پرورش شتر مرغ

شتر مرغ گونه بسیار خاصی از پرندگان بی‌پرواز است که منشأ آفریقایی دارد. این پرنده جثه بسیار بزرگی دارد و تخم آن نیز در بین تمامی پرندگان بیشترین وزن و اندازه را دارا است. شتر مرغ‌ها به دلیل خواص و منافع پر سود آن، خیلی وقت است که توسط انسان‌ها اهلی شده‌اند. پرورش شتر مرغ یکی از راه‌های کسب درآمد زود بازده و پرسودی است که نسبت به سایر پرندگان مزایایی دارد. بیشتر فعالان و کار آفرینان حاضر در این حوزه معتقدند در آینده نزدیک صنعت پرورش شتر مرغ بسیار پررونق و گسترش خواهد یافت.

تقریبا تمامی محصولات شتر مرغ از گوشت، تخم و روغن آن گرفته تا پر، پوست، ناخن و مژه آن کاربرد مصرفی دارند. با توجه به کیفیت فرآورده‌های شترمرغ ، این پرنده از تمامی جهات در ایران و سایر کشورها به یک بازار پرتقاضا تبدیل شده است. تمامی محصولات آن به خوبی به فروش می‌رسند. گوشت شتر مرغ نسبت به سایر گوشت‌های قرمز، چربی و کلسترول کمتری دارد و یک منبع غنی و سالم پروتئین است. گوشت شتر مرغ علاوه بر داخل در خارج نیز مصرف کنندگان قابل توجهی دارد که با دسترسی به این بازارها می‌توان کار پرورش شترمرغ را به سود قابل توجهی رساند.

روغن شتر مرغ امروزه به عنوان یک داروی پزشکی برای درمان پوست استفاده می‌شود. امروزه به حدی این پرنده محبوب شده است که با وجود توسعه پرورش این پرنده، هنوز هم نیازهای بازار به خاطر مصرف‌کنندگان روز افزون آن ، به طور کامل برطرف نشده است. شتر مرغ یک پرنده بسیار مقاوم در برابر سرما و گرما است و این مقاومت، کار پرورش آن را به یک بازار کم ریسک و پربازده تبدیل کرده است.

شروع پرورش شتر مرغ

پرورش شتر مرغ نیاز به سرمایه، زمین، مجوز‌ها و شرایط دارد. البته بیشتر پرورش دهنگان با سرمایه و امکانات کم شروع به این کار می‌کنند و در گذر زمان به مزارع پرورش شتر مرغ تبدیل می‌شوند. در این مقاله به بررسی کامل منابع و شرایط مورد نیاز برای پرورش شتر مرغ پرداخته‌ایم. برای شروع کار پرورش شتر مرغ توصیه می‌کنیم مطالب زیر را به دقت مطالعه بفرمائید.

خواص شتر مرغ و محصولات آن

شتر مرغ پرنده بسیار باخاصیت و مفیدی است که می‌توان از بیشتر این خاصیت ها منفعت برد. گوشت قرمز رنگ شتر مرغ چربی کمتری نسبت به گوشت قرمز سایر حیوانات دارد. میزان چربی، کلسترول و کالری آن نسبت به سایر گوشت قرمز کم است و سرشار از ویتامین ها و موادمعدنی محسوب می‌شود. گوشت شتر مرغ برخلاف گوشت گاو و گوسفند بیماری انگلی منتقل نمی‌کند. رفع افسردگی و کاهش استرس، تغذیه مناسب برای بیماران و کسانی که دچار ضعف بدنی شده‌اند، درمان کم خونی و ده‌ها مورد دیگر از خواص بی‌نظیر گوشت شترمرغ هستند.

علاوه بر گوشت، تخم شتر مرغ که 2 کیلو وزن دارد، نیز یک منبع غذایی بسیار عالی است روغن شتر مرغ از سایر فراورده های آن است که در ساخت کرم‌های بهداشتی و صابون‌ها برای طراوت و شادابی و درمان التهاب و زخم‌ها از آن استفاده می‌شود. یکی دیگر از محصولات گران قیمت شتر مرغ، چرم بسیار باکیفیت آن است. چرم حاصل از کشتار شتر مرغ می‌تواند در صنایع چرم‌سازی و تولیدات چرمی لاکچری استفاده شود.

مژه‌های چشم این پرنده در ساخت وسایل آرایشی گران قیمت به کار می‌روند. برای جلا دادن و برق انداختن جواهرات برخی از جواهر فروشان از پودر ناخن شتر مرغ استفاده می‌کنند. ناخن شتر مرغ در برابر سایش مقاومت خوبی دارد.

