باشد. ممکن است آن ما، از نوع موصولی باشد. برای تشخیص آنها از یکدیگر می‌توانیم از ترجمه جملات استفاده کنیم. به مثال زیر توجه کنید.
فَلَهُنَّ ثُلثاً ما تَرَكَ
پس برای آنها یک سوم از چیزی که باقی گذاشته (قرار دهید)
(در این جمله «ما ترک» آنچه که باقی گذاشته ترجمه شد. در نتیجه ما نمی‌تواند از نوع نافیه باشد.)
