فرادرساستاپ (Stop) در عکاسی به چه معنی است؟ — راهنما به زبان ساده
ین اایناستاپ (در زبان فارسی برخی اوقات پله یا گام نیز گفته می‌شود) در عکاسی اصطلاحی است که زیاد به گوشمان می‌خورد. برخی ممکن است یک عکس را دارای یک استاپ نوردهی کم توصیف کنند یا به شما بگویند که سرعت شاتر خود را یک استاپ افزایش دهید. این مفهوم ممکن است برای عکاسان تازه‌کار گیج‌کننده باشد. بنابراین در این نوشته بررسی می‌کنیم که استاپ دقیقاً به چه معنا است و هنگامی که در عکاسی استفاده می‌شود، منظور از آن چیست؟
استاپ، سرعت شاتر و دیافراگم
زمانی که یک عکس می‌گیرید، میزان نوردهی (Exposure) بر اساس گشودگی دیافراگم و زمان نوردهی که همان سرعت شاتر است، تعیین می‌شود. با این که نوردهی اساساً فاقد کمیت است؛ اما محدوده‌هایی از ترکیب گشودگی دیافراگم و سرعت نوردهی وجود دارند که موجب می‌شوند نوردهی مناسبی در زمان عکاسی داشته باشید.
اگر دیافراگم خیلی باز باشد یا زمان نوردهی طولانی شود، در این صورت یک عکس سفید خواهید داشت، به طور معکوس اگر دیافراگم تنگ باشد یا سرعت شاتر به مقدار خیلی کم تنظیم شده باشد؛ با یک تصویر سیاه رنگ مواجه خواهید شد.
از آنجا که نوردهی فاقد مقدار ذاتی است، برای مثال نمی‌توان به یک منظره نگاه کرد و گفت که این یک عکس 12 استاپی است. مطلقاً هیچ روشی برای چنین محاسبه‌ای وجود ندارد. اما از مفهوم استاپ برای توصیف تغییرات نسبی گشودگی دیافراگم و زمان نوردهی استفاده می‌شود. یک استاپ معادل نصف (یا دو برابر) مقدار نوری است که بر اساس عدد مربوطه وارد دوربین می‌شود.
سرعت شاتر
بدین ترتیب برای مثال اگر سرعت شاتر دوربین برابر با 100/1 ثانیه باشد، افزایش نوردهی به میزان یک استاپ باعث تغییر سرعت شاتر به 50/1 ثانیه می‌شود. بدین ترتیب دو برابر نور بیشتر وارد دوربین می‌شود. تغییر سرعت شاتر به 200/1 ثانیه یعنی نصف کردن میزان نور ورودی به دوربین موجب کاهش یک استاپی در نوردهی می‌شود. همان‌طور که مشاهده می‌کنید در مورد سرعت شاتر قاعده محاسبه آسان است: برای افزایش نوردهی به میزان یک استاپ باید سرعت شاتر نصف شود؛ برای کاهش نوردهی به میزان یک استاپ سرعت شاتر دو برابر می‌شود.
عکاسان از مفاهیمی به نام نیم استاپ یا یک‌سوم استاپ نیز صحبت می‌کنند. یک‌سوم استاپ اهمیت زیادی دارد چون غالب دوربین‌ها در تنظیمات خود از این مقدار استفاده می‌کنند. این‌ها همگی تقسیم‌بندی‌های قراردادی در مورد استاپ هستند. از این رو برای کاهش سرعت شاتر به میزان یک‌سوم استاپ باید یک‌سوم مقدار مورد نیاز برای کاهش یک استاپ کامل سرعت آن را کاهش دهید. بر اساس مثالی که قبل‌تر ارائه کردیم، برای کاهش سرعت شاتر 100/1 ثانیه به مقدار یک‌سوم استاپ، باید سرعت آن را به حدود 80/1 ثانیه کاهش دهید.