فضای مورد نیاز برای پرورش شتر مرغ

اختصاص فضای کافی برای پرورش شتر مرغ کیفیت رشد و تولید مثل را بالا می‌برد. در ابتدای تولد جوجه‌ها، شاید نیازی به فضای بزرگ نباشد ولی جوجه‌های شتر مرغ به سرعت رشد می‌کنند. بدین منظور در انتخاب زمین باید در نظر گرفت که فضای مورد نیاز به اندازه کافی بزرگ باشد.

شتر مرغ‌ها برای رشد و پرورش نیاز به یک مکان برای تغذیه و آبخوری دارند که سایبان داشته باشد. همچنین این پرنده علاقه خاصی به دویدن دارد. لذا باید یک گردشگاه نیز برای دویدن این پرندگان به شکل مستطیل اختصاص دهید. حداقل طول گردشگاه باید 39 متر و حداقل عرض آن نیز 8 متر باشد.

در جدول زیر مکان مناسب برای شترمرغ‌های مولد و جوجه به ازای هر قطعه نشان داده شده است:

نکات مورد توجه در رابطه با مزارع پرورش شتر مرغ

برای پرورش شتر مرغ در مزارع می بایست شرایط زیر را در نظر بگیرید:

• زمین و محل مزرعه می‌بایست به دور از مکان‌های صنعتی، پر سر و صدا و در مکانی آرام باشد. شتر مرغ ها در مکان‌های شلوغ و پر رفت و آمد به شدت دچار اضطراب و ترس می‌شوند که این اضطراب بر میزان تولید مثل و دوره آن تأثیر گذار است.
• مزرعه پرورش نباید کوهستانی و ناهموار باشد.
• دور تا دور مزرعه با حصارهایی به طول حداقل 5 متر و بدون خار باید احاطه شود تا به شتر مرغ‌ها آسیبی نرسد.

بررسی خوراک شتر مرغ

شتر مرغ‌ها پرندگانی هستند که روده‌های کشیده و قوی دارند. شترمرغ‌ها علف خوار و نشخوار کننده هستند و از مواد غذایی فیبردار تغذیه می‌کنند. بیشترین هزینه‌ها در زمان پرورش شتر مرغ مربوط به هزینه‌های خوراک آن است و باید توجه زیادی به آن شود. هر چقدر رژیم غذایی شتر مرغ کامل و متنوع باشد به همان نسبت رشد آن سریعتر و بازدهی بیشتری دارد.

در حالت کلی جوجه‌ها تا یکی دو روز نیاز به تغذیه ندارند، اما بعد از آن نیاز به یک منبع غذایی پروتئین‌دار دارند. سرعت رشد جوجه سریع است. هر جوجه شتر مرغ تا سه ماهگی نیاز به یک کیلو خوراک در شبانه روز دارد. میزان خوراک آنها بعد از سه ماهگی تا شش ماهگی به 1.8 کیلو گرم می‌رسد. از شش ماهگی تا دوران بلوغ نیز این میزان خوراک به 2.5 کیلو در شبانه روز می‌رسد.

• رژیم غذایی و جیره شتر مرغ باید حاوی موارد زیر باشد:
• یونجه تازه (می‌تواند به صورت خشک شده و آسیاب شده باشد.)
• غلات مثل ذرت
• خرده‌های استخوان ماهی
• منابع پروتئینی مثل سویا پوست کنده
• افزودنی‌هایی مثل مخمر واسیدهای آمینه
• ویتامین‌ها و مواد معدنی

امروزه پلت‌های غذایی آماده نیز برای تغذیه شترمرغ‌ها در بازار موجود است که شامل مواد غذایی مورد نیاز آنها است. همانند سایر پرندگان، شتر مرغ‌ها نیز به آب نیاز دارند. آب مورد نیاز آنها نباید خیلی گرم و یا خیلی سرد باشد. آب 20 درجه مناسب است.

اقلیم و شرایط آب و هوایی سازگار

شتر مرغ‌ها در برابر گرما و سرمای زیاد بسیار مقاوم هستند و به همین دلیل کمتر دچار بیماری می‌شوند. این پرندگان دمای 50 درجه بالای صفر و 28 درجه زیر صفر را می‌توانند تحمل کنند. شتر مرغ‌ها نسبت به رطوبت حساس هستند و مناطق کم رطوبت با آب و هوای گرم و خشک برای پرورش و رشد آنها بسیار ایده‌آل است.

به علت سازگاری این پرنده با شرایط آب و هوای کشور عزیزمان ایران، تقریبا در همه مناطق می‌توان به پرورش آنها پرداخت. ایران هم اکنون دومین کشور پرورش دهنده شتر مرغ است که سالانه 6 تا 7 هزار شتر مرغ مولد و 100 الی 110 هزار قطعه پرواری، در آن پرورش داده می‌شود. امروزه در اکثر استان های کشور همچون، اصفهان، کرمان، سمنان، تهران، خراسان، یزد، سیستان و بلوچستان و ... مزارع پرورش شتر مرغ با ظرفیت‌های چند هزاری موجود است.

شرایط نگهداری و مراقبت از شتر مرغ‌ها

شتر مرغ‌های نر در سن 2.5 سالگی و شتر مرغ های ماده نیز در سن 2 سالگی بالغ می‌شوند. در فصول جفت‌گیری هر شتر مرغ مولد در هر دوره (سالیانه) 70 الی 100 تخم می‌گذارد. اوج فعالیت و بازدهی مولدین 4 الی 5 سالگی است. برای کرچ شدن نیز باید بیشتر از 5 تخم در نظر گرفت در غیر اینصورت شتر مرغ ماده، به تخم‌گذاری ادامه می‌دهد. البته در این صورت شتر مرغ مولد دیگر تعداد کمتری تخم می‌گذارد. بعد از هر بار تخم گذاری می‌بایست شروع به جمع‌آوری تخم‌ها کرد. ساخت آشیانه مخصوص به همراه غذا و حتی یک عدد تخم‌، شتر مرغ ماده را تشویق به تخم‌گذاری در آن مکان می‌کند.

شتر مرغ‌های مولد معمولا در دوره تولید مثل یک روز در میان تخم می‌گذارند. هر چقدر گرما در طول سال طولانی‌تر باشد، دوره تولید مثل نیز بیشتر طول می‌کشد. معمولا دوره تولید مثل از فصل بهار تا فصل پائیز به طول می‌انجامد.
زمان پروار نیز برای هر قطعه 11 تا 12 ماه است. در صورتی که از مکمل‌ها و رژیم غذایی متنوع و قوی در تغذیه شترمرغ‌ها استفاده شود، می‌توان زمان پرواری را به 8 تا 9 ماه کاهش داد. شترمرغ جوجه به سرعت رشد می‌کند، برای همین در

عرض یکسال به وزن بیش از 100 کیلو گرم می‌‌رسد. شتر مرغ‌های جوان گوشت بسیار لذیذ و مقوی دارند و برای مصارف گوشتی بهترین زمان جدایی از گله، یک سال است.

در دوره پرواری می‌بایست دید شتر مرغ‌ها به چه منظور پرورش داده می‌شوند. شتر مرغ‌های نر نسبت به شتر مرغ‌های ماده سرعت رشد سریعتری دارند و معمولا سنگین وزن تر نیز هستند. اگر به منظور تولید گوشت، شتر مرغ را پرورش می‌دهید باید شتر مرغ‌های نر را جداگانه پرورش دهید؛ چون آن‌ها به جیره غذایی و پروتئین بیشتری نیاز دارند.

مزارع پرورش شتر مرغ می‌بایست امکاناتی نظیر آبخوری‌، دانخوری، سایبان و آشیانه مخصوص تخم داشته باشد.

مجوزهای مربوطه و لازم برای شروع پرورش شتر مرغ

پرورش شتر مرغ نیاز به برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری دارد و برای شروع این کسب و کار می‌بایست علم آن را نیز به دست بیاورید. خوشبختانه در بستر این مقاله تا جایی که شد به راهنمایی و افزایش میزان آگاهی شما پرداختیم. پیوستن به انجمن‌های پرورش شتر مرغ می‌تواند اطلاعات مفیدی راجع به این کسب و کار به شما بدهد. برای شروع کار قانونی و مفید می‌توانید با مراجعه به مراکز امور دام جهاد کشاوزی، معاونت‌های امور دام و یا سازمان‌های مرتبط در شهر و استان خود اقدام کنید.

مجوزهای لازم مثل مجوز مالکیت پرندگان، بازرسی‌های دامپزشکی، بنا کردن چاه تلفات برای دفن پرندگان تلف شده، مجوز حمل و نقل پرندگان برای پرورش شتر مرغ لازم هستند.

انتخاب شتر مرغ

برای کار پرورش شتر مرغ می‌توان بسته به نوع بهره‌برداری از آن، یکی از نوع گوشتی، مولد و تخم گذار را انتخاب کرد. شترمرغ‌ها پرندگان اجتماعی و به شدت از تنهایی فراری هستند. برای کار پرورش شتر مرغ مولد دسته‌های متفاوتی می توان از آنها تشکیل داد، ولی بهترین آن، دسته سه تایی با یک شتر مرغ نر و دو شتر مرغ ماده است. شتر مرغ‌های ماده به طور متوسط در سال 70 الی100 عدد تخم می‌گذارند.