گشودگی دیافراگم
در مورد گشودگی دیافراگم همه چیز تا حدودی پیچیده‌تر است. زمانی که می‌گوییم ما از یک دیافراگم f/10 استفاده می‌کنیم بدان معنی است که قطر دیافراگم معادل فاصله کانونی لنز تقسیم بر 10 است. اگر از لنز 100 میلی‌متری استفاده کنیم، این گشودگی به میزان 10 میلی‌متر خواهد بود. با این وجود مقدار نوری که دیافراگم به داخل دوربین عبور می‌دهد به طور مستقیم به این میزان گشودگی ارتباط ندارد. این مقدار بر اساس فرمول TTR^2 محاسبه می‌شود که در آن r شعاع گشودگی دیافراگم است. محاسبه این نسبت‌ها به طور ذهنی دشوار است. بستن دیافراگم به میزان f/20 باعث نصف شدن مساحت دیافراگم نمی‌شود؛ بلکه یک‌چهارم می‌شود.
در نمودار فوق مقادیر رایج دیافراگم در یک‌سوم استاپ‌ها ارائه شده است. این مقادیر متناظر با مقدارهایی هستند که روی بدنه دوربین می‌توانید ببینید. ساده‌ترین روش برای تغییر دیافراگم به میزان یک استاپ این است که حلقه دیافراگم روی دوربین را به میزان سه کلیک بچرخانیم.
ایزو
عامل سوم مؤثر در نوردهی، ایزو (ISO) است که آن نیز بر حسب استاپ اندازه‌گیری می‌شود. رابطه بین این مقادیر نیز همانند سرعت شاتر ساده است. برای افزایش ایزو به میزان یک استاپ باید مقدار آن دو برابر شود، یعنی ایزو 100 به ایزو 200 تغییر یابد.
برای کاهش به میزان یک استاپ آن را نصف کنید، مثلاً از ایزو 1600 به ایزو 800 کاهش دهید.
استاپ در عکاسی تقریبی است
دو نکته دیگر نیز در مورد استاپ در عکاسی وجود دارد که باید در این نوشته به آن‌ها اشاره کنیم: نخست این که استاپ‌ها در دوربین تقریبی هستند و دوم این که در مقادیر خیلی بزرگ یا خیلی کوچک، عوامل دیگری نیز در محاسبه آن‌ها دخیل هستند.
زمانی که تنظیمات دوربین را تغییر می‌دهید، مقدار تغییر یک‌سوم استاپ تنها به صورت نسبی است. برای نمونه وقتی سرعت شاتر از 100/1 به 80/1 ثانیه کاهش می‌یابد، این مقدار کاهش کمی بیش از یک‌سوم استاپ است (در حقیقت باید 83/1 ثانیه تنظیم می‌شد)و این تفاوت در دنیای واقعی چندان مهم نیست؛ اما می‌بایست از این وجود این اختلاف آگاه باشید.
زمانی که با سرعت‌های شاتر خیلی طولانی یا خیلی کوتاه سروکار داریم، عوامل دیگری نیز وارد بازی می‌شوند. اگر در یک اتاق خیلی تاریک، نوردهی به میزان 30 دقیقه داشته باشیم، افزایش سرعت شاتر به 60 دقیقه باعث نخواهد شد که همه چیز به اندازه دو برابر روشن‌تر شود. برای اکثر افراد این موضوع اهمیت عملی چندانی ندارد. تنها کافی است بدانید که در سرعت‌های شاتر خیلی طولانی یا خیلی کوتاه، روش محاسبه استاپ اندکی متفاوت است.
سخن پایانی
اینک که با مفهوم استاپ آشنا شدید، باید روش استفاده از آن در عکاسی را نیز بدانید. اگر عکسی خیلی تاریک به نظر می‌رسد بدانید که باید میزان نوردهی را به مقدار یک استاپ افزایش دهید. اگر عکس را قبلاً گرفته‌اید می‌توانید نوردهی را در نرم‌افزار آدوب لایت‌روم به میزان یک استاپ افزایش دهید.
اگر این نوشته مورد توجه شما قرار گرفته است، موارد زیر نیز احتمالاً برای شما جذاب خواهند بود:
- آموزش طراحی و گرافیک کامپیوتری
- توضیح دوربین، لنز و مفاهیم مقدماتی عکاسی به زبان ساده
- آموزش پایه ای عکاسی
- نوردهی در عکاسی — مهارتی که هر عکاس مبتدی و حرفه‌ای به آن نیاز دارد
- تنظیمات ISO دوربین چیست — یک راهنما به زبان ساده
- آموزش مهارت‌های اساسی کامپیوتر
==