برای شروع پرورش شتر مرغ نیز می‌توانید تخم های نطفه‌دار سالم این پرنده را تهیه کنید و از آنها جوجه‌کشی کنید. جوجه شتر مرغ‌ها به سرعت رشد می‌کنند و در مدت زمان یک سال تا 40 الی 50 درصد سودهی به همراه خود می‌آورند. انتخاب‌های متفاوتی برای استارت کار پرورش شتر مرغ وجود دارد. بسته به توانایی و ظرفیت‌های ممکن و در دسترس، هر شخص می‌تواند یکی از این روش‌ها را برای پرورش شترمرغ انتخاب کند.

چرخه کامل

در این روش پرورش دهنده اقدام به خرید دسته‌های مولد شترمرغ می‌کند که مناسب‌ترین این دسته‌ها، دسته سه‌تایی یک نر و دو ماده است. بعد از جفت‌گیری مولد‌ها، شتر مرغ ماده شروع به تخم‌گذاری کرده و پرورش‌دهنده می‌تواند از این تخم ها جوجه کشی کند و آنها را تا رسیدن به سن یک سالگی و (مرحله کشتار) پرورش دهد.

پرورش مولد

برخی از پرورش دهندگان به فروش تخم مولد‌ها بسنده می‌کنند. از آنجایی که یک شتر مرغ بالغ می‌تواند حداکثر 100 عدد تخم در سال بگذارد این کار نیز به نوبه خود توجیه اقتصادی دارد.

جوجه پروری

پروار بندی جوجه‌ها یکی از ارزان‌ترین راه‌های پرورش شتر مرغ است. پرورش دهندگان می‌توانند جوجه‌های چند روزه خریداری کنند و شروع به پرورش آنها بکنند. بسته به انتخاب مولد و یا گوشتی بودن شتر مرغ‌ها ، پرورش دهنده شروع به کسب درآمد از آن می‌کند.

ماشین جوجه کشی

ماشین جوجه کشی شتر مرغی یکی از بهترین گزینه‌های پرورش شتر مرغ است. پرورش دهنده با تهیه تخم‌های نطفه دار شتر مرغ و قرار دادن آن در انکوباتور‌های شتر مرغی اقدام به جوجه کشی از تخم‌ها می‌کند. در اینجا باید در انتخاب تخم‌های نطفه دار و دستگاه جوجه کشی هوشیار باشید. تخم‌های نطفه دار می‌بایست تازه و سالم باشند.

به لطف پیشرفت‌های علمی امروزه دستگاه‌های جوجه کشی مخصوص برای تخم شتر مرغ تولید می‌شوند. لازم به ذکر است که با دستگاه های جوجه کشی ارزان معمولی نمی‌توان این کار را کرد. نطفه‌های تخم شتر مرغ برخلاف سایر پرندگان وابسته به رطوبت نیستند و محیط‌های مرطوب برای آنها مرگبار است. برای همین ماشین جوجه‌کشی مخصوص شتر مرغ فقط می تواند از تخم این پرنده جوجه‌کشی کند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله سعی شد تا شما را با کلیات و حُسن‌های پرورش شتر مرغ آشنا کنیم. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، شتر مرغ به دلیل فراورده‌های بسیار با ارزش به یک بازار پرسود و کم ریسک تبدیل شده است. پرورش دهندگان شتر مرغ در سرتاسر دنیا در این باره هم نظر هستند که چرخ این صنعت به سرعت به راه افتاده و در آینده نزدیک دچار تحولات و پیشرفت‌هایی چشمگیر خواهد شد.

یکی از دلایل این توسعه و پیشرفت، نیاز بازارهای غذایی جهانی به گوشت با کیفیت و با ارزش آن است. با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز می‌توان در پرورش شتر مرغ به درآمد قابل توجهی رسید. فرایند جوجه کشی شتر مرغی به صورت طبیعی باعث کاهش تعداد تخم‌ها می شود. شتر مرغ مادر پس از کرچ شدن تخم‌گذاری را ادامه نمی‌دهد. اما دستگاه‌های جوجه کشی شتر مرغی یکی از بهترین ابزارهای پرورش و توسعه شترمرغ هستند که علاوه بر بازدهی بالا، روند تخم‌گذاری توسط مولد ها نیز ادامه می‌یابد.

منبع: دستگاه جوجه کشی هواباتور

وبسایت: https://www.hovabator.ir